Şubat ayı enflasyon rakamları yayımlandı. Aylık TÜFE artışının %2,27, yıllık ise %39,05 olduğunu öğrendik. 12 aylık ortalama artış ise %53,83 oldu. İki aylık TÜFE artışı %7,42’ye ulaştı. Endeksin detaylarına baktığımızda, ortalamanın üzerinde ve güçlü artışların yine hizmet sektörlerinden geldiğini görüyoruz. Eğitimdeki aylık artış %9,92, konutta %4,58, lokanta ve otellerde %3,12 olarak gerçekleşti. Giyim ve ayakkabıda %5’in üzerinde, sağlıkta %4’ün üzerinde negatif değerler ise enflasyonu tahminlerin altına çeken ana unsurlar oldu. Sağlıkta, Ocak ayında vatandaşın artan katılım payının Şubat ayında tekrar düşürülmesi, enflasyonun ilk tahminlerin altına inmesinin ana nedeni oldu. Yönetilen ve yönlendirilen fiyatların ne kadar etkili olduğunu tek bir örnek bile göstermiş oldu. Bu etkinin olacağını tahmin ederek bu tür bir artışı hiç yapmamak ya da daha düşük bir oranda gerçekleştirmek çok daha iyi olurdu.Giyim ve ayakkabıda yıllık enflasyon %20’ler civarında seyrediyor ve aylık düşüşler uzun süredir devam ediyor. İhracatta ve rekabette zorlanan giyim sektörünün içerideki talep koşullarında da zorlandığı, bu nedenle fiyat indirimlerinin devam ettiği anlaşılıyor. Şubat ayı TÜFE beklentisi %2,90 düzeyindeydi. Gerçekleşen verinin beklentinin altında kalmasının diğer bir nedeni, gıda sektörünün aylık olarak görece düşük %3 oranında bir artış göstermesinden kaynaklandığını söyleyebiliriz. Verinin detayı, işlenmiş gıdada fiyat artışlarının %5’lere yakın olduğunu gösterirken, meyve ve sebzelerden oluşan işlenmemiş gıdalarda mevsimsel faktörlerin de etkisiyle fiyatların %1 civarında gerilediği izleniyor. TÜİK verilerinde meyve-sebze fiyatları gıda ortalamasını aşağı çekse bile ilgili başka veriler gıdada baskının hâlâ yüksek olduğunu gösteriyor. Örneğin, TÜRK-İş’in gıda harcamalarına dayanarak hesapladığı dört kişilik bir ailenin açlık sınırının Şubat ayında %5’in üzerinde artarak 23.323 TL’ye yükseldiğini, yine TÜİK verilerinde ekmek fiyatının %5 arttığını dikkate alırsak gıdada vatandaşın algısını etkileyecek ve hissedilen yüksek seviyelerin hâlâ varlığını sürdürdüğünü söylemek yanlış olmayacaktır.Geçtiğimiz günlerde TCMB verilerinde, 12 ay sonrası için enflasyon beklentilerinin haneler için Şubat ayında hafif yukarı bir hareketle %60’lara yaklaştığını görmüştük. Ekmek fiyatı dâhil gıdada gördüğümüz baskı ve özellikle hizmet sektörlerinin yüksek enflasyonu, beklentilerin yukarıda seyretmesinin ana nedeni olmaya devam ediyor diyebiliriz. Örneğin, TÜİK verilerinde hizmet enflasyonu Şubat ayında %3,61 gelirken, yıllık rakam %59, son bir yıllık ortalama hizmet enflasyonu %76 görünüyor. Detaya baktığımızda, aylık kira artışı %5,24, yıllık %97, son bir yıllık ortalama kira artışı oranı ise %113 gözüküyor. Ulaşımda aylık artış %7,30, yıllık artış %49, son bir yıllık ortalama artış %65 görünüyor. Özetle, örneklerini artırabileceğimiz birçok hizmet kaleminde yıllık %50’nin üzerinde, ortalamada ise %60-70 civarında artışlar olduğunu görüyoruz. Enflasyonla mücadele açısından, hanelerin enflasyon beklentisi ile gerçekleşen enflasyonun aynı yönde gitmesi ve birbirine yakınsaması, hedeflere ulaşmak için en önemli koşullardan birini oluşturuyor. Mevcut dinamiklerin henüz bu noktadan uzak olduğunu görüyoruz.Enflasyonun finansal piyasalar açısından en önemli iki yansıması, Merkez Bankası’nın faiz kararı ve bunun hisse senedi piyasası üzerindeki etkileri oluyor. İzleyebildiğimiz kadarıyla Merkez Bankamız, mevcut enflasyonun üzerinde kalacak şekilde para politikasını yönetmeye devam ediyor. Bu durumda, %40’ın altına inen bir yıllık enflasyon varken, önümüzdeki perşembe günü para politikası faizinin 250 baz puan indirilerek %42,5’a gerilemesi hemen hemen kesin diyebileceğimiz bir durum oluşturuyor. Bir sonraki toplantıda da yıllık enflasyonun yavaşlayarak da olsa inme ihtimali yüksek olduğu için Merkez Bankamızın politika faizini nisan ayının ikinci yarısında %40’a indirmesi sürpriz olmayacaktır.&nbsp;Fakat bundan sonraki süreçte gerek enflasyonun gerekse faizlerin inişi muhtemelen yavaşlayarak devam edecektir. Bir süre sonra ise enflasyon ve faizin inişinin durduğu bir noktaya ulaşma ihtimalimiz de yüksek görünüyor. Faiz iniş beklentisi, iskonto oranının düşmesi anlamına geldiği için teknik olarak hisse fiyatlarını artıran bir etki yaparak borsayı da olumlu etkilemiş durumda. Bununla birlikte, hisse senedi fiyatlarını etkileyen ana unsur şirketlerin kârlılığıdır. İskonto oranı düşse bile şirket kârları konusunda ve rekabet gücünün artacağı yönünde beklentiler yükselmeden, kalıcı ve güçlü bir yükseliş beklemek çok gerçekçi olmayacaktır.

EXANTE

Bundan sonraki süreçte gerek enflasyonun gerekse faizlerin inişi muhtemelen yavaşlayarak devam edecektir. Bir süre sonra ise enflasyon ve faizin inişinin durduğu bir noktaya ulaşma ihtimalimiz de yüksek görünüyor

Hayat pahalılığı devam ediyor

Asgari Ücret Tespit Komisyonu 7, 14 ve 20 Aralık 2022 tarihlerinde toplandı. İlk iki toplantıda rakam telaffuz edilmedi. 3. toplantı sonrasında Türk-İş Başkanı Ergun Atalay işçi tarafının teklifinin 9.000 TL olduğunu açıkladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan asgari ücret sonraki gün açıklayacaklarını belirterek "Sırtımızda küfe var" dedi. Cumhurbaşkanı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin asgari ücrete ilişkin son bir görüşme gerçekleştirdi.TÜRK-İş’in 9.000 TL teklifi asgari ücret tespit komisyonu tarafından kabul edilmedi. 22 Aralık 2022 Perşembe günü 2023 yılı asgari ücreti işçi tarafı ile mutabakat sağlanmaksızın net 8.506,80 TL&nbsp;olarak belirlendi. Karar henüz Resmi Gazete'de yayımlanmadı.Yayınımızın bir önceki sayısında yer alan “Asgari ücret beklentileri” konulu yazımda veriler çerçevesinde tarafların asgari ücret talepleri <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/asgari-ucret-beklentileri-gorusmelerde-son-durum" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">değerlendirmiştim</a>. Bu yazımda ise asgari ücrete yönelik açıklamalar, işveren maliyeti ve asgari ücretin etkilediği temel parametreler üzerinde duracağım.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Asgari ücrete yönelik açıklamalar</h3><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Şayet beklenmedik bir tabloyla karşılaşırsak tıpkı geçen yıl olduğu gibi yine bir ara düzenleme yapmaktan kaçınmayız" <a fr-original-style="" href="https://www.dunya.com/ekonomi/cumhurbaskani-erdogan-yeni-asgari-ucreti-acikladi-haberi-678614" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ifadesini kullandı</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.tisk.org.tr/haber/652/dengeli-ve-sosyal-taraflarin-tumune-fayda-saglayacak-bir-asgari-ucret-icin-calistik.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">TİSK</a>&nbsp;Başkanı Özgür Burak Akkol "Bugün açıklanan ücreti düşük bulanlar olacaktır, yüksek bulanlar olacaktır, dengeli ve makul bulanlar olacaktır. Her zaman ifade ettiğimiz gibi asgari ücret bir taban ücrettir." dedi ve 2023 yılı ilk 6 ayı boyunca geçerli olacak şekilde çalışan başına 250 TL asgari ücret işveren desteği olacağını belirtti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türk-İş&nbsp;Genel Başkanı Ergün Atalay&nbsp;"bilimsel, objektif yöntemler ve güvenilir verilerle tespit edilen taban ücret olması gereken asgari ücret -bir kez daha- pazarlık konusu edilmiş ve karar oy çokluğuyla, işveren ve hükümet temsilcileri tarafından belirlenmiştir. İşçi kesimi alınan karara katılmamıştır." <a fr-original-style="" href="https://www.turkis.org.tr/asgari-ucret-iscilerin-ve-kamuoyunun-beklentisini-karsilamadi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dedi</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">DİSK Genel Başkan Arzu Çerkezoğlu “Yüksek enflasyon koşullarında işçi sınıfının büyük bir geçim mücadelesi verdiği, gelir adaletsizliğinin tarihte görülmemiş ölçüde arttığı bir süreçte 2023 yılı asgari ücreti işverenler ve hükümet tarafından tek taraflı olarak belirlenmiştir. Siyasi iktidar ve işverenler elbirliği ile işçi sınıfını yoksulluğa mahkûm edecek bir asgari ücret belirlemiştir.” <a fr-original-style="" href="https://disk.org.tr/2022/12/yoksulluga-teslim-olmayacagiz-asgari-ucret-degil-toplu-sozlesme/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dedi</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">HAK-İŞ&nbsp;Genel Başkanı Mahmut ARSLAN “yeni asgari ücretteki artışın önemli olduğunu, ancak toplumdaki beklentileri tam olarak karşılamadığını” <a fr-original-style="" href="https://hakis.org.tr/haberler.php?action=haber_detay&id=4472" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyledi</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Büro Memur Sen&nbsp;“Asgari ücrete yapılan yüzde 54.5 oranı esas alınarak, yüzdelik zamma ilave edilmek suretiyle memur maaşlarında meydana gelen kaybın büyümesine fırsat verilmemelidir” <a fr-original-style="" href="https://ankahaber.net/haber/detay/buro_memursenden_asgari_ucret_aciklamasi_memur_maaslarinda_meydana_gelen_kaybin_buyumesine_firsat_verilmemelidir_118073" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklamasını yaptı</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Memur-Sen,&nbsp;asgari ücrete yapılan artış örnek alınarak diğer sabit gelirlilerin de korunmasını <a fr-original-style="" href="https://www.memursen.org.tr/asgari-ucrete-yapilan-artis-ornek-olmali-diger-sabit-gelirliler-de-korunmalidir" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">talep etti</a>.</li></ul><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Asgari ücretin işverene maliyeti&nbsp;</h3><img src="https://images.aposto.com/2022/11/1/1672039088266.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.82" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Gerekli şartları sağlayan işverenlere, SGK primi işveren payında 5 puanlık indirim öngörüldüğünden asgari ücret işveren maliyeti buna göre hesaplanmıştır. Gerekli şartları sağlamayan işverenler için, SGK primi işveren payı %20,5'dir.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şartlar neler:&nbsp;Sosyal Güvenlik Kurumu 2021/Eylül ayından itibaren 5 puanlık indirime ilişkin uygulamada, işverenin Türkiye genelindeki tüm işyerlerinin borç durumlarının dikkate alınacağını duyurmuştur. Bu indirimden yararlanmak için, işverenlerin Türkiye genelindeki işyerlerinin herhangi birinde yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmamalıdır.</li></ul><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Asgari ücretin etkilediği temel parametreler</h3>Asgari ücretin paydaşları arasında işçi, işveren ve kamu bulunmaktadır. Asgari ücret işçiler açısından ücret, fazla mesai, yıllık izin ücreti, kıdem, ihbar vb. diğer tazminatları, işverenler açısından hem işçilik giderleri ve ceza tutarlarını hem de yararlanılacak teşvik, destek ve indirim tutarlarını arttırmaktadır. Kamu açısından ise prim, vergi geliri ve idari para cezası tahsilatlarından gelir anlamına gelmektedir. Diğer vatandaşlar açısından engelli aylığı, evde bakım aylığı ve yaşlılık aylığı gibi aylıklardan yararlanma kriterleri ve aylık tutarlarında artış anlamına gelmektedir. <img src="https://images.aposto.com/2022/11/1/1672039062162.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.73" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Zihin haritası incelendiğinde asgari ücret sosyal güvenlik sistemine bağlı kesinti ve ödenek tutarlarını, idari para cezalarını, kıdem tazminatı ve işsizlik ödeneği tutarlarını doğrudan etkilediği görülecektir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Asgari ücret görüşmelerinde mutabakatsız son ne anlama geliyor?</h2>Asgari ücret açlık sınırının üzerinde belirlendi. İşçi kesiminin de talebi bu yöndeydi. Asgari ücret görüşmelerinin üçüncüsüne kadar açıklamalar ve beklenti asgari ücretin rakam telaffuz edilmeden mutabakat sağlanarak belirleneceği ve açıklanacağı yönündeydi. Peki ne oldu? Açlık sınırının üzerinde bir rakam belirlenmesine rağmen işçi kesimi neden masadan kalktı?Asgari ücret takvimine ilişkin görüşme sonrasında işveren kesiminin kıdem tazminatına ilişkin KGF fonu kullanımı, emekli çalışanlara da 5 puanlık SGK prim indirimi, asgari ücret desteğinin 2023 yılında sürdürülmesine ve makul asgari ücret belirlenmesine yönelik talepleri kamuoyu ile paylaşıldı. İşveren kesiminin bu taleplerinin tamamı olumlu karşılandı ve yasal düzenlemelerin yapılacağı kamu kesimi tarafından belirtildi.Öte yandan işçi kesiminin açlık sınırının üzerinde ve yoksulluk sınırının yarısı tutarında bir asgari ücret beklentisi ile gelir vergisi dilimlerine yönelik düzenleme talebi kabul görmedi. Ayrıca çalışma hayatına ilişkin açıklanan diğer düzenlemeler 2022 yılı bitiyor olmasına rağmen henüz belirsizliğini koruyor. İşçi kesiminin asgari ücret görüşmeleri masasından kalkmasında bu durum etkili olmuştur.Asgari ücret artışının enflasyon artışına neden olacağı ifade ediliyor. Asgari ücret işçilik ve üretim maliyetlerinin arttıran tek faktör değildir. Ekonomideki yapısal sorunlar, mali disiplinin olmayışı, mali otoritelerin bağımsızlığı ve girdi fiyatlarındaki artışlar enflasyonun temel nedenleridir.Asgari ücret makul, dengeli ve refah payı içerecek şekilde belirlendiği düşünüyorum. Ancak, insanca yaşamaya yetecek bir düzeyde olmadığı da açıktır.

TÜRK-İş ile ilgili hikayeler