17 Aralık 2010’da Tunus’taki protestolarla yayılan&nbsp;Arap Baharı sonrasında, demokratikleşmenin sağlanması yönünde adımlar atan tek ülke yine Tunus olduğu için “Arap Baharı’nın tek kazananı” şeklinde anılıyordu. Geçtiğimiz haftalarda tekrar başlayan protestolarla bu unvanın hatalı olduğunu net bir şekilde gözlemledik. Protestolarda yansıtılan talepler ne, taraflar kim, devletin tepkisi ne oldu ve bundan sonra neler gözlemleyebiliriz?<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2021-02-03T18:20:41.084Z.jpeg" alt="Tunus protestoları"><figcaption>Kaynak: Reuters</figcaption></figure><ul><li>Tunus'ta seyyar satıcı Muhammed Buazizi’nin, ekonomik sıkıntılara ve ülkedeki yolsuzluklara tepki olarak sokakta kendini yakmasıyla alevlenen, önce ülkede sonra da bölgede yayılan protestolardan 10 yıl sonra Tunus vatandaşları, özellikle de işçi sınıfı ve genç kesim, devrime ve demokratikleşme adımlarına rağmen yaşam standartlarının iyileşmemesine duydukları öfkeyi sokağa taşıdı. &nbsp;</li><li>Neler olmuştu? Tunus’un 2010-2011&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWFlODQ0MzcxNTc2MDAwNjhjOWZlZSZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWY5ODgzMmQ1MDM5NjQwMDA2ZmIxNjUxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5icml0YW5uaWNhLmNvbSUyNTJGZXZlbnQlMjUyRkphc21pbmUtUmV2b2x1dGlvbg=="">Yasemin Devrimi</a> ardından ülke içindeki İslamcı ve laik tarafların anayasanın içeriği konusunda yaşadığı anlaşmazlıklar, 2014 yılında yeni anayasanın kabulüyle son bulmuştu. “En genç demokrasi” olarak da adlandırılan Tunus, 2019 yılında genel seçimlere&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWFlODQ0MzcxNTc2MDAwNjhjOWZlZSZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWY5ODgzMmQ1MDM5NjQwMDA2ZmIxNjUxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmNhcm5lZ2llZW5kb3dtZW50Lm9yZyUyNTJGcHVibGljYXRpb25zJTI1MkZpbnRlcmFjdGl2ZSUyNTJGdHVuaXNpYW4tZWxlY3Rpb25zLTIwMTk="">gitmişti</a> ve bu seçimler sırasında seçmenlerin göz önünde bulundurduğu üç ana konu vardı: %15 işsizlik oranına sahip bir ekonomi, IŞİD ve El-Kaide’nin bomba saldırılarının yarattığı güvensizlik ortamı ve hükümetin vatandaşların ihtiyaçlarını karşılayacak hizmet vermemesi. &nbsp;</li><li>“Korkmayın! Sokaklar, halkındır!”: Yasemin Devrimi sırasında çocuk yaşta olan şimdiki genç protestocular, devrilen baskıcı rejime tanık olmasalar da devrimin anlatımı küllenmemiş olacak ki ülkede demokratik ve ekonomik reformların eksikliğine karşı vatandaşları sokağa davet ettiler. Bu kez dile getirilen sorunlar arasında polis baskısı, yolsuzluk ve fakirlik var. Başkent Tunus’ta “Ne polis ne İslamcı, insanlar devrim istiyor!” sloganları&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWFlODQ0MzcxNTc2MDAwNjhjOWZlZSZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWY5ODgzMmQ1MDM5NjQwMDA2ZmIxNjUxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5mcmFuY2UyNC5jb20lMjUyRmVuJTI1MkZhZnJpY2ElMjUyRjIwMjEwMTIzLWh1bmRyZWRzLXByb3Rlc3QtY29ycnVwdGlvbi1hbmQtcG9saWNlLWJydXRhbGl0eS1pbi10dW5pc2lh"">atıldı</a>. Bir protestocu Reuters’a “Bütün sistem değişmeli. Sokaklara geri döneceğiz ve devrimden sonra yolsuz elitlerin gasp ettiği özgürlüklerimizi ve onurumuzu geri alacağız,”&nbsp;dedi. &nbsp;</li><li>Meşişi hükümetinin tepkisi: Protestocuların polisle çatıştığı şehirler olan Silyana, Kassarin, Sousse ve Bizerte’de polislerin yanında asker de konuşlandıran Tunus hükümetinin Savunma Bakanlığı, askerî konuşlandırmanın ardından ülkenin “sakin” olduğu açıklamasında&nbsp;bulundu. Öte yandan, taş ve molotofkokteyli fırlatan protestoculara karşı güvenlik güçleri biber gazı ve tazyikli su&nbsp;kullanıyor. İçişleri Bakanlığı'nın 18 Ocak açıklamasına göre 630 kişi tutuklandı, fakat insan hakları gruplarının tahminine göre tutuklanan 1.000 kişi civarında protestocu var. Gösterilerin en çok yaşandığı şehirlere bakıldığında bölgesellik yerine ekonomik zorlukların etkisi görülüyor. &nbsp;</li><li>Partilerin ve siyasilerin tepkileri: Muhalif Özgür Anayasa Partisi (ÖAP) Genel Başkanı Abir Musa, hükümete verilen güvenoylarının geri çekilmesi için parlamentodaki bloklara çağrıda&nbsp;bulundu. Eylül 2020’de Meşişi Hükümetine güvenoyu veren Yaşasın Tunus partisi başkanı Mustafa bin Ahmed ise parlamentonun polis kuşatması altında olduğunu ve bu şartlarda bakanlıklar için güvenoyu oturumu yapılmaması gerektiğini&nbsp;açıkladı. Eski Bakan Mohamed Abbou ise Başbakan Hişam el-Meşişi’ye tavsiye niteliğinde yaptığı Facebook açıklamasında işsiz, dışlanmış ve baskının şairi olmuş bir çoğunluk olduğunu ve geç olmadan istifa etmesi gerektiğini&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWFlODQ0MzcxNTc2MDAwNjhjOWZlZSZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWY5ODgzMmQ1MDM5NjQwMDA2ZmIxNjUxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5zaGVtc2ZtLm5ldCUyNTJGYXIlMjUyRiUyNTI1RDglMjUyNUE3JTI1MjVEOSUyNTI1ODQlMjUyNUQ4JTI1MjVBMyUyNTI1RDglMjUyNUFFJTI1MjVEOCUyNTI1QTglMjUyNUQ4JTI1MjVBNyUyNTI1RDglMjUyNUIxXyUyNTI1RDglMjUyNUEzJTI1MjVEOCUyNTI1QUUlMjUyNUQ4JTI1MjVBOCUyNTI1RDglMjUyNUE3JTI1MjVEOCUyNTI1QjEtJTI1MjVEOCUyNTI1QUElMjUyNUQ5JTI1MjU4OCUyNTI1RDklMjUyNTg2JTI1MjVEOCUyNTI1QjNfJTI1MjVEOCUyNTI1QTclMjUyNUQ5JTI1MjU4NCUyNTI1RDglMjUyNUEzJTI1MjVEOCUyNTI1QUUlMjUyNUQ4JTI1MjVBOCUyNTI1RDglMjUyNUE3JTI1MjVEOCUyNTI1QjEtJTI1MjVEOCUyNTI1QTclMjUyNUQ5JTI1MjU4NCUyNTI1RDklMjUyNTg4JTI1MjVEOCUyNTI1QjclMjUyNUQ5JTI1MjU4NiUyNTI1RDklMjUyNThBJTI1MjVEOCUyNTI1QTklMjUyRjI3MzY5MSUyNTJGJTI1MjVEOCUyNTI1QjklMjUyNUQ4JTI1MjVBOCUyNTI1RDklMjUyNTg4LSUyNTI1RDklMjUyNTg0JTI1MjVEOSUyNTI1ODQlMjUyNUQ5JTI1MjU4NSUyNTI1RDglMjUyNUI0JTI1MjVEOSUyNTI1OEElMjUyNUQ4JTI1MjVCNCUyNTI1RDklMjUyNThBLSUyNTI1RDglMjUyNUFEJTI1MjVEOSUyNTI1ODMlMjUyNUQ5JTI1MjU4NS0lMjUyNUQ4JTI1MjVBNyUyNTI1RDklMjUyNTg0JTI1MjVEOCUyNTI1QjklMjUyNUQ4JTI1MjVCNSUyNTI1RDglMjUyNUE3JTI1MjVEOCUyNTI1QTglMjUyNUQ4JTI1MjVBNyUyNTI1RDglMjUyNUFBLSUyNTI1RDklMjUyNTg2JTI1MjVEOCUyNTI1QjIlMjUyNUQ4JTI1MjVCOS0lMjUyNUQ4JTI1MjVCOSUyNTI1RDklMjUyNTg2JTI1MjVEOSUyNTI1ODMtJTI1MjVEOCUyNTI1QTclMjUyNUQ5JTI1MjU4NCUyNTI1RDglMjUyNUI0JTI1MjVEOCUyNTI1QjElMjUyNUQ4JTI1MjVCOSUyNTI1RDklMjUyNThBJTI1MjVEOCUyNTI1QTktJTI1MjVEOSUyNTI1ODglMjUyNUQ4JTI1MjVBNyUyNTI1RDglMjUyNUIzJTI1MjVEOCUyNTI1QUElMjUyNUQ5JTI1MjU4MiUyNTI1RDklMjUyNTg0LSUyNTI1RDglMjUyNUE1JTI1MjVEOSUyNTI1ODYtJTI1MjVEOSUyNTI1ODQlMjUyNUQ5JTI1MjU4NS0lMjUyNUQ4JTI1MjVBQSUyNTI1RDglMjUyNUIzJTI1MjVEOCUyNTI1QUElMjUyNUQ4JTI1MjVCNyUyNTI1RDglMjUyNUI5LSUyNTI1RDklMjUyNTg1JTI1MjVEOCUyNTI1QUQlMjUyNUQ4JTI1MjVBNyUyNTI1RDglMjUyNUIzJTI1MjVEOCUyNTI1QTglMjUyNUQ4JTI1MjVBOS0lMjUyNUQ4JTI1MjVBNyUyNTI1RDklMjUyNTg0JTI1MjVEOSUyNTI1ODElMjUyNUQ4JTI1MjVBNyUyNTI1RDglMjUyNUIzJTI1MjVEOCUyNTI1QUYlMjUyNUQ5JTI1MjU4QSUyNTI1RDklMjUyNTg2"">yazdı</a>. &nbsp;</li><li>Uluslararası arenada protestolar: Uluslararası Af Örgütü yaptığı açıklamada “vandalizm ve yağmalama bile olsa, kolluk kuvvetleri kesinlikle gereksiz veya orantısız güç kullanmamalıdır” diyerek toplanma ve ifade özgürlüğünü kullanan protestoculara uygulanan şiddetin durdurulması ve tutukluların serbest bırakılması için Tunus otoritelerine çağrıda&nbsp;bulundu. &nbsp;</li><li>Neler gözlemleyebiliriz? Protestoların kısa zamanda yayılması halkın motivasyonunu gösterse de hareketin lider veya temsilci eksikliği, ana partiler tarafından söylemler haricinde destek görmemesi ve hükümetin gösterdiği orantısız güç dolayısıyla yaşanan hızlı ilerleyiş çok uzun sürmeyebilir. Ek olarak, son zamanlarda Çin ile sıkı&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWFlODQ0MzcxNTc2MDAwNjhjOWZlZSZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWY5ODgzMmQ1MDM5NjQwMDA2ZmIxNjUxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnRoZWRpcGxvbWF0LmNvbSUyNTJGMjAxNCUyNTJGMDYlMjUyRmNoaW5hLWFuZC10dW5pc2lhLWEtcXVpZXQtcGFydG5lcnNoaXAlMjUyRg=="">iş birliği</a> içinde bulunan Tunus hükümetinin, Çin üretimi yapay zekâ teknolojisini kullanarak protestocuları daha kısa zamanda tespit etmesi dolayısıyla tutuklamaların artarak devam etmesi de beklenebilir.</li></ul>

Muhammed Buazizi ile ilgili hikayeler