19 Mayıs Güncelleme: TCMB, kredi kartından nakit avans ve kredili mevduat hesabı kullanımına sınır getirdiği uygulamayı iptal etti.

Detaylar:  TCMB, nakit avans kararını iptal etti

18 Mayıs

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 16 Mayıs 2023 tarihinde menkul kıymet tesisine ilişkin uygulama talimatında değişikliğe gitti. Belirli bir limitin üzerinde kişisel kredi kartlarıyla yapılan nakit çekimi ve kuyum harcamalarının kredi türüne göre %30 oranında menkul kıymet tesisine tabi olmasına karar verildi.

Bu regülasyon sonrasında bazı bankalar tüketicilerin kredi kartından, bireysel ihtiyaç kredisi faiz oranından daha düşük bir faize sahip olan ve aylık %1,36 faiz oranıyla ihtiyaçlarını karşıladıkları nakit avans limitlerini kısıtlarken bazı bankalar da bu limitleri tamamen sıfırladı.

Ardından: 18 Mayıs 2023 tarihinde nakit avans, kredili mevduat hesabı ve kartla yapılan kuyum harcamalarıyla ilgili menkul kıymet düzenlemesinde sınır 15 bin TL'ye kadar olarak belirlendi.

• Talimata göre nakit avans ve kuyum harcamalarında 15 bin TL'lik istisna için kart limitinin 50 bin TL'nin üzerinde olması gerekecek.

Ne dediler?

• İktisatçı-Yazar Mustafa Sönmez, Ayşenur Önal'a verdiği röportajda şu değerlendirmede bulundu:

“Şimdi dövize ve altına bir yönelim var. İnsanlar herhalde kendilerini bir yandan sağlama almak istiyorlar Türk lirasında kalmak istemiyorlar, bir taraftan da seçim ertesinde bir türbülans olma ihtimali var yani döviz fiyatlarında hızlı bir artış olma ihtimalini düşünüyor olabilirler. O nedenle ellerindeki Türk liralarını dövize çevirmek ya da bankalardan Türk lirası kredi alıp onları dövize dönüştürerek para kazanmak pratiği var”

Ek bilgi: Tabii, kaçınılmaz bir sonuç olarak dolar/TL beklentisi artmaya devam edecektir. Kısıtlamaların yanı sıra Merkez Bankası'nın anketine göre, yıl sonu dolar/TL beklentisi 23,09 olurken, 12 ay sonrası dolar/TL beklentisi 24,08'den 24,61'e yükseldi.

Ek olarak: Kredi türüne göre menkul kıymet tesisine tabi olan ticari nitelikli krediler için ise getirilen kredi büyümesine göre diğer ticari nitelikli krediler ile tüketici kredilerinin dahil edildiği, belirlenen kredi türleri bazında ayrı ayrı olacak şekilde bir önceki hesaplama tarihine göre büyüme oranları %3’ün üzerinde kalan kredi tutarı kadar menkul kıymetin bir yıl boyunca bloke olarak tesis edilmesine karar verildiği açıklandı. Söz konusu değişiklik 26 Mayıs 2023 hesaplama tarihinde 28 Nisan 2023 hesaplama tarihine göre hesaplanan büyüme oranından itibaren geçerli olacak.

• Bankalara verilen TL dönüşüm hedefinin hesaplanmasında pay kısmına fiziki altın karşılığı açılan hesaplar da dahil edileceği duyuruldu. Söz konusu değişiklikler 1 Nisan 2023 tarihinden itibaren geçerli olacak.
• TCMB Tebliğ’in geçici 9’uncu maddesi kapsamında dikkate alınan yabancı para mevduat/ katılım fonunda yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonunun hariç tutulmasına karar verildi. Söz konusu değişiklik 26 Mayıs 2023 hesaplama tarihinden geçerli olacak.

Açıklamalar: Takasbank, TCMB Menkul Kıymet Tesisi Tebliği'nden muaf olduğunu ve bu konu ile ilgili aracı kurumlara kullandırılan kredilerde bir daralma söz konusu olmadığını bildirdi.

Diğer taraftan: TCMB aynı hafta içerisinde, uygulanmakta olan para ve kur politikası çerçevesinde kullanılan araç çeşitliliğinin artırılması amacıyla, Türk lirası uzlaşmalı vadeli döviz satım işlemlerinin, işlem yapmak isteyen bankalarla doğrudan gerçekleştirilebilmesine karar verdi.

Bir adım geriden: TCMB, kısa bir süre önce de özet döviz pozisyonu raporlamasında esneklik sağlamıştı. Sistemik Risk Veri Takip Sistemi'ne raporlama yükümlülüğünü doğuran kredi bakiyesi alt sınırı 5 milyon TL’den 10 milyon TL’ye yükseltilmişti.

Bien Yapı ve Kayseri Şeker, 18 Mayıs açılış itibarıyla Yıldız Pazar'da işlem görmeye başladı. Bien Yapı açılışta %0,37 artarken; Kayseri Şeker payları tavan fiyata yükseldi. 

Güncelleme: Bien Yapı, yakın dönemde borsada işlem gördüğü ilk gün tavanı hiç göremeyen ilk hisse oldu.

Bien Yapı: 11-12 Mayıs’ta talep toplaması gerçekleşen Bien Yapı halka arzının tamamı sermaye artışı yöntemi ile gerçekleşti. BİEN’in halka açıklık oranı %20, halka arz büyüklüğü ise 3,1 milyar TL oldu.

• Künye: Şirket; enerji, turizm, sigorta ve yapı malzemeleri sektörlerinde faaliyet gösteren Ercan Şirketler Topluluğu’nun alt kuruluşu olarak görev yapmakta. 

Kayseri Şeker: 10-11-12 Mayıs tarihlerinde talep toplama işlemleri tamamlanan Kayseri Şeker'den, toplamda 1,6 milyon yatırımcıya dağıtım gerçekleştirildi. Kayseri Şeker Fabrikası'nın halka arz büyüklüğü ise, 1,7 milyar TL oldu.

• Künye: Şirketin ana faaliyet konusu pancardan kristal şeker üretimi olup, gerek kendi bünyesinde gerekse de bağlı ortaklıkları vasıtasıyla hayvancılık, seracılık, akaryakıt ürünleri ticareti ve nakliyecilik, dokuma çuval imalatı, madencilik, lisanslı depoculuk ve enerji üretim faaliyetleri ile iştigal etmekte.

UBS, Credit Suisse'in mali durumunun kötüleşmesi nedeniyle anlaşmaya aceleyle girdiğini söyledi. Banka, durum tespiti yapmak zorunda kaldığı kısa zaman diliminin, devralma öncesinde "Credit Suisse'in varlık ve yükümlülüklerini tam olarak değerlendirme" kabiliyetini etkilemiş olabileceğini de vurguladı.

Arka plan: İsviçre hükümet yetkilileri, "piyasaları sakinleştirmek ve finansal sistemde bulaşma olasılığını önlemek" amacıyla Credit Suisse'in satışını başlatıp başlatmamayı değerlendirirken 15 Mart'ta UBS'e başvurdu. UBS'in durum tespiti yapması ve bir kararla geri dönmesi için 19 Mart'a kadar süresi vardı.

• 19 Mart'ta İsviçre Merkez Bankası, Credit Suisse'i 3,4 milyar dolar karşılığında satın alacağını ve işin bir kısmının tasfiye edilmesinden kaynaklanan 5 milyar franklık bir zararı üstleneceğini açıkladı.

Şimdi: Güncel hesaplamalara göre, devralma işleminin yaklaşık 17 milyar dolarlık bir zarara yol açması muhtemel.

Düzenleyici bir sunumda UBS, birleşik grubun finansal varlık ve yükümlülüklerinin 13 milyar dolarlık olumsuz bir etkiye yol açacağına ek olarak, çıkışlardan kaynaklanan potansiyel dava ve düzenleme maliyetlerinin 4 milyar dolarlık daha yük bindireceğini öngördü.

Dahası: Sunumda, toplam darbeyi 28,3 milyar dolara çıkarması ihtimal dahilinde olan diğer faktörler de listelendi.

Ancak: Bu rakamın Credit Suisse'in AT1 tahvillerinin değer kaybından ve diğer faktörlerden kaynaklanan 17 milyar dolar ile dengelenmesi ve UBS'in, Credit Suisse'i defter değerinin çok altında bir fiyata satın alarak 34,8 milyar dolarlık bir negatif şerefiye kazancı elde etmesi söz konusu.

• Negatif şerefiye; bir şirket başka bir şirketi veya varlıklarını satın aldığında ödenen pazarlıklı satın alma tutarını ifade eder, satan tarafın sıkıntılı bir durumda olduğunu ve varlıklarını değerinin çok altında bir fiyata elden çıkarması gerektiğini gösterir. Neredeyse her zaman alıcının lehinedir.
• Anlaşmanın en tartışmalı yönü, düzenleyici FINMA'nın Credit Suisse'in AT1 tahvillerinin yaklaşık 17 milyar dolarını hisse senetlerinden önce silme kararı alması ve AT1 tahvil sahiplerinin yasal işlem başlatmasıyla sonuçlanmasıydı.

Hatırlatma dozu: UBS CEO'su Sergio Ermotti geçtiğimiz ay CNBC'ye verdiği demeçte Credit Suisse anlaşmasının riskli olmadığını ve uzun vadeli faydalar yaratacağını söylemişti.

Önemli detay: UBS'in işlemi planlandığı gibi gelecek ay kapatması halinde bankanın ikinci çeyrek kârında artış bekleniyor. UBS hisselerinde anlaşmanın duyurulmasından bu yana gerçekleşen değişiklik çok düşük seviyede.

Diğer detaylar: UBS'nin geçen hafta yaptığı açıklamaya göre, işlemin yasal olarak kapanmasının ardından UBS Group AG; UBS AG ve Credit Suisse AG olmak üzere iki ayrı ana şirketi yönetmeyi planlıyor. Grup "entegre bir bankacılık grubu" olarak faaliyet gösterecek ve UBS aşamalı bir entegrasyon izlerken Credit Suisse öngörülebilir gelecekte marka bağımsızlığını koruyacak.

• Entegrasyon sürecinin üç ila dört yıl sürebileceği belirtiliyor.
• Bu süre zarfında her kurum kendi iştiraklerine ve şubelerine sahip olmaya, müşterilerine hizmet vermeye ve karşı taraflarla ilgilenmeye devam edecek.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) menkul kıymet istatistiklerine göre, yabancılar 12 Mayıs haftasında 135,1 milyon dolarlık hisse sattı. Aynı dönemde tahvil tarafında ise 31,3 milyon dolarlık satış gerçekleşti.

Neden önemli? TCMB verilerine göre 28 Nisan haftasında başlayan satış serisi 12 Mayıs haftasında da devam etti ve yabancı yatırımcı son üç haftada toplamda 357,4 milyon dolarlık net hisse satmış oldu.

• Yabancıların 2003 başından bu yana gerçekleştirdiği net hisse satışı 5 Mayıs haftasında 1 milyar dolar sınırını aşmıştı. 
• 12 Mayıs haftasında gerçekleşen satışlarla net hisse satışı da 1 milyar 142 milyon dolara ulaşmış oldu.

Otomotiv Sanayii Derneği (OSD), 2023 yılının Ocak-Nisan dönemine ilişkin üretim ve ihracat adetleri ile pazar verilerini açıkladı.

Detaylar: Buna göre, yılın ilk 4 aylık döneminde toplam otomotiv üretimi yıllık bazda %17 artarak 479 bin 330 adede ulaştı. 

• Otomobil üretimi %29 artışla 295 bin 688 adet olarak gerçekleşti, traktör üretimiyle birlikte toplam üretim ise 499 bin 927 adedi buldu. 
• Ticari araç üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %2 oranında artış gösterdi. Bu dönemde, ağır ticari araç grubunda üretim %18 artarken, hafif ticari araç grubunda üretim geçen yıla paralel seyretti. 

Ek olarak: Otomotiv sanayisinin kapasite kullanım oranı %73 olarak gerçekleşti. Araç grubu bazında kapasite kullanım oranları ise hafif araçlarda %73, kamyon grubunda %88, otobüs-midibüs grubunda %45 ve traktörde %81 seviyesinde gerçekleşti.

Dahası: 2023 yılı Ocak-Nisan döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre, toplam otomotiv ihracatı adet bazında %9 oranında, otomobil ihracatı ise %22 oranında arttı. Bu dönemde, toplam ihracat 329 bin 240 adet, otomobil ihracatı ise 205 bin 398 adet düzeyinde gerçekleşti.

• 2023 yılı Ocak-Nisan döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre, toplam otomotiv ihracatı dolar bazında %12, euro bazında geçen yılın aynı dönemine göre %16 arttı. Bu dönemde toplam otomotiv ihracatı 11,6 milyar dolar olarak gerçekleşirken, otomobil ihracatı %20 artışla 3,5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Avro bazında ihracat ise %24 artarak 3,2 milyar avro seviyesinde gerçekleşti.

Ek olarak: Araç kiralama sektörü çatı kuruluşu Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER), bağımsız araştırma şirketi NielsenIQ iş birliği ile hazırladığı, 2023 yılı 1. çeyrek sonuçlarını içeren TOKKDER Operasyonel Kiralama Sektör Raporu'nu yayınladı.

Detaylar: Rapora göre operasyonel araç kiralama sektörü 2023 yılının ilk çeyreğinde 10 milyar 400 milyon TL’lik yatırım yaparak 13 bin 500 adet aracı filosuna kattı.

• Sektörün aktif büyüklüğü 114 milyar 900 milyon TL’ye ulaştı, toplam araç sayısı ise 240 bin oldu.
• Bu dönemde, sektörün araç parkının %48,6’sı kompakt sınıf araçlardan oluşurken, küçük sınıf araçlar %27,8 ve üst-orta sınıf araçlar %12,8 pay aldı. 2018 yılı sonunda operasyonel araç kiralama sektörünün filosundaki payı %2,9 olan hafif ticari araçların payı ise 2023 yılının ilk çeyreği sonunda %7’ye yükseldi.
• Diğer yandan, sektörün araç parkında yer alan hibrit ve elektrikli araçların payı %8,5’e çıktı.

Ek olarak: Türkiye ikinci el online binek ve hafif ticari araç pazarında satışlar, Nisan'da geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık %10 azalarak 172 bin 450 adet oldu.