<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/asli-tugce-sozdinler-46359726/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Aslı Tuğçe Sözdinler&nbsp;</a>Yeni yıla girerken geçtiğimiz yılın muhasebesini yapıp, karnesini kendimize çıkarıyoruz. Bir yandan yeni yılda kendimize bir dolu, çok da yeni olmayan hedefler koyuyoruz. Sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, biraz para biriktirmek, ekran süremizin belli bir saatin altında tutmak, çevre dostu davranışlarımızı artırmak gibi her sene tekrar sıraladığımız ama ulaşmakta zorlandığımız hedefler. Peki, geçtiğimiz yılda bizi bu hedeflerden uzaklaştıran şeyler neydi? Neden öz kontrolümüzü kaybettiğimiz birçok an oldu? &nbsp;Bunları biraz düşünmek bize iyi gelebilir.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">İnsan, kısa vadeli zevk ve tatmin sağlayan davranışlarla, daha büyük ama gecikmiş ödüller içeren uzun vadeli hedefler arasında sürekli çatışmalar yaşar.&nbsp;</li></ul>Geç saatlere kadar Netflix izlemek veya lezzetli ama sağlıksız yiyecekler tüketmek isterken; aynı zamanda yeterince uyumak, sağlıklı beslenmek ve para biriktirmek gibi uzun vadeli hedeflere ulaşmak isteriz. Günlük yaşadığımız bu çatışmaları uzun vadeli ve daha tatmin edici hedefler lehine çözmeyi destekleyen bir düzenleyici olarak öz-kontrolümüz bizimledir. Bazen başarılı olurken, bazen de kontrolümüzü tamamen kaybederiz.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">Gillebart ve Schneider tarafından yakın zamanda gerçekleştirilen <a fr-original-style="" href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352250X24000733" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmada</a>, öz-kontrolün yalnızca çaba ve mücadele gerektirmediğini, çabasız yollarla da başarılabileceği öne sürülüyor.</li></ul>Davranışlar otomatikleştiğinde, alışkanlıklar, bilinçli çaba veya farkındalık gerektirmeden gerçekleşir ve uzun vadeli hedeflerle uyumlu davranışları kolaylaştırır. Davranış artık bilinçli bir karar verme sürecine dayanmadığı için, öz-kontrol çatışmaları yaşanmadan hedefe ulaşılır. Örneğin her gün aynı saatte egzersiz yapmak, zamanla egzersizin doğal bir davranış haline gelmesini sağlar. Her akşam aynı saatte atıkları geri dönüşüme atmak, alışverişe her zaman tekrar kullanılabilir çanta götürmek bir süre sonra otomatikleşerek çabasız bir alışkanlık haline gelebilir.Bunun yanında bireylerin öz-kontrol çatışmalarını daha az çaba ile çözmelerini sağlayan önceden odaklı stratejiler ve tepki odaklı stratejiler&nbsp;de mevcuttur. Önceden odaklı stratejileri üç farklı yolla izlemek mümkün. Öyle ki dürtülerin tetiklenmesini önlemek için çevreyi kontrol etmek işimize yarayabilir. Örneğin alışverişe tok gitmek ve market listesi yaparak gitmek fazladan tüketmemizi önleyebilir. Cazip ama zararlı dürtülerden uzaklaşmak, dikkat dağıtmamız için etkili olabilir. Örneğin tatlı reyonunun önünden geçmemek veya hızlı moda mağazalarından alışveriş yapmamak gibi. Bunun yanında bilişsel yeniden değerlendirme yaparak, kısa vadeli ödüller yerine uzun vadeli hedeflere odaklanmak kontrolümüzü elde tutmamızda yardımcı olabilir. Örneğin sağlıklı bir yaşam için tatlıdan kaçınmak gerektiğini değerlendirmek veya tek kullanımlık plastiklerin doğaya zararlarını düşünmek uzun vadeye odaklanmayı sağlayabilir.Tepki odaklı stratejiler ise çatışma ortaya çıktıktan sonra devreye girer. Dürtülerin baskılanması, çaba harcayarak cazip seçeneklere direnmekle olur. Çikolatayı yememek için yoğun bir mücadele göstermek ya da hazırlıksız gittiğimiz kahvecide tek kullanımlık bardak kullanmamak gibi. Bu stratejiler daha yorucu olup, uzun vadede hayat konforumuzu olumsuz yönde etkileyebilir.Sürekli kontrolde kalmanın bedenimiz, zihnimiz ve ruhumuz için ne kadar yorucu olduğunu pek çoğumuz çok iyi biliyoruz. Özellikle stresli, yorgun bir günden sonra çoğumuz rahatlamak ve sakinleşmek istiyoruz. Çabasız öz-denetim yöntemlerini keşfederek, bu yeni yılda hep birlikte kendimiz için belirlediğimiz hedeflere doğru adım adım ilerleyebiliriz.&nbsp;Yeni yıl, hepimizin hayatında yeni bir başlangıç olsun. Mutlu Yıllar!

kontrol ile ilgili hikayeler