Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) haftalık para banka ve menkul kıymet istatistiklerini yayımladı. TCMB’nin döviz rezervi erimeye, Borsa İstanbul’daki yabancı yatırımcılar ise çıkmaya devam ediyor.

Döviz rezervi: TCMB’nin toplam döviz rezervi 12 Mayıs ile biten haftada 9 milyar USD birden azalarak 105,1  milyar USD’ye geriledi. Veriyle birlikte, toplam rezervde yıl başından bu yana yaşanan erime 23,6 milyar USD’ye yükseldi. Rezervde azalış trendi 14 Nisan ile biten haftadan bu yana devam ediyor ve bu süreçte yaşanan toplam erime 16,4 milyar USD’ye ulaşmış durumda. Bu hafta yaşanan azalışın 7,6 milyar USD’lik kısmı döviz, 1,4 milyar USD’lik kısmı ise altın rezervlerinde gerçekleşti. Veriyle birlikte TCMB’nin net döviz rezervi Şubat 2002’den bu yana görülen en düşük seviyeye geriledi ve 2,3 milyar USD oldu. Swaplar hariç net rezervler ise -57,8 milyar USD seviyesinde.

Kur korumalı mevduat: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan haftalık verilere göre toplam mevduat hacmi 10,4 trilyon TL ile sabit kalırken, kur korumalı mevduat hesaplarının toplam hacmi 144 milyar TL’lik rekor girişle 2,35 trilyon TL’ye ulaştı. Veriyle birlikte kur korumalı mevduat hacminin toplam mevduat pastası içinden aldığı pay %22,6 oldu. Söz konusu hacimde artış trendinin güçlü şekilde devam etmesi, özellikle son dönemde iyileşen mevduat faizleri ile olası bir kur şokuna karşı güvence olarak değerlendiriliyor.

Portföy yatırımları: Yurt dışında yerleşik yatırımcılar, 14 Mayıs ile biten haftada 135 milyon USD tutarında daha hisse senedi satışı yaptı. Böylelikle endekste çıkış serisi üçüncü haftasına taşınırken bu süreçte yaşanan toplam satış 357 milyon USD oldu. Veriyle birlikte, yıl başından bu yana yaşanan çıkış 1,1 milyar USD’yi aştı. Ayrıca Borsa İstanbul’da yabancı satışı üçüncü haftasına taşındı. Veriyle birlikte, yabancı yatırımcıların hisse senedi portföyü içindeki payı %30 seviyesinde bulunuyor. Yatırımcıların toplam stoku ise 24,9 milyar USD.

Borsa İstanbul 100 endeksinde dünkü %3,4’lük kayıpla birlikte haftalık düşüş %7,1’e ulaştı. Endekste aylık değer kaybı %10,3; yıl başından bu yana görülen kayıp ise %18,3 seviyesinde.

Devlet iç borçlanma senedi piyasasında ise 31 milyon USD tutarında bir satış söz konusu. Yabancı yatırımcıların devlet iç borçlanma senedi stoku 2,1 milyar USD seviyesindeki seyrini koruyor.

Uluslararası Yatırım Pozisyonu: Ülkemizin yurt dışı varlıklarıyla yurt dışına olan yükümlülüklerinin netleştirilmesi ile hesaplanan uluslararası yatırım pozisyonu (UYP) mart ayı sonu itibarıyla -247,4 milyar USD oldu. Bu açık, yıl sonunda 277,7 milyar USD seviyesindeydi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), kredi kartından nakit avans ve kredili mevduat hesabı kullanımına sınır getirdiği uygulamayı iptal etti.

Merkez Bankası'ndan bankalara gönderilen talimatla nakit avans ve kredili mevduat hesabı düzenlemeleri konusuna açıklık getirildi. Talimatta, kredi kartından nakit avans kullanımı ve kredili mevduat hesabı kredilerinde hiçbir sınırlama uygulanmayacağı bildirildi.

Menkul Kıymet Tesisine İlişkin Uygulama Talimatı'nda, nakit avans, kredili mevduat hesabı kredileri ve kuyum harcamalarının makroihtiyati tedbir uygulamalarından muaf tutulacağı belirtildi.

Bankalara gönderilen yazıda, "Başkanlık makamı talimatı kapsamında, bireysel kredi kartları vasıtasıyla yapılan kuyum harcamaları ve nakit çekimlerinin kredi türüne göre menkul kıymet tesisinden hariç tutulmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir." denildi.

• Bir adım geriden: TCMB, 16 Mayıs'ta Belirli bir limitin üzerinde kişisel kredi kartlarıyla yapılan nakit çekimi ve kuyum harcamalarının kredi türüne göre %30 oranında menkul kıymet tesisine tabi olmasına karar vermiş; düzenlemenin ardından bazı bankalar tüketicilerin kredi kartından, bireysel ihtiyaç kredisi faiz oranından daha düşük bir faize sahip olan ve aylık %1,36 faiz oranıyla ihtiyaçlarını karşıladıkları nakit avans limitlerini kısıtlarken bazı bankalar da bu limitleri tamamen sıfırlamıştı. 
• Dahası: 18 Mayıs'ta ise nakit avans, kredili mevduat hesabı ve kartla yapılan kuyum harcamalarıyla ilgili menkul kıymet düzenlemesinde sınır 15 bin TL'ye kadar olarak belirlenmişti. Buna göre nakit avans ve kuyum harcamalarında 15 bin TL'lik istisna için kart limitinin 50 bin TL'nin üzerinde olması gerekecekti.

Kredi büyümesine göre menkul kıymet tesisi muafiyeti

Ayrıca, konut, tarım, esnaf, KOBİ, ihracat ve yatırım kredileri ile mali kuruluşlara kullandırılan krediler ile birlikte kurumsal kredi kartları, tüketicilere kullandırılan kredili mevduat hesabı kredilerine kredi büyümesine göre menkul kıymet tesisi muafiyeti sağlandı.

Merkez Bankası, bankaların kredi kartı ve kredili mevduat hesabı kullanımlarında belirli oranda menkul kıymet tesisi uygulamasına yönelik düzenlemeye gitmiş ancak bazı bankalar, bunun yerine kredi kartı kullanımlarında sert uygulamalara yönelmişti.

Dünya genelindeki kuluçka merkezlerini karşılaştıran İsveç merkezli kurum UBI Global'ın 94 ülkedeki 1895'i aşkın kuluçka ve hızlandırma merkezi verilerinden oluşan endeksine göre, Türkiye'nin girişimcilik ve inovasyon üssü İTÜ ARI bünyesinde yer alan İTÜ Çekirdek, Üniversitelere Bağlı Kuluçkalar kategorisinde Dünyanın En İyi Kuluçka Merkezi seçildi. Endekste, merkezlere gerçekleştirilen başvuru sayıları, mentor ve eğitmen havuzları, girişimcilere sağlanan hizmetler, başarılı girişimci sayıları, sağlanan istihdam, yatırım ve ciro gibi kriterler değerlendirildi.

Bir adım geriden: İTÜ Çekirdek, geçtiğimiz yıl da Üniversite Kuluçka Merkezlerinin sıralamasında ilk beş arasında yer almıştı.

Geniş açı: Belçika'da düzenlenen törende "hizmetlerinin kapsamı ve etkisi" ve "çıktıların başarısı" açısından dünyanın en iyi kuluçka merkezi olarak seçildiği duyurulan İTÜ Çekirdek, bu başarıya Türkiye'de ulaşan ilk kuluçka merkezi oldu.

• İTÜ ARI Teknokent Genel Müdürü Prof. Dr. Attila Dikbaş, elde edilen başarıya ilişkin yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:

"İTÜ ARI Teknokent’in 20. kuruluş yılında, İTÜ Çekirdek olarak, yarattığımız yerel ve bölgesel değer, yaptığımız tüm iş birlikleri ve çalışmalar sayesinde Türkiye’nin ve İstanbul’un küresel bir “hub” olmasında, girişimcileri ile teknolojiye dayalı milli kalkınma seferberliğinde güçlü ve önemli rol oynuyoruz. Bu bağlamda 360 derece destekle girişimlerini büyütmek, ürün ve hizmetlerinin küresel pazar kanallarını açmak ve hızlı bir şekilde gelişmeleri için gerekli çalışmaları gerçekleştiren İTÜ Çekirdek’in elde ettiği bu başarının arkasında yer alıp emeğini sunan tüm girişimcilerimize, mentorlarımıza, yatırımcı ve kurumsal paydaşlarımıza ve tabi ki, kıymetli ve güçlü ekibimize teşekkürlerimi sunuyorum”

• İTÜ ARI Teknokent Girişimcilik Programları Direktörü ve İTÜ Çekirdek kurucusu Arzu Eryılmaz ise İTÜ Çekirdek'in başarısından gurur duyduğunu belirterek girişimcilere seslendi. İTÜ Çekirdek’in Ön Kuluçka ve Kuluçka Programlarının yanı sıra yerel ve global hızlandırma programlarıyla da girişimleri desteklediklerini aktaran Eryılmaz, “bir teknoloji girişiminin ihtiyacı olan her şeyi” sağlayan bir kuluçka merkezi olma hedefiyle hız kesmeden çalışmalara devam edeceklerini ifade etti.
• İTÜ Çekirdek Kuluçka Merkezi Müdürü Yunis İsmayıl'ın açıkladığı verilere göre, son 12 yılda 4 bin 200 girişime destek olan İTÜ Çekirdek, geldiği noktada her yıl 500 girişimi kabul ediyor. Söz konusu 4 bin 200 girişimden 1200'ünün şirket kurduğunu ve faaliyetlerini sürdürdüğünü aktaran İsmayıl, 250'sinin 145 milyon dolardan fazla yatırım aldığını ve 9 bin kişiye istihdam sağladığını kaydediyor. İsmayıl ayrıca, geride bıraktığımız 4 ayda her hafta İTÜ Çekirdek bünyesindeki girişimlerden 1 veya 2 tanesinin yatırım aldığını da sözlerine ekliyor.

Türkiye'den bir başarı daha

UBI Global tarafından, 24 Ocak'ta üniversiteler de dahil kamu ve özel sektör kuluçka merkezleri arasında “Dünyanın En İyi 5 Kuluçka Merkezi” sıralamasına seçildiği açıklanan Bilgiyi Ticarileştirme Merkezi (BTM) de ödülünü almak için düzenlenen ödül törende yerini aldı. BTM dışında Brezilya merkezli MIDITEC ve NEXUS ile Çin'de bulunan Shanghai Caohejing Hi-tech Park Innovation Center'ın da yer aldığı listede, yılın en iyi kuluçka merkezi ise Kerala Startup Mission seçildi.

 Dahası: BTM Genel Müdürü İbrahim Elbaşı, konuyla ilgili yaptığı açıklamada “Dünyanın en iyi 5 kuluçka merkezinden biri olarak seçilmek bizi çok gururlandırdı. BTM olarak 5 yılda yaptığımız çalışmalarla Türk girişimciliğinin küresel yarıştaki onur projesi olmayı başardık. Çizgimizden ve hizmetlerimizden ödün vermeden, girişimcilerimizin merkezi olmayı sürdüreceğiz” ifadelerini kullandı.

Bir adım geriden: Girişimciliğin desteklenmesi hedefiyle İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından kurulan BTM, daha önce de IBO Global tarafından "Dünyanın En Gelecek Vaad Eden Merkezi" unvanına layık görülmüştü.

Millet İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, Zafer Partisi lideri Ümit Özdağ'ı partisinin genel merkezinde ziyaret etti. Toplantıda ATA İttifakı'nın cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda kimi destekleyeceğine ilişkin öne sürdüğü şartların görüşüleceği değerlendirildi. Özdağ, Kılıçdaroğlu'nu kapıda karşılarken, Kılıçdaroğlu'na CHP Sözcüsü Faik Öztrak ve CHP Genel Sekreteri Selin Sayek Böke eşlik etti. Görüşmenin ardından iki lider de açıklamalarda bulundu. 

Kılıçdaroğlu'ndan açıklama: Kemal Kılıçdaroğlu görüşmenin ardından "Güzel ve verimli bir toplantı geçirdik, Türkiye'nin sorunlarını, dünya sorunlarını masaya yatırdık. Ben sayın Genel Başkana Millet İttifakı'nın liderlerinin görüşlerini, çalışmalarımızı, mutabakat metnini, anayasa değişikliği konusundaki düşüncelerimiz konusunda bilgilendirdim. Türkiye'nin demokrasiye ihtiyacı var, dayanışmaya ihtiyacı var, sorunlarını aşmaya ihtiyacı var. Sayın Genel Başkan arkadaşları ile görüşecek. Biz kendi düşüncelerimizi ayrıntılarıyla aktardık." ifadelerini kullandı.

Özdağ'dan açıklama: Toplantı sonrası yapılan ortak basın açıklamasında, Özdağ "Bazı sorularımız vardı onları sorduk, ayrıntılı olarak cevaplar aldık. Biz de yetkili kurumlarımızla gerekli değerlendirmeleri yapacağız. Kısa zaman içerisinde Türk kamuoyu ile görüşlerimizi paylaşacağız" dedi ve Kılıçdaroğlu'na ziyareti için teşekkürlerini sundu. 

"4 soru" iddiası: Gazete Duvar’dan Serkan Alan'ın haberine göre; Ümit Özdağ, Kılıçdaroğlu'na "HDP ile anlaşma yapılıp yapılmadığını", "Suriyeli sığınmacıların gönderilme sürecini", "Millet İttifakı'nın nasıl bir yönetim kadrosu oluşturacağını", "Anayasa'nın ilk dört maddesine ilişkin Millet İttifakı'nın bakış açısını" sordu.

Bir adım sonrası: Kılıçdaroğlu-Özdağ görüşmesinin ardından, Zafer Partisi'nin önemli paydaşlarından biri olduğu ATA İttifakı'nın hangi cumhurbaşkanı adayını destekleyeceğini açıklaması bekleniyor.

Neden önemli? 14 Mayıs'ta gerçekleştirilen seçimde ATA İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan, Türkiye genelinde %5,17 oy oranına sahip olmuştu. Cumhur İttifakı'nın adayı, 12'nci Cumhurbaşkanı Erdoğan %49,5, Millet İttifakı'nın adayı CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise %44,9 oy oranına sahip olmuştu. ATA İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Oğan'ın seçmeni bu nedenle ikinci turda önem arz ediyor. Seçmeninin %70'inin oyunu etkileyebileceğini söyleyen Oğan'ın kimi destekleyeceği de bu nedenle en çok tartışılan konuydu. 

Ne olmuştu? Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunun tamamlanmasının ardından Sinan Oğan, "Bu seçim sürecini en doğru yöneten biz olduk. Tutunduğumuz tavırla da seçim sonuçlarını doğrudan etkiledik ve değiştirdik. O sebeple de önümüzdeki süreçte biz bu tavrımızı devam ettireceğiz ve milletimizin hayrına neyse o konuda karar alacağız" açıklamasında bulunmuştu. 

Erdoğan - Oğan görüşmesi: 12'nci Cumhurbaşkanı Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunda %5,17 oy alan ATA İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan’ı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde kabul etti.

Bir adım geriden: Erdoğan, CNN’de birkaç saat önce yayımlanan söyleşisinde Oğan için “İsteklerine boyun eğmem” ifadelerini kullanmıştı. Sinan Oğan’ın ikinci turda belirleyici olacağı yönündeki tezlerin sorulması üzerine Erdoğan “Ben bu şekilde müzakere etmeyi seven biri değilim” demişti.

“Özdağ‘ın tavsiyesi”: BBC Türkçe’den Ayşe Sayın’ın haberine göre; Cumhurbaşkanlığı, Sinan Oğan’ı arayarak görüşme talebinde bulundu. Oğan, bu talebi kabul edip etmeyeceği konusunu Özdağ’a danıştı. Özdağ ise Oğan’a gidip görüşmesi yönünde tavsiyede buludu.

Neden önemli? 14 Mayıs’ta gerçekleştirilen seçimde ATA İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan, Türkiye genelinde %5,17 oy oranına sahip olmuştu. Cumhur İttifakı’nın adayı, 12’nci Cumhurbaşkanı Erdoğan %49,5, Millet İttifakı‘nın adayı CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise %44,9 oy oranına sahip olmuştu. Oğan’ın seçmeni bu nedenle ikinci turda önem arz ediyor. Seçmeninin %70'inin oyunu etkileyebileceğini söyleyen Oğan’ın kimi destekleyeceği de bu nedenle en çok tartışılan konuydu.

• Desteğin 5 şartı: Hürriyet'ten Umut Erdem'in haberine göre, Oğan'ın destekleyeceği adaya 5 şartı bulunuyordu. Bunlar; Anayasanın ilk dört maddesinin değişmezliği, Madde 66’da yer alan Türklüğün Anayasa’dan çıkarılma girişiminin karşısında set kurulması, 13 milyon sığınmacının gönderilmesi, son ekonomik krizin temel nedenleri olan faiz, enflasyon, sonuç sarmalından kurtulması ve terör örgütleri ve onların siyasi yapıları ile arasına mesafe konulmasıydı.
• Kılıçdaroğlu'nun açıklaması: Dün Millet İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, CHP Genel Merkezi'nde yaptığı konuşmada, sığınmacıların gönderileceğini, terör örgütleriyle masaya oturmadığını ve oturmayacağını söylemişti. Kılıçdaroğlu, Erdoğan’ın iktidarda kalması hâlinde şehirlerin sığınmacıların ve mafyaların kontrolüne geçeceğini, kadın cinayetlerinin artarak devam edeceğini ifade etmişti. 
• Görüşme: ATA İttifakı'nın önemli paydaşlarından biri olan Zafer Partisi'nin lideri Ümit Özdağ ile Kılıçdaroğlu'nun, açıklamasının ardından bugün bir araya geleceği açıklanmıştı. Özdağ, Kılıçdaroğlu'nun son günlerdeki açıklamalarına ilişkin ise "Gözlerimi kapattım, sanki kendim konuşuyorum zannettim" demişti.

Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, yıllardır süren diplomatik tecridin ardından bugün ilk kez uluslararası bir zirveye katılacak. Arap Birliği zirvesine katılmak için Suudi Arabistan’ın Cidde kentine giden Esad’ın zirveye katılımı, kendi açısından büyük bir sembolik başarı olarak değerlendirildi.

Öte yandan: Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, bugün açıklama yaparak Arap Birliği zirvesine katılmak için Suudi Arabistan’a doğru yola çıktığını duyurdu. 

• Zelenski, açıklamasında “İkili ilişkileri ve Ukrayna'nın Arap dünyasıyla bağlarını geliştirmek için Suudi Arabistan Krallığı'na ilk ziyaretime başlıyorum. Kırım'daki ve geçici olarak işgal altındaki bölgelerdeki siyasi tutsaklar, halkımızın dönüşü, Barış Formülü, enerji işbirliği. Suudi Arabistan Krallığı önemli bir rol oynamaktadır ve işbirliğimizi yeni bir düzeye taşımaya hazırız” ifadelerini kullandı.

Bir adım geriden: Esad hükümetinin 2011 yılında Suriye’deki protestoları şiddetli bir biçimde bastırması ve ardından ülkede iç savaş çıkması üzerine Arap Birliği, Suriye’nin üyeliğini askıya almıştı. 2011 sonrasındaki dönemde Esad, resmî olarak sadece müttefikleri Rusya ve İran'a ziyaretlerde bulunmuştu. 2018 yılında ise Birleşik Arap Emirlikleri, Suriye ile ilişkilerde normalleşme yoluna giren ilk ülke olmuştu.

Bir adım sonrası: Arap Birliği zirvesinde Esad'ın da bir konuşma yapması bekleniyor. Kasım ayı sonunda Dubai’de başlayacak ve 28’incisi düzenlenecek Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’na (COP28) Beşar Esad da davet edildi. ABD Başkanı Joe Biden ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un da katılması beklenen zirve, bu durumda Esad’ın Batı liderleriyle uzun bir aradan sonra yeniden bir arada yer aldığı ilk uluslararası görüşme olacak.

Bilgi notu: 1945 yılında siyaset ve ekonomide işbirliğini geliştirme ve çatışmaları azaltma hedefiyle kurulan Arap Birliği'nin 22 üyesi bulunuyor. Zirvede, Sudan ile Yemen'in yanı sıra Suriye'deki durum da ele alınacak.

• 14 milyondan fazla insanın evlerini terk etmek zorunda kaldığı Suriye’de nüfusun %90’ı yoksulluk sınırının altında bulunuyor. Birleşmiş Milletler verilerine göre, yaklaşık 5,5 milyon Suriyeli mülteci beş komşu ülkede –Türkiye, Lübnan, Ürdün, Irak ve Mısır'da– yaşıyor.

Yorumlar: Suriye'nin Arap Birliği'ne geri dönüşünün belli şartlara bağlı olup olmadığı bilinmese de; Suriyeli sığınmacıların ülkelerine geri dönüşü, muhalefet ile müzakereler, insani yardımlar, kentlerin yeniden imarı ve uyuşturucu ticaretiyle mücadele gibi konuların ele alınması bekleniyor. Ayrıca Arap Birliği ülkelerinin, Esad'a, İran'a olan bağımlılığını azaltması yönünde baskı yapabileceği belirtiliyor.