<p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;"><em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mahalle:</em></strong><em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp;Zeytinburnu. <strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Yazı:</strong> Mariah Lookman. <strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Fotoğraflar:</strong> Deniz Sabuncu.</em></p><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">E. B. Kanıkey, Halime Atalay ve Faysal Macit’in <em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rüyalarımızda hatırladığımız müzik</em>’i ve <em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">A search for Sanjeewani in Sri Lanka</em> filmiyle, bir su bahçesi olan <em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nelumbo</em> 2022, İstanbullu müzisyenler, Türk müziğini terapi amaçlı kullananlar, 17. İstanbul Bienali ve sanatçı olarak benim de bünyesinde yer aldığım çok katmanlı bir iş birliği. Ana fikri yalnızca bitki temelli tıp bilgisini ve değerlerini halkla tekrar buluşturmaktan gelmiyor. Sri Lanka Haldumulla’daki <strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Ayurveda Tıbbi Bitkiler Bahçesi</strong>’nin kurucusu Doktor Piyal Marasinghe’nin beni çok etkileyen bir sözü var: <em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"</em><em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Eğer çocuklara bitkileri sevmeyi ve onlara bakmayı öğretirsek çocuklar herhangi bir canlıya zarar vermekten imtina edecek, gelecekte şiddete başvurmayacak ve savaşmayacaklar."&nbsp;</em>Yaratmak istediğimiz tam olarak da bu. <em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/9/5/1666349786684.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></em></p><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çocuklara sevmeyi öğreteceğimiz bitkilerden birkaçı</em></h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Temelinde yaşama sanatı ve iyi yaşama olan bilim: Ayuverda</strong></h2><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Ayurveda hakkında eski kitaplarla çalışmaya başladığımda anladım ki Ayurveda’nın temelinde "yaşama sanatı" ve "iyi yaşamak" var. Ayurveda’nın altında yatan prensipler bilginin kalıplaşmış bir şey olmadığını aksine devamlı geliştiğini söylüyor. “Hayatın bilimi” dediğimiz şey aktif bir bilim ve Ayurveda’yı uygulayan kişiler tıbbi bitkilere ulaşmak ve onları öğrenmek için uzak coğrafyalara kadar gitmişler. Ayurveda’nın etkisi sadece <strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Hindistan</strong>, <strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Pakistan</strong> ve <strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Sri Lanka</strong>'yla sınırlı değil. Mesela <strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">İpek Yolu</strong> çok önemliydi çünkü hem seyahat hem de ticaret amaçlı kullanılıyordu. Seyahat etme ve bilgi paylaşma geleneğini bugün de devam ettirebilmek adına bu tohumları bahçeye hediye olarak getirdim.</p><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Doğanın prensiplerini temel alan su bahçesi</strong></h2><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Bu yılın Mart ayında asıl Zeytinburnu ziyaretimden önce 17. İstanbul Bienali ekibi alanın fotoğraf ve videolarını paylaşmıştı. Yolların kenarında kıştan kalma kar birikintileri vardı. Bahçe soğuk ve durgundu. Sera etkileyiciydi ama sessiz görünüyordu. Bahçe ekibinden Murat Bey, Tuğçe Hanım, İsmail Bey, Merve Hanım ve diğer herkes çok sıcak ve misafirperverdi. İlk önce içinde <strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Bhela Samhita</strong>’daki bitkilerin olacağı bir sera ve su bahçesi yapma planım vardı ancak kısa süre sonra anladık ki proje bütçeyi aşıyordu. Ayurveda hayatın bilimi, sanatı ve hem tıbbi hem de felsefi açılardan çok zengin. Bu yüzden bakış açımızı genişletebildik ve titiz bir kurguyla doğanın prensiplerini temel alan su bahçesi <strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Nelumbo</strong>’yu geliştirdik. Kentsel dönüşüm alanında suyu doğal olarak filtreleyen ve temizleyen bitkiler ektik. Balıklar getirdik ve Bhela Samhita’da geçen lotus ve hint lotuslarını ektik. Hatta antik çağın önemli cerrahı Sushruta’nın yazılarında öğrencilerine dikiş atma pratiği kazandırmak için lotus gövdeleri kullandırdığından söz ediliyor. Hint lotusu; yemekten tutun tıbba kadar her alanda 1000 yıldan fazla süredir kullanılıyor. Zeytinburnu, işçi sınıfının ve göçmenlerin ağırlıklı olarak yaşadığı bir mahalle, pek çok sakini Suriye gibi savaşın yaşanmaz hâle getirdiği ülkelerden buraya gelmiş. Nelumbo’nun ve Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nin farklı toplulukları bir araya getirmesini ve şifalanmak için bir buluşma noktası olmasını umuyorum.</p><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/9/5/1666350565159.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></p><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Soğuktan nasibini alan sera bitkilerinde bu hafta</em></h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Ruhsal uyanış çiçeği ve Hindistan cevizi kabuğu</strong></h2><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">İstanbul’un dört bir yanındaki Osmanlı çeşmelerinin çoğunda lotus çiçeği işlemeleri var. Bunlar bana meditasyon alanımdaki motiflerin kullanımı konusunda ilham kaynağı oldu. Hatta lotus çiçekleri ruhsal uyanışı da sembolize ettiği için mezar taşları üzerinde de görülebilir. Covid-19 pandemisiyle eşitsizliklerle ve büyük çaplı çevresel tahribatlarla çevrelenmiş yaşantımız, tıpkı lotus çiçeklerinin çamurun içinden sıyrılıp çıkması gibi doğaya yüzümüzü döndüğümüz zaman deneyimleyeceğiniz aydınlanmanın umudunu da barındırıyor. Projenin sonlarına doğru müzisyen Kanıkey’le yaptığımız bir sohbetten öğrendiğim kadarıyla Türkiye’de çalınan rebabın gövdesi Hindistan cevizi kabuğundan yapılıyormuş. Hatta daha önceden tahtadan yapılırmış. Yine duyduğuma göre Hindistan cevizi kabukları buraya İpek Yolu üzerinden gelirmiş. Sıradaki işimiz de bu hikâyenin peşine düşmek olacak.</p><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Mahalleyle tanışmak</strong></h2><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Buralı olmayanlar Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’ni eski İstanbul ve Bizans surlarının sınırında eski mezarlıklarla çevrili bir yer olarak görecek. Meraklı olanlarısa sonradan bölgenin mezarlığın kimsesizlere ayrılan bölümü olduğunu öğrenecek. Bu muhteşem bahçe yalnızca yaşamı selamlayan bir proje değil, aynı zamanda İstanbul’daki birçok üniversiteyle birlikte çalışan, tıbbi bitkiler üzerine düzenli atölye ve ders veren bir öğrenme alanı. Özetle, Zeytinburnu İstanbul’un çok kimlikli ve zengin tarihinin bir parçası. (Merkez Efendi, Yenikapı Mevlevihanesi, Roma surları, Ermeni ve Rum mezarlıkları sadece bunlardan birkaçı.) Zeytinburnu’nda harika restoranlar ve fırınlar var. Bienalin bu mahalleye dinamizm getirmesini ve geleceğe dönük müthiş iş birliklerine, yaratıcı projelere vesile olmasını diliyorum.</p><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/9/5/1666355654777.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></p><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bahçenin gediklilerinden biri daha</em></h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Sanatın en iyi yaptığı şey: provoke etmek</strong></h2><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Politik olma durumu bazı çalışmalar için açık ve aşikârken bazıları için daha kapalı ve örtük. Aktivist diyebileceğim sanat çalışmaları üzerine düşünebiliriz. Bu konuda feminist sanatçılar önemli bir örnek. İş birliklerinde gördüğümüz gibi sanatçılar üretirken farklı kişileri de bu sürece dâhil edebiliyor. Diğer durumlardaysa sanatçı, hedef kitleyi provoke ederek işin parçası hâline getirebiliyor. Bence sanatın en iyi yaptığı şey de bu: Provoke etmek. İyi sanat düşünmeye provoke eder. Hannah Arendt’in <em fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">düşünmeme (not thinking)</em> formülasyonunun tersi de diyebiliriz. Spektrumun öbür ucundaysa propaganda sanatı var. Provokasyon ve propaganda arasındaki fark da aslında propagandanın size tam olarak ne düşüneceğinizi söylemesinde yatıyor. Propaganda teknikleri bugün çok daha örtük biçimlere büründü ve doğrudan bilinçaltını etkiler duruma geldi. Bence düşüncesizlik, düşüncelilik ve düşünmeye teşvik eden çalışmalar ama kesinlikle birine ne düşünmesi gerektiğinin söyleyen türden değil. Arasındaki çizgiyi çekmek gerekiyor. Bu noktada “düşüncesiz”, “düşünceli” ve “düşünmeye teşvik eden” işleri birbirinden ayırmak gerekiyor diye düşünüyorum; ne düşünmemiz gerektiğini söyleyen değil, düşünme kanallarımızı açan işlerden bahsediyorum. Kendi işlerimde yaptığım, yapmaya çalıştığım da tam olarak böyle bir şey: Provokasyon ve düşünme kanallarını açmak.</p>

Halime Atalay ile ilgili hikayeler