İklim adaleti ve emisyon azaltım tartışmalarının ön planda olduğu Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 27. Taraflar Konferansı (COP 27), sona erdi. 6-18 Kasım tarihleri arasında gerçekleştirilen konferansın sonuç metninin açıklanması, yoğun tartışmalar nedeniyle 2 gün gecikti. Kayıp-hasar fonu mekanizmasının kurulması, iklim adaleti adaleti adına yaklaşık 30 yıldır verilen mücadelenin sonucu olarak, tarihi bir kazanım&nbsp;olarak değerlendirildi.Peki COP 27'nin sonuçları, çevre ve iş dünyası için neler gösteriyor? Kayıp-hasar mekanizması fonunun kurulmasını tek başına yeterli bir karar olarak değerlendirmek mümkün mü?&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">COP 27 beklentileri karşıladı mı?</h2>COP 27'den beklentiler, geçtiğimiz yıl Glasgow'da düzenlenen COP 26'nın iklim taahhütlerini güçlendirmek ve gerçekçi bir programla bu taahhütleri hayata geçirmek üzerineydi. Afrika kıtasında düzenlenmesinden ötürü, iklim krizi karşısında kırılgan ülkelerin problemlerinin ön plana çıkarılması da konferansa dair beklentiler arasındaydı. Fakat tüm bu beklentilerin ötesinde dünya, bugün çok önemli bir yol ayrımında ve COP 27 süresince yayımlanan raporların da gösterdiği üzere, iklim krizi karşısında harekete geçmenin aciliyeti hem konferans hem de tüm dünya için en büyük öncelik.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim taahhütleri yetersiz: COP 26'dan bu yana açıklanan iklim taahhütleri, 2030 yılı için, öngörülen emisyonların yalnızca %1'inden daha az bir emisyon seviyesine işaret ediyor. Oysa küresel ısınmayı, 1,5 derece ile sınırlandırmak için %45'lik emisyon azaltımına ihtiyaç var.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Emisyonlar bildiğimizden daha yüksek seviyede:&nbsp;Climate Trace'in dünyadaki yaklaşık 73 bin karbondioksit salım kaynağını inceleyerek oluşturduğu emisyon envanteri, bugüne kadar rapor edilen emisyonların gerçekte olduğundan çok daha az olduğunu gösteriyor. Petrol ve gaz üretim alanları, en büyük 50 sera gazı salım kaynağının yarısından fazlasını oluşturuyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kirleticiler sorumluluklarını yerine getirmiyor:&nbsp;ABD, geçmişteki emisyonları nedeniyle üstüne düşen 40 milyar dolar seviyesindeki pay için Yeşil İklim Fonu'na sadece 7,6 milyar dolar aktarırken Avustralya ve Kanada ise adil payının yalnızca 3'te 1'ini karşılamış durumda.</li></ul>Peki COP 27'nin sonuçları bu aciliyete cevap verebildi mi? Son 1 yılda yaşanan jeopolitik ve ekonomik gelişmeler sonucunda bu soruya kesin ve olumlu bir cevap vermek mümkün görünmüyor. Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, gıda-enerji fiyatlarındaki artış ve tedarik zincirindeki problemler emisyon azaltımı tartışmalarını hâlihazırda olumsuz etkiliyordu. Konferansta ana tartışma ekseninin –iklim hedeflerinin geliştirilmesi ve hayata geçirilmesi gibi akut başlıklara kıyasla– iklim krizi karşısında kırılgan ülkelere finansman sağlanması üzerine yoğunlaşması biraz da bununla alakalı. Finansman tartışmaları daha gerçekleştirilebilir hedefler olarak öne çıkıyor. Çoğu gelişmekte olan ülke için konferansın başarısı, bu konuda atılacak adımlar üzerinden değerlendiriliyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">En önemli kazanım, kayıp-hasar fonu mekanizması</h2>Gelişmiş ülkelerin, endüstriyel faaliyetleri sonucunda iklim krizine gelişmekte olan ülkelere kıyasla daha çok neden olmaları ve iklim krizi karşısında kırılgan ülkelere tazminat ödemeye isteksiz olmaları üzerine ortaya çıkan kayıp-hasar fonu kurulması tartışması, 1990'lı yıllara kadar dayanıyor. Gelişmekte olan ülkeler, özellikle bu yıl Pakistan'da yaşanan sel felaketi sonrasında kendilerine fon sağlanması talebini çok daha yüksek sesle dile getirirken gelişmiş ülkeler de enerji güvenliğini gerekçe göstererek mevcut fonların kullanımında düzenlemeye gitmeyi öneriyordu. COP 27 sonuç metninde özel bir kayıp-hasar finansman mekanizması kurulması kararı alındı. Fakat konferansı uzatan yoğun tartışmalara rağmen bu fona ne kadar ödeme yapılacağına ve kimin bu fondan yararlanabileceğine dair tartışmalar sonuçlanmadı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kayıp-hasar fonu kurulması tek başına yeterli mi?&nbsp;Bu karar, iklim adaletine dair atılan adımların kurumsallaşması adına Paris Anlaşması'ndan bu yana edinilen en büyük kazanım olarak görülüyor. Fakat sonuç metninin fosil yakıt kullanımının ve emisyonların azaltımına dair ilerici bir taahhütte bulunmaması da diğer yandan konferansın başarısız olduğuna dair yorumları beraberinde getiriyor. COP 27, iklim krizi aciliyetine cevap vermemekle ve COP 26 çıktılarını daha ileriye taşıyamamakla eleştiriliyor.&nbsp;</li></ul>Bu eleştiriler özellikle Hindistan'ın COP 27'de yalnızca kömür değil, tüm fosil yakıtların kullanımının azaltılmasına dair taleplerinin sonuç metninde yer almamasına dayanıyor. Fosil yakıtların kullanımına son verilmesi yerine "azaltım" vurgusu yerini koruyor. Bunda petrol ticareti yapan ülkelerin müdahaleleri ve fosil yakıt lobicilerinin konferansta bir önceki yıla kıyasla %25 oranda daha fazla yer bulması da etkili olarak değerlendiriliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">COP 27'nin sonuçları iş dünyası için ne ifade ediyor?</h2>Bu noktada COP 27'ye dair negatif tablo çizmek mümkün gibi görünse de, konferansın küresel iklim krizinin tüm paydaşlarıyla ele alındığı ve ülkeleri birlikte hareket etmeye sevk etmesi bakımından da yaptırım gücü yüksek bir mekanizma olarak çalıştığını da göz ardı etmemek gerekiyor. Bu noktada hükümetler haricinde üstüne büyük görev düşen bir diğer taraf da iş dünyası.&nbsp;COP 26 ile kıyaslandığında, karbon yoğun-ağır endüstriyel sanayi ve ulaştırma sektörlerinde faaliyet gösteren büyük firmaların oluşturduğu "First Movers Coalition'ın" üye sayısı 25'ten 65'e yükselmiş durumda. Tüm bu firmalar uyum, finansman ve adaptasyon başlıklarında gelişim kat etmek için yola çıkıyor. Özellikle teknoloji dönüşümünde atacakları adımlar, iklim kriziyle mücadelede dünyanın hızlı ve esnek bir şekilde ilerlemesi için önem arz ediyor. Firmaların sadece kendilerinden sorumlu olmadığının da altını çizmek gerekiyor. İklim kriziyle mücadelede somut bir kazanım için firmaların güçlü değer zincirleri içerisinde koordineli bir biçimde hareket etmesi gerekiyor ve COP 27 ve sonrasındaki her konferans da bu açıdan önem arz ediyor. 2023'ün bu noktada kritik bir yıl olacağı belirtiliyor. İzlenmesi gereken ilk adım ise 16-20 Ocak 2023 tarihleri arasında düzenlenecek Davos Zirvesi olacak.&nbsp;Öte yandan iş dünyası ve ekonomi dünyası tarafında&nbsp;COP 27'nin en önemli çıktılarından biri de, çok taraflı kalkınma bankalarının ve uluslararası finansal kuruluşların, iklim hedefiyle uyumlu biçimde finansman sağlama süreçlerine dahil edilmesi. Böylece borçlanma dışı araçlarla iklim finansmanının daha ulaşılabilir hâle gelmesi hedefleniyor. Bu, iş dünyasının sürece entegrasyonunu artırması açısından da önemli gelişme olarak değerlendirilebilir.

Pareto

COP 27, COP 26'da verilen taahhütlerin hayata geçirilmesi açısından ilerleme kaydedilmemesiyle eleştirilirken bir açıdan da "tarihi bir kazanım" olarak nitelendiriliyor.

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 27 ile ilgili hikayeler