Avrupa'da doğal gaz fiyatları, düşük seyreden talep ve gaz depolarının yüksek doluluk değerlerine bağlı olarak 32 avroya kadar geriledi ve son 1,5 yılın en düşük seviyesini gördü.

Detaylar: Avrupa'da derinliği en fazla olan ve referans pazar kabul edilen Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret piyasası TTF'de doğal gaz fiyatları, Pazartesi günü kapanışta megavatsaat başına 32,3 avroya kadar düştü. Böylece kıtadaki doğal gaz fiyatları, Aralık 2021'den bu yana en düşük seviyeyi geriledi.

Öte yandan: Gaz fiyatları, tedarik endişelerindeki gevşemeyle birlikte megavatsaat başına 30 avro seviyesine gerilemiş olsa da enerji krizi öncesindeki seviyelerin hâlâ üzerinde seyrediyor.

Tahminler: JPMorgan analistleri yayımlanan bir araştırma notunda, önceki 70 avroluk tahminlerine kıyasla üçüncü çeyrekte gösterge gaz fiyatlarının megavatsaat başına ortalama 27 avro olmasını beklediklerini yazdı. Uzmanlar, gerçekleştirilen revizyonda, ılıman hava koşulları ve talepteki cansız toparlanma gibi faktörlerin de etken olduğunu belirtti.

Bununla birlikte: Avrupa Komisyonu tarafından yayımlanan verilere göre, Avrupa Birliği üyesi ülkelerin doğal gaz tüketimi, Ağustos 2022-Mart 2023 döneminde, 2017 ve 2022 yılları arasında aynı aylardaki ortalama gaz tüketimine kıyasla %17,7 oranında azaldı.

• Avrupa Birliği, 5 Ağustos 2022’de kabul edilen düzenleme ile Ağustos 2022-Mart 2023 döneminde üye ülkelerin doğal gaz tüketimini %15 düşürmesini kararlaştırmıştı.
• Avrupa Komisyonu’nun Nisan 2023’te yayımladığı veriler; tüketimini %15'in altında düşürebilen İrlanda (%0,2), Slovakya (%1,0), İspanya (%10,8), Polonya (%12,5), Slovenya (%13,8) ve Belçika (%14,5) ile, doğal gaz tüketimi artan Malta (%12,7) haricindeki AB ülkelerinin bu hedefe ulaştığını gösterdi.

Yorumlar: Citigroup analistlerinden Francesco Martoccia, "Şu an için Avrupa, özellikle ekonomik faaliyetlerdeki yavaşlama sürerse, kış için doğal gaz depolama gereksinimlerini karşılamakta sorun yaşamayacak gibi gözüküyor," ifadelerini kullandı. Martoccia, "gereken dengelemelerin çoğu talep tarafında gerçekleşti ve sanayiciler gaz fiyatlarındaki artışla başa çıkabildi" şeklinde ekledi.

Bir adım geriden: Ekonomilerin salgın sonrası toparlanmaya başladığı 2021 yazında arz-talep dengesizliği nedeniyle ortaya çıkan enerji krizi, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın sebep olduğu tedarik endişeleriyle derinleşmişti.

• Avrupa'da Aralık 2021'de megavatsaat başına 30 avronun üzerine çıkan fiyatlar, jeopolitik gerilimin etkisiyle yükselmeye devam ederek savaşın başladığı 24 Şubat 2022'de 61,6 avro seviyesine yükselmişti.
• Savaş sebebiyle artmaya devam eden fiyatlar, Ağustos 2022'de megavatsaat başına 300 avroyu aşarak tarihteki en yüksek seviyesine ulaşmıştı.

Twitter Küresel Hükümet İşleri (Twitter Global Government Affairs), 14 Mayıs seçimleri nedeniyle erişim engeli getirilen Twitter hesaplarını ve tweet'leri açıkladı. Seçim sürecine ilişkin olarak geçtiğimiz hafta Türkiye hükümetiyle müzakere yürüttüklerini ifade eden Twitter, erişim engeline yönelik verilen mahkeme kararlarını ve düzenleyici kurum yazışmalarının belgelerini de paylaşarak toplamda 4 hesap ve 409 tweet'e erişim engelleme işlemi uygulandığını bildirdi.

Geniş açı: Twitter Küresel Hükümet İşleri tarafından yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:  

"Bugün Türkiye politikamızla ilgili bir bilgilendirme yapmak istiyoruz.

Geçen hafta boyunca Türk Hükümeti ile müzakere hâlindeydik ve bize Twitter'ın mevcut mahkeme kararlarının tamamına uymayan tek sosyal medya kuruluşu olduğunu belirttiler.

Bu tür birkaç uyarıdan sonra, Twitter’a yönelik bant daraltılması konusunda son bir tehdit olduğuna inandığımız bir uyarı aldık ve bu nedenle Twitter'ı hafta sonunda yapılan seçim süresince kullanılabilir durumda tutmak için 4 hesaba ve 409 Tweete erişim engelleme işlemi uyguladık.

İfade özgürlüğü ile ilgili endişelerimizi doğrudan yetkililere ilettik.

Tüm taleplerde yaptığımız gibi burada da mahkeme kararlarına itiraz etmeye devam edeceğiz, ancak oy verme işleminin hemen öncesinde başvurulabilecek başka bir yasal yol yoktu.

Şu ana kadar erişim kısıtlamalarına konu içerik ile ilgili Twitter aleyhine beş mahkeme kararı düzenlenmiştir ve biz bunlardan dört tanesine itiraz ettik. İtirazlarımızdan biri reddedilirken, diğer üç mahkeme kararı hâlen ilgili mahkemeler tarafından incelenmektedir. Beşinci mahkeme kararına yarın itiraz edeceğiz.

Aşağıda erişim engelleme işlemleriyle ilgili verilen mahkeme kararlarının ve düzenleyici kurum yazışmalarının bir kopyasını yayınlıyoruz."

Hatırlayalım: Twitter, 6 Şubat Depremleri sonrasında da Türkiye'de engellenmişti.

Bir adım geriden: Twitter Küresel Hükümet İşleri, seçime nedeniyle Türkiye'de bazı içeriklere erişim engeli getirildiğini ilk olarak 13 Mart'ta duyurmuş; bu durum Türkiye'de olduğu üzere yabancı basında da tepki çekmişti. 

• Bloomberg yazarı Matthew Yglesias, erişim engelinin seçim sürecinde mevcut hükümet tarafından bir araç olarak kullanıldığını belirterek Musk'ı “Başından beri söylediğim gibi, Twitter ve ifade özgürlüğüyle ilgili en büyük sorun, Musk'ın çeşitli rejimlerin gözüne girmeye ihtiyaç duyan büyük bir uluslararası otomobil şirketinin ana hissedarı olarak çok daha önemli bir işe sahip olmasıdır.” ifadeleriyle eleştirmişti. 

• Yglesias'ın eleştirisine "Seçim, ya Twitter'ın tamamen kısıtlanması ya da bazı tweet'lere erişimin sınırlandırılması. Hangisini istersin?" diyerek oldukça sert bir şekilde cevap veren Musk, Türkiye hükümetinden taraflarına iletilen talebi paylaşacağını da sözlerine eklemişti.

Bununla birlikte: Musk'a bir tepki gösterenlerden biri de Wikipedia'nın kurucusu Jimmy Wales olmuştu. Musk'ın Türkiye'nin içerik kısıtlama taleplerine boyun eğerek ifade özgürlüğünü savunmadığını belirten Wales, "Biz Türkiye'de prensiplerimize bağlı kaldık ve mücadele ederek kazandık. Bu ifade özgürlüğünün bir slogan değil prensip olduğunu göstermişti" ifadelerini kullanmıştı.

• Wikipedia, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından alınan karar kapsamında Nisan 2017 tarihinde Türkiye'de engellenmiş; platform, yapılan itiraz ve uzun mahkeme süreci sonrasında 15 Ocak 2020'de fiilen erişime açılana kadar 2 yıl 8 ay 17 gün boyunca erişime kapalı kalmıştı.

Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem Milletvekilliği seçimleri geçtiğimiz Pazar günü gerçekleşti. Ertesi gün öğle saatlerine kadar sonuçların takip edildiği seçim, birçok siyaset bilimci, gazeteci ve yorumcunun değerlendirmelerinden ve anket şirketinin araştırmalarından farklı şekilde sonuçlandı.

Sonuçlar 

Cumhurbaşkanlığı seçiminde Cumhur İttifakı'nın adayı, 12'nci Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan %49,25, Millet İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu %45,06, ATA İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan ise %5,28 oy oranına sahip oldu. Hiçbir adayın %50'yi geçememesi sonucunda seçim ikinci tura kaldı.

Milletvekilliği seçiminde ise Cumhur İttifakı 322, Millet İttifakı 212, Emek ve Özgürlük İttifakı ise 66 milletvekili çıkardı. Böylece şu anki iktidarın ittifakı olan Cumhur İttifakı, meclisteki çoğunluğu korudu. 

Nasıl yorumlandı? 

Gazeteciler ve siyaset bilimciler bugün, seçimin sonuçlarını değerlendirdi. Kazanan ve kaybedenin kim olduğuna ilişkin değerlendirmeler, nedenleriyle okura sunuldu. Bu kapsamda bir kısım 12'nci Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bu seçimin kazananı olarak değerlendirirken bir kısım ise "seçimin ikinci tura kalmasının bile" aslında Erdoğan'ın kaybeden olduğunu gösterdiğini savundu. Bazı isimler ise anket şirketlerini, farklı partileri, Millet İttifakı'nı "seçimin kaybedeni" ilan etti. 

Gazeteci Nevşin Mengü, Twitter'dan yaptığı değerlendirmede "Seçimin kaybedenleri: muhalefete yakın! anket şirketleri", "Seçimin kaybedenleri: CHP'nin oy sayım sistemleri", "Seçimin kaybedenleri: Hasan Cemal ve Savcı Sayan", "Seçimin kaybedenleri: Mehmet Aslantuğ" ifadelerini kullandı. 

Gazeteci İsmail Saymaz, Sözcü gazetesinde kaleme aldığı yazısında, aynı Mengü gibi anket şirketlerinin tahminlerinin doğru çıkmadığını vurgulayarak Erdoğan'ın ikinci turda daha avantajlı olduğunu söylüyor. Saymaz, Türkiye'de hâlâ seçmenlerin kimliklerine göre oy verdiğini vurgulayarak Yeşil Sol Parti'nin Kılıçdaroğlu'nu desteklemesinin milliyetçi ve muhafazakar kitlede tepkiye yol açtığını ifade ediyor. Yine de Saymaz, AK Parti'nin %15 küçüldüğüne dikkat çekiyor: 

"İlk tur muhalefet tarafından AK Parti'ye ikram edildi. Çünkü AK Parti'nin 2018 yılında %42.6 olan oyu %35.2'ye geriledi. Yani %15 küçüldü. AK Parti, bu seçimde 26 şehirde %10 ve üzerinde, 31 şehirde %5-10 arasında, 18 şehirde %1-5 arasında oy kaybetti. Bu hesaba göre 75 şehirde oy kaybetti. Yalnızca 5 şehirde oy artırabildi."  

Saymaz, "Kim kaybetti?" sorusuna ise "İlk olarak Kılıçdaroğlu" yanıtını veriyor. Erdoğan'ın en zayıf yakalandığı seçimde 2 belediye başkanı ve 10 partinin desteğini alan Kılıçdaroğlu'nun Erdoğan'ı geçemediğini vurguluyor. Saymaz ikinci olarak Millet İttifakı'nın kaybettiğini, Gelecek, DEVA, Saadet ve Demokrat partilerinin, AK Partililere alternatif oluşturamadığını söylüyor. Üçüncü olarak "Altılı Masa'da çıkardığı kriz seçmende güvensizlik yarattı" dediği Akşener'in kaybettiğini söyleyen Saymaz, YSP'nin de kaybettiğini vurguluyor. Oy oranının tahminlerin altına indiğini vurgulayan Saymaz "YSP'nin PKK ile açıklanamaz ilişkisi Kürtlerde de kabul görmüyor" diyor. 

Anket şirketlerinin ve muhalif medyanın da kaybettiğini söyleyen Saymaz, "Muhalefet açısından zafer, 14 Mayıs'a göre çok daha zor. Kılıçdaroğlu'nun Erdoğan'ı geçerek, yüzde 50+1 alması için Oğan'ın 2.8 milyonluk oyu çekmesi ya da sandığa hiç gitmeyen altı milyonu harekete geçirmesi lazım. Mümkün mü? Mümkün. CHP, hem PKK ile işbirliği yaptığı propagandasını bozacak. Hem de HDP'den gelen oyunu korumayı başaracak. Çok zor. Fakat imkânsız değil." diyor.

Hürriyet yazarı Ahmet Hakan ise kazananın Erdoğan olduğunu söylüyor, Hakan "Seçimin en büyük kazananı: Erdoğan" başlıklı yazısında, "Ekonominin durumu biliniyor. Deprem felaketi yaşanmış. Pandeminin olumsuzlukları hâlâ sürüyor. 21 yılın getirdiği yorgunluk var, bir değişim beklentisi oluşturulmuş. Batı, tüm hatlarıyla muhalefete destek olmuş. Sosyal medya Erdoğan nefreti yaymış. Altı parti bir araya gelmiş. Yetmemiş, HDP’nin de desteği alınmış. Ve bütün bunlara rağmen, Erdoğan, zaferi minnacık bir farkla kaybetmiş. İlk turda kazanacağı söylenen Kılıçdaroğlu ise Erdoğan’ın epey gerisinde kalmış. Eğri oturup doğru konuşalım, bu şartlar altında Recep Tayyip Erdoğan, bu seçimin en büyük kazananıdır." diyor. 

Karar gazetesinden Akif Beki,  yazısında Erdoğan'ın birinci çıktığını; ancak güç kaybettiğini, Kılıçdaroğlu'nun ise oylarını artırdığını; ancak kazanmaya yetecek kadar olmadığını anlattı. Erdoğan'ın bu seçimde Kılıçdaroğlu ile değil, kendi yarattığı algıyla "Allahsız, kitapsız, işgalci" bir kimlikle yarıştığını vurgulayan Beki, "Onca kafa bulandırmadan sonra iktidarın beklediği sonuç, net bir zaferdi. İstediği sonucu iktidar alamadı da muhalefet, seçmeni aksine ikna edebildi mi? Hayır" dedi. "İktidar, devlet gücü ve imkanlarıyla orantısızca abandığı halde iddiasını koruması, muhalefet açısından başarı sayılmazsa tabii. Her ne kadar milletin sağduyusu, yanıltıcı dolduruşlara karşı tümden kaybetmediyse bile muhalefet de kazanamadı." ifadelerini kullanan Akif Beki, "Kaybeden taraf için de dünyanın sonu olmayacak. Muhalefet tabanında hayal kırıklığı açık ama sonucun, iktidar cephesini de tam memnun ve tatmin ettiği söylenemez. 2002'den bu yana Erdoğan kaybetmeye, muhalefetse kazanmaya ilk kez bu kadar yaklaştı" diye yazdı.

Yeni Şafak'ta yazan Tamer Korkmaz "Yedi düveli arkasına alan, ilk turda %60’la kazanacağını iddia eden" Kılıçdaroğlu'nun kaybettiğini söyledi. Korkmaz, iki hafta sonra gerçekleşecek ikinci turda "Kılıçdaroğlu’nun bir büyük yenilgi daha yaşayacağını" yazdı. Bu seçimde ABD, İsrail ve Avrupa Birliği'nin, İYİ Parti'nin YSP'nin, TİP'in kaybettiğini, CHP'nin kaybettiğini söyleyen Korkmaz, Erdoğan'ın AK Parti'nin ve MHP'nin kazandığını, YRP'nin de %2,8 oy oranıyla seçimin kazananları arasında olduğunu ifade ederek "Kendisini yok sayan malum anketleri çöpe gönderen Fatih Erbakan’ın partisi, Temel Reis’in Saadet’ine nazire yaptı!" diye yazdı. 

Sözcü'de yazan Soner Yalçın, "Aslında kim yenildi?" başlıklı yazısında Kılıçdaroğlu'nu, adaylığını ve stratejilerini suçladı. Bir yıl öncesinde Kılıçdaroğlu'nun aday olmaması gerektiğini savunduğunu anlatan Yalçın, bugün yalnızca Kemal Kılıçdaroğlu'nun değil, adaylık dayatmasının, CHP genel merkezinin, halka güven vermeyenin yenildiğini söyledi. Yalçın, muhalefetin siyasi kampanyasını ve destekçilerini suçladı. Yalçın tıpkı Yeni Şafak'taki Tamer Korkmaz gibi "'Sana Söz!' gibi ne dediği anlaşılmayan absürt reklamlar-reklamcılar yenildi, Biden yenildi, CIA yenildi, küresel medya yenildi. Gayri millîler yenildi." dedi.

Gazeteci Murat Ağırel ise Cumhuriyet'teki yazısında "Farkında mısınız? Recep Tayyip Erdoğan 21 yıllık iktidarında ilk defa yenildi. Seçilemedi." diyor. Sosyal medyadaki manipülasyonlara kanmamak gerektiğini vurgulayan Ağırel, "Yaşanan duygu yoğunluğunu anlıyorum; 21 yıllık bir beklentinin, gündoğumunun eşiğindeyiz. Fakat biliyoruz ki günün en karanlık saatleri güneşin doğuma en yakın olduğu zamandır." ifadelerini kullanıyor. Sinan Oğan'ın Kılıçdaroğlu'nu destekleyeceğine inandığını belirten Ağırel, İnce ile anlaşılması gerektiğini, sandığa gitmeyenlerin sandığa gitmeye ikna edilmesi gerektiğini anlatıyor. Ağırel "Umutsuz olmak için bir sebep yok. Mesele biraz da kendine inanmaktan geçiyor." diyor. 

Takvim'de yazan Hakkı Yalçın da "Seçimin kazananı Erdoğan'dır." diyenlerden. Yalçın "Görülmesi gereken büyük resim; pandemiye, ekonomik krize ve depremlere karşılık hala böylesine bir oy potansiyeline sahip olmaktır. 'Ömrümüz seni seçmekle nihayet bulacaktır' diyen bir seçmen sadakatinin araştırması yapılırsa, o gücü yansıtan duruşu elde eden Tayyip Erdoğan'ın sihrinin irdelenmesi gerekir." diyor. Yalçın seçimin sürprizinin MHP olduğunu ve İYİ Parti'nin "ağır şekilde" yenildiğini, "seçimin yıldızlarından birinin" de Sinan Oğan olduğunu söyledi. 

Karar yazarı Taha Akyol da "Erdoğan bütün siyasi hayatının en zor seçimine girdi ve bütün zorluklara, ağır şartlara rağmen yüzde 49’un biraz üstünden bir oyla ipi göğüsledi." dedi. Bu kazanmada "Çözerse Erdoğan çözer" düşüncesinin, popülist politikalarla krizin etkilerinin dengelenmesinin  etkisi olduğunu söyleyen Akyol, Erdoğan'ın ikinci turu kazanması hâlinde sıkıntılı bir ekonomiyi devralmış olacağını anlattı.

Yeni Çağ gazetesinden Serkan Talan, kaleme aldığı yazısında "Bu seçimi nefret ve daha fazla nefret kazandı." dedi. Talan seçimleri, "5’li çeteleri koruyanların", "kadınlardan nefret edenlerin", "kadına şiddeti meşru görenlerin", "seri katil gibi insanları domuz bağı ile işkence ederek öldürüp evlerin bodrumlarına gömenlerin", "Diyarbakır Emniyet Müdürü Gaffar Okkan'ın katillerinin", "depremde 11 ilde 50 binden fazla insanın hayatını kaybetmesinden sorumlu olanların" kazandığını söyledi. "Kimler kaybetti?" sorusuna ise yolsuzluk yapanlardan hesap sormak isteyenler, akıldan bilimden sanattan yana olanlar, sadece bir ekmek alabilmek için iki kere düşünmek istemeyenler, depremlerde canımız gitmesin, insanlarımız evsiz kalmasın diyenlerin kaybettiği cevabını verdi.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci tura kaldığı resmî olarak açıklanırken, yurt dışında oy verme işlemlerinin ikinci turda nasıl olacağıyla ilgili itirazlar geldi. İkinci tur oy verme işlemlerinde seçim günlerinin kısaltılması ve sandık sayılarının azaltılması üzerine hem CHP hem de AK Parti Yüksek Seçim Kurulu'na (YSK) itirazda bulundu. YSK itirazı kabul ederek ABD, Kanada, Avustralya, İrlanda ve İngiltere'de oy verme işlemi süresinin uzatılmasına karar verdi.

Ne dendi? YSK, yaptığı açılamada ikinci oylama için gümrük kapılarında ve yurt dışında oy verme işleminin 20 Mayıs'ta başlayacağı ve 24 Mayıs'ta sona ereceği söylenmişti. 

Dahası: Türkiye'nin Vaşington Büyükelçiliği yaptığı yazılı açıklamada, "Cumhurbaşkanı seçiminin ikinci turu ABD'de sadece 20-21 Mayıs 2023 tarihlerinde gerçekleştirilecektir" diyerek ABD'de oy kullanacak seçmenlerin sadece önümüzdeki hafta sonu iki gün oy kullanabileceğini duyurmuş, kurulacak sandıkların da yedi eyaletle sınırlandırıldığı belirtilmişti. 

• ABD'ye benzer olarak, tüm yurt dışı temsilciklerinde ikinci tur için oy verme tarihleri 20-24 Mayıs olarak belirlense de; Kanada, Avustralya, İrlanda ve İngiltere gibi ülkelerde oy verme süreleri gerekçe sunulmadan 2 güne indirilmişti. 

Neden önemli? Bu bölgelerin Millet İttifakı cumhurbaşkanı adayı Kılıçdaroğlu'nun yüksek oranda oy aldığı bölgeler olduğu dikkat çekmişti. 

Öte yandan: Almanya, Belçika, Hollanda, Fransa, İsviçre gibi Cumhur İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Erdoğan'ın oy oranının yüksek olduğu ülkelerde ise bu tür bir düzenlemeye gidilmediği, ve bu ülkelerde oy kullanma süresinin beş gün olarak kalacağı da tepki toplamıştı. 

İtiraz: CHP Genel Başkan Yardımcıları Muharrem Erkek ve Bülent Tezcan, yurt dışı temsilciliklerinde oy verme sürelerinin artırılması için YSK'ya başvuruda bulunmuştu. Bunun üzerine YSK, itirazlar üzerine yeni kararını açıklayarak ABD, Kanada, Avustralya, İrlanda ve İngiltere'de oy verme işlemi süresinin uzatılmasına, bu ülkelerde de 20-24 Mayıs'ta oy kullanılmasına karar verdi. 

AK Parti'de itiraz etmişti: AK Parti YSK Temsilcisi Recep Özel de, yurt dışındaki sandık sayılarının artırılması talebiyle YSK'ya başvuru yaptığını açıklamıştı. Özel tarafından yapılan başvuruda, 

"Cumhurbaşkanı Seçiminin ikinci oylaması kapsamında, sandık sayıları ile oy kullanma günlerinin artırılması ve azaltılması yönünde düzenleme yapılarak, bazı temsilciliklerde sandık sayılarının hafta içi ve hafta sonlarında azaltıldığı görülmüştür. Oy vermeye gelecek vatandaşların işlemlerinin hızlandırılmasını teminen, yurt dışında oy verme işleminin 20 Mayıs 2023'te başlayacağı ve Dışişleri Bakanlığının teklifi de göz önünde bulundurulup, yurt dışında kurulacak sandık sayılarının yeniden gözden geçirilerek, sandık sayılarının artırılması hususunda gerekli kararın alınarak temsilciliklerin bilgilendirilmesi hususunda gereğini arz ederiz." ifadeleri kullanılmıştı.