<p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/10/2/1635884109398.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.46" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></p><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><sup fr-original-style="" style="top: -0.5em; position: relative; font-size: 75%; line-height: 0; vertical-align: baseline; box-sizing: border-box;">“The Typographical Experiment: Radical Innovation in Contemporary Type Design” adlı kitabında Teal Triggs, uluslararası düzeyde tanınmış otuz yedi tasarımcıdan, deney teriminden anladıklarını tanımlamalarını istemişti.</sup></h4><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><br fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"></h4><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Çok az sözcük deney kadar alışkanlık gereği ve dikkatsizce kullanılmıştır. Grafik tasarım ve tipografi alanında bir isim/terim olarak deney; yeni olan, geleneksel olmayan, kolay sınıflandırılamayan ya da beklentileri şaşırtan herhangi bir şeyi tanımlamakta kullanılmıştır. Bir eylem olarak deney yapmak ise, tasarım sürecinin kendisiyle sıkça eş anlamda kullanılmıştır, ki bu da her tasarımın, bir tasarım sürecinin sonunda oluştuğunu düşünürsek pek faydalı değildir. Deney terimi, dolaylı olarak reddetmeyi ima ederek, sonuç için sorumluluk kabul etmemeyi gösterir. Öğrencilere, birtakım biçimler oluşturarak neyi amaçladıkları sorulduğunda, daha iyi bir yanıt bulamadıkları için sık sık “Sadece deneysel…” derler.</p><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Bilimsel bir bağlamda deney, bir fikrin test edilmesidir; bir hipotezin doğruluğunu ya da yanlışlığını kanıtlamak amaçlı uygulanan eylemler dizisidir. Bu anlamda deneysellik, bilgiye yaklaşım açısından, başkalarının üzerine inşa etmesi için temeller oluşturan, deneyime dayanan (ampirik) bir yöntemdir. Başkalarının deneyi tekrar edebilmesi için, tüm ölçümlerin kontrollü ortamlarda objektif olarak yapılmasını gerektirir. Deney, bir fenomenin belirli bir eylemin sonucunda gerçekleştiği ve o eylemin yokluğunda da gerçekleşmediği gerçeğine dayanır.</p><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">İyi bilinen bir bilimsel deneye örnek olarak Galileo Galilei’nin Pisa Kulesi’nden aşağı, farklı ağırlıktaki iki nesneyi bıraktığı deneyi gösterebiliriz. Bu deneyde Galileo, yerçekimiyle ilgili hipotezini, iki nesnenin aynı anda yere çarptığını göstererek kanıtlamıştır. Bu bağlamda; nem oranının, mürekkebin bir kâğıda transferini etkileyip etkilemediğini, etkiliyorsa da bunun nasıl olduğunu belirlemeyi amaçlayan prosedür, tipografik bir deney kabul edilebilir.</p><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Deneyselliğe bilimsel bir yaklaşım, sadece ampirik bilginin uygulanabildiği, deneyin sonucunun güvenilir biçimde ölçülebildiği bir durumda geçerliliğini korumaktadır. Peki ya sonucun nesnel olmadığı, saf mantığa dayanmadığı, belirsiz olduğu durumlarda ne oluyor?</p><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://medium.com/tipografi/deneysel-tipografi-her-ne-anlama-geliyorsa-peter-bilak-12649aaffc8b" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makalenin tamamı burada →</a></p>

Bu ayın dosya konusunda, Peter Bilak'ın deney ve deneysel sözcüklerinin bilimde ve tasarımda kullanım epistemolojisiyle ilgili, deney sözcüğünün yan anlamlarıyla da ilişkilendirdiği yazısı var.

Deney ile ilgili hikayeler