Enflasyon ve Zam Oranları: Memur, emekli aylıkları

Memur ve emekli aylıklarına yapılacak zam oranı merakla bekleniyordu. Asgari ücret artış oranında ( %54) zam yapılması, en düşük emekli aylığının net asgari ücret seviyesine (8.506,80 TL) çıkarılması, emekli aylıklarında intibak düzenlemesi yapılması ve yılda iki defa verilen bayram ikramiyesi tutarının (1.100 TL) yükseltilmesi hafta boyunca gündemdeydi.

Memur maaşlarına yapılacak zam oranı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin ile Memur-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın tarafından imzalanan 6. Dönem Toplu Sözleşmesi’ne göre belirleniyor. Sözleşmeye göre 2023 yılında kamu görevlilerinin maaş ve ücretlerine %8 + %6 olmak üzere toplamda %14,48 oranında zam yapılması öngörüldü. Zam oranlarının enflasyonun altında kalması durumunda aradaki fark kadar enflasyon farkı zammı yapılıyor. Emeklilerin aylıkları ise gerçekleşen enflasyon oranına göre arttırılıyor.

2022 Aralık ayı enflasyon oranı 

TÜİK tarafından açıklanan enflasyon verilerine göre 2022 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %1,18, bir önceki yılın Aralık ayına göre %64,27, bir önceki yılın aynı ayına göre %64,27 ve on iki aylık ortalamalara göre %72,31 olarak gerçekleşti.

TÜİK’in enflasyon verileri ile diğer veriler arasındaki farklılık tartışmalara neden oldu. Ancak TÜİK verileri üzerinden belirleniyor. Buna göre emekli aylıkları ve enflasyon farkı hesabında dikkate alınacak 2022 Temmuz-Aralık döneminde TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranları toplamı %15,40’tır.

Enflasyon farkı ve yapılması gereken zam oranı

Anadolu Ajansı'nın anketine göre ekonomistlerin aralık ayı enflasyon beklentisi ortalaması yüzde 2,61 oldu. Zam oranının belirlenmesi için 3 Ocak’ta açıklanan 2022/Aralık ayı enflasyonu takip edildi.TÜİK 2022/Aralık ayı enflasyonunu yüzde 1,18 oranında açıkladı. Bu veri ile birlikte Temmuz-Aralık 2022 dönemi enflasyon oranı toplamı %15,40 olarak gerçekleşti. Refah payı olmaksızın emekli aylıklarına yapılması gereken zam oranı 15,40.

Öte yandan, 2022 yılı Temmuz ayında memurlara %7 zam yapılmıştı. Memur maaşlarına geçen altı ayda yapılan %7 zam düşüldüğünde memurlar için enflasyon farkı % 8,4 olarak hesaplanır. Toplu sözleşmede 2023/Ocak ayı için belirlenen zam oranı %8 idi. Enflasyon farkı ve toplu sözleşme zammı dikkate alındığında zam oranı %16,4 olarak gerçekleşir. Refah payı olmaksızın memur maaşlarına yapılması gereken zam oranı ise 16,40’tır.

Memur ve emekli aylıkları zam oranı %25 + %5 = % 30

Cumhurbaşkanı Erdoğan memur ve emekli aylığı zam oranını refah payı ile birlikte %25 olarak açıkladı. Twitter’da #EkZamŞartOldu ve #25Yetmez hashtagleri ile gelen tepkiler ve Memur-Sen’den gelen ek artış talebi sonucu bir sonraki gün %5 ek zam yapılarak toplamda % 30 ‘luk bir artış yapıldığı duyuruldu. Açıklamada ayrıca emekli aylığı alt sınırının 3.500 TL’den 5.500 TL yükseltildiği ifade edildi. Zamma ilişkin Kanun Teklifi TBMM’ye sunuldu.

Memur ve memur emeklilerinin maaşlarını ve ikramiyelerini etkileyen 3600 ek gösterge düzenlemesine ilişkin uygulama genelgesi SGK tarafından yayımladı. Düzenleme ile birlikte memur ve memur emeklilerinin aylıklarına ek gösterge etkisi de ayrıca yansıyacaktır.

Memur maaşları ve kıdem tazminatı 

Kıdem tazminatının tabanı 10.008 TL olan brüt asgari ücret tutarı kadardır. Kıdem tazminatı tavan tutarı ise en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenen emeklilik ikramiyesi tutarı kadardır. %30’luk memur zammı ile birlikte 01.01.2023-30.06.2023 dönemi kıdem tazminatı tavan tutarı 19.982,82 TL olarak dikkate alınacaktır.

Enflasyon ve zam oranına tepkiler

• Birleşik Kamu İş Konfederasyonu Genel Başkanı Mehmet Balık “Gıda fiyatlarına bakacak olursak; un ürünlerine yüzde 134, meyve fiyatları yüzde 228, sebze fiyatları yüzde 300’ün üzerinde zamlandı. Genel tüketim malz bakacak olursak her şeye ortalama yüzde 119 zam geldiğini görüyoruz. Tüm bu oranlar karşısında kamu çalışanlarına yüzde 25 oranında zam reva mıdır?” değerlendirmesinde bulundu ve "Önümüzdeki süreçte ayın 10’undan sonra, Memur-Sen ve Kamu-Sen dışında kalan konfederasyonlarla bir araya gelerek iş bırakacağız. Bu ilk tepkimiz olacak” dedi.
• Kamu Konfederasyonlar Platformu maaş zammı ve taleplerine ilişkin basın açıklaması gerçekleştirdi. Açıklamada memurlarn alım gücünün eridiği, zam oranlarının açıklanandan çok daha yüksek olduğu, açıklanan asgari ücret ile ortalama memur maaşlarının eşit seviyeye geldiği, vergi oranlarının %15’e sabitlenmesi gerektiği ve memurlara yıllık ikramiye verilmesi gerektiği vurgulandı.
• Türkiye Kamu-Sen Genel Başkanı Önder Kahveci “...Asgari ücrete %55, devletin tahsil edeceği vergi, ceza ve harçlara %122 zam yapılmıştı. Memurlarımızın harcamaları ve ödediği vergiler bu oranda artarken memur maaşlarına altı ay için %8 zam yapılması hakkaniyetli olmaz. Enflasyon farkı memur ve emeklilerin 2022 yılında eriyen maaşlarının geç kalmış ve yetersiz bir telafisidir. Tekraren ifade ediyorum ki, enflasyon farkı bir zam değildir.” dedi.
• Türkiye Emekliler Derneği (TÜED) Genel Başkanı Kazım Ergün, "EYT, emekli aylıklarına zam oranının yüzde 30'a yükseltilmesi, en düşük aylığının 5 bin 500 liraya çıkartılması adımları, intibak düzenlemesi ve bayram ikramiyesindeki artışla taçlandırılmalı." ifadelerini kullandı. Öte yandan, emekli aylığı hesaplanmasında yüzde 35 olan alt sınır aylık bağlama oranının yüzde 70'e yükseltilmesi talep ediliyor.

Değerlendirme

Çalışma hayatının gündeminde olan olan konular tek tek belirleniyor. Asgari ücret, memur ve emekli zamları açıklandı. Sözleşmeli personelin kadroya alınması ve EYT düzenlemesinin bu ay içinde TBMM gündemine girmesi ve yasalaşması bekleniyor. Memur ve emekli aylıklarına yapılan zam oranına gelen tepkiler seyyanen zam beklentisi oluşturdu. Emekli aylığı alt sınırının 5.500 TL’ye yükseltilmesi olumlu karşılansa da, asgari ücret düzeyine yükseltilmesine ilişkin talepler mevcut.