İyi Parti Ekonomi Politikaları Başkanı ve olası bir iktidar değişiminde Hazine ve Maliye Bakanlığı için adı geçen Prof. Dr. Bilge Yılmaz, Twitter hesabından açıklamalarda bulundu. Yılmaz, mevcut iktidarın devamı halinde ekonomide karanlık bir tablo çizerken sermaye kontrollerinin genişleyebileceğini söyledi.

Aylık bazda 9 milyar USD civarında cari işlemler açığı verildiğine vurgu yapan Yılmaz, mevcut döviz talebini ise hanehalkının sisteme duyduğu güvensizliğin bir yansıması olarak niteledi. Yılmaz, mevcut yapının devam etmesi durumunda sonuçların ağır olacağını iddia ederken şirketlerin iflas tehlikesi ile karşı karşıya kalabileceğini ve bunun da işsizliği yukarıya taşıyacağını söyledi.

Yılmaz, dün attığı diğer bir twitte ise Mustafa Kemal Atatürk’ün “tam bağımsızlık ancak ekonomik bağımsızlıkla mümkündür” sözünü alıntılayarak ekonomide yıkım yaşandığını söyledi. Yılmaz, mesajında  400 bin USD karşılığında vatandaşlık verilen bir ülkede ekonomik güçten bahsedilemeyeceğini belirtti.

Avustralya merkezli Walk Free isimli uluslararası insan hakları kuruluşu, odak noktasındaki modern kölelik sorununu özetleyen yeni veri setini yayımladı.

Kurumun bir kişinin tehdit, şiddet, zorlama, aldatma veya gücün kötüye kullanılması nedeniyle reddedemediği veya ayrılamadığı sömürü durumları olarak tanımladığı modern kölelik endeksi çalışmasına göre, bu kapsamda yaşayan kişi sayısı son beş yılda %25 oranında artarak 50 milyon jkişiye ulaştı. Raporda, G20 ülkeleri, tedarik zincirlerinde yer alan yoksul ülkelerle olan ilişkileri sebebiyle eleştirilirken söz konusu hacimdeki genişlemenin devam ettiği bilgisi paylaşılıyor.

Raporda, G20 üyesi olan ve arasında ülkemizin de bulunduğu 6 ülkedeki modern köle nüfusunun yüksek olduğu ifade edilirken listenin ilk sırasında Kuzey Kore yer alıyor. Rapora göre ülkemizde modern köle statüsünde 1,3 milyon kişi yaşıyor. Bu da, her bin kişiden 16’sının bu sınıfta yer aldığına işaret ediyor. Listenin ilk sırasında yer alan Kuzey Kore’de ise bu sayı 105 olarak ölçülmüş durumda.

ABD Merkez Bankası (Fed) piyasa duyarlılığı ölçümlerinde Twitter verilerini de kullanacağını açıkladı. Banka tarafından yayımlanan raporda, kurumun sosyal medya akışında yer alan eğilimleri merkezine alan bir kredi ve piyasa duyarlılık ölçüm mekanizması oluşturduğu açıklandı. Twitter Finansal Duyarlılık Endeksi (TFSI) olarak adlandırılan mekanizmanın para politikasına dair beklentileri de ölçme kapasitesi taşıdığı ifade ediliyor. Twitter’daki akışın, sıkılaştırıcı para politikası adımlarının yarattığı şokun ölçümünde de kullanılacağı metnin özet kısmında belirtilen diğer bir ifade.

Avrupa

Almanya’da iş dünyasının en önemli öncü verileri arasında kabul edilen IFO iş dünyası endeksi, mayıs ayında 93,4’ten 91,7’ye geriledi. Veriyle birlikte endekste yedi ay sonra ilk kez gerileme izlendi. 

Endeksin alt kalemlerinde hem mevcut hem de uzun vadeli beklentilerde bozulma görülüyor. Mevcut durum endeksi 95,1’den 94,8’e gerilerken, beklenti endeksi 91,7’den 88,6’ya geriledi. Sektörel kırılımlarda inşaat ve ticaret sektörlerinde sert bozulma yaşandığı görülüyor. 

İmalat sanayiinde de hafif bir gerileme mevcut. Buna karşın hizmetler sektöründe yıl başından bu yana devam eden iyileşme serisi ivme kaybetmeden devam ediyor. Veri, PMI verisine paralel olarak imalat sanayiinde zayıf performansın devam edeceğine ancak hizmetler tarafındaki iştahın yerinde olduğuna işaret ediyor.

İngiltere’de tüketici enflasyonu aylık bazda %1,2 artışla yıllık bazdaa %8,7 seviyesine geriledi. Veri, %8,2 olan piyasa beklentisinin üzerinde açıklanmakla birlikte manşet değerin yeniden tek haneye inmesi önemli bir gösterge olarak kabul edilebilir. Öte yandan, gıda ve enerji kalemleri hariç tutularak hesaplanan çekirdek enflasyonun %6,2’den %6,8’e yükselmesi olumsuz bir gelişme ve Birleşik Krallık Merkez Bankası’nın (BoE) sıkı para politikasına devam edeceğine işaret ediyor.

💉 Hatırlatma dozu:  Piyasanın beklentisi BoE’nin politika faizini yaz aylarına kadar toplamda 50 baz puan daha artırarak %5,00 seviyesine yükseltmesi yönünde.

ABD Merkez Bankası (Fed), 2-3 Mayıs tarihleri arasında düzenlenen FOMC toplantısına ilişkin tutanakları yayımladı. Yayımlanan tutanaklarda mayıs ayı toplantısında 25 baz puanlık faiz artışı kararının oybirliği ile alındığı fakat gelecek toplantılarda alınacak karara ilişkin üyelerin ikiye bölündüğü belirtildi. 

Tutanaklarda yer alan bilgilere göre bazı üyeler manşet enflasyondaki gerilemenin kabul edilemeyecek kadar yavaş gerçekleştiğini ifade ederek ek politika sıkılaştırmaları gerektiğini savunurken, birkaç üye ekonominin yavaşlamakta olduğuna dikkat çekerek daha fazla faiz artışının gerekmeyebileceğini ifade etti. Buna karşın FOMC üyeleri, toplantı sonrası açıklamasından, “ek politika sıkılaştırmasının uygun olabileceğine" işaret eden ifadelerin çıkarılması yönünde oy kullandı. 

Tutanaklarda yer alan ifadeler, Fed’in önümüzdeki toplantılarında alınacak karara ilişkin verilere çok daha fazla odaklanacağının bir işareti olarak görülebilir. Bugüne kadar açıklanan manşet enflasyon ve üretici enflasyonu verilerinin de beklentilere paralel gerçekleştiğini hesaba katarsak, Fed’in haziran ayında düzenlenecek FOMC toplantısında fonlama faizini sabit bırakma ihtimalinin görece daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz.

💾 Cep bilgisi: Swap piyasasında Fed’in önümüzdeki toplantısında fonlama faizini %5,00-5,25 aralığında sabit bırakma ihtimali %70’e yakın seviyelerde fiyatlanıyor. Toplantı 13-14 Haziran tarihleri arasında düzenlenecek.

Avrupa Merkez Bankası

Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, kurumun 25. yılı için kaleme aldığı blog yazısında enflasyonda uzun vadeli hedefe ulaşabilmek adına devreye aldıkları sıkılaştırıcı politikaya sadakatle bağlı olduklarını bir kez daha teyit etti. Avrupa’daki parasal birliğin geçtiğimiz 25 yılda pek çok kez sınandığını ifade eden başkan, bölgenin her krizden daha da güçlenerek çıktığını söyledi.

"Ancak enflasyonu orta vadede hedefimiz olan %2'ye geri getireceğiz. İşte bu nedenle faiz oranlarını rekor bir hızla arttırdık ve enflasyonu hedefimize zamanında geri döndürmek için faiz oranlarını yeterince kısıtlayıcı seviyelere getireceğiz - ve gerektiği sürece bu seviyelerde tutacağız"

IMF

Uluslararası Para Fonu (IMF) başkanı Kristalina Georgieva, büyük merkez bankalarının politika faizlerini 2025’in erken döneminde düşürmeye başlayacakları beklentisini paylaştı. 

Manşet veriden ziyade çekirdek enflasyona vurgu yapan Georgieva, erken faiz indiriminin uzun vadede daha büyük sorunlara yol açacağını söyledi. Georgieva ayrıca, gündemde ön sıralarda yer alan ABD’nin borçlanma tavanı yenilemesinin sorunsuz bir şekilde gerçekleştirileceğini beklediklerini söyledi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), mayıs ayında mevsimsellikten arındırılmamış reel kesim güven endeksinin (RKGE) bir önceki aya göre 0,3 puan artarak 108,1’e yükseldiğini, mevsimsellikten arındırılmış endeksin (RKGE-MA) ise değişim göstermeyerek 105,1 seviyesinde sabit kaldığını duyurdu.

Endeksi oluşturan anket sorularına verilen cevapların endeks üzerindeki etkisi incelendiğinde son üç aydaki ihracat sipariş miktarı, gelecek üç aydaki üretim hacmi ve son üç aydaki toplam sipariş miktarına ilişkin cevapların endeksi olumlu yönde etkilediği, sabit sermaye yatırım harcaması, genel gidişat, gelecek üç aydaki toplam istihdam, mevcut mamul mal stoku ve mevcut toplam sipariş miktarına ilişkin verilen cevapların ise endeksi olumsuz yönde etkilediği görüldü.

Mayıs ayında gelecek üç ayda ortalama birim maliyetlerde ve satış fiyatlarında artış olacağına dair beklentiler zayıflarken, ÜFE beklentileri ise gerileme eğilimi gösterdi. TCMB tarafından yayımlanan RKGE bülteninde konuya ilişkin, “Gelecek on iki aylık dönem sonu itibarıyla yıllık ÜFE beklentisi bir önceki aya göre 4,8 puan azalarak %62,8 seviyesinde gerçekleşmiştir.” ifadelerine yer verildi.

👉 Öte yandan: Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ASTO) Başkanı Ali Bahar, ATSO meclisinde yaptığı konuşmasında, “Artık önümüzü görebilmeyi, doğru politikaların, süratle hayata geçirilmesini talep ediyoruz. Artık iş dünyamızın ve ülke ekonomisinin buna tahammül edecek ne bir dakikası, ne de kaybedecek bir kuruşu dahi kalmamıştır. Türkiye ekonomisinin en öncelikli sorunları faiz, enflasyon, döviz kurlarındaki belirsizlik ve cari açıktır. Faizler ve finansmana erişim konusunda uzun süredir yaşadığımız belirsizliğin bir an önce istikrara kavuşması şarttır.” ifadelerini kullandı.

RKGE verilerinin yanı sıra mevsimsel etkilerden arındırılmış imalat sanayi kapasite kullanım oranı mayıs ayında 0,7 puan artarak %76,3 seviyesine yükseldi. Alt mal grubu kırılımlarında yatırım malları için KKO %78,4; ara mallar için KKO %75,5; tüketim malları için KKO ise %73,2 olarak gerçekleşti. Endekste, yatırım malları ve dayanıksız tüketim mallarına ilişkin KKO gerilerken, dayanıklı tüketim malları ve ara mallar içinse oranlar arttı.

💾 Cep Bilgisi: Kapasite kullanım oranı, üretim faktörlerinin kullanım kapasitelerini ölçerek ekonomik aktivite ve yatırım ihtiyacı gibi göstergelere öncülük etmeyi amaçlar. Uzun süre yüksek seyreden KKO ekonomik aktivitede canlılık olmasına karşın yeter miktarda yatırım yapılmadığına işaret eder. Veride genel geçer bir norm aralığı olmamakla birlikte %70-80 bandının stabil bir ekonomik seyre işaret ettiği kabul edilebilir.

Sektörel Endeksler

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), mayıs ayına ilişkin mevsim etkisinden arındırılmış sektörel güven endekslerini yayımladı. Yayımlanan verilere göre mayıs ayında hizmet sektörü güven endeksi %0,6 azalırken perakende ticaret sektörü endeksi %0,4, inşaat sektörü endeksi ise %4,3 artış gösterdi.

Bunun yanı sıra hizmet sektörü güven endeksi 117,4, perakende ticaret sektörü endeksi ise 116,7 puanla eşik değerin üzerinde kalırken, inşaat sektörü endeksi ise 92,2 puan ile eşik değer altındaki seyrini sürdürüyor.

💾 Cep Bilgisi: Sektörel güven endeksleri, sektörlerin mevcut ve gelecek döneme ilişkin beklentilerini ölçmeyi amaçlayan 200 puanlı endekslerdir. endeksin 100'den büyük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini gösterirken, 100'den küçük olması ise kötümserliğini gösterir.

Endekslerin alt kırılımlarına bakıldığında hizmet sektörü güven endeksindeki azalışın gelecek 3 aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisindeki gerilemeden kaynaklandığı görülüyor. İnşaat sektörü endeksindeki olağanüstü artışın ise hem alınan siparişlerdeki hem de gelecek 3 aya ilişkin beklentilerdeki olumlu yönde iyileşmelerden kaynaklandığı gözlemleniyor.