Herkese günaydın. Başlığına kanatlı dolar (💸) koyduğumuz kaçıncı bülten olduğunu sayabilen var mı?
- Faiz kararına ilişkin derlediğimiz görüşler ve ilk tepkiler, günün hikâyesi kanalında.
- Günün çalma listesi: Bugün bir film olsun, listeden bir şarkı da arka plan müziği, my life is a movie.
Şimdiden iyi hafta sonları!

Aposto Gündem
Her sabah 06.30'da 5 dakikalık gündem özeti e-posta kutunda. Piyasalar, ekonomi, iş dünyası, politika, teknoloji ve hafta sonu ekleri; kısa, yalın, öz bir şekilde.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verilerine göre 12 Kasım haftasında döviz mevduatları 1,9 milyar dolar artışla 235,17 milyar dolara yükseldi. Bu dönemde gerçek kişilerin döviz mevduatları 847 milyon dolar artışla 143,7 milyar dolara yükselirken tüzel kişilerin döviz mevduatları ise 1 milyar dolar artışla 91,5 milyar dolar oldu. Verilerin ardından döviz mevduatlarının toplam mevduatlara oranı %55,2 oldu.
- TCMB'nin net rezervi 12 Kasım haftası itibarıyla 28,6 milyar dolara geriledi. Önceki hafta bu rakam 31,9 milyar dolar oldu. Brüt rezervler 125,5 milyar dolardan 127,7 milyar dolara yükselirken swap'lar hariç net rezervler ise 12 Kasım'da eksi 35 milyar dolarla yatay seyretti.
- Yabancı yatırımcı, geçtiğimiz hafta 480 milyon dolarlık hisse alımıyla 2020 Kasım ayından bu yana en hızlı haftalık hisse alımını gerçekleştirmiş oldu. Yabancı yatırımcı, 2021 yılında en fazla hisse satışını TCMB'de başkan değişikliğinin yaşandığı 26 Mart haftasında gerçekleştirmişti.
• Uluslararası Finans Enstitüsü'nün (IIF) yayımladığı raporda, küresel borç tutarı bu yılın üçüncü çeyreğinde 296 trilyon dolar olarak açıklandı. Küresel borcun, ülkelerin toplam GSYİH'sine oranı ise daha güçlü ekonomik faaliyet ve yüksek enflasyonun yardımıyla düşüş göstermeye devam ederek %350'ye indi. Güçlü ekonomik toparlanma, küresel borcun GSYİH'ye oranının düşmesine yardımcı olurken ülkelerin %70'inden fazlası, 2020 sonundan bu yana borç oranlarında düşüş kaydetti.
• Barclays analistleri, küresel ekonominin bu yıl %6, 2022’de %4,4 büyümesini beklediklerini açıkladı. 2022’nin ikinci yarısından itibaren enflasyonun da yavaşlayacağını öngören kurum, pandemi kaynaklı tedarik zinciri sıkıntılarının da azalabileceğini ifade etti.
• Rekabet Kurumu, Çiçeksepeti'ne yürütülen soruşturmadaki incelemeyi engellemesi nedeniyle 2020 yılı gayri safi gelirlerinin binde beşi oranında ceza verdi. Kurum yetkilileri, şirket çalışanlarının çeşitli yazışmaları silerek incelemenin engellendiğini / zorlaştırıldığını tespit ettiklerini bildirdi.
- Ayrıntılar: Kurum nisan ayında Çiçeksepeti'nin de aralarında bulunduğu 32 şirket hakkında işverenlerin sahip olduğu pazar gücünün, çalışan ücretlerinin azalmasına, baskılanmasına ve çalışma koşullarının rekabetçi seviyelerin altında kalmasına yol açtığına yönelik görüşlerin artması üzerine soruşturma başlatmıştı.
• Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun (DİSK) çağrısıyla hayat pahalılığını protesto etmek amacıyla İzmir'de bir araya gelen işçiler; "Faturalara indirim, zamlar geri alınsın", "İstanbul Sözleşmesi'nden vazgeçmiyoruz" ve "Geçinemiyoruz" pankartlarıyla yürüyüş gerçekleştirdi.
• Alibaba Group, paylaştığı ikinci çeyrek raporunda cirosunun %29 artışla 200,69 milyar yuan olduğunu duyurdu. Analistlerin beklentilerinin altında ciro açıklayan şirket, mali yılın tamamında cirosunun %20 ila 23 arasında artmasını bekliyor. Şirketin büyüme tahmininin 2014 yılındaki borsa çıkışından bu yana en yavaş büyüme tahmini olduğu vurgulanıyor.
- Neden? Bir yandan tüketimin yavaşlaması bir yandan Çin hükümetinin antitekel politikaları nedeniyle birçok şirket düşük gelir ve yavaş büyüme tahminleri duyurmaya başladı. En son Tencent de 2004'ten bu yana en yavaş gelir artışını açıklamıştı.
• Starbucks, Amazon Go ile kurduğu ortaklıkla kasiyersiz teslimat bölgesi olan ilk "New Starbucks" mağazasını dün New York'ta hizmete sundu. Şirketlerin gelecek yıl en az iki mağaza daha açmayı planladığı bildirildi. Mobil uygulamadan ön siparişle çalışılan mağazada müşterilerin alışması için Starbucks çalışanlarının bulunacağı vurgulandı.
- Sektörel görüş: Ülkedeki iş gücü sıkıntısı ve pandemiyle değişen tüketim alışkanlıkları nedeniyle Starbucks gibi zincir gıda şirketlerinin robotik ve yapay zekâ kullanımlarına hız verdiği görülüyor. Geçtiğimiz aylarda da McDonald's arabaya servis hizmetine yapay zekâ teknolojisini entegre etmek için Apprente’yi satın almıştı.
• Apple'da güvenlik mühendisi olarak görev yapan ve #AppleToo hareketinin yüzü olan Cher Scarlett, bugünün iş yerindeki son günü olduğunu duyurdu. Scarlett'ın ayrılmasının ardından #AppleToo hareketinin ne olacağıysa bilinmiyor.
• Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın konutunun fotoğraflarını çektikleri iddiasıyla tutuklanan çift serbest bırakıldı. İsrail Başbakanı Naftali Bennett çiftin İsrail'e dönüşü hakkında "Türkiye'yle gösterilen ortak çabalar sonucunda, Mordi ve Natali Oknin cezaevinden tahliye edilerek İsrail'e evlerine dönüyorlar." ifadelerini kullandı.
• Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (İDDK), İstanbul Sözleşmesi'nin feshedilmesine yönelik kararın yürütmesinin durdurulması için açılan davayı reddetti. Kararın gerekçesinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın sözleşmeyi sona erdirmesinin anayasaya aykırı olmadığının altı çizildi.
Fotoğraf: Deniz Sabuncu
• Eski HDP Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, PolitikYol'da yazdığı Helalleşme başlıklı yazısında CHP lideri Kılıçdaroğlu'nun açıklamasını "toplumsal uzlaşma ve ülkenin iç barışı açısından çok önemsediğini ve yürekten desteklediğini" ifade etti. Demirtaş'ın yazısında "biz de kendi hatalarımızla yüzleşecek ve hep birlikte helalleşeceğiz" ifadeleri yer aldı.
- Bir adım geriden: CHP lideri Kılıçdaroğlu, "28 Şubatçıların açtığı yaraları kapatıp, helalleşeceğiz. İkna odalarına sokulan başı kapalı kızlarımızla helalleşeceğiz. Roboski ile helalleşeceğiz." demişti.
• Bulgaristan'ın Ankara büyükelçisi Dışişleri Bakanlığı'na çağırılarak Türkiye'nin Bulgaristan'da geçtiğimiz günlerde gerçekleşen seçimlere müdahale ettiği yönündeki iddialara yönelik nota verildi.
• Ankara Büyükşehir Belediyesi, Kurtuluş Parkı konusunda TED Üniversitesi'yle imzalanan protokole ilişkin "Parkın TED Üniversitesi ya da herhangi bir kuruma devredilmesi, parkın tamamı ya da bir kısmının halkın kullanımına kapatılması söz konusu değildir" açıklaması paylaştı.
- Bir adım geriden: Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan; "Kamusal bir alan Kurtuluş Parkı’nın yapılacak protokolle halka açık olacak denilse de kullanım ortaklığının 10 yıllığına TED Üniversitesi’ne veriliyor olması kabul edilemez bir durumdur." açıklamasında bulunmuştu.
- Ankara'da patlama: Ankara'da bir binada meydana gelen ve gaz kaynaklı olduğu tahmin edilen patlamada dört kişi yaralandı, iki kişi hayatını kaybetti.
- İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, döviz kuru nedeniyle artan fakirleşmeye karşı sosyal yardımları artırma kararı aldıklarını ve 50 bini aşkın öğrencinin burslarının ilk taksidinin aralık ayının ilk haftası yatacağını duyurdu.
• Belarus'un, Polonya sınırındaki göçmen krizini çözmek için 5 bin kişiyi kendi ülkelerine geri gönderme planı üzerinde çalıştığı açıklandı. Planı Almanya Şansölyesi Angela Merkel'le görüşen Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko'nun Avrupa Birliği'nin 2 bin göçmeni kabul etmesini de şart koştuğu öğrenildi.
• Avusturya Parlamentosu, hakkındaki yolsuzluk suçlamaları sebebiyle eski başbakan Sebastian Kurz'un dokunulmazlığını kaldırdı.
- Ne olmuştu? Partisi hakkında rüşvet karşılığı taraflı haberler yaptırmakla ve görevi kötüye kullanmakla suçlanan Kurz ekim ayının başında istifa etmiş; önerisiyle Alexander Schallenberg yeni başbakan olmuştu. Kurz hakkında "gölge lider" olacağı yorumları yapılıyordu.
• Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermenistan'ın Tovuz bölgesindeki mevzilere ateş açtığını duyurdu.
- Bir adım geriden: Azerbaycan, sınırda çıkan çatışmalarda yedi askerin yaşamını yitirdiğini açıklamıştı. Ermenistan ise 15 askerin hayatını kaybettiğini belirtmişti.
• Hindistan'da Yüksek Mahkeme, bir çocuğun tacize uğramasına yönelik yürütülen dava kapsamında "ciltten cilde temas olmadığı için cinsel saldırı sayılmayacağı" yönündeki kararını bozdu.
- Neler olmuştu? Geçtiğimiz ocak ayında Mumbai'deki bir yargıç tarafından verilen karar, ülke genelinde tepkiye neden olmuş; aktivist ve hukukçular kararın iptal edilmesi gerektiğini söylemişti.
- Nedir? 2007 yılında yapılan bir ankette, Hindistan'da her üç çocuktan ikisinin fiziksel istismara uğradığı tespit edildi.
• Malcolm X suikastına ismi karışan Muhammed Aziz ve Halil İslam hakkındaki suçlamaların düşürüleceği duyuruldu. Yaklaşık iki yıl süren soruşturmayı yorumlayan Aziz, masumiyeti kanıtlandığı için mutlu olduğunu ifade etti.
- Kimdir? İnsan hakları aktivisti Malcolm X, İslam Ulusu isimli bir örgüte üye olduktan sonra bu örgütün öğretilerini yaymayı amaç edinmiş; daha sonra örgütten ayrılmıştı. Öldürüldüğünde 39 yaşındaydı.
Hepsiburada daima kadın girişimcilerin yanında
Bugün 19 Kasım Dünya Kadın Girişimciler günü.
Sürdürülebilir bir ekonomik büyüme için kadınların iş gücüne katılımının ve ticarette güç kazanmalarının şart olduğuna inanan, aynı zamanda bir kadın girişimci tarafından kurulan Hepsiburada; sahip olduğu bu vizyonla hayata geçirdiği Girişimci Kadınlara Teknoloji Gücü Programı kapsamında kadınların ekonomiye katılımlarını desteklemeye devam ediyor.
Nedir? Hepsiburada’nın 2017 yılında hayata geçirdiği Girişimci Kadınlara Teknoloji Gücü Programı; girişimci kadınlara indirimli komisyon oranlarından faydalanma, reklam ve pazarlama desteği, eğitim ve indirimli kargo imkânı gibi destekler sunuyor. Program kapsamında, bugüne kadar 23 bin girişimci kadın, 65 kadın kooperatifi ve 15 sivil toplum kuruluşuna destek sağlandı.
Proje, girişimci kadınlar ve kadın kooperatiflerine ürün geliştirme, markalaşma ve finans gibi 9 farklı dalda eğitimler sunuyor. Bu sayede Hepsiburada’nın iş ortakları arasındaki kadınların oranı %25’e yükselmiş durumda.
Dahası: Program; 2019 yılında Communicate Magazine The Corporate Engagement Awards’ta “En İyi Uygulama” seçildi, 2020 MediaCat Felis Ödülleri’nde Kurumsal Sosyal Sorumluluk kategorisinde altın dereceyi aldı. Son olarak 2021 The Global Business Excellence Ödülleri’nde Üstün İş (Outstanding Business) kategorisini kazandı.
Ayrıca: Hepsiburada, pandemi döneminde işini e-ticarete taşımak, büyütmek isteyen kadın girişimcileri desteklemek için Katar Kalkınma Fonu’nun (Qatar Fund for Development) katkıları, Innovation for Development (I4D) ve SPARK iş birliğiyle “Girişimci Kadınlar Covid 19’a Meydan Okuyor!” projesini hayata geçirdi. Bu projeyle bugüne kadar 1110 kadına ulaşıldı ve sağlanan uluslararası fon desteğinden faydalanma fırsatı yakalayan 41 girişimci kadın, Hepsiburada platformu üzerinden kendi mağazalarını açma fırsatı yakaladı.
Hepsiburada Girişimci Kadınlara Teknoloji Gücü programı hakkında bilgi almak ve ürünlere ulaşmak için burayı ziyaret edebilirsiniz.
• Apple'ın tam otonom bir elektrikli araç geliştirme projesi üzerindeki çalışmalarını hızlandırdığı iddia edildi. Bloomberg'in haberine göre şirketin elektrikli araç projesinin başındaki isim Kevin Lynch, ürünü 2025'ten önce ortaya çıkarmak konusunda ısrarcı. Apple sözcüsünün konuyla ilgili yorum yapmaktan kaçındığı belirtiliyor. Haberin ardından şirketin hisselerinin %2,4 değer kazandığı biliniyor.
• Facebook'un COP26 İklim Zirvesi'nin gerçekleştiği haftalarda iklim krizi hakkında yanlış ve yanıltıcı iddiaların bulunduğu bir reklamın yayımlanmasına izin verdiği ve bu reklamı yaklaşık 200 bin kişinin gördüğü ortaya çıktı. Facebook'un, reklamlarda veya ücretsiz gönderilerde iklimle ilgili yanlış bilgilendirme konusunda belirli bir politikasının olmadığı belirtildi.
• Spotify, ABD'de ve çeşitli ülkelerde test ettiği şarkı sözü senkronizasyon özelliğini tüm kullanıcılar için hem iOS ve Android'de hem de masaüstü ve TV'de kullanıma açtığını duyurdu.
• Instagram, 2019 yılında kullanıma sunduğu bağımsız mesajlaşma uygulaması Threads'i Aralık 2021 itibarıyla kapatacağını duyurdu. 13,4 milyon indirmeye sahip olan uygulama, aylık 1 milyardan fazla aktif kullanıcı sayısı bulunan Instagram'la karşılaştırıldığında oldukça düşük sayıda kullanıcıya sahip.
- Soruşturma: ABD eyalet savcıları, Instagram'ı potansiyel zararlarına rağmen çocuklara tanıttığı için Meta'ya karşı soruşturma başlattıklarını duyurdu.
• ABD Başkanı Joe Biden, insan hakları ihlalleri sebebiyle 2022 Kış Olimpiyatları'nda Çin'e karşı bir diplomatik boykotu değerlendirdiklerini ifade etti. Olası boykot, oyunlara resmî bir ABD heyeti göndermemeyi içeriyor; sporcuları kapsamıyor. İki lider geçtiğimiz günlerde sanal bir zirvede bir araya geldi.
• Kadın Tenisçiler Birliği (WTA) tarafından Meksika'da düzenlenen toplam 5 milyon dolar ödüllü sezon sonu turnuvası WTA Finalleri'nde Garbiñe Muguruza, rakibi Anett Kontaveit'i 6-3 ve 7-5'lik setlerle 2-0 mağlup ederek şampiyon oldu.
• Formula 1'de Ferrari takım patronu Mattia Binotto, Mercedes'in Brezilya GP’sini hızını güç ünitesiyle ilgili değil, takımın piste daha iyi adapte olmasıyla ilgili olduğunu söyledi. Binotto, motor değişikliği yapmayan Valtteri Bottas'ın performansını vurgulayarak takım arkadaşlarının (Bottas ve Hamilton) arasındaki farkın az olduğunu söyledi.
- Ne olmuştu? Yarış hafta sonunda beş sıralık bir motor cezası almasına ve sprint sıralama yarışına en geriden başlamasına rağmen Lewis Hamilton yarışı kazanmış ve belli noktalarda rakiplerine 30 km/s fark atmıştı. Red Bull takımının danışmanı Helmut Marko, Mercedes'in "bir roket yarattığını" söylemiş ve Hamilton'ın yeni içten yanmalı motorunun büyük fark yarattığını belirtmişti.
• NBA’de Los Angeles takımları Lakers ve Clippers‘ın maçlarını oynadığı Staples Center’ın adı değişerek Crypto.com Arena oldu. 1999 yılından bu yana Lakers ve Clippers‘a ev sahipliği yapan Staples Center’in adı noel gününde Brooklyn Nets maçında değişecek.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Para Politikası Kurulu Toplantısı sonrasında politika faizini 100 baz puan indirdiğini duyurdu. Böylece politika faizi %15 olarak belirlendi.
Beklentiler de 100 baz puan indirimin gerçekleşeceği yönündeydi. Ekonomistler, kurlarda faiz indiriminin şimdiye dek fiyatlandığını ifade etse de kur artışlarının sürmesi bekleniyordu. Nitekim öyle de oldu.
Dolar/TL dün 11,30’un üzerini gördü, avro 12,50'yi aştı.
Türk lirası aralık ayından bu yana dolar karşısında değerinin yaklaşık üçte birini kaybetti.
Ne olmuştu?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün partisinin grup toplantısında "Faiz sebeptir, enflasyon netice" görüşünü yinelemişti. "Faiz belasını bu milletin sırtından kaldıracağız. Bu yolda faizi savunanlarla birlikte olamam" ifadelerini kullanan Erdoğan, faiz indirimine devam edileceği sonucuna varılıp varılamayacağına ilişkin soruya "Merkez Bankası bağımsız değil mi? Bırakın da bağımsız olarak kararını o versin." şeklinde yanıt vermişti.
Japonya bahsi
AK Parti Grup Başkanvekili Cahit Özkan, TBMM'de düzenlediği basın toplantısında "Doların değeriyle ilgili Japonya bir mukayese yapıyor mu? Japonya 114 yen olan dolar kurunu göstererek kendi ekonomisini değerlendiriyor mu? Nasıl başarısız bir ekonomiyiz diyerek kendi ekonomilerini değerlendiriyor mu?" ifadelerini kullanmıştı.
Greenwich Üniversitesi'nden ekonomist Cem Oyvat, Aposto!’yla paylaştığı görüşlerinde bu sorunun yanıtını şöyle veriyor:
"Önemli olan bir para biriminin diğer para birimleri karşısında bulunduğu seviye değil, diğer para birimleri karşısında ne kadar değer kazandığı veya kaybettiğidir. Ona bakarsanız 1 Kuveyt Dinarı, 3,31 ABD Dolarıdır, ama bu Kuveyt ekonomisinin en güçlü ekonomi olduğu anlamına gelmez."
İş dünyası ne diyor?
İstanbul Ticaret Odası Başkanı Şekib Avdagiç, faiz indirimi kararının ardından paylaştığı tweet'lerde "piyasa dinamikleriyle TCMB faizi arasındaki bağın giderek zayıfladığını, iş dünyası için asıl konunun öngörülebilirlik olduğunu, kur ve enflasyonun seyrinin Türkiye'nin risk primine ve dolarizasyona olumsuz yansıdığını" ifade etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "Türkiye'nin en büyük iş adamlarıymış, bize istediğiniz kadar sallayın, tutmaz" ifadeleriyle eleştirdiği TÜSİAD'ın başkanı Simone Kaslowski faiz kararı öncesi yaptığı açıklamada TCMB'nin bir önceki karar metninde vurguladığı "cari açıkla enflasyonu kontrol etme" tutumunun "en temel iktisadi kurallarla dahi örtüşmediğini" belirtti. Kaslowski, faiz indirimlerinin uzun vadeli kredi faizlerine hiçbir şekilde yansımadığını dile getirdi.
BUSİAD başkanı Ergun Hadi Türkay ise alınan kararın piyasa gerçeklerine uymadığını, döviz artışının artık ihracatı artırmayacağını; döviz artışıyla enflasyonun, sonrasında satışlarda düşüşün, yatırımların azalmasının ve şirketlerin kapanma noktasına gelebilmesinin mümkün olduğuna dikkat çekti.
Ekonomistler ne diyor?
Görüşlerini Aposto!’yla paylaşan Cem Oyvat'a göre faiz indiriminin TL'deki değer kaybını hızlandırması ve enflasyon-TL'nin değer kaybı sarmalını alevlendirmesi muhtemel görünüyor. TL’nin değer kaybının cari açık üzerindeki olumlu etkilerini sınırlaması beklenen enflasyondaki hızlı artış da emekçilerin reel ücretlerinin erimesini beraberinde getiriyor. Oyvat TL’nin değer kaybının gelir eşitsizliği uçurumlarını da derinleştireceğini savunuyor: "Diğer taraftan dolardaki artış, dolar mevduatları daha fazla olan daha varlıklı kesimin gelirlerini artıracak ve bu iki etki ülkede gelir eşitsizliklerinin derinleşmesini hızlandıracak."
Kararı BBC Türkçe'de değerlendiren Prof. Dr. Selva Demiralp faiz indirimlerine rağmen kredi faizlerinin düşmediğine, bunun nedeninin de piyasa faizinin enflasyon beklentilerinden ve risklerden doğrudan etkileniyor olması olduğuna dikkat çekiyor. Kavcıoğlu'nun "düşük faizle enflasyonun düşeceğini ima eden Merkez Bankası Başkanı olarak bir ilke imza attığını" söyleyen Demiralp, yatırım iştahını sadece politika faizini düşürerek canlandırabilmenin mümkün olmadığını vurguluyor.
DW Türkçe'nin aktardığına göre Capital Economics'ten Jason Tuvey kararın "Türkiye'de para politikasının Cumhurbaşkanlığı Sarayı'ndan dikte edildiğinin bir hatırlatması" olduğunu düşünüyor. Tuvey’e göre TCMB’nin para politikasını sıkılaştırma konusundaki isteksizliği, enflasyon beklentilerinin yükselmesine ve yüksek faiz talebinin daha da artmasına neden olarak kendi kendini yaratan bir kısır döngü oluşturma riski taşıyor.
SPONSORLU
Premium segmentte Türkiye’nin en yaygın servis ağı, gerektiğinde helikopterle teknisyen desteği; yüzeylerden dış tasarıma, performanstan yakıt verimliliğine, satış sonrası hizmetlerden teknolojilere, Japon kültürden beslenen onlarca ayrıcalık. Lexus’ta keşfetmeye değer çok şey var. Ayrıntılar bu adreste.