Yazar: Halit Danagöz, Fütüristler Derneği Yönetim Kurulu Üyesi, Elektrik Elektronik MühendisiYapay&nbsp;anlayışın (AI) gelecekteki insan psikolojisi üzerindeki etkisi karmaşık ve çok yönlü bir konudur. İnsanları hem olumlu hem olumsuz etkileyen yönleri vardır.1. İşten Çıkarılma ve Ekonomik Değişimler:Otomasyon ve yapay anlayış, belirli endüstrilerde işlerin yerinden edilmesine yol açarak potansiyel olarak ekonomik değişimlere ve iş piyasasında değişikliklere neden olabilir. Bu, psikolojik strese, kaygıya ve bireylerin uyum sağlama ve yeni beceriler edinme ihtiyacına yol açabilir.2. Sosyal Etkileşimdeki Değişiklikler:Yapay anlayış destekli iletişim araçlarının, sosyal medyanın ve sanal asistanların yükselişi, insanların sosyal etkileşimlerinin doğasını değiştirebilir. İnsanlar yeni sosyal normlar, iletişim tarzları ve beklentiler geliştirerek kişilerarası ilişkileri etkileyebilir ve potansiyel olarak psikolojik refahı etkileyebilir.3. Etik ve Ahlaki Hususlar:Karar verme algoritmaları ve otonom sistemler gibi yapay anlayışın etik sonuçları ahlaki ikilemlere yol açabilir ve insan psikolojisini etkileyebilir. Yapay anlayış sistemlerinde önyargı, hesap verebilirlik ve şeffaflıkla ilgili sorunlar, bireylerin teknolojiye ve kurumlara olan güvenlerini yeniden değerlendirmesine neden olabilir.4. Bilişsel Yeteneklerin Arttırılması:Yapay anlayış, beyin-makine ara yüzleri ve bilişsel güçlendirme gibi araçlar aracılığıyla insanın bilişsel yeteneklerini geliştirme potansiyeline sahiptir. Bu, insanların anlayışı, hafızayı ve problem çözmeyi algılama biçiminde değişikliklere yol açarak öz saygıyı ve kişisel yetenek kavramlarını etkileyebilir.5. Gizlilik Kaygıları:Yapay anlayış sistemleri tarafından gözetim ve veri toplamanın arttırılması gizlilikle ilgili endişeleri arttırabilir. Bu farkındalık, insan davranışını etkileyebilir, karar alma süreçlerinin değişmesine yol açabilir ve kişisel bilgiler üzerinde algılanan kontrol kaybı nedeniyle potansiyel olarak psikolojik refahı etkileyebilir.<img src="https://images.aposto.com/2024/1/4/1707997024819.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.76" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">6. İnsan-Makine İş birliği:Yapay anlayış günlük hayata daha fazla entegre oldukça insanların makinelerle daha yakın iş birliği yapması gerekebilir. Bu, ekip çalışması dinamiklerini, liderlik yapılarını ve bireysel rolleri etkileyerek iş tatmini ve profesyonel kimlik gibi psikolojik yönleri etkileyebilir.7. Eğitim ve Öğrenme Modelleri:Kişiselleştirilmiş öğrenme platformları gibi eğitimdeki yapay anlayış, bireylerin bilgi edinme biçimini değiştirebilir. Sürekli öğrenme ve uyum ihtiyacı, motivasyon, öğrenme stilleri ve eğitime yönelik tutumlar gibi psikolojik yönleri etkileyebilir.8. Yapay Anlayışa Bağımlılık:Karar verme, problem çözme ve bilgi alma konusunda yapay anlayışa artan güven, bireysel özerkliği ve öz yeterliliği etkileyebilir. İnsanlar teknolojiye bağımlı bir ortamla karşılaştıklarında farklı başa çıkma mekanizmaları ve psikolojik tepkiler geliştirebilirler.9. Yapay Anlayış ile Duygusal Etkileşim:Yapay anlayış sistemleri daha karmaşık hale geldikçe insan duygularını anlayacak ve bunlara yanıt verecek şekilde tasarlanabilir. Bu, insanların makinelerle kurduğu bağı etkileyebilir ve potansiyel olarak psikolojik refahı ve sosyal davranışı etkileyebilir.10. Varoluşsal ve Felsefi Sorular:Son derece gelişmiş yapay anlayışın gelişimi, bilincin doğası, kişisel farkındalık ve insan olmanın tanımı hakkında varoluşsal ve felsefi soruları gündeme getirebilir. Bu düşüncelerin insan psikolojisi üzerinde derin etkileri olabilir, kimlik ve amaç hakkındaki bakış açılarını etkileyebilir.Özetle, yapay anlayışın insan psikolojisi üzerindeki etkisinin önemli ve çeşitli olması muhtemeldir; iş, sosyal etkileşimler, etik, biliş, mahremiyet, eğitim ve daha pek çok konuya değinmektedir. Yapay anlayış gelişmeye devam ettikçe araştırmacıların, politika yapıcıların ve bir bütün olarak toplumun, yapay anlayışın insan yaşamına olumlu ve psikolojik açıdan sağlıklı bir şekilde entegre olmasını sağlamak için bu değişiklikleri ele alması gerekecektir.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Sevgili Okuyucularımız,Fütürist Bülten hakkındaki görüş ve önerilerinizi&nbsp;<a fr-original-style="" href="mailto:bulten@futurizm.org" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulten@futurizm.org</a>'a e-posta atarak bizlere iletebilirsiniz.

Fütürist Bülten

Yapay Anlayış (AI) Gelecekte İnsan Psikolojisini Nasıl Etkileyecek? 

Yapay Anlayış ve Gelecekte İnsan Psikolojisi

Yazan: Halit Danagöz, Fütüristler Derneği Yönetim Kurulu Üyesi, Elektrik Elektronik MühendisiFosiller ve fosil DNA’ları, bize benzer insanların yani anatomik olarak Homo sapiens 'lerin 300.000 yıl kadar önce ortaya çıktığını gösteriyor. Buna karşılık arkeoloji bize aitliğin, bir şeyin birine ait olması kavramının yani "davranışsal çağdaşlığın" daha yakın bir zamanda, 50.000-65.000 yıl önce evrimleştiğini ortaya koyuyor. 65 bin ilâ 50 bin yıl kadar önce yay ve mızrak fırlatıcı gibi karmaşık menzilli silahlar, olta iğnesi, seramik, dikiş iğnesi gibi daha gelişmiş teknolojiler ortaya çıkmaya başladı. Bu ortaya çıkan eşyalar birine veya bir gruba aitti. İnsanlar bu ürettiği eşyaları ve zamanla tarıma geçmelerinden dolayı ürettikleri fazla malları ihtiyaç duydukları ürünler ile değiş tokuşa yani takasa başladı. Takas yoluyla ticaret ilk kez Neolitik Çağda yani cilalı taş devrinde görülmüştür. Takas ilk kez Mısır topraklarında milattan önce 9000 'li yıllarda kaydedilmiştir. Çiftçiler ellerindeki tahılları, hayvanları yağ karşılığında satmaya başlayınca takas yöntemi gelişmiş oldu.Zamanla insanlar takasta kolaylık sağlamak istedi ve deniz kabukları, küçük semboller, madalyonlar gibi değişim araçları kullanmaya başladılar. Bu değişimler kısa sürede para kullanımına sebep oldu. Bugün anladığımız anlamda ticareti şekillendirmeye başladı. Kâğıt para kullanımı ilk defa M.S. 806 yılında ortaya çıktı, bundan önce deri üzerine basılmış paralar kullanılıyordu. Kredi kartı ilk olarak 1887 yılında, Henry Bellamy’nin “Looking Backward” adlı romanında kullanılmıştır. Gerçek hayatta ilk kredi kartı 1952 yılında Ralph Schneider ve Frank McNamara’nın tarafında gerçekleştirilmiştir. O dönem sadece restoranlarda kullanılabilecek “The Diner’s Club” adında bir kart sistemini hayata geçirmişlerdir. Kredi kartları ile alışveriş kavramını çok etkilenmiştir ve bugün de e-ticaretin en önemli araçlarının biri olmaya devam ediyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/4/1687457771945.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.71" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">E-ticaret (elektronik ticaret), internetin yaygınlaşması ve teknolojik gelişmelerin hızlanması ile, e-ticaretin ortaya çıkması kaçınılmaz hale gelmiştir. &nbsp;E-ticaretin ilk adımları, 1960'larda bilgisayarların gelişmesiyle atılmıştır. Bu dönemde, öncelikle büyük şirketlerin ve devlet kurumlarının işlerini kolaylaştırmak amacıyla, bilgisayar ağları ve elektronik veri değişim sistemleri geliştirilmiştir. &nbsp;1980'lerde, internetin ortaya çıkması ile e-ticaretin temelleri atılmıştır. İlk olarak, online bankacılık ve elektronik ödeme sistemleri kullanılmaya başlanmıştır. Bununla birlikte, bu sistemlerin kullanımı oldukça sınırlıydı ve yalnızca büyük kuruluşlar tarafından tercih ediliyordu. &nbsp;1990'ların başlarında, World Wide Web (www) olarak bilinen internet ağı, geniş kitleler tarafından kullanılmaya başlandı. Bu dönemde, e-ticaretin gelişimi hız kazandı. İlk olarak, online kitap satış siteleri ve diğer ürünlerin satıldığı e-ticaret siteleri açılmaya başlandı. &nbsp;2000'li yıllarda ise, e-ticaret daha da gelişerek, pek çok farklı sektöre yayıldı. İnternet kullanımının artması, mobil cihazların yaygınlaşması, güvenlik önlemlerinin iyileştirilmesi, tüketici alışkanlıklarının değişmesi gibi faktörler, e-ticaretin büyümesine katkı sağladı. &nbsp;Bugün, e-ticaret, hemen hemen her ürün ve hizmetin satılabildiği bir platform haline gelmiştir. Dünya genelinde milyarlarca dolarlık bir pazar olan e-ticaret, işletmeler ve tüketiciler için birçok fırsat sunmaktadır. &nbsp; &nbsp;Quick Commerce (Q-Ticaret), çok kısa sürede teslimat yapabilen bir e-ticaret modelidir. Bu model, tüketicilere online alışveriş yaparken, siparişlerinin hızlı bir şekilde teslim edilmesini sağlar. &nbsp;Q-Commerce, geleneksel e-ticaretin ötesinde, online alışverişin hız ve kolaylık yönlerini bir araya getirir. Bu ticaret modelinde, siparişler, daha küçük depolama alanlarına sahip ve merkezi bir konuma sahip olan depolama alanlarından gönderilir. Siparişler, genellikle 1 saat içinde teslim edilir ve hatta bazı durumlarda, 10-15 dakika gibi çok kısa sürede teslim edilebilir. &nbsp;Hızlı Ticaret, özellikle yoğun şehirlerde ve günümüzün hızlı yaşam tarzına uygun olarak tasarlanmıştır. Bu model, tüketicilerin online alışveriş yaparken, ürünleri hızlı ve güvenilir bir şekilde almasını sağlar. Ayrıca, işletmeler için de stok yönetimi ve teslimat işlemlerini daha hızlı ve verimli bir şekilde yapabilme imkanı sunar.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/4/1687457793692.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Takastan başlayan değiş tokuş modelinin bugün geldiği noktada siparişlerin hızlıca evlere 1 saatten kısa sürede teslim edilmesini görüyoruz. Peki gelecekte ne olacak?Yakın gelecekte; para ve kredi kartı kullanımı tamamen ortadan kalkacak. Fiziki alışveriş merkezlerinde Apple Pay gibi çözümler ve insanların vücutlarına (genellikle ellerine) yerleştirilen mikroçipler ile ödemeler gerçekleştirilecek. Elektronik Ticaret ve Hızlı Ticaret sistemlerinin ödeme, iade ve özellikle teslimat yollarında iyileştirmeler olacak. Drone gibi uçan insansız hava araçlarının kısa vadede çok hızlı gelişmesi beklenmiyor. Depoların sayısı artacak ancak yakın gelecekte depolarda çalışan toplatıcılar (picker) olacak ve ürünleri raflardan toplayıp poşetleyecekler.&nbsp;Orta vadede; fiziki ticaret merkezleri (dükkan, store, market, bakkal vb.) kapanacak yerini karanlık ve otomasyon depolar alacak. Ancak yine bu depolarda çalışan fiziki insan sayısı az da olsa olacak. Bu otomasyon cihazları yarı otonom halde olacak. Beslemeleri ve doldurmaları yine inşalar yapacak. Aynı gün teslimat, akıllı rotalama ve tam randevulu (maksimum 15’er dakika sapma ile) teslimatlar yapılacak. Aynı zamanda fiziki olarak ürün almak isteyenler için büyük otomatlar olacak. Bu otomatlar AVM, büyük binalar gibi yerlerin alt katlarında yer alacak. Ürünler ve üreticiler marketplace (pazaryeri) olarak otomat cihazlarından yer kiralayacak.Uzak gelecekte; otomasyon sistem ve cihazları tam otonom hala gelecek. Sürücüsüz otonom araçlar ile teslimatlar yapılacak. İnsansız hava araçları ile ana depo, otomasyon sistemleri arasında transferler olacak. Dronelar yerini kamerasız olan belirli rotada hareket eden uçan cihazlara bırakacak. Araba, altın, beyaz eşya gibi hem yükte hem de pahada ağır ürünler bile online olarak satılacak, çok kısa sürede (maksimum 30 dk.) evlere teslim edilecek.&nbsp;2019 yılında yaşadığımız pandemi sonrasında elektronik ticaret daha hızlı gelişmeye ve daha çok kişi tarafından kullanılmaya mecbur kaldı. Bu gelişme zamanla kitlelere yayıldıkça gelen memnuniyet doğrultusunda bu sefer hızlanmaya ve birkaç gün içinden aynı gün, aynı anda teslimata (hızlı ticarete) evirilmek zorunda kaldı. Bu evrim insanların daha büyük ve değerli eşyalara daha hızlı sahip olma isteğiyle de gelecekte karşımıza çıkacak.&nbsp;Halit Danagöz

Halit Danagöz ile ilgili hikayeler