<h4>Kapak görseli: <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMjNiZjRhMzcxNTc2MDAwNmE2YjJiMiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDgyOGU4MjUwNjEwMDA3ZjA5MDQwJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbnN0YWdyYW0uY29tJTI1MkZlY2NldHUlMjUyRg=="">Ece Tugay</a> &nbsp;</h4>Myanmar’da askerî darbe ve seçilmiş hükümet yetkililerinin tutuklanması sonrası başlayan protestolar gün geçtikçe büyüyor. Protestoların, 2007 yılındaki Safran Devrimi'nden bu yana ülkede görülen en büyük ayaklanma olduğu dile getiriliyor.<ul><li>Ne olmuştu?&nbsp;Bengal Körfezi kıyısında; Bangladeş, Çin, Hindistan, Laos ve Tayland arasında yer alan 53 milyon nüfuslu Myanmar'da 1 Şubat sabahı, silahlı kuvvetlere ait televizyon kanalında iktidarın Genelkurmay Başkanı Min Ang Hlaing'e devredildiği ve askerî yönetimin bir yıl süreceği ilan edilmişti. Olayın ayrıntılı bir özeti için geçtiğimiz hafta yayımlanan <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMjNiZjRhMzcxNTc2MDAwNmE2YjJiMiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDgyOGU4MjUwNjEwMDA3ZjA5MDQwJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnJlYWQuYXBvcy50byUyNTJGcyUyNTJGbXlhbm1hcmRhLW5lbGVyLW9sdXlvcg=="">yazımıza</a> göz atabilirsiniz. &nbsp;</li><li>İnternete erişim:&nbsp;Ordunun yönetimi devralması sonrası 6 Şubat'ta ülke genelinde başlayan protestolar çığ gibi büyüdü. Organize protestoları engellemek isteyen askerî yönetim ise tüm ülkede internete erişimi engelledi. Ülkede hizmet veren telekomünikasyon şirketi Telenor; yetkililerin bütün mobil operatörlere veri akışının geçici olarak kesilmesi talimatı verdiğini, sadece telefon ve kısa mesaj yoluyla iletişime izin verildiğini duyurdu. Telenor'un açıklamasına göre askerî yönetim bu kararı, "yanlış haberlerin yayılmasının" engellenmesi ve "ülkede istikrarın" sağlanması için aldı. &nbsp;</li><li>Resmî açıklamalar: Myanmar'da seçim hilesi iddiasıyla Ulusal Demokrasi Birliği hükümetini deviren Genelkurmay Başkanı Min Ang Hlaing, darbeden bir hafta sonra ilk kez kameraların karşısına geçti. Ülke çapında protestolar artarak devam ederken cunta lideri, ulusa sesleniş konuşmasında hem darbeyi hem de hukukun üstünlüğünü savundu. Yönetime el koymalarının sebebini ise serbest ve adil seçim kampanyasına izin verilmemesi ve yetkililerin görevlerini yerine getirmemesiyle açıkladı. Ayrıca seçim düzenleneceğini ve yönetimin sandıktan zaferle çıkana devredileceğini de <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMjNiZjRhMzcxNTc2MDAwNmE2YjJiMiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDgyOGU4MjUwNjEwMDA3ZjA5MDQwJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5iYmMuY29tJTI1MkZ0dXJrY2UlMjUyRmhhYmVybGVyLWR1bnlhLTU1OTgwODU5"">belirtti.</a> Konuşmasında kasımdaki seçimi kazanan devrik lider Ang San Su Çii'yi anmaması ise halktan tepki topladı ve protestoları alevlendirdi. &nbsp;</li><li>Genel grev:&nbsp;Protestolar büyümeye devam ederken halkın farklı kesimleri sivil itaatsizlik eylemleri düzenledi. Eylemler başta sadece rahipler ve hemşirelerle başlasa da sonrasında üniversite öğrencilerinin ve akademisyenlerin katılımıyla büyük çapta ses <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMjNiZjRhMzcxNTc2MDAwNmE2YjJiMiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDgyOGU4MjUwNjEwMDA3ZjA5MDQwJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5kdy5jb20lMjUyRnRyJTI1MkZteWFubWFyZGEtZ2VuZWwtZ3Jldi0lMjUyNUMzJTI1MjVBN2ElMjUyNUM0JTI1MjU5RnIlMjUyNUM0JTI1MjVCMXMlMjUyNUM0JTI1MjVCMSUyNTJGYS01NjQ5MzIyNw=="">getirdi.</a> AFP haber ajansına konuşan öğretim görevlisi Win Win Maw, "Diktatörlüğe direnmek zorundayız. Tüm devlet çalışanları bu harekete katılırsa bu hükümet sistemini yürütmek zorlaşır," dedi. Su Çii'nin partisi Ulusal Demokrasi Birliği'ni (NLD) simgeleyen kırmızı balonlar taşıyan kalabalık, "Askerî diktatörlük değil, demokrasi istiyoruz," şeklinde slogan attı. &nbsp;</li><li>Polis gücü ve tutuklamalar: Askerî yönetim, protestoları dağıtmak amacıyla ülkenin en büyük şehirleri Yangon ve Mandalay'ın 7 ilçesinde sıkıyönetim kararı aldı. Buna göre 20.00-04.00 saatlerinde uygulanacak sıkıyönetim kapsamında, gösteri düzenlenmesi ve beşten fazla kişinin bir araya gelmesi yasaklandı. Başkent Nepido ve Yangon'un kuzeydoğusunda ise polis, göstericilere tazyikli suyla müdahale etti. Reuters ajansı da Mandalay'da da biri gazeteci en az 27 kişinin gözaltına alındığını yazdı. Görgü tanıkları Nepido'da polisin kalabalığı dağıtmak için havaya ateş açtığını ve 3 kişinin plastik mermiyle yaralandığını aktardı. &nbsp;</li><li>Dış politika:&nbsp;Birleşmiş Milletler (BM) Myanmar İnsani Yardım Koordinatörü Ola Almgren, ülkedeki protestolara ilişkin yazılı açıklama yaptı. "Güvenlik güçlerini, barışçıl toplanma hakkı ve ifade özgürlüğü dâhil olmak üzere insan haklarına ve temel özgürlüklere saygı göstermeye çağırıyorum," ifadesini kullanan Almgren, göstericilere karşı orantısız güç kullanılmasının kabul edilemez olduğunu vurguladı. BM İnsan Hakları Konseyi yarın, "Myanmar'daki krizin insan haklarıyla ilgili sonuçları" başlığıyla bir "özel oturum" <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMjNiZjRhMzcxNTc2MDAwNmE2YjJiMiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDgyOGU4MjUwNjEwMDA3ZjA5MDQwJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5yZXV0ZXJzLmNvbSUyNTJGYXJ0aWNsZSUyNTJGbXlhbm1hci11bi1yaWdodHMtaW50JTI1MkZicml0YWluLWV1LXNlZWstc3BlY2lhbC1zZXNzaW9uLW9mLXVuLXJpZ2h0cy1mb3J1bS1vbi1teWFubWFyLWNyaXNpcy1pZFVTS0JOMkE4MThE"">düzenleyecek.</a> Şimdiye kadar 47 ülkenin destek verdiği "özel oturum" talebi Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği'nden geldi. Konseyde gözlemci sıfatıyla yer alan Türkiye de oturuma destek veren ülkeler arasında yer aldı. BM İnsan Hakları Konseyi'nde şimdiye kadar 28 özel oturum yapılmıştı. Sivil yöneticilerin serbest bırakılması çağrısında bulunan ABD Başkanı Joe Biden da yönetime el koyan askerlere karşı yaptırım uygulanacağını açıkladı.</li></ul>

Spektrum

Askerî darbe yaşanan Myanmar'da darbe karşıtı sivillerin protestoları devam ediyor.

Myanmar'da darbe ve protestolar

• Birleşik Krallık merkezli sivil toplum kuruluşu Christian Aid'in Counting the cost 2020: a year of climate breakdown başlıklı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZWNhZjQ2OGYxM2NlMDAwNjZmMDNlYyZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuY2hyaXN0aWFuYWlkLm9yZy51ayUyNTJGcmVzb3VyY2VzJTI1MkZvdXItd29yayUyNTJGY291bnRpbmctY29zdC0yMDIwLXllYXItY2xpbWF0ZS1icmVha2Rvd24="">raporu,</a> 2020 yılında küresel ısınma ile ilişkili olarak sayıları ve şiddeti artan aşırı iklim olaylarının bedelinin çok ağır olduğunu gösterdi. 2020'de ABD'deki kasırga ve orman yangınları 60 milyar dolarlık, binlerce kişinin ölümüne sebep olan Çin ile Hindistan'daki seller 40 milyar dolarlık, Bengal Körfezi'ndeki kasırganın 13 milyar dolarlık, Afrika'daki çekirge istilalarının 8,5 milyar dolarlık zarara sebep olduğu ifade edildi. Raporda maddi zararların sadece sigorta bedellerine dayandırıldığı, asıl zararın çok daha büyük olabileceği vurgulandı.<ul><li>Çağrı: Dr. Kat Kramer, "Joe Biden'ın seçilmesi, acil eylem talep eden toplumsal hareketlerin yükselişi, yeşil yatırım planları ve BM İklim zirvesi, ülkelerin daha güvenli bir gelecek için adımlar atması açısından büyük fırsatlar oluşturuyor" ifadelerini kullandı.</li></ul>

• Uluslararası Göç Örgütü, kasırga sebebiyle Bengal Körfezi'nde mahsur kalan yüzlerce Arakanlı mültecinin durumu için endişeli olduğunu ve acilen müdahale edilmesi gerektiğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://tr.euronews.com/2020/05/28/uluslararas-goc-orgutu-amphan-kas-rgas-nda-mahsur-kalan-arakanl-multeciler-kurtar-lmay-bek">açıkladı.</a>

Aposto Gündem

8 Kasım'da gerçekleşen seçimlerde Ang San Suu Çi'nin liderliğindeki Ulusal Birlik Partisi’nin (NLD) ulusal meclisteki 346 sandalyeyi kazanarak hükümet kurabilecek çoğunluğu elde ettiği Myanmar’da, 2008 anayasası gereği parlamentoda USDP tarafından temsil edilen ordu seçimlerin hileli olduğunu öne sürmüş ve hükümete parlamentoyu daha geç bir tarihte toplaması yönünde baskı yapmıştı. Myanmar’da parlamento 1 Şubat Pazartesi günü bu tartışmaların gölgesinde toplanacak, yeni hükümet resmîleşecekti. Fakat ülke 1 Şubat sabahına başka bir gerçekle uyandı. Ordu, Myanmar’da yönetime el koyarak üst düzey yetkilileri gözaltına aldı.<ul><li>Neler oldu? Bengal Körfezi kıyısında; Bangladeş, Çin, Hindistan, Laos ve Tayland arasında yer alan 53 milyon nüfuslu Myanmar'da dün, silahlı kuvvetlere ait televizyon kanalında iktidarın kıdemli general Min Ang Hlaing'e devredildiği ve askerî yönetimin bir yıl süreceği ilan edildi. Darbe, ordunun yönetime el koyacağına yönelik iddiaların bir süredir konuşulduğu ülkede ordunun "anayasaya uyulacağını" ve "yasalara göre hareket edileceğini" ifade ettiği ve yabancı medya kuruluşlarını suçladığı açıklamaların ardından geldi. Ang San Suu Çi'nin partisi Ulusal Demokrasi Birliği (NLD) sözcüsü Myo Nyunt; Reuters'a Myanmar'ın fiili lideri Ang San Suu Çi, Devlet Başkanı Win Myint ve iktidar partisinden diğer üst düzey isimlerin gözaltına alındığını açıkladı. &nbsp;</li><li>Ang San Suu Çi: 1919'dan 1937'ye dek İngiltere sömürgesi olan Myanmar'ın bağımsızlık mücadelesinin önderlerinden olan ve 1947'de öldürülen Ang San'ın kızı olan Ang San Suu Çi; tarihi darbelerle, diktayla ve ayaklanmalarla örülen Myanmar'da ve uluslararası siyasette "insan hakları aktivisti" olarak tanınıyor. 1989-2010 yılları arasında tutuklu kalan, 1990'da gerçekleşen seçimlerde galibiyeti ordu tarafından tanınmayan ve 1991'de Nobel Barış Ödülü'ne layık görülen Suu Çi’nin lideri olduğu NLD, 2015'te Myanmar'ın 25 yıl sonraki ilk serbest seçimini kazanmıştı. Ordunun seçim sonuçları ne olursa olsun parlamentoda dörtte bir sandalyeyle temsil edildiği ve İçişleri, Savunma ve Sınır İşleri Bakanlıkları'nın yönetimini yürüttüğü ülkede son seçimler 8 Kasım'da gerçekleşmiş, seçimlerden önce Arakanlı Müslümanlara yönelik insan hakları ihlallerine sessiz kalması gerekçesiyle etnik grupların desteğinin azalacağı yorumlarında bulunulan Suu Çi'nin partisi NLD hükümet kuracak çoğunluğa ulaşmıştı. &nbsp;</li><li>Arakanlı Müslümanlar: Suu Çi, Birleşmiş Milletler tarafından ülkede Arakanlı Müslümanlara yönelik insan hakları ihlallerinin "suç ortağı" olarak tanımlanıyor. 2018 yılında Uluslararası Af Örgütü de Myanmar Ordusu'nun Arakanlı Müslümanlara "açıkça zulmettiğini" söyleyerek Suu Çi'ye ülkesinde verdiği barış ve demokrasi mücadelesi için layık gördüğü Vicdan Elçisi Ödülü'nü geri çekmişti.&nbsp; &nbsp;</li><li>Uluslararası yorumlar: Avrupa Birliği darbeyi kınayarak gözaltındakilerin serbest bırakılmasını talep ederken Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, "gelişmelerin Myanmar'daki demokratik reformlara ciddi bir darbe vurduğunu" söyledi. Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, ABD'nin Myanmar'daki darbe sürecinden "endişe duyduğunu" ve Myanmar'ın "demokratik kurumlarını güçlü bir şekilde desteklemeye devam ettiğini", "geri adım atılmazsa ABD'nin sorumlulara karşı adım atacağını" söyledi. Başkan Joe Biden ise tüm taraflara hukuk devleti esaslarına uymaları çağrısında bulunarak gözaltına alınanların serbest bırakılmasını istedi. Avustralya Dışişleri Bakanı Marise Payne gözaltılardan derin endişe duyduklarını belirterek uyuşmazlıkları yasal mekanizmalarla çözmeye davet etti ve gözaltına alınanlara serbestlik çağrısı yaptı. Japonya'dan kabine baş sekreteri Kato Katsunobu demokrasi çağrısında bulunup diyalog vurgusu yaparken Endonezya Dışişleri Bakanlığı "siyasi gelişmelerden endişe duyduklarını", Yeni Zelanda ise "halkın demokratik iradesine saygı duyulması gerektiğini" paylaştı. Almanya ve İtalya'dan da gözaltına alınanların serbest bırakılması çağrısı geldi. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’nın paylaştığı açıklamada "Myanmar’da halkın serbest iradesiyle oluşan yeni Parlamentonun en kısa sürede toplanması, seçilmiş liderlerin ve demokratik kurumların önüne konulan engellerin süratle kaldırılması çağrısında bulunuyoruz. Bu vahim gelişmenin Myanmar’da ağır şartlar altında yaşayan Rohingya Müslümanlarının durumunu daha da kötüleştirmemesini temenni ediyoruz." ifadeleri yer aldı. &nbsp;</li><li>Şimdi ne olacak? Min Ang Hlaing, ordunun acil durum hükümlerini uygulamayı tamamlar tamamlamaz yeni bir seçim yapacağını <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTgwZWI0MzcxNTc2MDAwNjg1NDIwNSZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9NWVjMDM1ZDQ2NjQ0ZDQxNGU1ZDVkYmZjJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pcnJhd2FkZHkuY29tJTI1MkZuZXdzJTI1MkZidXJtYSUyNTJGY291cC1teWFubWFyLW1pbGl0YXJ5LXNheXMtd2lsbC1ob2xkLW5ldy1lbGVjdGlvbi5odG1s""">söyledi.</a> Seçimin hileli olduğunu iddia eden ordunun bu açıklaması darbenin gerekçesini daha anlaşılır hâle getirse de bazı uzmanlar yaşananları şaşkınlıkla <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTgwZWI0MzcxNTc2MDAwNjg1NDIwNSZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9NWVjMDM1ZDQ2NjQ0ZDQxNGU1ZDVkYmZjJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5iYmMuY29tJTI1MkZ0dXJrY2UlMjUyRmhhYmVybGVyLWR1bnlhLTU1ODg3NzM2""">karşılıyor.</a> Singapur Ulusal Üniversitesi Asya Araştırma Enstitüsü'nden Gerard McCarthy "tam bir komuta özerkliğine sahip olan ordunun sivillere yönelik savaş suçlarının da üstü örtülmüş olması" sebebiyle mevcut sistemin ordu için oldukça iyi olduğunu düşünüyor. Gazeteci Aye Min Thant, ordunun 8 Kasım seçimlerinde kaybetmeyi beklemediğini söylese de darbeye şaşırdığını belirtiyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü'nden Phil Robertson ise darbenin Myanmar'ı yeniden "uluslararası toplumdan dışlanmış bir devlete dönüştüreceğini" düşünüyor.</li></ul>

Bengal Körfezi ile ilgili hikayeler