Brian Cox, tarihte az sayıda fizikçiye nasip olan bir şöhrete sahip. O bir akademisyen (Manchester Üniversitesi'nde parçacık fiziği dersleri veren bir profesör), bir TV personası (Brian Cox’s Adventures in Space and Time adlı programın ev sahibi ve hatırlayanlar için Doctor Who'nun bir bölümünde konuk oyuncu olmuştu), müzisyen (The Cure'la yaptığı işbirliğiyle biliniyor) ve evrenimizin hikayesini anlatan "Horizons"&nbsp;adlı&nbsp;görsel ve işitsel deneyimin&nbsp;yaratıcısı. Yani yorulmak bilmeyen, çok üretken biri. Fiziği herkesin anlayabileceği bir dille anlatma konusundaki benzersiz yeteneğiyle BBC'nin bilim programları için David Attenborough'nun "doğal halefi" olarak gösterdiği de bu olağanüstü bilim iletişimcisinden başkası değil.Brian Cox'la, 19 Nisan'daki İstanbul şovu öncesinde biraraya geldik ve içinde yaşadığımız dünyayı anlamanın önemi, uzayı kolonileştirme çabalarının ne anlama geldiği, ergenlik ve zaman üzerine konuştuk (Spoiler: Cox bu konunun oldukça karmaşık olduğunu düşünüyor).Fizikte kütle ve enerjiyi açıklarken avro ile doların takas edilebilirliği gibi analojiler kullanıyorsunuz. Bu bana Columbia Üniversitesi'nin büyüleyici dersi "Şairler için Fizik"i hatırlattı. Kabaca bu ders, sağ beyinliler için basitleştirilmiş fizik olarak tanımlanabilir. Sizce daha fazla insan fizik hakkında bilgi sahibi olsaydı dünya daha farklı bir yer olur muydu? Nasıl?Yalnızca fizik değil ama genel olarak daha fazla insan doğa hakkında bilgi sahibi olsaydı, dünya daha farklı bir yer olabilirdi, evet. O zaman bilimsel olarak sadece atomların biraraya gelmesinden ibaret olduğumuzu, bunların bir kısmının zamanın kendisiyle yaşıt hidrojen atomları olduğunu, geri kalanların ise yıldızlardan oluştuğunu söyleyebilirdiniz. O zaman düşündüğünüz, hissettiklerinizin, evrenle ilgili keşiflerinizin, müziğin, yani yaptığınız her şeyin bir örüntüyü takip ettiğini görebilirdiniz. Bilim size bu paha biçilmez perspektifi kazandırır. Bilimle uğraşan herkes, bir an gelir evrendeki yeri hakkında düşünür.&nbsp;Ben de her zaman bana ilham veren en büyük kahramanlarımdan Carl Sagan'ı düşünürüm. Sagan, evrende kayda değer bir yerimiz olduğunu, çünkü bizi kendimizden kurtarmaya gelecek kimsenin olmadığını söylemişti. Bu birdenbire omuzlarınıza büyük bir sorumluluk yüklüyor. Aynı anda hem ne kadar şanslı olduğunuzu ve hem de bu şansı boşa harcama lüksünüzün olmadığını fark ediyorsunuz. Yani sorunun uzun cevabı şu: Daha çok insan hakkında bilgi sahibi olsaydı bilim, kendi değerimizi idrak etmenin bir yolu hâline gelebilirdi.&nbsp;Bir noktada bütün çocuklar "Biz nereden geldik?" sorusunu sormuştur. Sizce bu soruya verilebilecek en haysiyetli yanıt nedir? Buna bir yere kadar cevap verebilirsiniz. Tarihsel olarak dünya üzerindeki yaşamın evrimini anlatabilirsiniz; bir dereceye kadar da ilk yaşam formunun nasıl ortaya çıkmış olabileceğiyle ilgili spekülasyon yapabilirsiniz. Bu konuyla ilgili bazı teorilerimiz var ve belki bunları test edebiliriz. Şu anda Mars'ta olmamızın nedenlerinden biri de bu: Orada yaşamın başlayıp başlamadığını görmek.&nbsp;Ama sonuçta geriye gitmeye devam ederseniz, sonunda çok daha derin sorularla başbaşa kalmamanız olası değil: O zaman evren nereden geldi? Evrenin bir başlangıç noktası var mı?&nbsp;Bilmiyorum. Acaba başladı mı, onu bile bilmiyorum. Bilebildiğimiz kadarıyla evren, ebedi ve ezeli de olabilir. Big Bang'in 13.8 milyar yıl önce yaşandığını biliyoruz. Çok sıcak ve yoğundu, bunu da biliyoruz. Ama bunun evrenin başlangıcı olup olmadığını bilmiyoruz.Benim de kahramanlarımdan olan ve Manhattan Projesi'nde Robert Oppenheimer'ın ekibiyle birlikte çalışan Richard Feynman, 1955 yılında "Bilimin Değeri" adında harika bir makale yazmıştı. Orada tam da bu ifadeyi kullanıyordu: "İlerleme kaydetmek istiyorsanız, bilmiyorum demeyi öğrenmek zorundasınız. Çünkü her şeyi bildiğinizi düşünürseniz, hiçbir şey öğrenemezsiniz."Bu yüzden "Bilmiyorum" deme fikrini seviyorum. Bunu korkutucu bulmuyorum.İşte bu "haysiyetli" bir cevap ve gerçekten insanı kibirden uzaklaştırıyor. Feynman, Oppenheimer ve bilimin etik açmazları konusuna girmiş bulunduk bile. Sizce yasa koyucular ve hükümet yetkilileri bu tür etik ikilemlerin üstesinden nasıl gelebilir?Bu harika bir soru, çünkü prensipte haklısınız. Bomba sorununu henüz çözebilmiş değiliz. Belki 1945'ten beri öfkemize yenik düşüp onu patlatmadık, ama bu patlatmayacağımız anlamına gelmiyor. Sonuçta etrafta onlardan bolca var. Burada tarihe bakmak ilginç olabilir.&nbsp;Tarihe baktığınızda, Oppenheimer'ın bu teknolojiyi kontrol etmenin tek yolunun onu serbest kullanıma açmak ve ardından küresel düzenlemeler getirmek olduğunu savunduğunu görürsünüz. Bütün uygarlığımızı bir kalemde yok edebiliriz ve daha önce de söylediğimiz gibi, bunu yaparken bir galaksideki tüm akıllı yaşam formlarını da imha edebiliriz.1940'larda Manhattan Projesi'nde ürettiğimiz bilgiyle nasıl başa çıkacağımız konusunda başarısızlığa uğramamız, bize bugün genetik mühendisliği, yapay zeka gibi teknolojileri nasıl denetim altına alabileceğimizle ilgili çok değerli dersler sunabilir. Bugün bu bombaların herkesin elinde olması, tam bir başarısızlık örneği. Böyle bir şey hiç olmamalıydı.Her ne kadar bilim, küresel işbirlikleri konusunda daha iyi olsa da küresel regülasyonlar meselesi henüz çözmeyi başaramadığımız bir konu. Bilimde sınırlar yoktur, farklı inançların getirdiği gerilimler pek baskın değildir. Örneğin, Nobel Ödüllü Muhammed Abdüsselam'ın yaptıkları, bu işbirliği çabalarının harika bir örneği. Hayatının ilk yarısını temel araştırmalarla geçiren Abdüsselam, ikinci yarısını ise neredeyse tamamen İtalya'daki INFN adlı enstitüyü kurmak için ayırmıştı. Bu enstitü, dünyanın her köşesinden, özellikle de gelişmekte olan ülkelerden bilim insanlarının birlikte çalışması için özel olarak inşa edilmişti. Bugün Afrika ülkelerinden pek çok fizikçi burada çalışıyor. Yani bu, romantik bir hayal olarak kalmamış.&nbsp;Farklı milletlerden, farklı inanç sistemlerinden insanlar birarada çalıştıkça, uyum içinde kurulacak bir geleceğe ulaşma şansımızla birlikte karşımıza çıkabilecek sorunları çözme ihtimalimiz de artıyor.&nbsp;Bu hepimizin umudu. "Horizons" adlı şovunuzu İstanbul'da izleyebileceğimiz için çok heyecanlıyız. Şovunuzda bizi evrenin var olduğunu bile bilmediğimiz köşelerine götürüyorsunuz. Uzayın, özellikle Mars'ın kolonileştirilmesi hakkında ne düşünüyorsunuz?&nbsp;Ben hep şu varsayımdan yola çıkma eğilimindeyim: Belki de medeniyetlere çok nadir rastlanıyordur ve eğer durum böyleyse biz oraya gidip bu yerleri deneyimlemez ve kendi medeniyetimizin sınırlarını genişletmezsek kimse bunu yapmayacak. Mars'ta sınırsız kaynak, sınırsız gayrimenkul ve sınırsız potansiyel var; dolayısıyla eninde sonunda bunu yapmak zorundayız. Asıl soru: Ne zaman? Bunun "Şimdi"den daha iyi bir cevabı yok, ama henüz Uzay İstasyonu'nun dışındaki zorlu koşullarda insanların nasıl yaşayabileceği sorusunun cevabını bildiğimizi düşünmüyorum.&nbsp;Çok yakında Ay'a gideceğimizi ve üzerinde büyük üsler inşa edeceğimizi tahmin ediyorum. Ancak Mars'a gitmemiz için daha onlarca yıl gerekeceğini öngörüyorum.Fizikçi olmanızın yanında aynı zamanda bir müzisyensiniz. Sizce kuantum fiziği ve müzik arasında bir korelasyon var mı?&nbsp;Buna verebileceğim cevap, her ikisinin de dalga-benzeri şeyler olduğu. İnsanların bazen "atomların müziği"nden bahsettiğini duyarsınız, çünkü elektronlar bir anlamda gitar telleri gibi davranır. Onları bir atomun etrafına yerleştirdiğinizde, atomun çevresine telin belirli sayıdaki titreşimini sığdırmanız gerekir. Bu da bize atomik yapıyı ve kimyayı verir ve var olmamızı sağlar. Yani evet, bir tür korelasyondan bahsedebiliriz.&nbsp;Ancak farklı bir yanıtım daha var. Noel'den hemen önce Sydney Operası'nda Sydney Senfoni Orkestrası'yla bir işbirliği yaptım. Aklımızdaki fikir, müzik ile fizik, bilim, astronomi ve kozmoloji arasında bir diyalog başlatmaktı. Sibelius, Mahler gibi büyük bestecilerimiz var. Bu büyük senfonik bestelerin karşısına koyduğumuzda kozmoloji, astronomi ve kuantum mekaniğinden gelen fikirlerin daha da güçlenip güçlenmeyeceğini görmek istedik. Ve bence gerçekten de bu oldu.&nbsp;Bilim nasıl bir ışıksa, müzik nasıl bir ışıksa edebiyat, felsefe, teoloji de öyle birer ışık; yalnızca düşürdükleri gölgeler farklı. Bence tüm bu sanat formlarının ve bilimlerin gerçek kıymeti, olabildiğince çeşitli gölgeye ihtiyaç duymamızda yatıyor, çünkü varoluş sorusu oldukça aldatıcı.Sohbetimiz sona ermeden önce, sizinle bir serbest çağrışım oyunu oynamak istiyoruz. Biz bir kelime söylüyoruz, siz de aklınıza gelen ilk cevabı veriyorsunuz.Kara delik:&nbsp;Gizem.Ergenlik: Oh, insan ırkı. Hepimiz ergenlik çağındayız, değil mi?Müzik:&nbsp;Güzellik.Yapay zeka: İki kelime olabilir mi? Tehdit ve fırsat.Ölüm: Kaçınılmaz.Zaman:&nbsp;Zaman mı? Hiçbir fikrim yok. Evet. Saatin ne olduğunu bile bilmiyoruz. Einstein'ın meşhur bir sözü var: "Saat ne yapar? Zamanı ölçer. Zamanın ne olduğunu söylemez." Bu gerçekten çok canlı bir araştırma alanı. <hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">19 Nisan'da İstanbul'da:&nbsp;Biletleri kapalı gişe satılan önceki dünya turuyla iki Guinness Dünya Rekoru'nun sahibi olan Profesör Brian Cox, HORIZONS ile çıktığı son dünya turu kapsamında 19 Nisan'da İstanbul'da TİM Show Center'da olacak. Biletlere <a fr-original-style="" href="https://tuzbiberstandup.com/etkinlik/brian-cox-horizons" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu bağlantıdan</a> ulaşabilirsiniz.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not: Röportajın İngilizce orijinalini&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/brian-coxs-guide-to-the-galaxy" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a>&nbsp;okuyabilirsiniz.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Teşekkürler:&nbsp;Röportajın editörlüğü ve soruların hazırlanmasındaki yardımlarından ötürü Büşra Erkara'ya, çeviri için Deniz Kaynak'a teşekkür ederim.</li></ul>

Her sabah 06.30'da 5 dakikalık gündem özeti e-posta kutunda. Piyasalar, ekonomi, iş dünyası, politika, teknoloji ve hafta sonu ekleri; kısa, yalın, öz bir şekilde.

5 dakikada gündeme hakim ol.

Aposto Gündem

Fizikçi, televizyon sunucusu ve müzisyen Brian Cox’la güneşin etrafındaki her şey hakkında… (Spoiler: “Saat” diye bir şey yok.)

Brian Cox’un Galaksi Rehberi

Brian Cox has been famous for a minute: the academic (he is a professor of particle physics at the University of Manchester), TV personality (host to “Brian Cox’s Adventures in Space and Time” and once a guest star on Doctor Who for those who remember), musician (he once famously collaborated with The Cure) and creator of “Horizons”, the audiovisual experience over which Cox talks about the story of our universe is prolific and tireless. Unparalleled in explaining physics to general audiences, Cox is a remarkable science communicator and has been described as the natural successor for the BBC’s scientific programming by none other than David Attenborough.&nbsp;Ahead of his show in Istanbul on April 19, we got together and talked about the importance of understanding the world around us, what space colonization actually means, adolescence and time (Spoiler: Cox finds the subject complicated.)You use analogies like the interchangeability of euros and dollars when explaining mass and energy in physics. Similarly, at Columbia University, there is a course called “Physics for Poets” that fascinates us–essentially, it’s simple physics for right-brained people. How do you think the world would be a different place if more people knew about physics?I think it would if more people knew about nature in general, not just physics. Scientifically, you could say well you're just a collection of atoms, some of them as old as time, the hydrogen atoms. The rest of them were made of stars. It's in this pattern that we can think, feel, explore the universe and write music and do what we do. So science gives you this valuable perspective. Anybody who studies science thinks about their place in the universe for a moment.&nbsp;I also always think about one of my great heroes that inspired me, Carl Sagan. He said that our place in the universe is remarkable as there's no one coming to save us from ourselves. So suddenly we have this overwhelming responsibility and you realize as well as being fortunate, that we better not make a mess of this. So the long answer to the question is that science becomes a way of trying to understand our value.At some point, all children ask the big question of “Where did we come from?” What would you say is the most dignified answer to that question?Well, you can answer it to some extent. You can tell the history of the evolution of life on Earth and we can speculate to some extent about how it may have begun. And we have some theories and maybe we can test them. That's one of the reasons we're on Mars at the moment, looking to see if life began on Mars. But ultimately you keep going backwards and you get some very deep questions indeed about such as, well, where did the universe come from? Did the universe have an origin? I don't know. I don't even know it began. It might be eternal for all I know. We know there was a bit of this Big Bang thing 13.8 billion years ago. It was really hot and dense. We don't know whether that was the origin of the universe at all.Richard Feynman, one of my heroes and someone who worked on the Manhattan Project with Robert Oppenheimer and others wrote a wonderful essay called “The Value of Science” in 1955. In it, he made that very statement, “You have to say I don’t know in order to make progress. Because if you think you know everything, you won’t learn anything.”So I love the idea of saying “I don’t know.” I don't see fear there.That is a very dignified answer and is really, really humbling. We kind of already started talking about Feynman, Oppenheimer and the ethical complexities in science. How do you think policy makers and government officials should navigate such ethical dilemmas?That's a great question because you're right in principle. We haven't solved the problem of the bomb. It's true that we haven't detonated one in anger since 1945, but that doesn't mean we're not going to. We've got plenty of them lying around. It's interesting to look back on history. In history, you will see Oppenheimer, for example, trying to argue that the only real way to control that technology was to make it freely available and regulate it globally. We could easily destroy our civilization, and as we've discussed before, in doing so we might destroy all intelligent life in a galaxy forever.&nbsp;The way that we regulate other technologies like genetic engineering, AI, we can learn lessons from our complete failure to deal with the knowledge that we generated in the 1940s in the Manhattan Project. It's an utter failure that everybody has these bombs now. That shouldn't have happened.&nbsp;Global regulation is something that we've not solved, although science is good at global collaboration. Boundaries or different beliefs don't really exist in science so much. A great example of that collaboration is what Abdus Salam, a Nobel Prize winner created. He spent half of his life doing fundamental research, almost the other half building an institute called INFN in Italy, which was built specifically to have scientists from all over the world, especially developing countries come and work in it. So a lot of physicists from African nations are there, for example. So it’s not just some kind of romantic desire.&nbsp;Different nationalities, different belief systems, when these people work together, we would have a greater chance of not only having a harmonious future but solving the problems that we face.We really do hope so. We are really excited for you to present your show "Horizons" in Istanbul. In the show, you take us to corners of the universe we did not know existed. What is your take on further space colonization, especially the colonization of Mars?&nbsp;I tend to start from this assumption that maybe civilizations are very rare and so if that's the case then it follows that if we don't go out there and experience these places and expand our civilization nobody will. There are unlimited resources, unlimited real estate and unlimited potential on Mars, so ultimately, we have to do it. The question becomes when. There's no better time than now, but I don't think we know how to do it yet, really, to have humans in space, in a much more violent environment than the space station.&nbsp;I expect we'll be on the moon pretty soon, and we could be building big bases on it. However, I think we're talking decades before we get to Mars.&nbsp;You are both a physicist and a musician. Is there a correlation between quantum physics and music?&nbsp;There's one answer which I'll give, which is they're both wave-like things. So there's often a description of atoms, you’ll see people calling them “the music of atoms” as the electrons behave like guitar strings in some sense. When you put them around an atom, then you have to fit a certain number of vibrations of the string around the atom, and that gives you atomic structure, which gives us chemistry and allows us to exist. So there's that kind of correlation.But I'd also give a different answer that I recently did a collaboration with Sydney Symphony Orchestra at the Sydney Opera right before Christmas: The idea was to have a conversation between music and the physics, science, astronomy, cosmology. So there are these great composers: Missa Solis, Sibelius, Mahler... The idea was to try and see whether the ideas that come from cosmology and astronomy and quantum mechanics get amplified when you put this great symphonic music against it. And I really believe they did.&nbsp;As science is a light, music is a light, literature and philosophy, theology and all the things we do, are lights but they cast different shadows. And so I think the real value of all these art forms and sciences is that we need as many shadows as possible, because the question of existence is a tricky one.To end our chat, we would love to play a free association game with you, we say a word, you respond with the first thing that comes to your mind.Black hole:&nbsp;MysteryAdolescence:&nbsp;Oh, the human race. We're in our adolescence, right?Music:&nbsp;BeautyAI:&nbsp;Can I have two words? Threat and opportunity.Death: InevitableTime:&nbsp;Time? No idea. Yeah. We don't even know what a clock is. You might be surprised to know that we don't know what they're measuring. Einstein famously said, "What is a clock? It measures time. It doesn't say what time is." It's a really live area of research. <hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tickets:&nbsp;Professor Brian Cox, who holds two Guinness World Records for his previous sold-out world tour, will be in Istanbul on April 19 at TİM Show Center as part of his last world tour with HORIZONS. Tickets are available <a fr-original-style="" href="https://tuzbiberstandup.com/etkinlik/brian-cox-horizons" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">at this link</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Note: You can read the interview in Turkish <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/brian-coxun-galaksi-rehberi-98" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">here</a>.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">I extend my sincere gratitude to Büşra Erkara for her invaluable contributions in editing the interview and crafting the questions, as well as to Deniz Kaynak for the translation. </li></ul>

Nilsu Derici