<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/dilarakocak/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dilara Koçak</a>Hiçbir canlıyı geride bırakmadan doğaya iyi bakmak, israfı azaltmak, geri dönüşümü artırmak, güvenli gıdayı, temiz suyu sağlamak hepimizin ortak sorumluluğu. Uzun yıllardır hem insan sağlığına hem gezegen sağlığına iyi gelen alışkanlıklar konusunda farkındalık yaratmaya çalışıyorum. Hep söylüyorum; toprak, hava, su hasta iken insan sağlığından bahsetmek maalesef mümkün değil. Gezegenin dilinden konuşmak kıymetli. Bir kişiden ne olur demeden herkes bir iklim iyimseri olarak yaşam tarzını ve rutinlerini gözden geçirerek iklim ve gezegen için olumlu adımlar atmaya başlayabilir. Gelin bu adımlara beslenme yönünden bir soruya cevap vererek başlayalım. Sizce doğaya zarar vermeden beslenmek mümkün mü? Cevap evet. Gelin geleceği ve gezegeni beslemek odağında 2025 yılına geri sayım başlamışken siz de bir iklim iyimseri olun, ‘klimataryen’ beslenin.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">New York Times dergisinde yayınlanan tanımlamaya göre klimataryen beslenme, iklim krizini durdurmak ve hatta geri almak için uygulanan bir beslenme modeli. Bu beslenme programında her zaman desteklediğim yerel ürünlerin tüketimi, karbon ve su ayak izi düşük olan besinlerin tüketimi anahtar noktayı oluşturuyor.</li></ul>Bu beslenme modeli sera gazı salımını, hayvansal gıdaların tüketimini minimum seviyeye indirmeyi hedefleyen tavuk ve balık etinin de sınırlı tüketimini öneren bir beslenme biçimi. Yerel besinleri tüketmeyi teşvik ediyor. Çünkü sera gazı salımı sadece üretimde değil nakliye, paketlenme ve atık sürecinde de karşımıza çıkıyor. Dolayısıyla yerel besinleri tercih etmek, mevsiminde beslenmek, atık oluşturmamaya özen göstermek de klimataryen beslenme düzeninin merkezinde yer alıyor. Elbette bitki bazlı bir beslenme programı destekleniyor bu modelde. Aslında burada hepimizin çok yakından tanıdığı Akdeniz tipi beslenme akıllara geliyor. Klimataryen, iklim dostu beslenme olan Akdeniz tipi beslenme ile birçok ortak noktada buluşuyor. Nutrients dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma da tüm bu anlattıklarıma paralel olarak bitkilere ve işlenmemiş gıdalara odaklanan Akdeniz, Vegan/Vejetaryen, Klimataryen vb. bitki bazlı diyetlerin hem insanların hem de gezegenin sağlığına fayda sağladığını bildiriyor.Sizleri çok kullandığım bir yeni terim ile daha tanıştırmak istiyorum:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">Locavore,&nbsp;yerelde veya 50,100 veya 150 mil gibi belirli bir yarıçap içinde yetiştirilen ya da üretilen yiyeceklerle beslenen kişi olarak tanımlanabilir. Bu bireyler yerelde yetiştirilen gıdaları yemenin hava, toprak ve su kirliliğini azaltarak gezegene yarar sağladığına da inanıyorlar. Ayrıca, yerel beslenmenin yakıt tasarrufu sağladığı ve iklim krizine katkıda bulunan sera gazı emisyonlarını azalttığı da unutulmamalı.</li></ul>İklim krizine, açlığa, yoksulluğa karşı çözümümüz yine yabana ve geleneksele dönmekte, ata tohumlarında. Biyoçeşitliliğin korunması tam da bunun için gerekli.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">Küresel gıda arzının yüzde 75'i yalnızca 12 bitki ve 5 hayvan türünden geliyor, milyarlarca insan hep aynı şeyi tüketiyor. Üretilen bu gıdanın 1,3 milyar tonu, her yıl kayba uğruyor; israf oluyor.&nbsp;</li></ul>Her gün başını yastığa aç koyan milyonlarca insan varken obezite verileri de giderek artıyor. Bu bağlamda günümüzün “kısıtlı” beslenme şeklini, çeşitliliğe doğru yönlendirmek şart.&nbsp;Buğday, mısır, pirinç gibi monokültürel tarımdan uzaklaşıp farklı alternatiflerle hem toprağı hem de sağlığımızı iyileştirmek mümkün.Bitkisel protein kaynağı dendiğinde de akla ilk gelmesi gereken baklagiller. Nature Foods’da 2021 yılında yayımlanan bir araştırmaya göre, hayvansal gıdalardan kaynaklanan emisyonlar bitki bazlı gıdalardan iki kat daha yüksek. Bakliyatlar karbon tutması, azot sabitlemesi, toprak erozyonunu önlemesi gibi birçok yararı olan iklim dostu gıdalar. Hayvancılık sektörünün insan kaynaklı yıllık sera gazı salımlarının yüzde 14-15’inden sorumlu olması nedeniyle alternatif protein kaynaklarını da değerlendirmek gerekiyor.&nbsp;Baklagiller, bitki temelli yemekler, zeytinyağlılar zaten bizim geleneklerimizde var. Gıda endüstrisi emilimi yüksek sağlığı da koruyan doğal ve lezzetli bitkisel protein ürününü bulmak zorunda. Daha iyi emilim, daha iyi biyoyararlanım konusunda ise filizlendirme yöntemi geleceğe dair umut veriyor. Bakliyatlar filizlendirildiğinde hem sindirimi ve emilimi kolaylaşıyor, hem de daha yüksek antioksidan kapasitesi ve daha yüksek protein emilimi sunuyor. Şu bir gerçek ki, yeni adımlar atılmadığı sürece hayvansal protein fiyatları artarken bitkisel protein verimsiz şekilde hayatımıza yetmeyecek, bitkisel proteini daha verimli kullanmanın yollarını araştırmamız gerekiyor.

Klimataryen ile ilgili hikayeler