30 Eylül Cumartesi sabahından herkese merhaba.
Beslenme açısından minik çığırlar açan yeni keşiflere tanık olduğumuz bir haftayı geride bıraktık. Bilim insanları yapay tatlandıcıların ve işlenmiş gıdaların ruh sağlığına etkisi üzerine önemli bir araştırma yayımladı. Zeytinyağının demansla mücadeledeki etkisi ortaya çıkarıldı ve yoğurdun sarımsak kokusunu maskelemede etkili olduğu keşfedildi. Mantı, buna sevindi.
Öte yandan Hollywood'da sinema yazarlarının başlattığı ve oyuncuların devam ettirdiği grev, ilk kez çözüme doğru büyük bir adım attı.
Ancak bu sadece savaşın yarısı. Televizyon ve film oyuncuları hâlâ grevde ve henüz herhangi bir müzakere başlamış değil. Belki yakın zamanda senaryolar yazılacak—peki rolleri kim oynayacak?
🍂 Günün çalma listesi: Autumn Blues
Keyifli okumalar.
Aposto Gündem
Her sabah 06.30'da 5 dakikalık gündem özeti e-posta kutunda. Piyasalar, ekonomi, iş dünyası, politika, teknoloji ve hafta sonu ekleri; kısa, yalın, öz bir şekilde.
10 maddede bu hafta
Bir çırpıda geçtiğimiz haftanın öne çıkan gelişmeleri.
- Merkez Bankası: TCMB'nin brüt rezervleri üste 15'inci haftada da artarak son 7 ayın en yüksek değerine yükseldi. KKM'de ise önceki haftaya göre oldukça sınırlı bir düşüş kaydedildi.
- Emeğin payı: İSO 500 firmalarının üretimden satışları %119 artışla tarihin en yüksek seviyesine ulaşırken, ödenen maaş ve ücretlerin net katma değerden aldığı pay %26,9 ile son yılların en düşük seviyesine geriledi.
- Dağlık Karabağ: Bölgedeki etnik Ermeni nüfusun yarısından fazlası bölgeyi terk ederek Ermenistan'a göç etti. Ayrılıkçıların lideri Samvel Şahramanyan, "Dağlık Karabağ Cumhuriyeti"nin 1 Ocak 2024'te feshedilmesini öngören kararnameyi imzalayarak bağımsızlık mücadelesine resmen son verdi.
- Orta Doğu: Suudi Arabistan'ın Ürdün Büyükelçisi Nayef el-Sudairi, İsrail'in izniyle Batı Şeria'ya geçerek beraberindeki heyetle birlikte Filistin yönetimiyle görüştü. Ayrıca ilk kez bir İsrailli bakan, Suudi Arabistan'ı ziyaret etti.
- Avrupa'ya göç: İtalya’da hükümet, sığınma talebinde bulunanlardan göz altında tutulmak istemeyenler için yaklaşık 5 bin avroluk "mali garanti" ödemesi şartı getirdi. Hükümet, herhangi bir refakatçisi olmadan gelen düzensiz çocuk göçmenleri de yaşları hakkında yalan söylemeleri hâlinde sınır dışı edecek.
- Gezi davası: Yargıtay, Gezi Parkı davasında Osman Kavala'ya verilen ağırlaştırılmış müebbet hapis ve TİP Hatay Milletvekili seçilen Can Atalay ile Tayfun Kahraman, Mine Özerden ve Çiğdem Mater Utku'ya verilen 18'er yıllık hapis cezalarını onadı.
- Giyilebilir teknolojiler: Meta, Ray-Ban ile birlikte geliştirdiği yeni akıllı gözlükleri tanıttı. Meta AI ile senkronize bir şekilde çalışan 300 dolarlık cihaz, öncekinden daha gelişmiş bir kameraya sahip olacak ve kullanıcıların Instagram'da canlı yayın açabilmesini mümkün kılacak.
- Mobilite: A Sınıfı Hisse başına 10,46 dolardan 13 Temmuz'da New York Borsası'nda (NYSE) işlem görmeye başlayan Martı Technologies Inc. hisseleri, bu hafta itibarıyla 0,61 seviyesine kadar geriledi.
- Anında teslimat: Decacorn ünvanını kaybederek 4 Avrupa ülkesindeki operasyonlarını durduran Getir, Birleşik Krallık’ta Uber Eats ile iş birliğine gitti. Getir'in market ürünlerinin Uber Eats uygulaması üzerinden sipariş edilerek Getir kuryeleri tarafından teslim edileceği iş birliğinin önümüzdeki dönemde Almanya ve Hollanda’daki Uber Eats kullanıcılarına da açılacağı ve Gorillas siparişlerini de kapsayacağı belirtildi.
- Filenin Sultanları: A Millî Kadın Voleybol Takımımız, Paris 2024 Olimpiyat Elemeleri'nde 7'de 7 yaparak grubu namağlup ve zirvede tamamladı. Üst üste 22. galibiyetine imza atan dünya 1 numarası Filenin Sultanları, aynı zamanda Dünya Kupası adıyla oynanan olimpiyat elemelerini de böylece kupayla noktaladı.
Hollywood grevleri: Senaristlerin anlaşması ve oyuncuların beklentileri
Hollywood'da sinema yazarlarının başlattığı ve oyuncuların devam ettirdiği grev, ilk kez çözüme doğru büyük bir adım attı.
Hollywood'da sinema yazarlarının 2 Mayıs’ta başlattığı ve oyuncuların da 13 Temmuz’da katıldığı grev, aylar sonra ilk kez çözüme doğru büyük bir adım attı. Sinema yazarlarını temsil eden işçi sendikası Amerika Yazarlar Birliği (WGA), geçtiğimiz pazar günü film stüdyoları ve streaming hizmetlerini temsil eden Sinema ve Televizyon Yapımcıları Birliği (AMPTP) ile yeni bir sözleşme konusunda geçici bir anlaşmaya vardı.
Bu geçici anlaşma sayesinde televizyon ve film prodüksiyonlarının durmasına neden olan 146 günlük WGA grevi sona ermiş oldu. Çarşamba günü oybirliğiyle grevi sona erdirmeye karar veren WGA yönetiminin açıklamasına göre, sendika üyeleri önerilen sözleşme üzerine 9 Ekim'e kadar oy kullanabilecek. Fakat, sinema yazarlarının grevi bitmiş olsa da onlara sonradan katılan ve oyuncuları temsil eden işçi sendikası (SAG-AFTRA) greve devam ediyor.
Yazarların grevlerini sona erdirip tekrar çalışmaya başlamasıyla belirli televizyon programları devam edebilecek olsa da Hollywood'un yeniden tekerleklerini döndürebilmesi için oyuncuların da setlere geri dönmesi gerekiyor.
Şimdi ne olacak?: WGA'nın temsil ettiği 11 binden fazla yazar, önerilen anlaşmayı kabul edip etmeme konusunda oy kullanacaklar. Anlaşmanın tamamı henüz kamuoyuna duyurulmamış olsa da, WGA müzakereler komitesinin yaptığı açıklamada, sendikanın istediği çoğu değişikliği yeni anlaşmanın içerdiği belirtiliyor.
WGA, üyelere gönderdikleri bir e-postada şu ifadeleri kullandı:
Bu anlaşmanın olağanüstü olduğunu söyleyebiliriz—sektördeki üye yazarlar için anlamlı kazançlar ve korumalar içeriyor.
WGA ne istiyor?: WGA sendikasının talepleri içinde, streaming hizmetleri için yazarlara telif ücreti artışı, televizyon dizilerinde minimum personel istihdamı konusunda stüdyoların taviz vermesi ve yapay zeka teknolojisinin yazarların haklarına, maaşına ve tazminatına müdahale etmemesi yer alıyor.
Peki ya aktörler?: Aktörler de yazarlar gibi ücretlerinin yükseltilmesini; çalışma, sağlık ve emeklilik koşullarının iyileştirilmesini istiyor. Oyuncuların yapay zeka düzenlemelerinden beklentisi ise, gelecekteki televizyon yapımları ve filmlerde yapay zekanın kullanımına karşı bazı korumalar sağlanması.
Hollywood’un kapısına aylarca kilit vurmak, ülke ekonomisini ve endüstri kazançlarını da olumsuz etkiledi.:
- ABD ekonomisi: Milken Enstitüsü'nün hesaplamalarına göre grev ABD ekonomisine yaklaşık 5 milyar dolara mal oldu.
- Eyalet ekonomisi: Kaliforniya valisi Gavin Newsom, eyalet ekonomisinin Hollywood yazarları ve oyuncularının greve girmesinden dolayı 5 milyar doların üzerinde kayıp yaşadığını söyledi.
- Stüdyo gelirleri: Warner Bros. Discovery, yıl sonu düzeltilmiş kazançlarının çift grev dolayısıyla 300 milyon ila 500 milyon dolar arası bir azalma yaşayacağını söyledi.
- Gişe satışları: Disney, Warner Bros. Discovery ve Paramount Global’in hisse fiyatları da olumsuz etkilendi. New York Times’ın haberine göre, analistler, bu sezon yayınlanması planlanan ancak grevler nedeniyle gelecek yıla ertelenen filmler için stüdyoların küresel gişe satışlarını 1,6 milyar dolardan fazla kaybedeceği değerlendirmesinde bulundu.
- Hollywood işçileri: Oyuncuların yanı sıra Los Angeles ve New York'ta yönetmenler, kamera operatörleri ve set tasarımcıları gibi sahne arkasında çalışan 100 binden fazla kişi, boşta beklemek zorunda kaldı ve bu da birçok mâli zorluğu beraberinde getirdi. Hollywood çalışanları, 1 Eylül'den bu yana Sinema Endüstrisi Emekli Planı'ndan (MPIPP) 45 milyon doların üzerinde “geçim zorluğu” parası çekti. WGA'nın yıldız üyelerinden American Horror Story yazarı Ryan Murphy, dizilerinde çalışamayan işçiler için finansal yardım fonu kurup 500 bin dolar bağışladı. Times'ın haberine göre Murphy'nin fonuna birkaç gün içinde 10 milyon dolarlık talep geldi.
Anlaşma
Disney, NBC Universal, Warner Bros Discovery ve Netflix CEO'ları, yazarlarla anlaşmaya varılmasında önemli roller oynadılar. Anlaşmanın nihai dili henüz net olmasa da WGA'nın önde gelen taleplerinin çoğunda, özellikle streaming hizmetlerinden gelen telif ücreti artışıyla ilgili ortak karara varıldı. ABD medya raporlarına göre, stüdyolar diziler için minimum personel sayılarında tavizler verdi. Müzakerelerin en büyük engellerinden biri, yapay zeka kullanımı konusundaydı. Medya raporları, oyuncu haklarının yapay zekadan korunması üzerine de anlaşmaya vardıklarını işaret ediyor.
Ancak bu sadece savaşın yarısı. Televizyon ve film oyuncuları hâlâ grevde ve henüz herhangi bir müzakere başlamış değil. Belki yakın zamanda senaryolar yazılacak—peki rolleri kim oynayacak?
• Londra Tasarım Festivali 2023, Sir Christopher Wren'in 300. yıldönümünü Wren'in ikonik başyapıtlarındaki ışık enstalasyonlarıyla anıyor.
- Detaylar: Festivalde dikkat çeken iki enstalasyondan biri, Pablo Valuena'nın St Paul Katedrali'ndeki Aura enstalasyonu. Eser, ortam seslerini mimari ölçekte yansıtılan titreşimli bir ışık demetine çevirerek sesleri, müziği ve diğer sesleri üç boyutlu spektral ışığa dönüştürüyor. Bir diğer enstalasyon Halo’da ise Moritz Waldemeyer, St. Stephen Walbrook Kilisesi'nde sakinleştirici bir ortam yaratmak için ışıklarla sallanan bir sarkaç kullanıyor.
• Popüler kültür ve toplumsal normlara şakacı bir şekilde meydan okumasıyla tanınan sanatçı kolektifi MSCHF, 10 Kasım 2023-31 Mart 2024 tarihleri arasında Seul'deki Daelim Müzesi'nde Nothing is Sacred (Hiçbir Şey Kutsal Değildir) isimli sergisini açmaya hazırlanıyor.
- Dahası: Sergi, sanatçıların toplumsal geleneklere eleştirel ve esprili bir şekilde karşı çıkma konusundaki benzersiz yaklaşımlarını ön plana çıkaracak, eserlerinin kapsamlı bir görünümünü sunacak ve katılımcıları dünyayı onların merceğinden görmeye davet edecek. MSCHF, Brooklyn merkezli bir sanatçı kolektifi olup iki haftada bir gerçekleştirdiği etkinliklerle izleyici kitlesini küresel bir boyuta taşıyor.
• Serge Gainsbourg ve Jane Birkin'in eski evleri müze, burik ve piyano bara dönüştürüldü. Maison Gainsbourg, Gainsbourg ve Birkin'in kızları Charlotte tarafından Saint Laurent ortaklığıyla hayata geçirildi.
- Detaylar: Ev, ünlü mimar Jacques Garcia tarafından tasarlandı. 25 binden fazla esere ev sahipliği yapan müzede hem kalıcı hem de geçici sergiler yer alırken mekânda bulunan piyano barda da Paris Society’nin hazırladığı yemekler servis edilecek.
Tiyatroya adanan çeyrek asır: 25. Yapı Kredi Afife Tiyatro Ödülleri
Hayatını tiyatroya adamış büyük sanatçı Afife Jale’nin adını 25 yıldır yaşatan Yapı Kredi Afife Tiyatro Ödülleri için heyecan başladı.
Neler oluyor? Türkiye’nin en uzun soluklu ve en prestijli ödülünde bu sezonun adayları belli olurken 25. Afife Tiyatro Ödülleri Özel Ödül sahipleri de açıklandı. Yapı Kredi Afife Tiyatro Ödülleri jürisi;
Tiyatro tarihine geçen ustalara takdim edilen Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü’ne Prof. Dr. Cevat Çapan’ı,
Oyun yazarlarına adanan Cevat Fehmi Başkut Özel Ödülü’ne Güzel Son oyunuyla Hakan Tabakan’ı,
Komedi ya da müzikal dalındaki oyunlara takdim edilen Haldun Dormen Özel Ödülü’ne 1923 Müzikali’ni,
Yapı Kredi Özel Ödülü’ne ise bu yıl Cannes Film Festivali’nde En İyi Kadın Oyuncu Ödülü’nü alarak tüm Türkiye’yi sevince boğan başarılı oyuncu Merve Dizdar’ı layık gördü.
12 ayrı dalda sahiplerini bulacak 25. Afife Tiyatro Ödülleri için adayların tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
- Takvime not: Yapı Kredi Afife Tiyatro Ödülleri, bu yıl 3 Ekim’de, Haliç Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilecek törende Ayşecan Tatari ve Edip Tepeli sunuculuğuyla sahiplerini bulacak. Tören bu yıl Yapı Kredi Instagram ve YouTube hesabından canlı yayınlanacak.
• Bilim insanları, sarımsak kokusunu önlemek için yoğurtla birlikte yenilmesini öneriyor. Araştırmacılar, yoğurttaki yağ ve proteinin sarımsağın hemen ardından yenildiğinde sarımsaktaki koku üreten uçucu bileşikleri %99 oranında azalttığını keşfetti.
• 50 Best organizasyonu, geçen hafta ilk kez The World’s 50 Best Hotels listesini açıkladı. Altı kıtada 35 destinasyonun yer verildiği ödüllerin töreni Londra’da gerçekleşti. Dünyanın en iyi oteli, İtalya'nın Como Gölü kıyısındaki 18. yüzyıldan kalma bir villa olan Passalacqua seçildi.
- Dahası: Gecede ikincilik ödülü Asya’nın En İyi Oteli kategorisininin birincisi Rosewood Hong Kong’a verildi. Organizasyon, sıralamanın dünya çapındaki seyahat gazetecileri, otelciler ve lüks seyahat meraklılarından oluşan 580 isimsiz seçmenin tercihlerine dayandığını söyledi.
• Dünyaca ünlü pasta şefi Pierre Hermé’nin Türkiye’deki ilk mağazası İstanbul Havalimanı’nda açıldı. Tamamı Fransa’dan getirilen ürünler İstanbul Havalimanı Dış Hatlar Giden Yolcu alanında satışa sunuldu.
- Kimdir?: 2016 yılında "Dünyanın En İyi Pasta Şefi" ünvanına layık görülen Pierre Hermé’nin Paris, Londra, Tokyo, Doha gibi birçok şehirde mağazaları bulunuyor.
• Bu yıl 7. düzenlenen Adana Lezzet Festivali, Adana Valiliği’nin ev sahipliğinde 6-7-8 Ekim tarihlerinde misafirlerini ağırlamaya hazırlıyor. Festivale gösterilen ilgi nedeniyle şehirdeki otellerde rezervasyonlar dolarken THY de yoğun talep üzerine ek seferler koydu.
- Açıklamalar: Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Zeydan Karalar, festivali duyururken “Adana’ya gelin, ciğerimi yiyin,” ifadelerini kullandı.
• Conter-Strike 2, yayınlanmasından 11 yıl sonra CS:GO'nun yerini aldı. Oyunu Steam üzerinden ücretsiz indirmek mümkün.
- Bu arada: Electronic Arts, popüler futbol oyunu serisine EA Sports FC 24 adıyla devam etme kararının ardından lisans anlaşmasını yenilemeyerek tüm FIFA oyunlarını dijital mağazalardan kaldırdı.
• Harvard'ın Halk Sağlığı Okulu'nda yürütülen bir araştırmada, yapay tatlandırıcılar ve bunlarla tatlandırılmış içecekleri diyetlerinde daha fazla tercih eden kişilerde depresyon vakalarının daha fazla görüldüğü ve bu kişilerin depresyona daha meyilli oldukları tespit edildi.
• Harvard'daki araştırmacılar tarafından yürütülen bir başka çalışma, margarin gibi bitkisel yağlar yerine zeytinyağı kullanmanın demanstan (bunama) ölme riskini %28 oranında düşürdüğünü ortaya koydu.
• Dünyanın en büyük fizik laboratuvarı İsviçre CERN'deki bilim insanları, anti-maddenin yer çekimine madde ile aynı tepkiyi verdiğini ortaya koydu.
- Güncel durum: Fizikçiler, evrenin oluşumunda maddenin anti-maddeye nasıl üstün geldiğini öğrenmeye çalışıyor.
• Portekiz'den yaşları 11 ila 24 arasında değişen 6 genç, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 32 ülkenin hükümetine, iklim değişikliğiyle mücadele konusundaki isteksizlikleri nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde dava açtı. Gençlerin hiçbiri maddi tazminat talebinde bulunmadı.
• Kraft bira mekânı Sanayi 1-A'nın 1 Ekim Pazar günü gerçekleştireceği Oktoberfest programının detayları belli oldu. On yerli kraft bira üreticisinden 24 çeşit biranın musluklardan akacağı Oktoberfest’te 5 bira ilk kez tadılacak.
- Detaylar: Biralara eşlikçi olarak Bosphorus Brewing Company’den sosisli, Adalı Midye’den midye dolma ve Bakery Ema’dan pretzel servis edilecek. Etkinliğin kapı açılış saat 12.00 olarak belirlenirken siparişler 22.30’a kadar kabul edilecek. Etkinlik için rezervasyona gerek yok.
• Amsterdam merkezli Anadolu rock ve Türk saykedelik halk müziği grubu Altın Gün, Goca Dünya, Su Sızıyor, Doktor Civanım ve Yüce Dağ Başında gibi sevilen şarkılarıyla 13 Ekim akşamı Zorlu PSM’de sahne alacak. Biletler burada.
• İzmir Gurmefest, cumartesi ve pazar günleri süren programı ile Alsancak Tarihi Hava Gazı Fabrikası'nda gerçekleşiyor. Haluk Levent ve Gazapizm'in sahne alacağı festivalde sokak lezzetleri, dünya mutfağından özel lezzetler, kokteyl barlar ve ünlü şeflerle workshop'lar bulunuyor. Biletler burada.
• Can Bonomo, Flört ve Islandman gibi sanatçı ve grupların sahne alacağı Cocktail Festival Ankara, festivale özel reçeteli kokteylleri deneyimleyebileceğiniz miksoloji atölyeleri ile 30 Ekim-1 Kasım tarihlerinde ODTÜ Vişnelik Tesisleri’nde düzenleniyor. Biletler burada.
• İstanbul'un ilk ve tek uluslararası Doğaçlama Dans Festivali, 1 Ekim’e kadar şehirde. Genç yerel koreografların performanslarını, uluslararası sanatçıların eserlerinin bulunduğu seçkileri görmek için etkinlik detayları ve biletler burada.
SPONSORLU
📌 Evidea'dan “Üniversite Paketi”: Yurt veya evde ihtiyaç olabilecek her şeyi öğrenciler için düşünen Evidea, üniversiteye yeni başlayan öğrencilere kolaylık sağlayacak bir paket sunuyor. En temel ve en gerekli ürünlerden oluşan "Üniversite Paketi"nde uygun fiyatlı ve kaliteli yemek takımlarından tencere ve tavalara, kitaplıklardan nevresim takımlarına ve banyoda ihtiyacınız olan malzemelere kadar birçok seçenek bulunuyor. Öğrenciler, özenle düşünülmüş bu pakete 13408 TL’den başlayan fiyatlarla ulaşabiliyor ve üstelik 7.000 TL ve üzeri alışverişlerinde %10 indirim kampanyasından yararlanabiliyor. Aradığınız her şey Evidea’da.
