PİYASALAR & EKONOMİ
ZAMLAR
İŞ DÜNYASI & FİNANS
Bugünkü Destekçimiz
POLİTİKA‎ |‎ TÜRKİYE
POLİTİKA‎ |‎ DÜNYA
TEKNOLOJİ & GİRİŞİM
GÜNÜN HİKAYESİ
EKİPTEN ÖNERİLER

🏦 İlk kadın başkan

Çaya %43 zam geldi. Merkez Bankası net rezervleri tarihin en düşük seviyesini gördü. Şahap Kavcıoğlu BDDK Başkanı olarak atanırken, yerine Hafize Gaye Erkan atandı.
Yatsan ile birlikte

Kollarında huzur bulduklarımıza: Babalar Günü’nde Yatsan’la huzurlu hediyeler Lazy Boy TV Koltuğu Yastığa başımızı güvenle koymamız için gecesini gündüzüne katan tüm babalara şimdi iyi bir uyku hediye etmenin tam zamanı. Yorgun başlayan günleri mazide bıraktıracak, ona dinlenmiş bir şekilde uyanacak günler hediye etmek için Yatsan ’da bu Babalar Günü ’nde bir baba gibi gördüğünüz tüm kahramanlara özel hediyeler var. Sadece bir hediye almakla kalmayıp yaşam kalitesini iyileştirebileceğiniz babalar için Yatsan ’ın özel uyku çözümlerini sizler için sıraladık: Herkes için onun adı “Baba Koltuğu”: Hem TV karşısında keyif yapabilecek hem de vücudu dinlendirebilecek Lazy Boy TV Koltuğu aradığınız hediye olabilir. İstenilen yatış şeklinde, 16 pozisyona sabitlenebilen sınırsız konfor şimdi %30’a varan indirimle . Krallara layık bir hediye: King Koil Bedford Luxury Hybrid Yatak . İçerisinde bulunan Yeni Zelanda yünüyle kasları rahatlatan ve hava sirkülasyonunu artıran bu yatak babaların vücudunun şeklini almaya hazır. Babaların da desteğe ihtiyacı olur: One by Tempur Support Yastık . Otantik Tempur materyalini barındıran yastık; özel eğimli tasarımıyla özellikle baş, boyun, omuz bölgesini destekleyerek mükemmel bir uyku deneyimi yaşatmayı vadediyor. Babalara rahat ve huzurlu bir uyku sunmak için Yatsan ’ı buradan ziyaret edebilirsiniz. Yatsan Babalar Günü’nüzü kutlar.

Daha fazlasını öğren

Fotoğraf: Washington Post

Aposto Altı Otuz | 9 Haziran Cuma - Çaya, ekmeğe zam

Aposto Gündem

Aposto Altı Otuz | 9 Haziran Cuma - Çaya, ekmeğe zam

9 Haziran Cuma sabahından herkese günaydın. 

Net rezervleri eksi 5,7 milyar dolara gerileyerek tarihin en düşük seviyesini gören TCMB'ye, yine tarihinde ilk kez bir kadın başkan atandı. İTO Başkanı Şekib Avdagiç, asgari ücretin lira bazında güncellenmesi gerektiği, dövize bağlı güncellemenin kesinlikle doğru olmadığını söyledi. Yeni üyeleriyle ilk kez gerçekleştirilen Milli Güvenlik Kurulu toplantısında, Suriyelilerin ‘gönüllü geri dönüşü’ne dikkat çekildi, ‘terörle mücadele’ vurgulandı.

  •  Zamlar kanalımızda ise; çaya, ekmeğe, damacana suya ve kolaya gelmiş veya gelmesi beklenen fiyat artışları yer alıyor. 
  • Günün çalma listesi: Expensive taste

İyi okumalar...

Aposto Gündem

Aposto Gündem

Her sabah 06.30'da 5 dakikalık gündem özeti e-posta kutunda. Piyasalar, ekonomi, iş dünyası, politika, teknoloji ve hafta sonu ekleri; kısa, yalın, öz bir şekilde.

PİYASALAR & EKONOMİ

Hafize Gaye Erkan, gece yarısından sonra Resmî Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı olarak atanırken, Şahap Kavcıoğlu ise Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Başkanı olarak atandı. Erkan, TCMB'nin ilk kadın başkanı oldu.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) net rezervi -5,7 milyar dolara gerileyerek tarihin en düşük seviyesini gördü. 2 Haziran haftasına ilişkin verilere göre, TCMB’nin brüt rezervi ise geçtiğimiz hafta 2 milyar dolar artarak 100,4 milyar dolara yükseldi. 2022 sonuna göre bakıldığında ise TCMB’nin brüt rezervi %21,9, döviz rezervi %29,7, altın rezervi ise %7,8 azaldı.

• TCMB, Nisan ayında 80,8 ton altın satarken, bankanın altın rezervleri 491 tona geriledi. Dünya Altın Konseyi'nin IMF verilerinden yaptığı aylık analize göre, Türkiye'nin yaptığı bu büyük satışın etkisiyle küresel merkez bankalarının toplam altın rezervlerinde 71 ton düşüş gözlendi.

• Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü’ne (İŞKUR) kayıtlı işsiz sayısı, Mayıs ayında bir önceki aya göre %2,5 artışla 2 milyon 619 bin 985 kişi oldu. İŞKUR verilerine göre, Mayıs ayında artan kayıtlı işsiz sayısı 64 bin olurken, kayıtlı işsizlerin %24,6’sı 15-24 yaş grubunda yer aldı.

• Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi Mayıs'ta 0,8 puan düşüşle 52,3 olarak gerçekleşti. İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından yayımlanan endeks, art arda dördüncü ay, eşik değer olan 50,0’ın üzerinde kalarak ihracat iklimindeki iyileşmenin sürdüğüne işaret etti.

Avro Bölgesi ekonomisi, yılın ilk çeyreği ve 2022’nin son çeyreğine ilişkin büyüme verisinin aşağı yönlü revize edilmesiyle teknik resesyona girdi. Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından yapılan açıklamada, 20 üyeli bölgenin son iki çeyrekte de %0,1 küçüldüğü belirtildi. Önceki ‘flaş’ tahminlerde, bölge ekonomisinin ilk çeyrekte %0,1 büyüdüğü ve 2022’nin son çeyreğinde değişim göstermediği hesaplanmıştı.

  • Detaylar: Revizyonun başlıca nedeni, Almanya'nın istatistik kurumundan gelen ikinci tahminin, Avro Bölgesi’nin en büyük ekonomisinin 2023'ün başlarında resesyonda olduğunu göstermesiydi.
ZAMLAR

• BloombergHT’den İrfan Donat’ın haberine göre, 2023 ürünü yaş çay alım fiyatının %64 artışla destek primi dahil kilogramda 11,30 lira olarak açıklanmasının ardından Çaykur, kuru çay fiyatlarına ortalama %43 oranında zam yaptı.

• Buğday alım fiyatlarının açıklanması sonrası un fiyatlarının artmasıyla, İTO ve Esnaf Odası’na bağlı fırıncılar ekmeğe %33-40 bandında zam gelmesi için çalışmalara başladı. Sözcü'den Gamze Bal'ın haberine göremakarnaya da %15 oranında zam geleceği tahmin ediliyor.

• 2022’de ikiye katlanan damacana su fiyatlarının, döviz kurundaki artış ve artan maliyetler nedeniyle yeniden zamlanması gündeme geldi. Cumhuriyet’in haberine göre, GetirSu Başkan Yardımcısı Hakan Kal, “Bu ay ve temmuzda suya yeni zam olursa sürpriz olmaz. Su fiyatları arttıkça tüketici de yüksek fiyatlı markalardan düşük fiyatlı su satan markalara yöneldi” dedi.

• Türkiye Tekel Bayileri Platform Başkanı Özgür Aybaş, Coca Cola ürünlerine gelen zam haberini sosyal medya hesabından duyurdu. 330 ml'lik kutu Coca Cola'nın fiyatı 15 liradan 18 liraya yükselirken, 2,5 litrelik Coca Cola'nın ise 40 lira olması bekleniyor.

İŞ DÜNYASI & FİNANS

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, asgari ücretin Türk Lirası bazında güncellenmesi gerektiği, dövize bağlı güncellemenin kesinlikle doğru olmadığı yönünde fikir belirtti.

  • Dahası: Avdagiç, “Asgari ücrette 7. ayın başında yapılacak olan güncellemenin ilk 6 aylık TÜFE esas alınarak yapılmasının makul olacağını öngörüyoruz. Buna bağlı olarak mutlaka vergi dilimlerinin de gözden geçirilmesi ve çalışanlar üzerinde ilave vergi yükü oluşmaması gerekiyor. Tüm vergi dilimlerinin asgari ücret artışına paralel bir şekilde güncellenmesi çok önemli” ifadelerini kullandı.

Aras Kargo, Starex markasıyla hizmet veren Azerbaycan’ın kargo şirketlerinden Star Express'in %75 hissesini satın alarak, Aras Global ile Azerbaycan’da kargo hizmeti vermeye başladı.

Pasifik Eurasia ve Katılımevi Tasarruf Finansman halka arzları, sırasıyla 850 milyon lira ve 805,8 milyon lira büyüklükle tamamlandı. A1 Capital ve Forte Bilgi İletişim Teknolojileri'nin talep toplama süreci ise 9 Haziran’da sona erecek.

Tesla, İspanya’nın Valencia bölgesel hükümetinin liderleriyle bir otomotiv yatırımı yapmak için görüşmelerde bulundu. Reuters’ın görüşmelere yakın kaynaklara dayandırdığı habere göre, ABD merkezli elektrikli otomobil üreticisi bölgede bütçesi 4,5 milyar avroya ulaşabilecek bir fabrika yatırımı yapacak.

GameStop hisseleri, şirketin online genişlemesini yönetmesi için seçilen CEO Matt Furlong’un beklenmedik bir şekilde görevden alınması sonrası %20’ye yakın değer kaybetti. ABD merkezli şirketin en büyük hissedarı Ryan Cohen, yönetim kurulu başkanı olarak atandı. Böylece şirket, son 5 yıldaki 5’inci CEO’suna sahip oldu.

Toshiba Holding’in yönetim kurulu, hissedarlara Japan Industrial Partners önderliğindeki grubun 14 milyar doların üzerindeki satın alma teklifini kabul etmeleri yönünde tavsiye metni yayımladı.

Bugünkü Destekçimiz

Kollarında huzur bulduklarımıza: Babalar Günü’nde Yatsan’la huzurlu hediyeler 

Lazy Boy TV Koltuğu

Lazy Boy TV Koltuğu

Yastığa başımızı güvenle koymamız için gecesini gündüzüne katan tüm babalara şimdi iyi bir uyku hediye etmenin tam zamanı. Yorgun başlayan günleri mazide bıraktıracak, ona dinlenmiş bir şekilde uyanacak günler hediye etmek için Yatsan’da bu Babalar Günü’nde bir baba gibi gördüğünüz tüm kahramanlara özel hediyeler var. 

Sadece bir hediye almakla kalmayıp yaşam kalitesini iyileştirebileceğiniz babalar için Yatsan’ın özel uyku çözümlerini sizler için sıraladık:  

  • Herkes için onun adı “Baba Koltuğu”: Hem TV karşısında keyif yapabilecek hem de vücudu dinlendirebilecek Lazy Boy TV Koltuğu aradığınız hediye olabilir. İstenilen yatış şeklinde, 16 pozisyona sabitlenebilen sınırsız konfor şimdi %30’a varan indirimle.
  • Krallara layık bir hediye: King Koil Bedford Luxury Hybrid Yatak. İçerisinde bulunan Yeni Zelanda yünüyle kasları rahatlatan ve hava sirkülasyonunu artıran bu yatak babaların vücudunun şeklini almaya hazır. 
  • Babaların da desteğe ihtiyacı olur: One by Tempur Support Yastık. Otantik Tempur materyalini barındıran yastık; özel eğimli tasarımıyla özellikle baş, boyun, omuz bölgesini destekleyerek mükemmel bir uyku deneyimi yaşatmayı vadediyor.

Babalara rahat ve huzurlu bir uyku sunmak için Yatsan’ı buradan ziyaret edebilirsiniz. Yatsan Babalar Günü’nüzü kutlar.

POLİTİKA‎ |‎ TÜRKİYE

• Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile telefonda görüştü. Blinken’ın Fidan'ı yeni görevi için tebrik ettiği görüşmede, İsveç’in NATO üyeliği, Türkiye-Ermenistan ve Azerbaycan-Ermenistan normalleşme süreçleri, F-16 satın alımı ve modernizasyonu ile Ukrayna tahıl anlaşması konuları da ele alındı.

• Bloomberg’in konuya yakın kaynaklara dayandığı haberine göre; Türkiye, KFOR olarak bilinen Kosova'daki NATO liderliğindeki güçlerin komutasını İtalya'dan devralabilir. Konuya ilişkin planlamanın son olaylardan önce yapıldığı vurgulansa da Türkiye’nin henüz kararını açıklamadığı belirtildi.

Gazeteci Fatih Altaylı, dünkü köşe yazısında CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçimin ardından CHP’de yakın gördüğü bir gruba “Bu benim ilk ve son Cumhurbaşkanlığı adaylığımdı. Bir daha Cumhurbaşkanlığı dahil, herhangi bir pozisyona aday olmayacağım. Ne zaman yapılırsa yapılsın bir dahaki seçimde aday ben değilim. Böyle bir niyetim de, arzum da yok” dediğini aktardı. 

  • Dahası: Altaylı, Kılıçdaroğlu’nun yerel seçimlere dek Genel Başkanlığı bırakmayı da düşündüğünü de belirtti.

• 14 Mayıs'ta gerçekleştirilen 28. Dönem Milletvekili Seçimi'nde CHP listelerinden Erzincan Milletvekili seçilen Türkiye Değişim Partisi (TDP) lideri Mustafa Sarıgül, partisinin CHP ile birleşeceğini açıkladı. Sarıgül, “TDP ile CHP birleşme çalışmaları bugün itibariyle başlamıştır” dedi.

• T24’ten Tolga Şardan'ın haberine göre; eski Ülkü Ocakları Genel Başkanı Sinan Ateş’in, Ankara’da sokak ortasında öldürülmesiyle ilgili soruşturmayı yürüten polis ekibinin başındaki Ankara Emniyet Müdür Yardımcısı Arzum Nazman, bir üst rütbeye terfi ettirilerek görevden alındı. Nazman’ın yerine Ankara Emniyeti’nin tartışılan isimlerinden Alp Aslan getirildi.

• Milli Güvenlik Kurulu (MGK), 28 Mayıs'ta yapılan cumhurbaşkanı seçiminin ardından, Cumhurbaşkanı Erdoğan başkanlığında yeni üyeleriyle ilk kez dün toplandı. 

  • Ne konuşuldu? 3 saat süren toplantıda, Suriyelilerin "gönüllü geri dönüşü"ne dikkat çekildi, "terörle mücadele" vurgulandı. Bununla birlikte, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması ile Ege, Kıbrıs ve Doğu Akdeniz'deki gelişmeleri, İsveç'in NATO üyeliği başvurusu ele alındı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Kentsel dönüşümde daha dirayetli, daha kararlı adımlar atacağız. İdeolojik saplantılarla hareket edenlerin, gözünü para hırsı bürümüşlerin kaprislerine boyun eğmeyeceğiz. Ne gerekiyorsa bu meseleyi çözeceğiz" dedi. Erdoğan, vatandaşlara kentsel dönüşüm çağrısında bulunarak, "Eğer binanız depreme dayanaklı değilse, sel veya heyelan tehdidi altındaysa hiç vakit kaybetmeden dönüşüm sürecini başlatın" diye konuştu.

• BBC Türkçe’den Ayşe Sayın'ın haberine göre; CHP’de, ertelenen 38. Olağan Kurultay için kongre takvimi resmen başladı. Kurultay, Ekim sonu veya Kasım ayı ortasında yapılabilir. Kemal Kılıçdaroğlu’nun, Mart 2024’te yapılacak yerel seçim sürecinde partisinin başında olmak istediği için genel başkanlığa aday olmasına kesin gözüyle bakılıyor.

  • Bununla birlikte: Sayın'ın haberine göre; partide “topyekün değişim” mesajları veren İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun genel başkan adaylığı konusundaki tutumunu kongre sürecinde oluşacak yeni delege tablosuna göre netleştireceği belirtiliyor.

• HÜDA-PAR lideri Zekeriya Yapıcıoğlu, "Biz, 'Anayasanın ilk 4 maddesini değiştirelim' demiyoruz. Yani biz dili değiştirelim, biz bayrağını değiştirelim, biz başkenti değiştirelim, şunu değiştirelim bunu değiştirelim diye bir teklifimiz yok. Diyoruz ki bu maddelere, 'zinhar değiştirilemez' demek gelecek nesillerin iradesine ipotek koymaktır" açıklamasında bulundu.

POLİTİKA‎ |‎ DÜNYA

• Johns Hopkins Silahlı Şiddet Çözümleri Merkezinin hazırladığı rapora göre, ABD'de 2021 yılında silahlı şiddet nedeniyle ölen kişi sayısı 48 bin 830'a ulaşarak 1995 yılından bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Raporda her gün silah şiddeti nedeniyle hayatını kaybeden kişi sayısının 134 olduğuna işaret edilirken, her 11 dakikada bir kişinin silahlı şiddet dolayısıyla yaşamını yitirdiği kaydedildi.

• 400'den fazla aktif orman yangınının yaşandığı Kanada'da, yangınlardan çıkan dumanlar New York da dâhil olmak üzere ABD'nin kuzeydoğu eyaletlerinin büyük bir kısmını kapladı. Bunun üzerine New York'taki hava kirliliği seviyesinin, IQAir'e göre dünyanın en kötü seviyeleri arasında olduğu kaydedildi.

Al Jazeera

Avrupa Birliği'nde (AB) rüzgâr ve güneşten elektrik üretiminin payı, ilk kez tüm fosil yakıtları geçti. Londra merkezli Ember'ın analizine göre, Mayıs'ta rüzgar ve güneşten elektrik üretimi AB’de 59 teravatsaat üretimle %31'e ulaştı. Fosil yakıtların payı ise 53 teravatsaat üretimle %27 seviyesinde gerçekleşti.

  • Detaylar: Kurumun analizine göre, geçtiğimiz ay fosil yakıtlardan elektrik üretimindeki düşüş istisnai bir durum olarak ortaya çıktı. 2023 Ocak-Mayıs döneminde kömür ve gazdan elektrik üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre sırasıyla %20 ve %15 gerilerken, güneş ve rüzgardan üretim sırasıyla %10 ve %5 büyüdü.
TEKNOLOJİ & GİRİŞİM

Birleşik Krallık hükümeti, bu yılın sonlarında yapay zeka güvenliği konusunda küresel bir zirveye ev sahipliği yapacağını ve Başbakan Rishi Sunak ile ABD Başkanı Joe Biden'ın dünkü görüşmede konuyu görüştüğünü bildirdi. Birleşik Krallık hükümetinden yapılan açıklamada, zirvede yapay zekanın risklerinin ele alınacağı ve bunların uluslararası eylemlerle nasıl hafifletilebileceğinin tartışılacağı aktarıldı. Etkinlik için tarih verilmedi.

TikTok’un çatı şirketi ByteDance, Güneydoğu Asya'da beklenen yüksek büyüme ile bu yıl dünya çapındaki e-ticaret operasyonlarının büyüklüğünü dört kattan fazla artırarak 20 milyar dolarlık mal satışına ulaşmayı hedefliyor.

Fransa’da senato, "Adalet Yasası" olarak adlandırılan ve şüphelilerin dijital cihazlarına uzaktan gizlice müdahale izni veren tasarının, telefonlarındaki kamera ve mikrofonların uzaktan etkinleştirilip izlenmesine olanak sağlayan ilgili maddesini kabul etti.

  • Tepki: Fransa İnsan Hakları Derneği bünyesinde faaliyet gösteren Dijital Özgürlükler Gözlemevi (OLN), yaptığı açıklamayla, tasarının ilgili maddesinin kabul edilmesini temel özgürlüklere aykırı olduğunu ifade etti ve kararı kınadı.

• Adobe, görsel üreten yapay zeka aracı Firefly'ı büyük ticari müşterilere sunacağını açıkladı. Bununla birlikte, bu araçlarla üretilen içeriklerle ilgili telif hakkı sorunları yaşanması durumunda Adobe'nin mali tazminat ödeneceğini ekledi. 

• Meta, WhatsApp'ı "özel bir yayın mesajlaşma ürünü" hâline getirmeye yardımcı olacak bir özellik olan WhatsApp Kanalları ürününü tanıttı. Bu sayede, kullanıcılar hobileri, spor takımları, yerel yetkililerden gelen güncellemeler ve başka konulardaki içerikleri takip edebilecekler. 

GÜNÜN HİKAYESİ

Instagram, çocuk istismarına alan mı sağlıyor?

Instagram, Snapchat, TikTok, Twitch ve YouTube, yeterli biçimde önlem almadıkları gerekçesiyle eleştirilerin odağında.

Instagram, Snapchat, TikTok, Twitch ve YouTube gibi sosyal medya platformlarının çocukları hedef alan içeriklere yönelik sorumlulukları konusunda hem düzenleyiciler hem de kullanıcılar arasında yarattığı birçok haklı endişe var. 

Bugün Reuters'a konuşan Avrupa Birliği'nin siber güvenliğinden sorumlu İç Piyasalar Komiseri Thierry Breton, Instagram'ın çatı şirketi Meta'ya çağrıda bulunarak platformun kılavuzlarının çocukları korumada yetersiz kaldığını belirtti ve CEO Mark Zuckerberg ile 23 Haziran'da şirketin genel merkezinde konuyu tartışmak üzere bir araya geleceğini ifade etti.

The Wall Street Journal'ın (WSJ) Instagram'daki çocuk istismarı şebekelerine yönelik haberine dün bültenimizin teknoloji kanalında yer vermiştik. Bugün ise dosyanın çıktılarını daha kapsamlı biçimde ele alarak tehlikenin boyutlarını gösterebilmek açısından daha fazla detayı sizlerle paylaşacağız.

  • Editörün önerisi: Twitch ve TikTok’un çocuk istismarı karnesini incelediğimiz ve teknoloji yayınımız Quando’da yer alan önceki içeriğimize buradan ulaşabilirsiniz.

UYARI: BU İÇERİK BAZI OKURLARIMIZ İÇİN RAHATSIZ EDİCİ NİTELİKTE OLABİLİR

Stanford ve Massachusetts Amherst Üniversitelerinden akademisyenlerin yürüttüğü araştırmanın bulgularına göre Instagram'da 12-18 yaş aralığındaki çocuklara ait uygunsuz görüntüleri paylaşan yüzlerce hesap, on binlerce pedofile ulaşıyor. Çocuk istismarcılarının oluşturduğu ağlar nedeniyle bu hesaplardan birini takip etmek, kullanıcıya Instagram'ın keşfet sekmesinde bu tarz içeriklerin önerilmesi için yeterli.

Instagram'da çocuk güvenliğiyle ilgili çalışma yürüten isimler, bu hesapların toplam sayılarının milyonları bulabileceğini tahmin ediyor. Çatı şirketi Meta sözcüsüne göre Instagram, sadece geçtiğimiz Ocak ayında platformun çocuk güvenlik politikalarına aykırı hareket eden 490 bin hesabı kapatmış durumda. Sözcü, Meta'nın son iki yılda istismarcı 27 şebekeyi saf dışı bıraktığını ifade ediyor.

Öte yandan araştırmayı yürüten ekip, Twitter’da bu tarz içeriklere Instagram’ın üçte birinden daha az rastladıklarını belirtiyor. Instagram’ın 1,3 milyar kayıtlı kullanıcısı olduğu düşünüldüğünde bu doğal. Ancak ekip, Twitter’ın ihbar edilen içerikler konusunda çok daha hızlı aksiyon aldığını da ekliyor.

Stanford İnternet Gözlemevi’nin Baş Teknolojisti David Thiel’a göre Instagram’ın sorunu kullanıcılar arasında ağlar oluşturması ve kullanıcının görüntüleme geçmişine dayalı olarak daha fazla benzer içerik önermesi. Araştırmacıların oluşturdukları test hesaplarından şebekedeki tek bir hesabın içeriklerine göz atması yeterli olmuş. Bundan sonra keşfet sayfalarının şebekeye ait diğer hesapların ürettiği uygunsuz içeriklerle dolduğu belirtiliyor.

Thiel’a göre özel mesajlaşmaya odaklı olan ve bu şekilde kullanıcı ağlarını genişletmeyen Snapchat, bu tarz içeriklerin dağıtılmasını da kolaylaştırmamış oluyor. 

Instagram’da ise çocuk istismarcıları etiketler üzerinden birbirlerine ulaşıyor ve bio'daki linkler üzerinden yönlendirdikleri sitelerde reşit olmayan çocukların cinsel içerikli görüntülerinin ticaretini yapıyorlar. Bu içeriklerin satışını yapan hesapların bio’larına yerleştirdikleri linklerde üretebilecekleri cinsel istismar görüntülerinin ‘menü’leri listeleniyor. Pedofiller buradan istedikleri türde içeriklerin siparişini verebiliyor.

Şebekelerin sipariş üzerine ürettikleri içerik seçenekleri arasında çocukların cinsel olarak istismar edildiği, çocukların kendilerine zarar verdikleri, ya da hayvanlarla birlikte oldukları görüntüler de yer alıyor. Bazı hesaplar, dileyen müşterilerine çocuklarla “baş başa” vakit geçirmeyi dahi teklif edebiliyor.

Stanford İnternet Gözlemevi’nin Müdürü Alex Stamos, 2018 yılına kadar CSO olarak güvenlik ekibinin başında bulunduğu Meta’nın “sadece 3 akademisyenin kısıtlı imkanlarla bile kolayca erişebildiği” bu şebekelerle mücadele etmek için neden şirketin sahip olduğu çok daha etkili sistem araçlarını ve insan gücünü kullanmadığını sorguluyor. 

Platformların arka planda çalıştırdıkları algoritmalar, yüklenen görselleri otomatik olarak tarayarak bilinen eşleşmeleri yetkililere bildiriyor. Toplam 3 milyara ulaşan kullanıcısı ile Meta’nın sahibi olduğu Facebook, Whatsapp ve Instagram, ihbar edilen çocuk istismarı içeriklerinin %85’ini barındırıyor. 2022 yılında yapılan 32 milyon ihbarın 5 milyonunun Instagram üzerinden geldiği kaydediliyor.

Ancak bu algoritmaların iki büyük açığı var; ilk olarak uçtan uca şifrelemenin olduğu doğrudan mesajlaşmalara erişemiyorlar. İkinci olaraksa önceden kayda geçirilmemiş –bir başka deyişle dolaşımda olmayan ve yeni üretilmiş– içerikleri tespit edemiyorlar. 

Göz yumma mı, akıl tutulması mı?

Araştırmacılar Instagram’ın en basit önlemleri almaktan dahi aciz olduğunu belirtiyor.

Meta’nın Instagram’da anahtar kelime aramaları üzerinden hangi önlemleri aldığı belirsiz. Buna göre, pedofiller içeriklerine ekledikleri etiketler üzerinden rahatlıkla iletişim kuruyor. WSJ’de yer alan makaleye göre, en popüler etiketlerin bazıları hâlâ aktif. WSJ, konu hakkında bilgi almak istedikleri Meta’nın “bu anahtar kelimeleri engelleme aşamasında oldukları” yanıtını verdiğini ifade ediyor.

Ancak burada da bitmiyor. Meta’nın algoritmaları, Instagram’da yer alan bazı içeriklerin çocuk istismarı içerdiğini tespit ettiğinde akıllara durgunluk veren bir yol izliyor. Kullanıcılar böyle bir içeriğe tıkladığında, üzerinde şu mesaj yer alan bir uyarı penceresi çıkıyor:

“Görüntülemek istediğiniz içerikler çocuğun cinsel istismarını içeren görseller barındırabilir.”

Bu içeriklerin üretilmesi ve tüketilmesinin çocuklar için ‘aşırı derece zararlı’ olduğunu belirten bu pencerenin altında iki seçenek yer alıyor: 

  • “Konu hakkında daha fazla kaynağa eriş”
  • “Sonuçları yine de göster”

WSJ, Meta’nın ‘sonuçları göster’ seçeneğinin kaldırılması talebini kabul ettiğini, ancak bu seçeneğin ‘zaten neden listeleniyor olduğuna’ yönelik sorusunu yanıtlamadığını belirtiyor. Yine makalede, çok sayıda çocuk güvenliği uzmanının çocukları içeren uygunsuz görsellere yönelik ihbarların Meta tarafından aylarca işleme konulmayabildiği de yer alıyor.

Komplo teorisinden farksız

Uzmanlar, çocuk istismarcıları dışardan bakanların anlayamaması için kendi argo ve gizli mesajlarını da geliştirdiğini ifade ediyor. Kendilerine pedofil ya da sübyancı yerine Minor Attracted Person (reşit olmayanlara ilgi duyan kişi) diyen bu şahıslar bu terimin kısaltması olan MAP (tr. harita) kelimesini şifre olarak kullanıyor ve birbirlerini tanımak için profillerini ve gönderilerini 🗺️ emojisiyle işaretliyorlar. Şifre olarak kullanılan bir diğer emoji ise 🍕; çünkü Cheese Pizza, (peynirli pizza) ‘Çocuk Pornografisi’nin baş harflerini barındırıyor.

İçerikleri satan istismarcıların bio’larında “Hayattaki ufak şeylerden keyif alır” ve ticaretini yaptıkları içeriklerde yer alan çocukların yaşlarına ilişkin olarak “Hayatının 14. evresinde” gibi ifadelerin yer aldığı da tespit edilenler arasında.

Çocuk istismarına karşı mücadele eden bir aktivist, reşit olmayan bir kız çocuğunun ‘kendi ürettiğini’ iddia ettiği cinsel içerikli materyalin satıldığı bir sayfayı şikayet ettikten sonra Instagram’dan şu otomatik mesajı aldığını söylüyor: “Çok sayıda içeriğe yönelik ihbar aldığımızdan ötürü ekibimiz bu içeriği inceleyemeyecek.”

Aynı aktivist, açıklamasında müstehcen ifadeler kullanılan ‘yarı-çıplak’ bir kız çocuğu fotoğrafını ihbar ettiğindeyse bu sefer de “İçeriği inceleyen ekibimiz bu paylaşımın Topluluk Kuralları’na aykırı olmadığını tespit etti” cevabını alıyor.

WSJ, bir Meta sözcüsünün ihbarları işleme almakta sorunlar yaşandığı iddialarını kabul ettiğini aktarıyor. 

Ancak ihbarlar işleme alınsa dahi kesin sonuç alınmıyor.

Çünkü Instagram’ın ‘topluluk kuralları’ ihlal edildiğinde genelde hesap kapatma cezası veriliyor; aynı kişiler, aynı cihazları kullanarak yeni hesaplar oluşturabiliyor. Birçok pedofilin bio’sunda ‘yedek’ hesaplarının da kullanıcı adları bulunuyor. 

Meta ise Instagram’ın öneri algoritmasının çocuk istismarcılarını önermesinin önüne geçecek sistemlerin hâlâ geliştirme aşamasında olduğunu belirtiyor.

AB Komiseri Breton, Meta'nın 25 Ağustos'tan sonra Dijital Hizmetler Yasası (DSA) olarak bilinen Avrupa Birliği çevrimiçi içerik kurallarına uymak için almayı planladığı önlemleri ispatlaması gerektiğini; aksi takdirde şirketin ağır yaptırımlarla karşı karşıya kalacağı yönünde uyarıyor.

Hikâyeyi beğendiniz mi? Paylaşın.
EKİPTEN ÖNERİLER

 DESTEKLİYORUZ 

Bağış yapmak için QR kodu okutabilirsiniz

Bağış yapmak için QR kodu okutabilirsiniz

Türkiye’de otizm spektrum bozukluğu olan çocukları erken tanı ve eğitimle topluma kazandırmak, otizmli çocuklar ve ailelerinin eğitim ve sağlık hizmetlerinden eşit şart ve fırsatlarla yararlanabilmelerini sağlamak üzere faaliyetlerini sürdüren Tohum Otizm Vakfı, bu Kurban Bayramı’nda da umut olmaya devam ediyor. Vakfın yürüttüğü bayram bağış kampanyasına yapılan bağışlarla otizmli çocukların eğitim olanaklarına ulaşması amaçlanıyor. Otizmli çocukların kaliteli eğitime erişmesine ve topluma kazandırılmasına destek olmak için bu bağlantı üzerinden bağış yapabilirsiniz.

Kaydet

Okuma listesine ekle

Paylaş

Aposto Gündem

Aposto Gündem

Her sabah 06.30'da 5 dakikalık gündem özeti e-posta kutunda. Piyasalar, ekonomi, iş dünyası, politika, teknoloji ve hafta sonu ekleri; kısa, yalın, öz bir şekilde.

YAZARLAR

Aposto Gündem

Her sabah 06.30'da 5 dakikalık gündem özeti e-posta kutunda. Piyasalar, ekonomi, iş dünyası, politika, teknoloji ve hafta sonu ekleri; kısa, yalın, öz bir şekilde.

İLGİLİ BAŞLIKLAR

Cumhurbaşkanlığı kararnamesi

Hafize Gaye Erkan

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

Şahap Kavcıoğlu

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

döviz

altın

Dünya Altın Konseyi

+96 more

İLGİLİ OKUMALAR

0%

;