• West End Theatre tarafından sahnelenen Hamilton, Sefiller, Mary Poppins ve Operadaki Hayalet&nbsp;müzikalleri, koronavirüs salgını sebebiyle 2021 yılına kadar <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-53075966">sahnelenemeyecek</a>. Tiyatronun prodüktörü Sir Cameron Mackintosh, gösterilerin gelecek yıl mümkün olduğunca erken sahnelenebilmesi için işten çıkarmalar da dâhil olmak üzere "sert adımlar" gerekeceğini açıkladı.<ul><li>Arka plan: Hamilton müzikali, 2017'den beri Victoria Sarayı'nda yapılıyor. Prodüksiyon, temmuz ayında Disney+’ta gösterime girecek. Pamela Lyndon Travers’ın hikâyelerinden uyarlanan Mary Poppins ise seyirciyle ilk olarak 2004 yılında buluştu. Gösteri geçtiğimiz yıldan beri de şu anki mevcut ekibiyle sahneleniyordu. Victor Hugo'nun 1862’de yazdığı Sefiller’den uyarlanan aynı isimli oyun ilk olarak 1985’te sahnelenmişti. Oyun, 2019'un aralık ayından beri de Stephen Sondheim Theatre’da sahneleniyordu. Operadaki Hayalet ise 1986 yılından bu yana Her Majesty's Theatre’da seyirciyle buluşuyor. Oyun Gaston Leroux’nun 1910’da yazdığı romandan uyarlanmıştı.</li></ul>

Duende

Tiyatro için her zamankinden daha zor geçen, sahnelerin perdelerini açmakta, toplulukların seyirciyle buluşmakta zorlandığı bu buruk yılda; sahneleri özleyenlere ilaç gibi gelecek İstanbul Tiyatro Festivali ise yarın başlıyor. Sinemanın evriminde büyük rolü olan tiyatro ve sahne sanatları, yedinci sanata yüz yirmi beş yıllık tarihi boyunca kaynak olmaya, ilham vermeye devam etmiş. Hollywood klasiği Casablanca’dan (1942) 8 Oscar ödüllü Amadeus’a (1984) her yıl onlarca tiyatro uyarlaması, sinemada karşımıza çıkmaya devam ediyor. Hiçbir zaman eskimeyen Shakespeare uyarlamalarını ve sinemanın sunduğu imkânlarla bambaşka yorumlarını izlediğimiz müzikal uyarlamalarını saymıyorum bile… Fakat bu yazı, sinema ve tiyatronun ilişkisine, uyarlamalar üzerinden yaklaşmayacak. Konumuz, tiyatro sahnesini gerçek anlamda beyaz perdeye taşıyan, tiyatro sahnesini âdeta bir karakter olarak kullanan filmler.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-12T13:27:39.927Z.jpeg" alt="Vanya on 42nd Street (1994, Louis Malle)"><figcaption>Vanya on 42nd Street (1994, Louis Malle)</figcaption></figure>Vanya Dayı bir tiyatroyu nasıl kurtardı? Louis Malle'in ölmeden önceki son filmi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWQzZjU1OTZjNzUwMDAwN2NkM2JkNiZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWY2MzFmZmNjMTZjYmEwMDA5ZTNkYmJhJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbWRiLmNvbSUyNTJGdGl0bGUlMjUyRnR0MDExMTU5MCUyNTJG"">Vanya on 42nd Street&nbsp;</a> (1994), son yıllarda tiyatro sahnesini her şeyin önüne koyan filmlerden biri. Ve filmin, Çehov'un ülkemizde de defalarca sahnelenmiş oyunu Vanya Dayı'nın bir uyarlaması olması dışında bir özelliği var: Tiyatro sahnesini, sinema diline uygun bir şekilde kullanıyor olması. Wallace Shawn ve Julianne Moore'un başrollerini paylaştığı filmin çekimleri, 1937'de bir sinema salonuna dönüştürülmüş ve 1985'te tamamen kapanmış New Amsterdam Tiyatrosu'nun sahnesinde, bir tiyatro oyununu kayda alır gibi yapılmış. Yıllardır harap durumda olan, hatta New York’un kötü şöhretli kemirgenlerinin yol açtığı hasar nedeniyle sahnesin büyük bir kısmı film ekibi tarafından da kullanılamamış olan bu Broadway tiyatrosu, filmin yeniden gündeme getirmesiyle 1995 yılında Disney tarafından 49 yıllığına kiralanmış, milyonlarca dolar ve iki yıl harcanarak restore edilmiş. Sahne, belki de bu film sayesinde The Lion King, Mary Poppins ve Aladdin gibi kapalı gişe oynayan Broadway müzikallerinin adresine dönüşmüş.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-12T13:54:15.458Z.jpeg" alt="Dogville (2003, Lars von Trier)"><figcaption>Dogville (2003, Lars von Trier)</figcaption></figure>Dogville’in çizgileri: Avrupa sinemasının ustalarından Lars von Trier’in (sonradan üçüncü halkası asla çekilmeyecek olan) Amerika Üçlemesi’nin alametifarikası da tiyatro sahnesini işaret ediyor. Üçlemenin ilk halkası <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWQzZjU1OTZjNzUwMDAwN2NkM2JkNiZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWY2MzFmZmNjMTZjYmEwMDA5ZTNkYmJhJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbWRiLmNvbSUyNTJGdGl0bGUlMjUyRnR0MDI3NjkxOQ=="">Dogville</a>’de (2003) Nicole Kidman’ın kariyerindeki en iyi performanslardan birine sahne olan, gerçekten de bir sahne. Hikâyenin geçtiği köydeki tüm binaların duvarları, objeler dışındaki tüm detaylar tebeşirle sahne üzerine çizilmiş sınırlardan ibaret. Oyuncuların sahneyle ilişkisini, sahneye görsel efektlerle iliştirilmiş notlarla tuhaf bir sinema deneyimine dönüştüren, yarım kalan üçleme, Manderlay (2005) ile devam etmişti.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-12T13:55:44.554Z.jpeg" alt="Birdman (2014, Alejandro González Iñárritu)"><figcaption>Birdman (2014, Alejandro González Iñárritu)</figcaption></figure>Tek planda Birdman: Alejandro González Iñárritu’nun En İyi Film dâhil dört dalda Oscar ödüllü filmi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWQzZjU1OTZjNzUwMDAwN2NkM2JkNiZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWY2MzFmZmNjMTZjYmEwMDA5ZTNkYmJhJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbWRiLmNvbSUyNTJGdGl0bGUlMjUyRnR0MjU2MjIzMg=="">Birdman</a> (2014), tek planda çekilmiş gibi gözükmesini sağlayan sinematografisi ve tek günde, tek mekânda geçmesine rağmen hiç kaybolmayan dinamizmiyle son yılların en yaratıcı filmlerinden biri. Filmin kahramanı, eski bir Hollywood serisinde Birdman adlı süper kahramanı canlandıran aktör Riggan Thompson, yıllar ciddiye alınabilmek için bir Broadway oyunu sahneye koymaya karar veriyor. Oyunun ön gösteriminin hemen öncesinde geçen filmde Riggan’ın ortağı, rol arkadaşları, sahne arkası ekibi, eski eşi, kızı ve memnun etmesi zor bir eleştirmenle diyalogları, tiyatronun sahnesinden kulisine, çatısından arka sokağına kadar her yerini kullanan bir laf maratonuna dönüşüyor. Bu bir tek mekân filmi ve o tek mekân bir tiyatro.Birkaç öneri daha: Sinemada tiyatro. Son olarak tiyatroyu, tiyatrocuları ve sahneyi sinemaya taşıyan, farklı türlerden birkaç öneri daha eklemek isterim: Her ikisi de 1930’ların Londra sahnelerinde geçen Annette Bening’li Being Julia (2004) ve Judi Dench’li Mrs. Henderson Presents (2005), Orson Welles'in sahneye koyduğu Julius Caesar oyunun sahne arkasında yaşananları konu alan Me and Orson Welles (2008) ve Juliette Binoche'un yıllar önce genç oyuncusu olarak rol aldığı iki kişilik oyunda bu kez yaşlı oyuncusu olarak rol almaya hazırlanmasını konu alan Clouds of Sils Maria (2014). Önerileri not aldıysanız, sinemaya kısa bir ara… Bu hafta ekranımızda İstanbul Tiyatro Festivali var.

Mary Poppins ile ilgili hikayeler