Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, Avrupa Parlamentosu'nda yaptığı konuşmasında, enflasyonda zirvenin göründüğüne dair bir kanıt bulunmadığını ifade ederek, "Fiyat baskıları güçlü kalmaya devam ediyor. Gelecekteki kararlarımız, politika faizlerini yeterince kısıtlayıcı seviyelere yükseltecek şekilde ayarlanacak. Zamanla enflasyonda %2'lik hedefimize dönecek ve faizleri gerektiği müddetçe bu seviyelerde tutacağız" dedi. Lagarde ayrıca sıkılaştırıcı para politikalarının etkilerinin ekonomi üzerinde görülmeye başlandığını da söyledi. 

💾 Cep bilgisi: ECB yetkilileri her ne kadar faiz artış döngüsünde sona yaklaştıkları konusunda mesajlar verseler de bankanın Haziran ve Temmuz ayı toplantılarında 25'er baz puan daha faiz artırımına giderek politika faizini %4,25'e çıkarması ana senaryo olarak görünüyor.

Avro Bölgesi ÜFE

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), Avro Bölgesi'nde üretici enflasyonunun Nisan ayında aylık bazda %3,2 düşüşle yıllık bazda %1 seviyesine gerilediğini duyurdu. Verinin beklentilerin oldukça altında gerçekleşmesinde bölgede aylık bazda %10,2 daralan enerji fiyatları etkili oldu.

Avrupa Birliği'nde ise aynı ayda üretici enflasyonu aylık bazda %2,9 azalarak yıllık bazda %2,3 seviyesinde gerçekleşti. Enflasyonun gerilemesinde benzer olarak %8,9 daralan enerji fiyatları etkili oldu.

Nisan ayında birlik ülkeleri arasından Macaristan'da üretici enflasyonu yıllık bazda %41,7 seviyesinde gerçekleşirken, İrlanda, Yunanistan, İspanya, İtalya, Belçika ve Hollanda'da üretici enflasyonu negatif olarak ölçüldü.

_{Bu yazı orijinal olarak Exante'de yayımlanmıştır. Daha fazlası için şimdi abone olun.}

Büyük çok uluslu şirketlerin hemen hemen yarısı, pandemiden bu yana git gide artan uzaktan çalışma trendine uyum sağlamak için önümüzdeki üç yıl içinde ofis alanlarını azaltmayı planlıyor. Ticari emlak piyasası, yüksek faiz oranlarının yol açtığı sancılı bir gerileme dönemine girerken, büyük şirketlerin ofis alanlarını daha da azaltma ihtimali, eski binaların ve popüler olmayan konumların geleceği konusunda endişelere yol açıyor.

Detaylar: Londra menşeli emlak danışmanlığı şirketi Knight Frank'in dünya çapında 10 milyon kişiyi istihdam eden 350 şirketin gayrimenkulden sorumlu yöneticileriyle gerçekleştirdiği ankete göre, ayak izlerini küçülten büyük gruplar arasından en büyüğü, alanı %10 ila 20 oranında azaltmayı hedefliyor.

• Bununla birlikte, daha küçük şirketlerin çoğunluğu da ofis alanlarını genişletme planı olduğunu söyledi.
• Araştırmaya göre, şirketlerin yaklaşık üçte biri tamamen veya çoğunlukla yüz yüze çalışmayı tercih etti. Şirketlerin %56'sı karma bir politikada karar kılarken, yaklaşık %10'u çoğunlukla ya da tamamen uzaktan çalışmayı planlıyor.

Açıklamalar: Knight Frank Ticari Gayrimenkul Uzmanı Lee Elliott, "Daha iyi ama daha az alan muhtemelen büyük kuruluşların sloganı. Bu emlak piyasalarının ölüm çanı değil çünkü arzda bir eksiklik var ve dolayısıyla birinci sınıf binalar için kiralarda artış görüyoruz" yorumunu yapıyor.

• Elliot, birçok şirketin son üç yılda gayrimenkul kararlarını durdurduğunu ve salgın sonrası çalışma alışkanlıklarını değerlendirmeyi beklediğini söyledi. 

Birçoğu herhangi bir değişiklik yapmadan önce kira sözleşmelerinin sona ermesini beklemek zorunda. Söz konusu değişim 3-6 ay değil, 3-6 yıl alacak bir süreç.

Öte yandan: Şirketler evden çalışma konusunda farklı yaklaşımlar benimsiyor. BlackRock geçtiğimiz ay tüm çalışanlarına haftada dört gün ofise dönme talimatı verdi, JPMorgan Nisan ayında üst düzey çalışanlarını tam zamanlı olarak ofisten çalışmaya çağırmıştı. Lyft de, Nisan ayında tamamen uzaktan çalışmaya izin veren politikasını tersine çevirdi ve çalışanlarına bu yıl içinde yarı zamanlı olarak ofise geri dönmelerini söyledi. 

Ek olarak: Savills tarafından yapılan bir araştırma, önümüzdeki on yıl içinde San Francisco ve Washington DC gibi ABD şehirlerinin en fazla ofis alanına sahip bölge olacağını, Asya pazarının uzaktan çalışacağını ve Avrupa'nın ise "ortada kalacağını" öngörüyor. 

• Savills Araştırma Ortağı Kelcie Sellers, "Bu, bazı şehirlerin salgın sonrası işe dönüş seviyelerinin düşük olması nedeniyle gerçekleşmiyor. Bu, uzun vadeli ekonomik, demografik ve kalkınma trendlerinin çalışma modelleriyle nasıl etkileşime girdiğiyle ilgili" diyor. 

27 Ağustos 2019'da El Salvador'dan New York'a giden 670 sefer sayılı Avianca uçağında yolcu olan Roberto Mata, metal bir yiyecek ve içecek arabasının dizini yaraladığı iddiasıyla Avianca'ya dava açtı. Havayolunun "zaman aşımı süresi dolduğu" gerekçesiyle davanın düşürülmesini talep etmesi üzerine Mata'nın avukatları, davanın devam etmesi gerektiğini savunarak iddialarını destekleyen bir önceki davadan bir düzine kanıt sundu.

Avianca'nın avukatları ve Yargıç P. Kevin Castel daha sonra bu "emsal kararları" incelemeye koyuldu; ancak ne kararların ne de özette atıfta bulunulan ve özetlenen hukuki alıntıların hiçbirinin mevcut olmadığını fark etti. Neden mi? Çünkü kararların hepsi ChatGPT tarafından uydurulmuştu. 

Geniş açı: Bunun üzerine, özeti hazırlayan ve 30 yıllık deneyimi bulunan Levidow, Levidow & Oberman firmasından avukat Steven Schwartz, mahkemenin merhametine sığınarak bir yeminli ifadede yasal araştırmasını yapmak için yapay zekâ programını kullandığını kabul etti. Hatası nedeniyle potansiyel yaptırımlarla karşı karşıya olan Schwartz, 8 Haziran'da ABD Bölge Yargıcı P. Kevin Castel önünde yaptırım duruşmasına çıkacak.

• Mahkeme dosyasına göre, ChatGPT'yi ilk kez kullandığını belirten Schwartz, teknoloji güvenmekten "büyük pişmanlık duyduğunu" ve "içeriğin yanlış olabileceğinin ihtimalinden habersiz olduğunu" ifade etti.

Bununla birlikte: Amerikan Barolar Birliği'nin Model Mesleki Davranış Kuralları yapay zekâyı açıkça ele almıyor. Ancak uzmanlar, mevcut birkaç etik kuralın geçerli olduğunu söylüyor. Bu kurallar ise şu şekilde karşımıza çıkıyor:

Yetkililik görevi: Avukatların yetkin temsil sağlamalarını ve güncel teknolojiyi takip etmelerini gerektiren bu kural, avukatların kullandıkları teknolojinin doğru bilgi sağladığından emin olmaları gerektiği anlamına geliyor. Özellikle de ChatGPT'nin daha önce de yanlış veya var olmayan bilgileri gerçekmiş gibi sunduğu örneklerin ortaya çıktığını düşündüğümüzde, avukatların yapay zekâ teknolojisine daha temkinli yaklaşmaları ve hatalara yol açmamak için bu araçlara çok güvenmemesi gerekiyor.

• Konuya ilişkin olarak "Müvekkilinize hizmet sunmak için kullandığınız metni size vermesi için körü körüne üretken yapay zekâya güvenmek kabul görmeyecektir," ifadelerini kullanan, hukuk teknolojisi ve etiği alanında bir lider olan Suffolk Üniversitesi Hukuk Dekanı Andrew Perlman, yeterlilik yükümlülüğü kurallarının nihayetinde yapay zekâ teknolojisinde belirli bir düzeyde yeterlilik gerektireceğini öngörüyor. 
• Perlman, yapay zekânın hukuk uygulamalarında devrim yaratabileceğini; ileride bu teknolojiyi kullanmamanın, araştırma yapmak için bilgisayar kullanmamakla aynı anlama gelebileceğini düşünüyor.

Gizlilik yükümlülüğü: Bu kural, avukatların "bir müvekkilin temsiliyle ilgili bilgilerin yanlışlıkla veya yetkisiz olarak ifşa edilmesini veya bunlara yetkisiz erişimi önlemek için makul çabayı göstermelerini" gerektiriyor. Gelgelelim, ChatGPT veya Bing Chat gibi programları kullanan avukatlar, yapay zekâ şirketlerine modellerini eğitmeleri ve geliştirmeleri için müvekkillerinin verilerini vererek gizlilik kurallarını ihlal etme riski taşıyor.

• Firmasında dahili yapay zekâ programları geliştirmek için çalışan Holland & Knight ortağı Josias Dewey, bazı hukuk firmalarının avukatlara ChatGPT ve benzeri programları müvekkil meselelerinde kullanmamalarını açıkça söylemesinin bir nedeninin de bu olduğunu belirtiyor.
• Öte yandan, CaseText'in CoCounsel ve Harvey gibi bazı hukuka özel yapay zekâ programları, verilerini dış yapay zekâ sağlayıcılarından uzak tutarak gizlilik yükümlülüğünün sağlanmasını mümkün kılıyor.

Avukat olmayan kişilerin yardımına ilişkin sorumluluklar: Bu kural uyarınca, avukatların, kendilerine yardımcı olan avukatları ve avukat olmayan kişileri, davranışlarının mesleki davranış kurallarına uygun olmasını sağlamak için denetlemesi gerekiyor. 

• ABA tarafından 2012 yılında bu kuralın insan dışı yardımlar için de geçerli olduğunu açıklaması, avukatların yapay zekâ programlarının çalışmalarını denetlemekten ve teknolojiyi avukatların uyması gereken etik standartları karşıladığından emin olacak kadar iyi anlamaktan da sorumlu oldukları anlamına geliyor.

Bir adım geriden: Geçtiğimiz hafta yapay zekâ üzerine çalışan bilim insanları ve sektör liderleri, yapay zekânın insanlığa karşı oluşturduğu tehdide ilişkin bir an önce önlem alınması gerektiği yönünde bir bildiri yayımladı. Yapay zekâyı salgın hastalık ve nükleer savaş tehdidi ile eş tutan bildiri, “Yapay Zekâ Güvenliği Merkezi” sitesinde aralarında ChatGPT'nin geliştiricisi OpenAI ve Google DeepMind’ın CEO’larının da bulunduğu 376 kişinin ortak imzası ile yayımlandı.

• Bildiride, “İnsanlığın yapay zekâ kaynaklı yok olma riskinin ortadan kaldırılması, salgın hastalıklar ve nükleer savaş gibi diğer toplumsal ölçekli risklerle birlikte küresel bir öncelik olmalıdır.” ifadelerine yer verildi.

_{Bu yazı orijinal olarak Quando'nda yayımlanmıştır. Daha fazlası için şimdi abone olun.}

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 2016'dan bu yana tutuklu bulunan eski HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ'ın başvurusunda, Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni (AİHS) ihlal ettiğine hükmetti. 

Başvuru: AİHM, yaptığı açıklamada Demirtaş ve Yüksekdağ'ın iç hukukta tutukluluklarına itiraz etmek için etkili bir yardım alamadıkları sebebiyle başvuruda bulunduğu belirtildi. Mahkeme, iki siyasetçinin özellikle "cezaevi yetkililerinin avukatlarıyla yaptıkları görüşmeleri izlemelerinden ve avukatlarıyla paylaştıkları belgelere el koymalarından şikayet ettiğini" de eklemişti. 

Konu nasıl AİHM'e geldi? Demirtaş ve Yüksekdağ, Kasım 2016'da terör ilişkili suçlamalarla tutuklandıktan sonra görüşmelerinin cezaevi görevlileri tarafından ses ve video kayıtlarının alınmasına önce yerel mahkemelere başvurarak itiraz etmiş, bir sonuç alamayınca konuyu Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) taşımış, AYM'den de sonuç alamayınca şikayetlerini Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne taşımışlardı. 

• Demirtaş ve Yüksekdağ'ın Ocak 2017’de AYM’ye yaptıkları başvuruda "hak ihlali olmadığına" karar verilmişti.

Karar: AİHM,

• AYM’nin iki siyasetçi hakkında verdiği kararda yaptığı incelemenin yetersiz olduğunu,
• Tutuklu yargılandıkları süre boyunca terörle ilişkili suçlarla itham edilmelerine rağmen ortaya konulan delillerin bunu kanıtlamaktan uzak olduğunu, 
• Diyarbakır’daki yerel mahkemenin, cezaevi yetkililerinin ses ve video kaydı almasına ilişkin verdiği kararın Türk hukukuna aykırı bir şekilde alındığını, 
• Avukat-müvekkil gizliliğin temel bir hak olup, bu hakkın ihlal edilmesi durumunda savunma hakkının da ihlal edildiğini

ve tüm bunlar göz önüne alındığında, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5. maddesinin 4. fıkrasının ihlal edildiğine hükmedildi. 

AİHS 5. madde 4. fıkrası:  “Yakalama veya tutulma yoluyla özgürlüğünden yoksun kılınan herkes, tutulma işleminin yasaya uygunluğu hakkında kısa bir süre içinde karar verilmesi ve, eğer tutulma yasaya aykırı ise serbest bırakılması için bir mahkemeye başvurma hakkına sahiptir.”

Ceza: AİHM,Türkiye'nin başvuranlardan her birine manevi tazminat olarak 5 bin 500 euro; masraf ve harcamalar için ortaklaşa 2 bin 500 euro ödemesine hükmetti.

Türkiye'nin AİHM'e gönderdiği yargıç, Saadet Yüksel, karara katılmadı. 

Bunun üzerine: HDP, karar sonrası Twitter üzerinde "Arkadaşlarımızı serbest bırakın" çağrısı yaptı. 

Daha önce de yaşanmıştı: AİHM daha önce de Demirtaş ve Yüksekdağ hakkında "hak ihlali" kararları vermişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, mahkeme kararlarının Türkiye tarafından bağlayacılığı olmadığını bir çok defa dile getirmişti. 

• AİHM, Kasım 2020 ve Aralık 2022'de verdiği kararlarda, başvuru yapanların tutukluluk hallerinin AİHS'nin; özgürlük ve güvenlik hakkı, ifade özgürlüğü, haklara getirilecek kısıtlamaların sınırlandırılması ve serbest seçim haklarının ihlal edildiğine hükmetmişti. 

"Bu karar bizi bağlamaz"

AİHM'in 2018'de Demirtaş'ın serbest bırakılması gerektiği hükmüne ise Cumhurbaşkanı Erdoğan, "AİHM'in verdiği kararlar bizi bağlamaz. AİHM'in bugüne kadar biliyorsunuz terör örgütüyle ilgili verdiği birçok karar var. Hepsi de aleyhedir. Onun karşılığında bizim de yapabileceğimiz birçok şeyler vardır. Biz karşı hamlemizi yaparız, işi bitiririz. Terörü gelip de Türkiye'de dizginleyen hiçbir zaman AİHM olmadı. Terör devam etti. Yine aynı şekilde şu anda terör devam ediyor. Faturasını, bedelini ödeyen Türk halkı" demişti. 

• Dahası: AİHM'in 2020'de Demirtaş'ın "derhal serbest bırakılması" gerektiği hükmünün üzerine ise Erdoğan, “AİHM terörle ilgili Türkiye’den giden her kararı onaylıyor. Daha kendi mahkemelerimizden bir karar çıkmadı. İç hukuk yolları tüketilmeden bu kararı alıyorlar. Türkiye aleyhine hareket ediliyor. Kendi adamlarını koruyorlar. Bu karar bizi bağlamaz” demişti.