Türkiye’de ve dünyada lezbiyen, gey, biseksüel, trans ve interseksler için hâlâ zemini en kaygan alanlardan birisi iş dünyası. Dünyada yapılan pek çok araştırmaya göre LGBTİ+&nbsp;çalışanlar (iş yerlerinde açık ve/veya değiller) cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılık, kötü muamele, dışlanma, alay edilme, taciz ve daha pek çok muamele ile karşı karşıya kalıyor veya bu durumlara tanıklık ediyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Araştırmalar ne söylüyor?</h2>Avustralya, Kanada, Fransa, Almanya, Meksika, İsviçre, Birleşik Krallık ve ABD’nin de aralarında bulunduğu <a fr-original-style="" href="https://ilga.org/downloads/ILGA_World_State_Sponsored_Homophobia_report_global_legislation_overview_update_December_2020.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">81 ülkede</a> iş yerinde cinsel yönelim temelli ayrımcılık yasaklanmış olmasına rağmen hâlâ Avrupa Birliği üye ülkelerinde LGBTİ+ çalışanların <a fr-original-style="" href="https://fra.europa.eu/en/publication/2020/eu-lgbti-survey-results" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">%21’i</a>, yani her beş çalışandan biri ayrımcılıkla karşılaşıyor, Kanada’da heteroseksüellere kıyasla LGBTİ+’lar yakışıksız muameleye <a fr-original-style="" href="https://www150.statcan.gc.ca/n1/daily-quotidien/210615/dq210615a-eng.htm" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">iki katı</a> maruz kalırken ABD’deyse LGBTİ+’ların neredeyse yarısı <a fr-original-style="" href="https://williamsinstitute.law.ucla.edu/publications/lgbt-workplace-discrimination/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">(%45’i)</a> kariyerlerinin bir noktasında taciz, kovulma, ve işe alınmama gibi adil olmayan muamelelerle karşılaşıyor. Elbette bütün bu oranların translar için çok daha yüksek olduğunu unutmamakta fayda var. Ayrımcılık çeşitlerinin çalışan pozisyonunda olan LGBTİ+’lar için geçerli olmasının yanı sıra aslında mesele bundan da önce istihdam politikaları ve işe alım süreçlerinde başlıyor. ABD’de LGBTİ+’ların neredeyse çeyreği <a fr-original-style="" href="https://williamsinstitute.law.ucla.edu/publications/lgbt-workplace-discrimination/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">(%23.7’si)</a> henüz işe girmeden cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılığa maruz kaldığını bildiriyor.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Fortune 500’deki şirketler %94 oranında LGBTİ+’ları koruyor</h3>Human Rights Campaign’in LGBTİ+ haklarına dair şirketleri değerlendirdiği <a fr-original-style="" href="https://reports.hrc.org/corporate-equality-index-2022?_ga=2.193277166.230247008.1670786307-1902124818.1670786307#key-findings" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kurumsal Eşitlik Endeksi 2022 Raporuna</a> göre, Fortune 500 listesindeki şirketlerin %93’ü ayrımcılık karşıtı politikalarında ‘cinsel yönelim’, %91’i ise ‘cinsiyet kimliği’ ibaresini kullanıyor. Bu şirketlerin %66’sının sunduğu sağlık sigortalarında transların özel ihtiyaçlarını kapsayan destekler mevcut. Tüm bu rakamlar bize küresel ölçekte şirketlerin standartlarının ne seviyede olduğunu açıkça gösteriyor.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yönetici pozisyonunda açık kimlikli LGBTİ+’ların sayısı çok az</h3>Yukarıda bahsi geçen rakamlar bizi yanıltmasın, bu şirketler LGBTİ+’lar için koruyucu ve güçlendirici iç politikalara sahip olsa da kurumlara liderlik eden, yönetici pozisyonlarında açık kimliğiyle çalışan LGBTİ+’ların sayısı hâlâ oldukça az. Ayrımcılık deneyimleri LGBTİ+’ların kariyerlerinde yükselmesinin önünde engel teşkil ediyor. Bu durum da açık kimlikli LGBTİ+ çalışanların liyakat kriterlerini karşılamalarına rağmen hak ettikleri pozisyonlara gelememelerine ya da sürecin olması gerekenden daha da uzun sürmesine neden oluyor. Fortune 500 listesinde yer alan kurumlardaki 5 bin 670 yönetici pozisyonundan sadece <a fr-original-style="" href="https://outleadership.com/insights/lgbtq-board-opportunity-report/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">26’sı (%0,5)</a> açık kimlikli LGBTİ+ yöneticiler tarafından dolduruluyor.&nbsp;2018’de Land O’Lakes’in CEO’su olan Beth Ford, Fortune 500’de yer alan kurumlar arasında en üst seviyede yönetici olan ilk açık kimlikli lezbiyen oldu. Bunun yanı sıra Apple’ın Tim Cook’u, Dow’un Jim Fitterling’i, Macy’s’in Jeff Genette’ı bilinen diğer açık kimlikli LGBTİ+ CEO’lardan.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye’de durum nasıl?</h2>Türkiye’de ise durum küresel ölçekte yaşanılan ayrımcılık oranlarıyla paralellik taşıyor, hatta özellikle kamu sektöründe çok daha vahim bir durum söz konusu. Friedrich Naumann Vakfı’nın desteklediği Kaos GL’nin Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Merkezi ortaklığıyla yürüttüğü Kamu ve Özel Sektörde LGBTİ+ Çalışanlarının Durumu Araştırması’nın 2022 verilerine göre, iş yerinde ayrımcılıkla karşılaşmadığını söyleyenlerin oranı özel sektörde %46,7 iken, kamuda %17,4. Yaşanılan veya yaşanılması muhtemel ayrımcılık LGBTİ+ çalışanların iş yerlerinde açılmaları önünde de bir engel oluşturuyor. Aynı araştırmaya göre, özel sektörde açık kimliğiyle çalışanların oranı %22,6 iken bu oran kamuda sadece %6.&nbsp;İş hayatında LGBTİ+’lara yönelik ayrımcılığın en bilinen örneklerinden biri, 2009’da eşcinsel olduğu için Halil İbrahim Dinçdağ’ın hakemlikten <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/12/151229_tff_" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ihraç edilmesidir</a>. Eşcinsel kimliği nedeniyle “askerliğe elverişsizdir” raporu alan Dinçdağ, Türkiye Futbol Federasyonu’nun “sağlık sorunları nedeniyle askerlik yapmayanların hakemlik de yapamayacağı” yönündeki kararı nedeniyle meslekten ihraç ediliyor. Dinçdağ daha sonra bu olay ve kimliğinin haber olmasının ardından hem mesleğinden oluyor&nbsp;hem de çok fazla tehdit alıyor. Dinçdağ, konuyu yargıya taşıyor ve 5 yıl süren dava sürecinin sonunda mahkeme Dinçdağ’ı haklı bularak Türkiye Futbol Federasyon’unu Dinçdağ’a maddi ve manevi tazminat ödemeye mahkûm ediyor. Halil İbrahim Dinçdağ’ın hukuki mücadelesini kazanması önemli bir emsal oluştursa da yaşadığı ayrımcılığı telafi etmeye yetmedi; nitekim Dinçdağ hâlâ çok sevdiği mesleğini icra edemiyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İş yerinde ayrımcılıkla mücadele mekanizmaları&nbsp;</h2>İş yerlerinde cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılığı önlemenin pek çok mekanizması var. En başta koruyucu kanunlar ve siyasilerin toplumu kutuplaştırmak ve LGBTİ+’ları hedef göstermek yerine konuyla ilgili olumlu tavır almaları geliyor. Fakat bu koşulların olmadığı bir düzlemde, özellikle kurum içi ayrımcılık yasağı ve farkındalık eğitimleri, yönetici pozisyonundakilerin olumlu ve kapsayıcı açıklamaları, yönlendirmeleri ve direktifleri, istihdam süreçlerinde pozitif ayrımcılık uygulamaları ve sağlık raporu istenmemesi, regl izni, taciz yönetmeliği, kapsayıcılık ve çeşitlilik politikalarının oluşturulması ve bunların işe alım süreçlerinde bir koşul hâline gelmesi açık veya açık olmayan LGBTİ+ çalışanların iş yerinde LGBTİ+ olmayan akranlarıyla eşit standartlarda çalışabilmesi için önemli uygulamalar arasında yer alıyor. Apple, Meta, Google ve Coca-Cola gibi büyük şirketlerde bu uygulamaların bazılarını görüyoruz. Türkiye’de ise ilaç firması Pfizer’ın sağlık sigortası kapsamının değiştirildiği örnek alınması gereken uygulama oldukça konuşuldu. Şirket özel sağlık sigortası koşullarını güncelleyerek önceden sadece evli çalışanların eş ve çocuklarının faydalanabildiği özel sağlık sigortası uygulamasını, evli olmayan fakat ayrı veya aynı cinsten partneri&nbsp;olan çalışanları için de erişilebilir kıldı. Pfizer bu yeni uygulamasını şu sözlerle duyurdu:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Sadece evli olan Pfizerlilerin eşlerini ve çocuklarını kapsayan özel sağlık sigortamıza artık partnerlerimizi de dahil ediyoruz! Pfizer olarak, “Dahil et: Tüm insanlara saygı duyarız, çünkü çeşitlilik bizi geliştirir” davranışımızı her geçen gün daha da sahipleniyoruz. Bu davranışımız kapsamında, Pfizerlilerin ayrı veya aynı cinsiyetten partnerleri de poliçemize dahil olabilecek."</blockquote>Kurumların çalışanlarına değer veren, kapsayıcılığı ve çeşitliliği maksimize eden yerler olabilmesi için alanda çalışan sivil toplum örgütlerinin yönlendirmelerini ve desteklerini almaları da çok önemli. Çocukları LGBTİ+ olan ebeveynlerin kurduğu LİSTAG Derneği, “<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/showcase/listag-dostlari/?originalSubdomain=tr" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LİSTAG Dostları</a>” adında bir girişim ile Türkiye’deki özel sektör kuruluşlarını LGBTİ+ dostu olmaları konusunda cesaretlendiriyor ve destekliyor. Dernek 2018’den bu yana 25’ten fazla küresel şirketle çeşitlilik ve kapsayıcılık politikaları dahilinde kurum içi süreçleri ve uygulamaları LGBTİ+ dostu hâline getirecek iyi örnekler üzerine çalışıyor ve kurumları daha güvenli ve kapsayıcı hâle getirerek LGBTİ+ istihdamını artırmayı hedefliyor. Sosyal Politika, Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği (SPoD) ise aralarında <a fr-original-style="" href="https://www.facebook.com/543581079003236/posts/4014434041917905/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">PUMA</a>, yakın zamanda Türkiye’deki faaliyetlerini sonlandıran <a fr-original-style="" href="https://kaosgl.org/haber/gittigidiyor-calisanlarina-lgbti-haklari-egitimi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">GittiGidiyor,</a> Dow gibi çeşitli uluslararası kurumlara giderek LGBTİ+ temel kavramlar, efsaneler ve mitler atölyesine ek olarak çalışma hayatında LGBTİ+’ların karşılaştıkları zorluklar, kurumsal çözümler ve yasal düzenlemeler hakkında farkındalık eğitimleri düzenliyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ayrımcılık karşıtı olmak verimliliği artırıyor</h2>Bütün bu önleyici ve güçlendirici mekanizmaların verimliliğe de katkısı olduğu araştırmalarla ortaya konuldu. LGBTİ+ çalışanlar yaşayabilecekleri ayrımcılıktan kaçınmak ve damgalanmayı minimuma indirebilmek için çoğunlukla kimliklerini saklamayı tercih ediyor. Bunu yapabilmek için de çalıştıkları süre boyunca hâl, tavır ve hareketlerine dikkat ediyor, hatta çoğu zaman olmadıkları gibi davranıyorlar. Bu da esenliklerini ve verimliliklerini zaman içerisinde olumsuz etkileyebiliyor. 2021’de UCLA Williams Institute School of Law’un yaptığı <a fr-original-style="" href="https://williamsinstitute.law.ucla.edu/publications/lgbt-workplace-discrimination/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmaya göre</a> her 5 LGBTİ+ çalışanın 2’si (%40,7) ayrımcılık ya da tacizden kaçınmak için iş yerinde kimliklerini gizlediklerini ifade ediyor. Bu oran translarda %57,7’ye kadar çıkıyor. Aynı araştırmaya göre LGBTİ+’lar için güvenli olmayan kurumlarda çalışanların 3’te 1’i (%34,2) kurumlarını yeterince kapsayıcı ve güvenli bulmadıkları için terk ediyor ya da yeni iş arayışında oluyor. LGBTİ+ kapsayıcı iş yerlerindeki verimliliğin artması Türkiye’de de benzer şekilde karşılık buluyor. Kaos GL’nin araştırmasına göre, iş yerinde açık olan veya LGBTİ+ haklarını koruyan kurumlarda çalışan katılımcıların az sayıdaki olumlu paylaşımları ise, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği ve cinsiyet özellikleri nedeniyle herhangi bir baskı ya da ayrımcılık biçimiyle karşılaşmamanın&nbsp;iş yerine bağlılığı,&nbsp;kendine ve çalışma arkadaşlarına güveni, verimliliği, özel hayat ile iş hayatının birbirini beslemesini ve iş yerindeki doyumu olumlu etkilediğini açıkça gösteriyor.

İş dünyasından içgörü, sektör analizleri ve gelecek öngörüleri her pazartesi ve cuma e-posta kutunuzda.

İş dünyasındaki en önemli gelişmeler.

Pareto

Kaygan zemin: İş yerinde LGBTİ+ olmak

Toplumdaki ayrımcı tutum ve davranışlar, kültürel kodlar ve gelenekler lezbiyen, gey, biseksüel, trans ve interseksleri (LGBTİ+’lar) marjinalize etmeye ve parçası oldukları toplumun dışına itmeye devam ediyor. Bu durum LGBTİ+’ların istihdam, sağlık, barınma ve eğitim gibi alanlarda cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılıklarla karşılaşmasına sebep olurken, aynı zamanda LGBTİ+’ları nefret söylemi ve şiddetle baş başa bırakıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dünyadaki durum</h2>En ileri demokrasinin olduğu, en özgür diyebileceğimiz ülkelerde dahi hiçbir şey tam olarak arzu edilen seviyede değil. Bazı coğrafyalarda ise LGBTİ+ olmak ayrımcılığı, dezavantajlı olmayı bir kenara bırakalım ölüm cezası ile karşı karşıya kalmak anlamına geliyor. Orta Doğu, Rusya, bazı Afrika ülkeleri, Çeçenistan, Çin gibi batılı anlamda demokrasilere sahip olmayan kapalı ve gelişmemiş toplumlarda hala çok büyük sorunlar yaşanıyor. Çeçenistan’da aynı Nazi Almanya’sındakilere benzer kamplar mevcut, LGBTİ+ olduğunu düşündükleri insanları kamplara kapatıyorlar. AB üyesi olmalarına rağmen Rusya’nın etkisinde olan ve Putin rejiminden cesaret alan Macaristan ve Polonya’da çok ciddi sorunlar, bu coğrafyalarda hala mücadele verilmesi gereken temel meseleler var.Türkiye’de LGBTİ+’ların deneyimleri yukarıda sıralanan bazı ülkelerde yaşananlardan çok farklı değil. ILGA-Europe’un (Uluslararası Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans ve İnterseks Derneği Avrupa) 49 Avrupa ülkesini LGBTİ+ hakları bakımından değerlendirdiği yıllık <a fr-original-style="" href="https://www.rainbow-europe.org/#8664/0/0" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gökkuşağı Endeksi 2022 Raporu’na</a> göre LGBTİ+ hakları bakımından en kötü durumda olan ülkeler arasında Rusya, Ermenistan, Türkiye ve Azerbaycan bulunuyor. Türkiye birkaç yıl öncesine kadar sondan üçüncüyken, LGBTİ+’lara yönelik baskı ve şiddetin artmasıyla birlikte bu yıl sondan ikinci sıraya geriledi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Pandemi ve LGBTİ+’lar</h2>Üstelik pandemi gibi eşitsizlikleri derinleştiren küresel olaylar karşısında LGBTİ+’lar daha da kırılgan hale geliyor. Sosyal Politika, Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği’nin (SPoD) danışma hattı verileri üzerinden pandeminin ilk üç ayını değerlendirdiği <a fr-original-style="" href="https://spod.org.tr/wp-content/uploads/2022/03/Pandemi-Raporu.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">rapora</a> göre LGBTİ+’lar yaşam hakkı başta olmak üzere eğitim, sağlık ve çalışma (istihdam sürecindeki eşitsizlikler, gelir kaybı ve işsizlik vb.) gibi diğer haklara erişimde ciddi sorunlar yaşadı. Yanı sıra pandemi sürecinde LGBTİ+’lara yönelik nefret söylemlerinin yaygınlaşması ve evlere kapanmak zorunda kalınması ile artan ev içi şiddet, görülen diğer olgulardır.Siyasiler, siyasi tartışmalar ve kamusal açıklamalar, LGBTİ+’lara yönelik toplumsal önyargıları ve ayrımcı düşünceleri pekiştiriyor. Aşırı muhafazakâr ve milliyetçi grupların yükselmesi de hedef göstermeleri ve nefret saldırılarını tetikliyor. Toplumu kutuplaştırmanın yegâne yollarından birisi LGBTİ+’ları hedef göstermek haline geldi. Özellikle siyasi ve ekonomik istikrarsızlık dönemlerinde siyasi ve dini liderler tarafından toplumun ahlakı, kültür ve geleneğine ve aile yapısına yönelik bir tehdit olarak LGBTİ+’lar sıklıkla araçsallaştırılıyor. Bunun bir sonucu olarak da medyada ve sosyal medyada LGBTİ+ karşıtı nefret kampanyaları yaygınlık kazanıyor ve yetkililer de bu söylemlere ortak oluyor.Bunlar arasında en öne çıkanlardan biri Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş’ın 24 Nisan 2020’de LGBTİ+’ları hedef gösteren ve HIV ile yaşayanları damgalayan hutbesidir. Pandeminin ilk 45 gününde (11 Mart 2020 – 24 Nisan 2020) toplam 214 başvuru alan SPoD’un Danışma Hattı, Ali Erbaş’ın açıklamasından sonraki 45 günde 244 başvuru almıştır. Söz konusu açıklamayı izleyen 45 günde (25 Nisan 2020 – 8 Haziran 2020) cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim temelli ayrımcılık ve şiddet konulu başvurularda %100 artış görülmüştür. Nefret söylemlerinin ardından şiddet vakalarının da arttığı bu süreç LGBTİ+’ların giderek daha güvensiz hissetmesine neden olmuştur.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">LGBTİ+’ların hizmetlere erişimi</h2>Dışlanma aynı zamanda fırsat ve kaynaklara erişimde eşitsizliğe yol açıyor. <a fr-original-style="" href="https://spod.org.tr/wp-content/uploads/2022/03/Pandemi-Su%CC%88recinde-LGBTI%CC%87larin-Sosyal-Hizmetlere-Eris%CC%A7imi-Aras%CC%A7tirma-Raporu.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pandemi Sürecinde LGBTİ+'ların Sosyal Hizmetlere Erişimi Araştırması Raporu’nun</a> anahtar bulguları LGBTİ+’ların pandemi sürecinde sosyal hizmetlere erişim açısından büyük engellerle karşılaştığını gösteriyor. Rapora göre araştırmaya dâhil edilen LGBTİ+’ların büyük bir çoğunluğu pandemi sürecinde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Barınma hizmeti ile ilgili bir bilgilerinin olmadığını, bahsi geçen hizmetlere erişimde cinsel yönelim ya da cinsiyet kimliklerinden dolayı ayrımcılığa maruz bırakılabileceklerini düşündüklerini, ailelerinin ya da arkadaşlarının yanına gitmek durumunda kaldıklarını</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sosyal yardımlara erişim konusunda nereye hangi şekilde başvuru yapabilecekleri hakkında bilgilerinin olmadığını, bahsi geçen yardımlara erişim noktasında cinsel yönelim ya da cinsiyet kimliklerinden dolayı ayrımcılığa maruz bırakılabileceklerini, arkadaşlarından yardım aldıklarını</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Psiko-sosyal destek hizmetlerine erişim konusunda, hangi kurum ve kuruluşlara başvuru yapabilecekleri hakkında bilgilerinin olmadığını, bahsi geçen hizmetlere erişim noktasında cinsel yönelim ya da cinsiyet kimliklerinden dolayı ayrımcılığa maruz bırakılabileceklerini, gizliliğin sağlanması noktasında endişeli olduklarını, arkadaşlarından yardım aldıklarını ve bahsi geçen hizmetlerin ücretsiz olmadığını&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Pandemi sürecinde dezavantajlı gruplara yönelik (kadınlar, çocuklar, engelliler, yaşlılar, LGBTİ+’lar, HIV ile yaşayan bireyler, mülteciler) koruyucu ve önleyici tedbirlerin alınmadığını</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kurum ve kuruluşların LGBTİ+ kapsayıcı hizmetler sunmadığını, LGBTİ+’ların özel ihtiyaçlarına ilişkin bilgilendirilmediklerini ve kurumların bu ihtiyaçlara yönelik çalışma gerçekleştirilmediğini</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hizmetler ve sosyal yardımlar ile ilgili herhangi bir sorunla (yanıt alınamaması, ayrımcılık yaşanması vd.) karşılaşıldığında başvurulabilecek yerler olmadığını düşünüyor.</li></ul>Araştırmaya dâhil edilen ve şiddete maruz bırakıldığını belirtip herhangi bir kamu kurum ve kuruluşuna başvuruda bulun(a)mayan LGBTİ+’lar, tehdit edildiklerini, korktuklarını, tekrar şiddete maruz bırakılabileceklerini, cezasızlığın hakim olduğunu, kamu kurum ve kuruluşlarının kendilerine yönelik nefret söylemi ürettiğini de belirtti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ne yapmalı?</h2>Bugün dünyanın birçok yerinde LGBTİ+’lara yönelik nefret ve önyargı azalma trendinde. Sadece son 50 yıla baktığımızda bile LGBTİ+ hakları açısından devrimsel bir ilerleme ve büyük kazanımlar elde edildiğini görüyoruz. Fakat hala LGBTİ+’ları koruyan yasalar ve toplumun LGBTİ+’lara yönelik bakış açısını değiştirme konusunda kat edilmesi gereken uzun bir yol var.“Cinsel yönelim” ve “cinsiyet kimliği” ifadelerini açıkça içeren ayrımcılık karşıtı etkili yasalar, istihdam, eğitim, sağlık ve hizmetlere erişim dahil olmak üzere yaşamın tüm alanlarında eşitliği sağlamak için çok önemli. SPoD’un LGBTİ+’ların anayasal taleplerini derlediği <a fr-original-style="" href="https://spod.org.tr/wp-content/uploads/2022/03/Esit-Yurttaslik-Mucadelesinde-LGBTIlarin-Anayasal-Talepleri.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Eşit Yurttaşlık Mücadelesi’nde LGBTİ+’ların Anayasal Talepleri</a> yayınında anayasada cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim tanınmasına yönelik taleplerin eklenmesinin ve gerekli yasal düzenlemelerin yapılmasının LGBTİ+’lar için yaşamsal önemde olduğu ve LGBTİ+’lara hukuki bir dayanak sağlayarak ayrımcılık ve nefret suçları gibi sistematikleşen kötü muameleye karşı yürütülen mücadeleyi de destekleyeceği belirtiliyor.Ek olarak net bir yetkiye sahip bağımsız ve iyi donanımlı eşitlik kurumları, LGBTİ+’lara yönelik ayrımcılık yapılmamasını sağlamada önemli bir rol oynayabilir. Türkiye’de tam da bu amaçla kurulmuş olması gereken TİHEK (Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu) tam aksi şekilde LGBTİ+’lara ayrımcılık yapılmasını görmezden geliyor ve bu konulardaki başvuruları cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği ayrımcılığa sebep olamaz diyerek <a fr-original-style="" href="https://kaosgl.org/haber/tihek-cinsel-kimlik-ayrimcilik-temeli-sayilamaz" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">reddediyor</a>. TİHEK’in baştan aşağı yenilenmesi ve LGBTİ+’ları da kapsayacak şekilde çalışması gerekiyor.

Yerel ve uluslararası gündemi yakalamak için bir başucu kaynağı; her hafta seçim dosyaları, kamuoyu araştırmaları, analizler ve Son Düzlük podcastle yayında!

Türkiye'yi yakala, dünyayı anla.

Spektrum

Toplumsal cinsiyet eşitliği: LGBTİ+'lar ne diyor?

26 Haziran Pazar günü 30. İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası’nın kapanış etkinliği olan 20. İstanbul Onur Yürüyüşü gerçekleştirilmek istendi. Zaten hafta başında Beyoğlu ve Kadıköy kaymakamlıklarınca hem Onur Haftası etkinlikleri hem de Onur Yürüyüşü yasaklanmıştı. Tabi ilk kez yürüyüşe ek olarak etkinliklerin de yasaklandığını ayrıca not edelim.İstanbul Valiliği etkinlikleri yasaklamakla kalmadı. 26 Haziran Pazar günü saat 11.00 itibarıyla M2 Yenikapı-Hacıosman metro hattının Şişhane ve Taksim istasyonları ile F1 Taksim-Kabataş Füniküler Hattı’nı faaliyete kapatarak Şişhane ve Taksim üzerinden meydana çıkışları engellemeye <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/metroistanbul/status/1540585038374371329" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalıştı.</a> Yine İstanbul Valiliği İl Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü’nün yaptığı açıklamada Sıraselviler, Gümüşsuyu, Refik Saydam ve Asmalımescit gibi caddelerin de geçici olarak kapatıldığı duyuruldu. Bütün bu engellemelere rağmen Beyoğlu’nun pek çok sokağında LGBTİ+’lar toplandı ve sloganlar eşliğinde yürüdü.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hedef gösterme çabaları</h2>İstanbul Onur Yürüyüşü, aralarında TÜGVA, Genç Hareket, Önder Genç, Genç İHH İstanbul, Genç Öncüler, Alperen Ocakları ve Yeniden Refah Partisi'nin de olduğu bazı radikal İslamcı ve ultra milliyetçi kurumlar tarafından hedef gösterilmişti. Bu gruplar aynı tarih ve saate toplanma çağrısı yapılmıştı. Fakat her ne olduysa bütün bu kurumlar yürüyüşten bir gün önce <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/tugvaTR/status/1540349317575319554/photo/1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çağrılarını geri çekti</a>. Çağrıların geri çekilmesi yürüyüşe yönelik provokasyon girişimlerini engellemedi. Yürüyüşe gelen ve “İslamcı” olduklarını söyleyen üç kişi LGBTİ+ aktivistlerini <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/artigercek/status/1541065670326116352" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hedef gösterdi</a>.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Gözaltılar ve kötü muamele</h2>Yürüyüş günü güvenlik güçleri bir anayasal hak olan toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının korumak yerine, bu haklarını kullanmak isteyen LGBTİ+’lara çok sert müdahale etti, müdahale anını kaydetmek isteyen gazetecileri ablukaya alıp tartakladı. İşkence ve kötü muamele ile dolu geçen gözaltıların sayısı 373’ü gördü.Bu sayı hem Türkiye onur yürüyüşleri tarihi hem de diğer toplumsal grupların sokak eylemleri açısından bir <a fr-original-style="" href="https://kaosgl.org/haber/devlet-lgbti-lara-savas-acti-37-gunde-10-yasak-en-az-530-gozalti" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">rekor oldu</a>. Gözaltılara ve ifadelere eşlik etmek isteyen avukatlar ise karakollarda polisin her türlü engellemesi ve kötü muamelesi ile karşı karşıya kaldı. 27 Haziran Pazartesi sabahı itibariyla bütün gözaltılar serbest kaldı, hepimiz rahat bir nefes aldık. 24 saat mesai yapan avukat arkadaşlarımız, İstanbul Onur Haftası Komitesi, basın emekçileri arkadaşlar ve o gün sokakları dolduran, her şeye rağmen "ne yanlış ne de yalnız olmadığını" haykıran binlerce LGBTİ+ aktivistinin emeklerine sağlık.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Altılı masadan ses yok</h2>Siyasi iktidar, atadığı bürokratları ve kolluk kuvvetleri ile LGBTİ+’lara adeta savaş açmışken, İstanbul’un orta yerinde bir protestoda anayasal haklarını kullanmak isteyen 34'ü çocuk toplamda 373 kişi gözaltına alınmışken altılı masa liderlerinden herhangi bir ses çıkmadı. Bu durum altılı masanın bir parçası olan siyasi partilerin Türkiye’nin geleceğine dair ortaya koydukları vizyon ile örtüşmemekle birlikte, yaşanan adaletsizliğe karşı susmayı tercih etmeleri başta LGBTİ+ yurttaşların olmak üzere daha özgür, daha demokratik ve daha barışçıl bir Türkiye tahayyülü olan herkesin samimiyetlerini sorgulamalarına sebep oldu. Çünkü gelinen durumda LGBTİ+ haklarını savunmak aynı zamanda demokrasiyi, barışı, cumhuriyeti ve laikliği savunmak ile aynı anlama geliyor. Tarih LGBTİ+’lara karşı pozisyon alanları yazdığı kadar, LGBTİ+’ların yaşadığı şiddet ve adaletsizliğe karşı pozisyon almayanları da yazıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İktidar değişebilir, talepler değişmeyecek</h2>Önümüzde önemli bir seçim var. Her yeni bir gün seçime biraz daha yaklaşıyoruz. Seçim sath-ı mailine girildiğinde ise siyasi iktidarın LGBTİ+’ları toplumu daha çok kutuplaştırmak için araçsallaştıracağını öngörmek yanlış olmaz.&nbsp;LGBTİ+ dernekleri ve hak savunucuları ise siyasi partileri seçim döneminde çok daha fazla yakından izleyecekler. Özellikle seçim beyannameleri, iktidar değişiminden sonra ilk haftada, ilk 100 günde, ilk bir yılda yapılacaklar listesinde kendileriyle ilgili bir şeyler var mı yok mu diye bakacaklar. Buralarda gördükleri veya görmedikleri LGBTİ+ yurttaşların sandığa gitmeleri, gidince hangi partiye eğileceklerini doğrudan etkileyecektir.Siyasi muhalefetin herkes için yaşanabilir, demokratik ve özgür bir Türkiye için çizdiği resimde LGBTİ+ yurttaşlar da yer almalıdır. Aksi takdirde özgürlük, refah, demokrasi ve barış için söylenen sözlerin hiçbir anlamı olmayacaktır.Türkiye’de toplum seçimle iktidarın değişeceğini düşünüyor. İktidar değişebilir fakat LGBTİ+ derneklerinin ve hak savunucularının talepleri değişmeyecek. Asıl mücadele şu an yaşadığımız organize saldırılar ve baskılar bitince başlayacak ve LGBTİ+ yurttaşların anayasal talepleri karşılanana kadar da bu mücadele devam edecek. Müstakbel iktidara şimdiden açıkça söyleyelim.*SPOD Siyasal Katılım Ekip Sorumlusu&nbsp;

Tüm hedef gösterme ve müdahalelere rağmen LGBTİ+ Onur Yürüyüşü gerçekleştirildi. Asıl mücadele organize saldırılar ve baskılar bitince başlayacak.

İktidar değişebilir, baskılar bitebilir, LGBTİ+'ların talepleri değişmeyecek

Türkiye’de sivil toplumun hareket alanı son birkaç yıldır giderek daralıyor. Baskı ortamı, Temmuz 2016’daki darbe girişimi sonrasında yürürlüğe giren OHAL süresince daha hissedilir bir hâl aldı. Uluslararası ve bölgesel insan hakları kuruluşlarının pek çok raporunda insan hakları savunucularına karşı saldırılara dair olağandışı ve artan bir endişe dile getiriliyor.Bir de üstüne sivil toplumun imhası olarak da görülen 7262 sayılı kanunla sivil toplum ve insan hakları örgütleri giderek hareketsiz kılınmaya çalışılıyor. Bu baskıcı politik iklim, insan hakları alanında çalışan örgütler ve insan hakları savunucularını önemli ölçüde etkilerken, hak savunucuları kendilerini gittikçe muhafazakârlaşan, ayrımcılığın ve nefretin hâkim olduğu bir ortamda çalışırken buldular.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sivil alanın daralması</h2>Daralma durumu ve hak savunucularının kriminalleştirilmesi, Türkiye'ye özgün bir durum da değil. İnsan hakları trendinin küresel anlamda seyrinin düştüğü bir dönemden geçiyoruz. Dünyanın pek çok yerinde benzer politikalar hükümetler tarafından uygulanıyor. Bu olağanüstü koşullarda en görünür ve dirençli kalan, adeta fırtınaya göğüs geren toplumsal hareketlerinin başında da feminist ve LGBTİ+ hareketleri geliyor.Feminist ve LGBTİ+ hareketlerinin toplumsal cinsiyet ekseninde yürütmüş olduğu küresel bir eşitlik mücadelesi var. Bu hareketler örgütlendikçe ve taleplerini daha yüksek sesle ortaya koydukça toplumları, kültürleri, yasa ve kanunları da değiştirebiliyorlar. 100 yıl öncesindeki dünyayla, 20 yıl öncesindeki dünyayla aynı dünyada yaşamıyoruz.&nbsp;ABD Dışişleri Bakanlığı'nın ülke tarihinde ilk kez cinsiyet bölümünde "X" yazan pasaportların hazırlandığını duyurması aslında feminist ve LGBTİ+ hareketinin ikili cinsiyet rejimi karşısında elde etmiş olduğu önemli bir kazanımı — artık interseksler, non-binary ve gender non-confroming beyanı olanlar pasaportlarında bu seçeneği değerlendirebilecekler. Elbette bakanlık durduk yere bunun kararını almadı; bu sonuç, 50 yıllık örgütlü bir mücadelenin ürünü.<img src="https://images.aposto.com/2021/10/1/1635776042927.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Çatlak Zemin<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sağ popülist iktidarların yükselişi</h2>Küresel anlamda feminist ve LGBTİ+ hareketlerinin direnişi, gelişimi ve kazanımları yine küresel anlamda bu hareketlerin değerlerine karşı örgütlenmelere sebep oldu. Buna toplumsal cinsiyet karşıtı hareket (anti-gender movement) deniyor — bu da sıklıkla sağ popülist iktidarların cesaretlendirdiği, örgütlenmelerinin önünün açıldığı ve de finansal ve söylemsel olarak desteklendiği grupların yükselttiği bir söylem.&nbsp;Bulgaristan'da mahkemenin "Biyolojik cinsiyetten başka cinsiyet olamaz" kararı da feminist ve LGBTİ+ hareketinin kazanımlarından rahatsız olmanın bir sonucu aslında. Üstelik bu kararı "Biyolojik cinsiyet 'kadın'ın annenin sosyal rolü, doğum ve çocuk bakımıyla ilişkilidir," düşüncesiyle gerekçelendirmiş olması, yine meselenin toplumsal cinsiyet eksenin ele alındığını gösteriyor.&nbsp;Keza yine en bilinir sağ popülist liderlerden olan Viktor Orban'ın Macaristan'da akademide toplumsal cinsiyet konusunun çalışılmasını yasaklaması ve cinsiyet uyum sürecinin translar için zorlaştırması da bunun bir yansıması. Bu ayrımcılık ve hak ihlalleri, en temelde AB ilke ve değerleriyle de çelişiyor.&nbsp;Yine Polonya'daki <a fr-original-style="" href="https://www.dw.com/tr/ab-lgbti-bireyler-i%C3%A7in-%C3%B6zg%C3%BCrl%C3%BCk-alan%C4%B1-ilan-edildi/a-56844417" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LGBTİ+ Free Zone uygulamasına</a> ancak Brüksel'in büyük baskısı ve finansal tehditleri sonucunda son verilebildi. Avrupa Birliği'nin kendini üzerine inşa ettiği bu değerlerin yine bizzat AB'nin içerisinden tahrip ediliyor olması sadece Avrupa Birliği ülkeleri için değil bütün dünya için tehlike oluşturuyor. Avrupa Birliği ülkelerinde toplumsal cinsiyet eşitliği ve LGBTİ+ hakları bakımından yaşanan hak kayıpları, dünyadaki bütün kadın ve LGBTİ+'ları olumsuz etkiliyor.Bu eğilimleri Rusya, Türkiye, Macaristan, Polonya ve Brezilya gibi popülist liderlerin olduğu pek çok ülkede görüyoruz. Trump ABD'sinde de gördük. Otoriter eğilimli liderlerin politikaları zaman içerisinde devlet politikası hâline geliyor. Bu o kadar sinsi ilerliyor ki sivil toplumda bile sirayet ettiği alanlar oluyor. Mesela nafaka karşıtı oluşumlar ve aile yapısını korumayı hedefleyen dernekler, toplumsal cinsiyet kavramının "Türk aile yapısı"nı bozduğu gibi pek çok söylemi siyasilerden de duyuyoruz. Bu yaklaşım Türkiye'nin İstanbul Sözleşmesi'nden çekilmesinin gerekçelerinden biri olarak da <a fr-original-style="" href="https://kaosgl.org/haber/cumhurbaskanligi-ndan-istanbul-sozlesmesi-nden-cekilme-aciklamasi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kullanıldı</a>.<img src="https://images.aposto.com/2021/10/1/1635776497914.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon:&nbsp;Semih Özkarakaş<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Feminist ve LGBTİ+ hareketlerinin derdi en temelde eşitlenmek. Bu da Türkiye'nin kendi anayasası ve imzacısı olduğu sözleşmelerle çelişmeyen bir talep — insan hakları bir devlet başkanının, siyasi partinin ya da bir grubun kendi öznel değer ve yargılarına göre yorumlayabileceği bir şey değil. İktidarda kalabilmek için toplumu kutuplaştırmak adına kullanılabilecek bir politika hiç değil. İnsan hakları meselesi, evrensel bir olgu ve gücünü insanlığın kendi öz birikiminden alıyor. Bu birikimin erozyona uğraması farklı derecelerde de olsa herkesin hak ve özgürlüklerini tehdit ediyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Otoriterleşme ve kutuplaştırıcı siyaset ortamı</h2>Türkiye’deki siyasi iktidar otoriterleştikçe ve kutuplaştırıcı siyasetini devam ettirdikçe oy tercihini iktidar bloğundan yana kullanan destekçilerini de zamanla belli bir çizgiye oturtmuş oluyor. Aynı insan bedeninin iki ayağı gibi, söylemini sertleştiren iktidar bir bedenin sağ ayağıysa sağ ayak bir öne adım attıkça arkasından da destekçileri geliyor. Yani sol ayak da sağ ayağın yanına hizalanıyor. Bir şekilde otoriterleşmeyi destekleyen bir çoğunluk oluşuyor.&nbsp;Demokrasiden ve insan haklarından yana olan bir çoğunluğu oluşturmak için de bu çoğunluğun bir koalisyonunu kurmak gerekiyor. Bu amaca giden yolda salt siyasi partiler yeterli olamayacak — elbette demokrasi ve insan haklarından yana olduğunu ifade eden bütün siyasi partiler bu sürecin paydaşı. Ancak sivil toplumun da bu çoğunluğu oluşturmak için çaba sarf etmesi gerekiyor.Habermas’ın da önerdiği şekliyle sivil toplum eleştirel düşüncenin yeninden üretilmesinde araç olarak kendini konumlandırabilir (52). Türkiye demokrasi ve insan hakları hareketinin vazgeçilmez bir parçası olan feminist ve LGBTİ+ hareketi, hareketin söylemine yön veren örgütler ve hak savunucuları da demokrasi ve insan haklarından yana olan bu çoğunluğun oluşturulmasına katkı sunması, kendini bu çoğunluk içerisinde konumlandırması gerekiyor.&nbsp;Bu tabii ki feminist ve LGBTİ+ örgütlerinin sorumluluğu ya da tek başına yapabilecekleri bir şey değil. İfade ve örgütlenme özgürlüğü ihlallerine karşın diğer toplumsal hareketlerin desteklemesi önem kazanıyor. Günün sonunda bu ihlaller bir bütün olarak toplumu, toplumsal barışı hedef alıyor. Buna karşı en iyi cevap, ısrarla ve inatla hem toplumsal hem de kamusal alanlarda var olmak ve bu alanların eşit öznesi olunduğunun yinelenmesi olacak.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">KaynakHabermas, Jürgen. “Yapısallığın Kamusal Dönüşümü,” İletişim Yay. İstanbul. 2018.</blockquote>

Her cumartesi çevre ve iklim konularında türler arası eşitlik ilkesini benimseyerek gelişmeleri aktarıyoruz. 

Marsel Tuğkan Gündoğdu