Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulaması sonucunda vadesi gelen hesaplara Hazine ve Merkez Bankası kasasından yaklaşık 15 milyar TL ödendiğinin açıklanması, 18 Mart’ta açılışı yapılan 1915 Çanakkale Köprüsü’nden geçen araç sayısının beklentilerin çok altında kalması ve ardından deniz ulaşımına yapılan zamlar, "Türkiye’de uygulanan ekonomi politikaları yoksuldan zengine gelir transferi yapıyor" eleştirilerine yol açtı. Peki, ekonomide hayata geçirilen yeni mekanizmalar, uygulanan politikalar ve devlet müdahaleleri Türkiye’de gelir eşitsizliğini artırıyor mu?Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in enflasyonda artışa yol açabileceğinden dolayı emeklilere verilen bayram ikramiyelerine zam yapılmayacağını açıklaması ve son dönemde hem ekonomi hem de siyasetin ana gündem maddesi haline gelen konut krizi Türkiye’de orta ve dar gelirlilerin enflasyon altında ezildiği ve büyük oranda gelir kaybına uğradığı tartışmalarını alevlendirdi. Hükümetin düşük faiz ve parasal genişleme politikalarından ücretli kesimin faydalanamaması bu politikaların bir gelir transferi mekanizması olduğu yönündeki görüşleri ön plana çıkardı. Bu noktada, rakamların ne söylediğine bakarak görüşleri değerlendirmek gerekiyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">KKM ödemeleri, geçiş garantisi</h2>2021 yılının ilk 3 ayında 33 milyar lira olan ticari kredi hacmi, 2022 yılının aynı döneminde 340 milyar liraya çıkmış durumda. Finans sektörünün astronomik kâr rakamları, ekonomistler tarafından "paradan para kazanıldığı" ve "orta kesimlerin küçük miktardaki birikimlerinin kredi yoluyla zengin kesime kaynak olarak aktarıldığı" şeklinde <a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/amp/ekonomi/akpnin-nas-israri-zengine-yaradi-bankalar-kara-gecti-yurttas-yoksullasti-1927678" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yorumlanıyor</a>.Bu noktada; Çanakkale Köprüsü, emekli ikramiyeleri ve konut krizi üzerine yapılacak üç karşılaştırmanın uzun yıllardır uygulanan ekonomi politikaların bir gelir transferine neden olduğu ve gelir eşitsizliğini artırdığına yönelik somut örnek oluşturduğu da değerlendiriliyor.Günlük 45 bin araç geçiş garantisi verilen Çanakkale Köprüsü’nden geçen araç sayısı beklentilerin çok altında kaldı. Ardından Çanakkale Boğazı’nda feribot ücretlerine %42 ila %117 oranında zam yapılması; "araçların zorunlu olarak Çanakkale Köprüsü’ne yönlendirilmesi ve geçiş garantilerinin getirdiği maliyetinin halktan karşılanması" olarak <a fr-original-style="" href="https://www.evrensel.net/yazi/90596/bir-rant-nisanesi-canakkale-koprusu" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yorumlandı</a>.Öte yandan, KKM’de vadesi gelen hesaplara kamu kaynaklarından 15 milyar lira ödenmesi ve yaklaşık 10 bin şirkete 10.2 milyar liralık vergi muafiyeti getirilmesi bir "gelir transferi" mekanizması olarak <a fr-original-style="" href="https://www.gazeteduvar.com.tr/amp/yeni-iktidar-modeli-makro-istikrari-esitsizlikle-saglamak-haber-1559001" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görüldü</a>. Bu konuda, Kocaeli Üniversitesi Ekonomi Profesörü Aziz Çelik sosyal medya hesabından paylaştığı bir hesaplamada KKM’ye hazineden ödenen tutar ile 13,6 milyon emekliye 856 liralık ikramiye zammı yapılabileceğini belirtiyor. Aynı dönemde, alkol ve tütünden elde edilen ÖTV vergisinin KKM için ödenecek kur farkı giderinin yarısı olduğu da bir başka örnek olarak <a fr-original-style="" href="https://tr.euronews.com/amp/2022/04/19/kur-korumal-mevduat-n-hazine-ye-maliyeti-sigara-ve-alkolden-toplanan-otv-nin-2-kat" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dikkat çekiyor</a>.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yabancıya gayrimenkul satışında devlet desteği</h2>Son olarak, 20 Nisan’da Türkiye’deki gayrimenkulleri yurt dışına pazarlayan şirketlere Ticaret Bakanlığı’nca 1.8 milyon liraya kadar teşvik ve destek verilmesi yönünde Cumhurbaşkanlığı kararı yayımlandı. Konut fiyatlarında geçtiğimiz yıla oranla bu yıl yaşanan %96,4’lük artış, orta ve alt kesimlerin konut satın almasını neredeyse imkansız hâle getirdi. İç piyasada azalan talep nedeniyle de elde kalan konutlar devlet teşviki ile yabancı alıcılara pazarlanıyor. Bu durumla birlikte, "halkın enflasyon karşısında alım gücünü kaybetmesine rağmen inşaat sektörünün, devlet teşvikleriyle yabancı alıcılar üzerinden kar etmesi hedefleniyor" görüşü ifade edilmeye başladı.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Artan gelir eşitsizliği</h2>Örnekler ve istatistiklere göre; düşük faiz-yüksek kur politikası gelir transferi mekanizmalarıyla üst sınıfların orta ve alt sınıflar aleyhine zenginleşmesine olanak sağlıyor. TÜİK tarafından 2020 yılında açıklanan <a fr-original-style="" href="https://amp.dw.com/tr/11-y%C4%B1l%C4%B1n-rekoru-gelir-e%C5%9Fitsizli%C4%9Fi/a-57929065" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gelir eşitsizliği verilerinde</a> Türkiye 0.41 puan ile "yüksek gelir eşitsizliği olan ülkeler" sınıfında yer alıyor. Türkiye’nin 2005 yılında puanı 0.38’e düşmüş, 2006 yılında yeniden yükselmişti. 2014 ve 2015 dışında Türkiye gelir eşitsizliğinde 0,40'ın üzerinde puanlar almıştı. OECD tarafından yayımlanan ve ülkelerin gelir eşitsizliğini ölçen GINI endeksine göre de Türkiye AB ortalamasının çok üstünde bir gelir eşitsizliği seviyesine sahip.<img src="https://images.aposto.com/2022/3/4/1650569409571.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="gelir eşitsizliği" ratio="1.90" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">OECD2021 yılında yayınlanan <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-59564178.amp" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dünya Eşitsizlik raporu verilerine göre</a> de Türkiye’de en zengin %10’luk kesim tüm servetin %54,5’ine sahipken, en yoksul %50’lik kesimin gelirdeki payı %12 seviyesinde kalıyor.Editörün notu:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Sonuç olarak, özellikle 2018’de başlayan kur krizinin ve son dönemdeki düşük faiz-yüksek enflasyon politikalarının Türkiye’deki gelir eşitsizliğini artırarak alt sınıflardan üst sınıflara bir gelir transferi mekanizması yarattığı değerlendirilebilir.</blockquote>

Aposto Gündem

Gelir transferi, artan eşitsizlik

Gelir Eşitsizliği ve Gelir Transferi Mekanizmaları

• Bağımsız Türkiye Partisi'nin&nbsp;olağan kongresinde tek aday olan Hüseyin Baş, kongreye katılan 1171 delegenin tamamının oyunu alarak yeniden genel başkan seçildi. Baş konuşmasında "Köprüye geçiş garantisi veriyorsun, müteahhidin geçiş garantisi oluyor ama çiftçinin alım garantisi ne hikmetse olmuyor. Sen müteahhidi bırak da çiftçinin ürününü al." ifadelerini kullandı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İddia: Türkiye Gazetesi'nin haberine göre AK Parti toplantılarında milletvekillerinin halktan köprü geçiş ücretleriyle ilgili gelen şikâyetleri belirtmesi üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan "İnsanlar hem hizmet almak istiyor hem de köprüler, tüneller bedava olsun diyor. Böyle bir şey olmaz." <a fr-original-style="" href="https://m.turkiyegazetesi.com.tr/ekonomi/838179.aspx" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yanıtını verdi.</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden:&nbsp;Cuma günü açılışı yapılan 1915 Çanakkale Köprüsü'nün geçiş ücreti 200 lira olarak belirlenmişti.&nbsp;</li></ul>

• <a fr-original-style="" href="https://www.birgun.net/haber/1915-canakkale-koprusu-ne-avro-bazli-gecis-ucreti-359551" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ulaştırma Bakanı Adil Karaismailoğlu,</a> Çanakkale Boğazı’na inşa edilen ve 18 Mart 2022'de açılması beklenen 1915 Çanakkale Köprüsü’nün geçiş ücretinin&nbsp;15 avro olacağını açıkladı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gemi tarifesi kıyası: Karaismailoğlu bölgeden gemiyle geçişlerde 85 lira ödendiğini ve uzun süre beklendiğini belirterek "Bunu Çanakkale'yi ve bu bölgeyi kullanan vatandaşlarımız iyi bilirler, köprü bittikten sonra 6 dakikada geçecekler." dedi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geniş perspektif: CHP'den Deniz Yavuzyılmaz'ın Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'ndan Mart 2020'de aldığı bilgiye göre maliyeti 7 milyar 145 milyon liraya karşılık gelen köprü için günlük 45 bin araç geçiş garantisi verildiği ve sözleşmenin 5,5 yıllık yapım süresi dâhil 16 yıl olduğu biliniyor.</li></ul>

1915 Çanakkale Köprüsü ile ilgili hikayeler