Borsa İstanbul 100 endeksi günü %0,11 artışla 4,470 puandan kapattı. 39,7 milyar TL işlem hacmine ulaşılan günde en fazla artış gösteren endeks %3,73 ile BIST Kimya Endeksi (XKMYA) oldu.

Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turuna giderken CDS tarafında ise yükseliş sürüyor. Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) salı günü 700 baz puana ulaşarak Ekim 2022’den bu yana en yüksek seviyesini kaydetti. CDS, seçimden önceki hafta 482 puana kadar gerilemişti.

💾 Cep bilgisi: Kredi temerrüt takasları (CDS), bir ülkeye veya şirkete verilen borcun ödenememe riskini sigortalamak için alınan sigorta poliçelerini ifade eder. Borcun ödenememe riski ne kadar artarsa CDS primi de o kadar yükselir.

Bloomberg tarafından derlenen özel sektör tahvil verilerine göre Türk özel sektörü tarafından ihraç edilen 20’den fazla tahvil mayıs ayında %3,6 kayıp yaşayarak gelişmekte olan ülke tahvilleri arasında negatif ayrıştı ve Filipinler tahvilleriyle birlikte en kötü performansı kaydetti.

Derlenen verilere göre Türk özel sektör tahvillerinin ortalama getirisi ise mayıs ayında %11,4’e ulaşarak son yedi ayın en yüksek seviyesini kaydetti. 

💾 Cep bilgisi: Bir tahvilin getirisi ile değeri ters orantılıdır. Tahvilin değeri arttıkça getirisi, getirisi arttıkça ise değeri azalır. 

Reuters'a konuşan bankacılık kaynakları, 19 Mayıs ile sona eren haftada TCMB'nin toplam döviz rezervlerinin yaklaşık 3,5 milyar USD daha azalarak 101,5 milyar USD'ye gerilediğini, net rezervlerin ise 2002'den bu yana ilk kez eksi bölgeye geçtiğini hesapladıklarını ifade etti. TCMB rezerv verisini perşembe günü saat 14.30’da yayımlayacak.

💉 Hatırlatma dozu: TCMB'nin toplam rezervleri 14 Nisan haftasından bu yana yaklaşık 16,4 milyar USD eriyerek 105,1 milyar USD seviyesine kadar gerilemişti. 

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre merkezi yönetimin toplam borç stoku 4,6 trilyon TL’ye ulaştı. Söz konusu hacimde aylık artış oranı %2,3 olurken yıllık artış %47 seviyesinde bulunuyor.

💾 Cep bilgisi: Veri cari değerler bazında açıklandığı için yıllık büyüme oranlarının enflasyonist ortamlarda genişlemesi normal kabul edilebilir.

Söz konusu hacmin yarısının yurt içi yarısının ise yurt dışı kaynaklı olduğu görülüyor.

💉 Hatırlatma dozu: 2022 sonunda, toplam 3,9 trilyon TL’lik stokun %53’lük kısmı dış borçtan oluşuyordu.

4,6 trilyon TL’lik borç hacminin %29’luk kısmı değişken faizli borçlardan oluşuyor. İhraç takviminde karşımıza sıklıkla çıkan TÜFE’ye endeksli bonolar da 1,3 trilyon TL’lik bir hacme denk gelen bu grupta yer alıyor. Söz konusu oranda tarihsel olarak büyük bir sapma yaşanmıyor ve oran 7 aydır %30’un altında seyrediyor.

Borçlanma yapısının döviz dağılımına bakıldığında ise toplam borç hacminin %62’lik kısmın yabancı para cinsinden olduğu görülüyor. Bu da, yarı yarıya bölüşülen yurt içi – yurt dışı dengesinden hareketle yurt içinden alınan döviz borçlarının devam ettiğini gösteriyor. Toplam borçlanma hacmi içinde yabancı para borçların yıl sonundaki payı %65 seviyesinde bulunuyordu.

Borç stokunun ortalama vade yapısında ise herhangi bir değişim söz konusu değil. Yurt içi borç stokunun ortalama vadesi 3,8 yıl olarak korunuyor. Dış borç stokunun ortalama vadesi ise yıl başından bu yana 7,1 yıl seviyesinde ölçülüyor. Toplam stokun vadesi ise 5,4 yıl.

Sonuç olarak, toplam stok ve borçlanma yapısı içinde yapısal bir değişim ya da beklenmedik bir gelişme yaşanmadığı görülüyor.

Hazine alacakları

Bakanlık, önceki gün alacak verilerini de açıklamıştı. Veri setine göre, nisan sonu itibarıyla toplam alacaklar 20,8 milyar TL seviyesinde bulunuyor. Bu hacmin 8,7 milyar TL’lik kısmı mahalli idareler,  (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi 2,1 milyar TL ile bu grupta uzak ara lider konumda); 7,0 milyar TL’lik kısmı KİT’ler ve kamu işletmeleri (bu hacmin 6,1 milyar TL’lik kısmı Devlet Demiryolları’na ait); 4,1 milyar TL’lik kısmı ise finansal kuruluşlar (bu hacmin 3,4 milyar TL’lik kısmı Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası’na ait) kaynaklı. Veri setinde yapısal bir değişim ya da beklenmedik bir sonuç göze çarpmıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılının ilk çeyreğine ilişkin istihdam endeksi verilerini yayımladı. Yayımlanan veri setine göre sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında istihdam endeksi çeyreklik bazda %1,2, yıllık bazda ise %7,0 artış gösterdi. Sektörler bazında bakıldığında endeks, sanayi sektöründe yıllık bazda %4,2, inşaat sektöründe %16,7 ve ticaret-hizmet sektörlerinde ise %7,1 arttı. 

İlk çeyrekte brüt ücret maaş endeksi çeyreklik bazda %23,4 artarken, yıllık bazda ise %119,4 artış gösterdi. Geçtiğimiz yıldan bu yana süren enflasyonist ortam ve asgari ücret düzeyindeki artışları dikkate alırsak brüt ücretlerde kaydedilen artışın bir sürpriz olmadığını söyleyebiliriz.

💾 Cep bilgisi: Geçtiğimiz yılın ilk çeyreğinde 5 bin 4 TL civarında olan brüt asgari ücret seviyesi bugün 10 bin 8 TL düzeyinde.

Çalışılan saat endeksi ise ilk çeyrekte çeyreklik bazda %0,9, yıllık bazda ise %5,9 arttı. Sektörler bazında bakıldığında endekste en yüksek artış yıllık bazda %15,4 ile inşaat sektöründe kaydedildi.

Yayımlanan veri setinde istihdam ve çalışılan saat endekslerinin nispeten yatay seyrediyor olmasına rağmen brüt ücret maaş endeksinde olağanın oldukça üzerinde bir artış gözlemlendiği görülüyor. Kaydedilen bu grafik, artan para arzının ve enflasyonist ortamın istihdam piyasası üzerindeki etkilerini bir nebze de olsa gözler önüne serer nitelikte.

^{Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu}

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), mayıs ayına ilişkin finansal kesim güven endeksi verilerini yayımladı. Finansal sektörde faaliyet gösteren 143 kuruluşun yanıtlarının ağırlıklı ortalaması ile oluşturulan endeks, mayıs ayında 1,7 puan artışla 150,0 seviyesine yükseldi.

Endeks kapsamında anket sorularına verilen cevaplara bakıldığında son üç aydaki iş durumuna ilişkin verilen cevapların geçtiğimiz aya göre daha da iyimserleşerek endeksi artış yönünde, son üç aydaki hizmetlere olan talep ve bu alandaki beklentiye ilişkin verilen cevapların ise endeksi azalış yönünde etkilediği görüldü. 

Avro Bölgesi PMI

Avro Bölgesi'nde öncü imalat PMI mayıs ayında 1,2 puan azalışla 44,6 seviyesine gerileyerek son 36 ayın en düşük seviyesini kaydetti. Veri, bölgede imalat aktivitesindeki daralmanın derinleşerek sürmekte olduğunu gözler önüne sermiş oldu. Verinin detayına bakıldığında üretim, yeni ve birikmiş siparişler tarafındaki sert düşüşlerin endeksi beklentilerin altındaki düzeye çeken temel etmenler olduğu görülüyor.

💾 Cep bilgisi: PMI (Purchasing Managers’ Index—Satın Alma Yöneticileri Endeksi), belirli sektörlerdeki trendleri ölçmeyi amaçlayan bir endekstir. Endekste 50 puanın üzerinde yer alan değerler sektörde genişlemeye işaret ederken 50 eşiğinin altında yer alan değerler ise daralmaya işaret eder.

Bölgede hizmet PMI tarafında ise pozitif ayrışma sürüyor. S&P Global tarafından yayımlanan verilere göre Avro Bölgesi'nde öncü hizmet PMI mayıs ayında 0,3 puan azalışla 55,9 seviyesine gerilese de eşik değer üzerindeki seyrini sürdürerek hizmet sektöründe genişlemenin devam ettiğine işaret etti.

Avrupa

Bölgede beklentilere paralel gelen enflasyon verisine karşın detaylarda yer alan inatçı eğilim Avrupa Merkez Bankası (ECB) yetkililerinin verdikleri mesajların önemini artırmaya devam ediyor. Avrupa Merkez Bankası (AMB) Yönetim Konseyi Üyesi ve Fransa Merkez Bankası Başkanı Francois Villeroy de Galhau, ECB’nin faiz artırımı yolculuğunu büyük oranda tamamlamış olduğunu söyledi ve artış hızının 25 baz puana çekilmesini “akıllıca” olarak niteledi. Başkan, kurumun politika faizini önümüzdeki üç toplantıda tepe noktasına çekeceği ve sonrasında izlemeye geçeceği görüşünde.

HSBC de dün yayımladığı notta, Villeroy’un açıklamalarına paralel bir tahmin seti paylaştı. Kurum, ECB’nin haziran, temmuz ve eylül toplantılarında politika faizini toplam 75 baz puan artırmasını beklediklerini duyurdu.

Uluslararası Para Fonu (IMF), çift haneli enflasyon dünyasına geri dönen ve parasal sıkılaşma sürecine devam eden İngiltere’nin 2023 yılında resesyona girmesini beklemediklerini duyurdu. Kurum, İngiltere’nin 2023 yıl sonu büyüme beklentisini -%0,3’ten %0,4’e revize etti. Bu revizyonun temelinde enerji fiyatlarındaki düşüşün destekleyeceği talep yatıyor.

ABD

ABD Başkanı Joe Biden ile Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy arasındaki borç tavanı görüşmesinde bağlayıcı bir sonuç çıkmadığı duyuruldu. Konu ile ilgili müzakereler önümüzdeki günlerde devam edecek. Beklenti ise taraflar arasındaki uzlaşının çok geçmeden sağlanacağı yönünde.

Bu görüşmeden olumlu bir sonucun henüz çıkmaması bir yana, ABD Hazine Bakanı ve Fed eski başkanı Janet Yellen, mevcut görünümde ülke hazinesinin nakit stokunun haziran ayı başı itibarıyla tükenebileceği uyarısında bulundu.

Ülkede yeni konut satışları piyasadaki düşüş beklentilerine karşın aylık bazda %4,1 arttı. Beklentilerden güçlü gelen verinin aylık bazdaki sert artışında önceki ay verisinin 683 binden 656 bine güncellenmesinin de etkisi mevcut. Veri setinde dikkat çekici bir diğer unsur ise ortalama konut fiyatları oldu. Konut fiyatları yıllık bazda %8,2 oranında düşerek 420,8 bin USD seviyesine geriledi. Konut satışlarındaki artış, canlı ekonomik aktiviteye işaret eden öncülerden biri olarak kabul edilebilir ancak fiyatlardaki düşüş yakından izlenmesi gereken bir gösterge.

Fed tarafından yayımlanan Hanehalkı Ekonomisi ve Karar Verme Süreci Araştırması’na göre ülkede hanehalkının finansal durumu geçen yıla göre kötüleşti. Üstelik bu kötüleşme, 2016’dan bu yana raporlanan en düşük seviyede gerçekleşti. Mali açıdan bir yıl öncesine göre daha kötü durumda olduğunu söyleyen yetişkinlerin oranı %35'e yükselirken, bu değer 2014 yılından bu yana görülen en yüksek seviye olarak kayda geçti. Bunun yanında hanehalkı genelinde gider artışının gelir artışından fazla olduğu görülüyor. Finansal araçlara ve krediye erişim noktasında ise bir sıkıntı göze çarpmıyor. Anket katılımcıları ise en büyük finansal sorunu enflasyon olarak dile getiriyor.

Fitch Ratings, yayımladığı değerlendirme notunda, bankacılık krizinin yaratacağı sıkılaşma eğiliminin yanında, reel ücret artışlarındaki düşük seyir sebebiyle tüketim harcamaları kanalında da daralma yaşanabileceğini ifade etti. Bu yaklaşım, Fed Başkanı Jerome Powell tarafından birkaç kez ifade edilen “bankalardaki sıkılaşma faiz artırımı görevi yapabilir” tezini destekliyor.