ABD başkanlık seçim sürecinde 15 eyalette aynı gün önseçim yapılan Süper Salı’nın ardından Çarşamba sabahı Cumhuriyetçi Parti’nin Başkanlık adaylığı için yarışan iki adayından biri olan Nikki Haley, adaylıktan çekildiğini açıkladı. Böylece Kasım ayındaki yerel seçimlerde başkanlık yarışının eski ABD Başkanı Donald Trump&nbsp;ve ABD Başkanı&nbsp;Joe Biden arasında olacağı kesinleşmiş oldu.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ABD’de önseçim sistemi:&nbsp;Başkan adaylarının belirlenmesi, önce belli eyaletlerde parti toplantıları (caucus) sonra da her eyalette oy kullanma (önseçimler/primaries) ile tamamlanıyor. Önseçimlerde bazı eyaletlerde sadece parti üyeleri oy kullanabilirken diğerlerinde genel seçimlerde oy kullanma hakkı olan herkes oy verebiliyor. Bu önseçimlerde, seçmenler başkan adayları arasından seçim yapmıyor, eyaletlerindeki parti delegeleri arasında seçim yapıyor. Daha sonra delegeler kendi eyaletlerindeki parti başkan adayını seçiyor. Delegelerin desteğinin hangi adaydan yana olduğu çoğunlukla belli olduğu için önseçimlerin sonucunda iki partinin başkan adaylarını tahmin etmek de zor olmuyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kısaca seçim takvimi: Ocak ayında Iowa’da başlayan önseçim oylamaları, her eyaletin seçim takvimi ve kurallarına göre, Haziran ayına kadar devam ediyor. Kasım ayında yapılacak genel seçimlerin sonunda seçilen yeni başkan, 20 Ocak 2025 günü resmen işe başlayacak. Birçok adayla başlanan yarışta en son Florida Valisi Ron DeSantis’in de yarıştan çekilmesiyle, seçim iki adayla devam edilse de Cumhuriyetçilerin Trump desteği Haley desteğinden çok daha fazlaydı. Öte yandan, Trump, bazı anketlerin öngördüğü puan farkını da yakalayamadı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Amerika’nın Trump açmazı:&nbsp;Başkanlık süresi bittiğinden beri hakkında büyük davalar açılan Trump’ın gündemini takip etmek için adeta hukuk fakültesi diploması gerekiyor. Cumhuriyetçilerin en çok desteklenen başkan adayı olmasının yanında Trump’ın güncel <a fr-original-style="" href="https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2024/03/donald-trump-legal-cases-charges/675531/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">rakamlarla</a> 91 ağır suç davası var. Bunlardan en önemlileri, geçen yıl Nisan ayında Aposto Spektrum’da biraraya <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/new-yorkta-tarihi-gun-donald-trump-durusmasi-1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">getirdiğim</a> cinsel istismar ve hakaret davası ve 6 Ocak ‘Save America’ mitinginin Kongre baskınına yol açmasıyla ilgili. Ayrıca Florida’daki evinde Oval Ofis’i teslim ederken geri vermesi zorunlu 15 kutu resmî evrak bulunması da önemli davaları arasında yer alıyor. Trump'ın davalarından biri de 2020 seçimlerinde Georgia eyaletinde seçime hile karıştırması suçlaması. Bir suçlamanın kanıtlanması bile bir siyasetçinin kariyerini bitirebilecekken Trump, bu davaları kendisine karşı savaş açan demokratların "cadı avı" olarak addediyor. Ülkede aldığı destek, "mağdur siyaseti"nin Amerikalı seçmenler için de işlediğini gösteriyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Oy pusulasından ismi silinsin":&nbsp;Öte yandan, var olan davalar sadece Trump tarafından kullanılmıyor. Geçen yıl Colorado, Illinois ve Maine eyaletlerinin yüksek mahkemeleri, hakkındaki 6 Ocak Capitol binası saldırısı suçlamalarından, ABD Anayasası’nın 14. ek maddesinin 3. fıkrası gereğince, Donald Trump’ın Başkan adaylığından diskalifiye olması ve pusuladan adının çıkarılması kararını <a fr-original-style="" href="https://whyy.org/articles/election-2024-trump-supreme-court-ballot-decision/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vermişti</a>. Bu fıkra, "ABD Anayasası’nı destekleyeceğine yemin eden ve daha sonra buna karşı ayaklanma veya isyana karışan ya da düşmanlarına yardım veya yataklık eden herhangi bir devlet memurunun görevden menedilmesi"ni belirtiyor. Var olan hukuki yüküyle adaylığını devam ettirmesi konusundaki endişeler yerinde olmakla beraber, eyalet mahkemelerinden gelen bu talebin gerçekleştirilmesi için yasal bir zemin mevcut değil. Sonuçta pusulada bir Cumhuriyetçi Parti başkan adayı bulunmak durumunda ve seçim sonucunda bütün eyaletlerin başkanı bir kişi olacağından, önseçimlerin sonucunda adaylığı Trump kazandığı takdirde pusulada isminin yer almaması pratikte bir şey değiştiremeyecek.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 0px; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aynı kararı almak için başka eyaletlerde de davalar açılırken, mahkeme kararlarının uygulanması için federal mahkeme olan Anayasa Mahkemesi’nin kararı gerekiyordu ve başkanlık sürecindeki atamalarından dolayı Trump lehine karar çıkması bekleniyordu. Karar, Süper Salı’dan bir gün önce, Trump lehinde açıklandı, savunma, sözü geçen Anayasa ek maddesinde sayılan memurluk makamları arasında Başkan veya Başkanlık ofisi geçmediği için, maddenin başkanlık ofisinde bulunanlara uygulanamayacağı yönündeydi. Bu süreç, bir yandan belli eyaletlerde Trump karşıtlığını gösterirken, diğer yandan, Trump’ın mağduriyet siyasetine de yeni bir madde olarak eklendi, dolayısıyla Trump destekçilerinin daha da yoğun ve hareketli olmasına katkı sağlamış olabilir.&nbsp;</li></ul></li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Süper Salı gündemi:&nbsp;Salı gecesi sayımlar devam ederken görünen tabloda Süper Salı eyaletlerinin çoğunda Trump-Biden yarışı görüldü. Vermont eyaleti Haley’in zaferiyle sonuçlandı. Süper Salı önseçimleri ardından desteğin düşük olduğu gören Haley, Çarşamba sabahı yarıştan çekildiğini duyurdu. Böylece Trump, Cumhuriyetçi Parti’nin kalan son başkan adayı oldu.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nikki Haley oyları Başkanlık seçimlerinde nereye kayacak:&nbsp;Başkanlık seçiminin Biden ve Trump arasında olacağı nerdeyse kesinleşmişken önseçimlerdeki Haley oyları da seçmenin isteksizce Trump’a oy verebileceğini veya Biden’a şans verebileceğini göstermesi açısından önemli. BBC Kuzey Amerika muhabiri Zurcher "Trump’ın büyük görevinin Haley oylarını kazanmak" olduğunu belirtirken, BBC'nin ABD muhabiri Brandon Drenon, federal kayıtlara göre Haley’in seçim kampanyasında kullanabileceği 14 milyon dolar olduğunu, yarıştan çekildiğinde paranın nereye gideceğini sorguladı. Fonun geri kalanının Trump’ın kampanyasının devamı için transfer edilebilecekken, yarıştan çekilen adayların genelde bu parayı siyasi kariyer için kullandıklarını belirtti.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Kararsız" oylarıyla Gazze politikasına tepki:&nbsp;Michigan ve Minnesota gibi Demokrat Parti eğilimli eyaletlerde bu yıl çok yüksek seviyelerde "kararsız" oy kullanılıyor. Seçmenler, Biden hükümetinin Gazze politikasını ve İsrail desteğini desteklemedikleri için önseçimlerde kararsız oy kullandıklarını belirtiyorlar. Bu oylar başkanlık seçimlerinde muhtemelen Trump'a kaymayacak çünkü Trump daha da İsrail destekçisi bir siyasetçi olarak biliniyor. Fakat bu durum, Demokrat Parti destekçilerinin seçime katılmamasına ve bazı eyaletlerde yarışın beklenmedik sonuçlara varmasına yol açabilir.</li></ul>

Yerel ve uluslararası gündemi yakalamak için bir başucu kaynağı; her hafta seçim dosyaları, kamuoyu araştırmaları, analizler ve Son Düzlük podcastle yayında!

Türkiye'yi yakala, dünyayı anla.

Spektrum

ABD başkanlık seçim sürecinde 15 eyalette aynı gün önseçim yapılan Süper Salı’nın ardından Cumhuriyetçi Parti’nin başkanlık adaylığı için yarışan iki adayından biri olan Nikki Haley istifa etti. Kasım ayında yapılacak seçimlerde Trump ve Biden'ın yarışacağı kesinleşti. Peki neler oldu, öngörüler neler? 

Amerika’da gündem: Süper Salı 

7 Ekim'de Hamas'ın saldırılarından sonra İsrail’in Gazze’de başlattığı askerî harekat, uzun süredir "uluslararası hukuku ihlal" suçlamalarıyla gündemdeydi. Güney Afrika bu suçlamaları 29 Aralık'ta Uluslararası Adalet Divanı'na taşıdı. Güney Afrika'yı temsil eden avukatların Gazze'de Filistin halkına karşı soykırım yapıldığı suçlamasıyla açtığı davada ilk duruşma, 11 Ocak günü görüldü.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan:&nbsp;ABD'de anayasal haklarla ilgili çalışmalar yürüten CCR (Center for Constitutional Rights), "soykırımı engellememek, soykırıma yardım ve yataklık etmek" iddialarıyla ABD Başkanı Joe Biden, Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Savunma Bakanı Lloyd Austin’e dava açtı. Davayı dünya çapında 77 grup destekledi.</li></ul>Dava üzerinden "İsrail devleti kendini nasıl savunuyor?", "İlk duruşma ve dava süreci İsrail’de nasıl bir tepki yarattı?", "Verilen karar savaşın geleceğini nasıl etkiler?", "Güney Afrika’nın davacı olmasının ardında yatan sebepler neler?", "ABD Başkanı ve bakanlarına yönelik suçlamaların temelleri neler?"&nbsp;sorularına yanıt arayacağız.&nbsp;Uluslararası Mahkemeler ve İsrail:&nbsp;Gündemi aktarmadan önce iki önemli uluslararası mahkemeyi ve İsrail’in bu mahkemelere göre konumunu hatırlatmakta fayda var. Bunlar Roma Statüsü ile kurulan Uluslararası Ceza Mahkemesi&nbsp;(UCM/ ICC) ve 1945 yılında Birleşmiş Milletler altı ana organından biri olarak kurulan Uluslararası Adalet Divanı&nbsp;(UAD/ICJ). UCM'ye üyelik, devletlerin Roma Statüsü'nü imzalamasına bağlıyken UAD üyeliği BM Anlaşması'nın imzalanmasıyla yani BM üyeliğiyle gerçekleşiyor.&nbsp;Türkiye, Çin, Hindistan ve Kuzey Kore; Roma Statüsü'nü imzalamayan devletler arasındayken ABD, İsrail, Mısır, İran, Rusya, Suriye gibi ülkeler statüyü imzalamış ama onaylamamış devletler arasında bulunuyor. UCM kişi sorumluluğunu esas alarak gerçek kişileri yargılarken UAD devletlerin taraf olduğu davalara bakıyor. Dolayısıyla hükümetlerin ve kişilerin UCM dava ve kararlarından kaçınmaları kolayken, UAD dava ve kararlarının etkisi daha büyük olabiliyor. Uluslararası hukukun en büyük sorunlarından birinin kanuna riayetin sağlanmasını sağlayacak mekanizmaların yetersizliği&nbsp;olduğunu da hatırlatmakta yarar var. Dava başvurularında devletlerin hukuktan ziyade siyasi hesaplamaları takip ettiği, literatürde çokça tartışılan konular arasında.&nbsp;Soykırım davası ve ilk tepkiler: Uluslararası hukuk tanımına göre soykırım iddiası ve tespiti için hem soykırım maksadı hem de bu maksada yönelik sistematik devlet politikası gerekli. Davada soykırım iddiasının en büyük göstergelerinden biri, İsrail askerî harekatının bugüne kadar Gazze'de 22 bini aşkın insanın öldürülmesine, 2 milyon insanın da evlerinden edilmesine yol açması olarak gösteriliyor. Suçlamaya göre, devlet politikası ve askerî harekat, Gazze halkının sistematik olarak yok edilmesi amacına, yani uluslararası hukukta tanımlandığı şekliyle, "soykırım"a işaret ediyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">29 Aralık günü Güney Afrika’nın 84 sayfalık başvurusuyla açılan davaya, İsrail siyasetçilerinin yanında ABD hükümeti&nbsp;de sert tepki gösterdi. 3 Ocak günü açıklama yapan ABD Millî Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby, davayı "değersiz, amaca zarar veren, gerçeklerle bağlantısı olmayan" bir eylem olarak değerlendirdi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bununla birlikte: Güney Afrika heyetinin sunduğu başvuru metni, İsrailli siyasetçilerin Gazze halkını "canavarlaştıran" ve "yok edilmesini öneren" ifadelerini de biraraya getirerek soykırım maksadına işaret edebilecek önemli deliller içeriyor.&nbsp;</li></ul>Davacı Güney Afrika:&nbsp;İnternet üzerinden Gazze’deki durumu bütün dünya aylardır görebiliyorken UAD’ye başvurarak aksiyon alan devletin Güney Afrika olması da &nbsp;7 Ekim saldırılarından hemen sonra Güney Afrika, Hamas’a yardım gönderme olasılığıyla gündeme gelmişti. News 24 <a fr-original-style="" href="https://www.news24.com/news24/world/news/yes-pandor-called-hamas-but-she-did-not-support-killing-israeli-citizens-20231017" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haberine</a> göre Hamas, Güney Afrika Dışişleri Bakanı'ndan destek telefonu almıştı. Güney Afrika hükümeti Hamas yönetimiyle, Gazze halkına yardım göndermek konusunda görüşüldüğünü, Hamas’a askerî yardımın söz konusu olmadığını açıklamıştı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perspektif:&nbsp;Güney Afrika’nın siyasi tarihinde derin iz bırakan kolonyal ve ırkçı yasalara karşı savaş, ülkenin Gazze halkına sempatisinin kaynağı olarak görülebilir. Zira savaşın en başından beri Güney Afrika hükümeti, vatandaşlar arasındaki kutuplaşmanın aksine, Gazze halkının en sesli savunucularından biri. Dava başvurusu ve ilk duruşmada da Güney Afrikalı avukatların suçlamalarını 7 Ekim saldırısı yerine İsrail’in 1948’den beri aldığı aksiyonlar ve özellikle son 17 yıldır Gazze halkını kuşatması üzerine kurması yine bu hassasiyetin bir göstergesi olarak görülebilir.&nbsp;</li></ul>Dava süreci nasıl işleyecek? UAD bünyesinde 9 yıllık göreve seçimle gelen 15 hâkim bulunuyor. Davanın tarafları olan Güney Afrika veya İsrail’den hâlihazırda hâkim bulunmadığı için, sadece bu dava için her iki devletin birer geçici hâkim atama hakkı var. UAD prensipleri gereği hâkimlerin hepsinde olduğu gibi, atanan geçici hâkimler de tarafsız ve bağımsız karar verecek; tarafların temsilcisi olmayacak. Güney Afrika devleti, Güney Afrika Anayasa Mahkemesi eski Asbaşkanı Moseneke’yi seçerken, İsrail ise İsrail Yüksek Mahkemesi eski başkanı olan, aynı zamanda Nazi katliamından sağ kalan Yahudiler arasında yer alan Aharon Barak’ı göreve atadı. Güney Afrika dava beyanında aynı zamanda UAD'den ihtiyati tedbir kararı verilmesini ve Gazze’deki tüm askerî operasyonların acilen durdurulmasını talep etti. Bu nedenle ilk duruşma, dava açılmasından kısa zaman sonra görüldü. Bu talep sonucunda UAD, önümüzdeki haftalarda dava sonuçlanana kadar soykırımın veya riskinin ortadan kaldırılması için taraflar arasında ateşkes kararı alabilir.&nbsp;İlk duruşma ve İsrail’in savunması:&nbsp;İsrail'de sağcı ve hükümete yakın yayın organları, İsrail’in davaya gönderdiği heyetin savunmaya hazırlanma sürecindeki zorlukların altını çizerken Tel Aviv'de ateşkes istemiyle düzenlenen protestolar dikkat çekti. 11-12 Ocak'ta savunma yapan İsrail heyeti, soykırımın hukuki tanımının Nazi katliamı sonrasında netleştiğini ve 7 Ekim Hamas saldırısının Nazi katliamından beri Yahudilere karşı düzenlenen en şiddetli saldırı olduğunu, asıl soykırım niyeti olanların Hamas olduğunu öne sürerek suçlamaları reddetti. Bu çerçevede İsrail heyeti, "varoluşsal bir savaş" verdiklerini, nefsi müdafaa hakkını kullandıklarını, yani Birleşmiş Milletler Anlaşması'nın 51. maddesi ışığında karşı askerî müdahalede bulunulduğunu savundu.Amerika’da Biden, Blinken, Austin üçlüsüne İsrail’e yardım davası:&nbsp;New York merkezli sivil toplum örgütü CCR, İsrail’in Gazze bölgesindeki "soykırımını engellemek konusunda görevini ihmal etmek" ve "İsrail’e yardım ve yataklık etmek" suçlarıyla ABD hükümetinden Başkan Biden, Dışişleri Bakanı Blinken ve Savunma Bakanı Austin'e dava açtı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Açıklama:&nbsp;Kaliforniya yerel mahkemesinde açılan davanın avukatlarından Kathrine Gallagher, The Intercepted gazetesine verdiği <a fr-original-style="" href="https://theintercept.com/2024/01/17/intercepted-gaza-israel-genocide-icj/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">röportajda</a>, "İsrailli siyasetçiler her zaman düşündüklerini söyler ve söylediklerini yapar"&nbsp;diyerek, 7 Ekim saldırılarını izleyen İsrailli askerî ve siyasi liderlerin Gazze halkını Hamas’la bir tutarak bölgenin dış dünyayla bağlantısını kestiklerini belirtti. Suçlamalar ABD'nin, soykırım niyeti işaretleri veren İsrail'e askerî, ekonomik ve diplomatik olarak koşulsuz destek göstermesine dayandırıldı.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bununla birlikte:&nbsp;Gallagher ayrıca UAD'de açılan davadaki gibi ihtiyati tedbir talebinde bulunduklarını yani davanın sonucu belli olmadan önce mahkemenin devam eden soykırım riski taşıyan askerî müdahaleye ABD desteğini engelleme ihtimali bulunduğunu belirtti. İlk duruşma Cuma günü görülecek.&nbsp;</li></ul>Davaların olası sonuçları: Her iki davanın da uzun sürmesi bekleniyor, ama iki davada da önemli olan mahkemenin ilk duruşmalardan sonra vereceği kararlar. İsrail yönetiminin UAD mahkemesinden önümüzdeki günlerde çıkabilecek olan askerî müdahaleyi durdurma kararına uymaması yasal açıdan Başbakan Netanyahu'yu, Ukrayna işgaline devam eden Putin ile aynı noktaya getirir. Dahası, mahkemenin böyle bir karar vermesi soykırımı veya bu riski doğruladığı için diğer devletleri "soykırımı engelleme sorumluluğunu" göz önünde bulundurmaya itebilir. Söz konusu karardan sonra İsrail’i askerî, ekonomik veya diplomatik olarak destekleyen hükümetler, ABD’de açılan dava gibi bir dava riskine girmek istemeyeceklerdir.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan: UAD kararlarının hiçbir devlet tarafından tanınmaması, mevcut uluslararası hukuk sisteminin fiilî çöküşüne işaret etmesi açısından bu sistemi kuran Batı devletleri için riskli bir davranış biçimi olur. Dolayısıyla mahkeme kararlarının belli ölçüde değişime yol açacağı ve soykırım iddiaları doğrulandığı takdirde İsrail’in yasal olarak kısıtlanacağı tahminini yürütmek mümkün.&nbsp;</li></ul>Uluslararası hukuk neden yetmiyor? İsrail-Hamas çatışması ve Filistin sorunu, uluslararası hukukun en büyük sınavlarından biri ve mevcut uluslararası düzenin limitlerini göstermesi açısından, değişime yönelik önemli bir gündem maddesi. Devletlerin kendi aralarındaki sorunları çözmek için devlet yapısı odaklı kurdukları uluslararası hukuk ve mahkemeler düzeni, Hamas gibi devlet dışı aktörler ve Gazze yönetimi gibi fiilî olarak devlet egemenliği olmayan yönetimler konusunda yetersiz kalıyor. Bu durumda devlet dışı silahlı aktörler düzenledikleri saldırıları yasal bir zemine oturtulamıyor ve yaptırım uygulanamıyor. Diğer yandan, devlet egemenliği tanınmayan bir bölgede insanlar hem fiziki hem de yasal anlamda kendilerini savunamaz bir konumda buluyor.

İsrail'in Gazze'de başlattığı askerî harekat uzun süredir "uluslararası hukuku ihlal" suçlamalarıyla gündemdeydi. Güney Afrika, 29 Aralık'ta bu suçlamaları Uluslararası Adalet Divanı'na taşıdı. ABD'de ise Başkan Biden, "soykırım"a yardım ve yataklık etmekle suçlandı.

İsrail, Lahey'de 'soykırım'la yargılanıyor

Erdoğan hükümeti, Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ni gerekçe göstererek, Ukrayna’ya hibe edilen İngiliz mayın avlama gemilerinin İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı’ndan geçmesine izin vermediğini açıkladı. Öte yandan, Karadeniz’de mayın avlama çalışmaları, 2023’ün sonlarına doğru Romanya, Bulgaristan ve Türkiye’nin NATO gündemine getirdikleri bir konuydu.2023 yılı boyunca Rusya-Ukrayna savaşıyla beraber, Karadeniz’de sayısı giderek artan ve gemi kazalarına, sivil ölümlerine sebep olurken bölge ticaretini de olumsuz etkileyen mayınların artışı&nbsp;üzerine konuşuldu.&nbsp;Mayın tarlası Karadeniz Savaş devam ettikçe Rusya’nın Ukrayna kıyılarının kullanılmaması için Karadeniz’e yerleştirdiği mayınların sayısı giderek arttı. Bu mayınlar gündeme gemi kazaları <a fr-original-style="" href="https://www.france24.com/en/europe/20231228-cargo-ship-hits-naval-mine-in-black-sea-en-route-to-ukraine" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haberleriyle</a> düşerken Ukrayna Deniz Kuvvetleri Komutanı Koramiral Neizhpapa, 2 Temmuz’da "ilk fırsatta mayın avı operasyonu düzenlenmesi gerektiğini" belirtti. Bu gerekliliğin nedenlerinden biri de Rusya’nın Dinyeper Nehri’ne bariyer kurmak için yerleştirdiği mayınların da nehrin akıntısıyla Karadeniz’e döküldüğü endişesiydi. Dinyeper, Rusya’dan doğup, Belarus ve Ukrayna sınırlarından geçerek Karadeniz’e ulaştığı için miktarı bilinmeyen mayınların çoğunun Karadeniz’e yerleştirilen <a fr-original-style="" href="https://www.forbes.com/sites/davidaxe/2023/10/25/russian-planes-reportedly-dropped-mines-along-ukraines-safe-corridor-for-grain-ships/?sh=4fe520f66a58" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mayınlara</a> ek olarak yine havzada biriktiği yönünde tahminler bulunuyor.NATO’nun Karadeniz gündemiKoramiral Neizhpapa aynı zamanda NATO üyesi diğer devletlerin katılmasını gerektirecek "çeşitli anlaşmaların" var olduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.radiosvoboda.org/a/news-chorne-more-rozminuvannya-vms-viyna/32485875.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtmişti</a>. Bu anlaşmalardan en önemlisi, 1999 yılından beri aktif olan, başta Akdeniz odaklı, yıllar içinde Adriyatik ve Karadeniz’de de operasyonlar düzenleyen NATO Daimi Mayın Karşıtı Tedbirleri Görev Grubu-2 (SNMCMG-2). 2022 yılında bir yıl süreyle Türkiye’nin komutasına geçen birim, 2021 yılında da Karadeniz’de İspanya'dan ESPS Rayo, İtalya'dan ITS Viareggio, Türkiye'den TCG Edincik, Romanya'dan ROS Lt. Lupu Dinescu ve Bulgaristan'dan BGS Shkval gemileri ile operasyon <a fr-original-style="" href="https://navalpost.com/nato-mcm-group-returns-to-black-sea/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yapmıştı</a>.Karadeniz için yeni grup&nbsp;NATO üyeleri Bulgaristan, Romanya ve Türkiye ise Karadeniz mayın avı konusunda en aktif ülkeler olarak göze çarpıyor. Bulgaristan Savunma Bakanı’nın yaptığı <a fr-original-style="" href="https://euractiv.bg/section/%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0/news/%D0%B1%D1%8A%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%8F-%D1%80%D1%83%D0%BC%D1%8A%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D0%B8-%D1%82%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F-%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%8F%D1%82-%D0%BE%D1%89%D0%B5-%D0%B4%D1%8A/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklamaya</a> göre, Ağustos 2023’te Türkiye’nin girişimleriyle başlayan süreç sonucunda üç ülke mutabakata vardı. Karadeniz Mayın Karşıtı Tedbirleri Görev Grubu'nu (MCM Black Sea) kurmak üzere 11 Ocak günü mutabakat zaptı imzalanacak. Moskova’nın "Karadeniz’de her gemiyi askerî tehdit" olarak algılayacağını belirttiğini hatırlatan Bulgaristan Savunma Bakanı Tagarev, Aralık ayında Yunanistan kargo gemisinin geçirdiği kazayı hatırlatarak riskleri en aza indirmenin önemini dile getirdi. Kurucu ülkeler, diğer NATO üyesi ülkelerin desteğini de beklediklerini belirtiyor. Öte yandan, Türkiye bu gündemde ilginç bir açıklamada bulundu.İngiliz gemilerine Montrö engeliBölge güvenliği konusundaki iletişime önayak olduktan sonra, Türkiye’nin Montrö Sözleşmesi'ni uygulama şekli dikkat çekti. İngiliz hükümeti, Ukrayna’nın deniz operasyonlarına destek olmak için Kraliyet Donanması'na ait iki mayın toplama gemisini Ukrayna’ya hibe etme kararı aldı. Gemilerin Karadeniz’e ulaşması için Boğazlar'dan geçmesi şart. Hükümete bağlı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, geçen Salı günü X üzerinden paylaştığı <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/dmmiletisim/status/1742164208714707318" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gönderide</a> İngiltere’nin Ukrayna’ya bağışladığı iki mayın arama gemisinin "savaş devam ettiği sürece Türkiye'deki boğazlardan Karadeniz’e geçişine izin verilmeyeceğini" bildirdi. Uygulamanın gerekçesi "Türkiye, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik özel askerî operasyonunu derhal ‘savaş’ olarak nitelendirdi ve Montrö Boğazlar Rejimi Sözleşmesi’nin 19. maddesi uyarınca Boğazları, savaşan tarafların (Rusya ve Ukrayna) savaş gemilerine kapattı" ifadeleriyle açıklandı.&nbsp;Çelişkili kararGerekçe, savaşa taraf olmayan ülkelere kapatılmayan Boğazlar'dan, Ukrayna’ya hibe edilmesi sebebiyle İngiliz gemilerinin geçiş izni verilmemesi ve mayın toplama gemilerinin savaş gemisi kategorisinde olmasına rağmen atak değil savunma aracı olması dolayısıyla bir tehdit yaratmadığı üzerine kurulmuştu. Erdoğan hükümetinin bu kararında Batı ülkeleriyle Rusya arasında denge kurmaya çalışıldığı yorumu yapılabilir. İngiltere Savunma Bakanlığı Sözcüsü, Montrö engelini beklediklerini Aralık ayında da <a fr-original-style="" href="https://www.politico.eu/article/grant-shapps-defense-europe-must-defend-itself-with-us-support-in-doubt/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtmişti</a>; Koramiral Neizhpapa ise konuşmasında mayın tehlikesinin savaş bittikten sonra da devam edeceğini, dolayısıyla mayın toplama gemilerinin savaş bittikten sonra da çok işi olduğunu dile getirmişti.&nbsp;Çok benzerini Romanya satın alıyorİngiliz Kraliyet Donanması, 1978-1988 yılları arasında 13 adet mayın karşıtı savaş gemisini kullanıma açılmıştı. İngiliz Parlamentosu’nun yayımladığı 2021 yılı Savunma Komuta&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/CBP-9181/CBP-9181.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Raporu'nda</a>, bu gemilerin bir kısmının kullanımdan çıkarılacağı ve yerlerine Fransa ile birlikte geliştirilecek yeni gemilerin getirileceği duyurulmuştu. Eski gemilerden ikisi Ukrayna’ya hibe edilmeye çalışılırken, iki tanesinin de Romanya’ya satılması dikkat çekici bir <a fr-original-style="" href="https://www.royalnavy.mod.uk/news-and-latest-activity/news/2023/september/28/230928-blyth-and-pembroke-sold" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gelişme</a> olarak göze çarpıyor. Eylül ayında verilen kararla satın alınan iki gemi, Karadeniz Mayın Karşıtı Tedbirleri Görev Grubu’na Romanya Donanması ile katılacak. Litvanya, Estonya ve Yunanistan’ın da eski Kraliyet Donanması mayın karşıtı gemilerinden satın alması planlanıyor.&nbsp;Karadeniz güvenliğinde değişim olur mu? Mayın tehlikesi konusunda gözler Karadeniz’de. Öte yandan Rusya’nın denize yerleştirilen mayınları önemli bir saldırı aracı olarak kullanılmaya devam edecek gibi gözüküyor. Karadeniz ticaretini ve sivil gemileri de tehlikeye atan mayınların temizlenmesi için operasyonlar ise henüz başlamadı.&nbsp;

Karadeniz komşusu ülkeler arasında gelişen mayın avlama gündemi ve mayın avlamanın Karadeniz güvenliği üzerinde yaratabileceği etkiler...

Karadeniz gündemi: Mayın toplama gemileri

Sahada sıcak çatışmalar devam ederken, uluslararası gündemde de yerini koruyan Hamas-İsrail savaşı konusunda keskin görüş ayrılıklarını bir önceki yazımda vurgulamıştım. Bu yazımda, bireysel bazda farklı anlayış ve yorumlamalara rağmen,&nbsp;Erdoğan hükümetinin gündemin ana anlatımını elinde tutmaya çalıştığı gözleminden yola çıkarak,&nbsp;ana akım medyada yer almayan bölgesel sayılabilecek güçlerin Hamas-İsrail savaşını ele alış biçimlerine, öne çıkan stratejik kaygılarına yer vereceğim.&nbsp;Hükümetler, bazı uluslararası gündemlerle ilgili toplum algısını kontrol etmek için bu gelişmelerin anlatımlarını kontrol edip hem kendi tabanlarından destek alırken karşıt anlatım ve fikirlerin de yaygınlaşmasını engellemeyi amaçlarlar. Terör, savaş suçu, din, siyasi kimlik, egemenlik hakkı gibi farklı seviyelerde insanların duygusal, devletlerin de stratejik olarak yakından takip ettiği bu savaş, bu yönüyle çok dikkat çekiyor. Yazıda ele aldığım Türkiye, İran, Suudi Arabistan farklı sebeplerden dolayı benzer bir kontrolü amaçlıyor. Ülkelerinin genel yapısı ve medyanın özgürlük seviyesine göre başarıları değişkenlik gösterse de Hamas-İsrail savaşı konusundaki stratejik bakış açılarını anlamak, gelişmeleri takip etmek açısından önemli.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Erdoğan'ın ani tavır değişimi</h2>Öncelikle geçtiğimiz haftalarda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kendi tavrındaki keskin değişimi ele almak gerekiyor; çünkü bu tavır değişikliğiyle beraber hükümetin duruşu ve dolayısıyla anlatımı da değişti. 7 Ekim Hamas saldırılarını takip eden ilk günlerde daha tarafsız bir çizgi takip eden Erdoğan, 25 Ekim günü Hamas için "Terör örgütü değildir, topraklarını savunan bir mücahit örgütüdür" çıkışından sonra 28 Ekim günü Filistin Mitingi&nbsp;düzenledi ve 25 Ekim’den beri konu hakkında yaptığı bütün konuşmalarda Batı ülkelerinin, özellikle ABD’nin İsrail desteğini daha sert bir şekilde <a fr-original-style="" href="https://www.aljazeera.com/news/2023/11/6/snubbed-by-erdogan-blinken-meets-turkish-fm-for-tough-gaza-talks" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kınamaya</a>, Başbakan Netanyahu ile arasına kişisel mesafe koymaya ve Türkiye-İsrail arasında planlanan doğal gaz boru hattı projesinin de şimdilik rafa kalktığı yönünde açıklamalar yaptı.&nbsp;İsrail devletinin Gazze politikalarını kınamak yanlış olmamakla birlikte, Filistin halkını desteklemenin ötesinde Hamas’ı desteklemeye giden bu tavır dikkat çekici. Erdoğan bu konuda, Batı ülkelerinin Hamas’ı terör örgütü olarak sayarak iletişime geçmediklerini ve dolayısıyla İsrail’i desteklemek dışında Hamas’la temas içeren bir planları olmadığını hesaba katarak, savaşın devamında Hamas’la iletişim kurabilecek bir güç, savaş sonrası anlaşmalarda ise oyun kurucu rol oynamak için böyle bir hamlede bulunmuş olabilir. Daha uzun vadeli bir strateji ise Hamas’ı sadece İran kontrolüne bırakmak istemediği için örgüte tamamen sırtını çevirmemesi olabilir.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İran ve bölgesel dengeler</h2>Hamas’ın saldırılarını kontrol etmek veya yönetmek kadar kapsamlı bir rolü muhtemelen olmasa da örgütün 7 Ekim saldırılarını ve devam eden çatışmaları İran yönetiminin bilgisi ve desteği olmadan bu kadar etkili olamayacağı tahmin ediliyor. İran’ın böyle bir savaştan aldığı stratejik fayda, bölgedeki Arap ülkelerinin yakın zaman içinde İsrail’le girdikleri normalleşme diplomasisini bozarak, bölgedeki güç dengesinin değişmesini engellemek olabilir. Örneğin, 2020 yılında İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn tarafından <a fr-original-style="" href="https://press.un.org/en/2020/sc14315.doc.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">imzalanan</a> Abraham Anlaşmaları, ABD öncülüğünde Körfez ülkeleri ve İsrail’in diplomatik ilişkilerinde önemli bir adım olmuş, ekonomik bağların da güçlenmesi hedefleri belirtilmişti. Saldırılardan yaklaşık bir ay önce Suudi Arabistan Kralı, Filistin meselesiyle hâlâ görüşmeler sürse de İsrail’le normalleşmeye ‘her gün daha da yaklaşıldığı’ mesajlarını <a fr-original-style="" href="https://www.cnbc.com/2023/09/21/saudi-crown-prince-says-israel-diplomatic-normalization-closer-every-day.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">veriyordu</a>. Bölgedeki Arap ülkelerinin Filistin meselesi hassasiyeti, bu savaşın gelişen normalleşmeyi bıçak gibi kesmesi açısından İran’ın avantajına olduğunu gösteriyor. Fas, Bahreyn, Mısır başta olmak üzere normalleşme süreci başlamış olan ülkelerde İsrail karşıtı <a fr-original-style="" href="https://abcnews.go.com/International/wireStory/opposition-mounts-arab-countries-normalized-relations-israel-104554914" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">protestolar</a> da bu diplomasinin devam ettirilmesinde oluşacak zorluklara işaret ediyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Suudi Arabistan&nbsp;</h2>İsrail, İran ve Suudi Arabistan’ı bölgedeki üç farklı güç odağı olarak düşünmek mümkün. Bu sebeple Filistin meselesini sahiplenmek konusunda İran ve Suudi Arabistan İsrail politikaları karşıtı olmakla beraber birbirleri arasında da rekabet hâlinde görüyoruz. 16 Ekim’de Suudi Kralı’nın, kendisini ziyarete gelen ABD Dışişleri Bakanı Blinken’ı saatlerce beklettiği <a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/saudi-crown-prince-mbs-kept-blinken-waiting-for-hours-in-snub-wapo-2023-10" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kaydedilmişti</a>. Planlanan toplantının son dakikada ertelenmesini ve Blinken’ın bekletilmesini gelişmelerin doğal bir yansıması olarak görebiliriz. Suudi Arabistan’a, Kral’ın Hamas’ı kınaması için ikna etmeye gelen Blinken, amacına ulaşamadı ve Suudi pozisyonu İsrail karşıtlığını sürdürüyor, çünkü Suudi Arabistan için bölgedeki ülkeler arasında öne çıkan bir güç olarak Filistin meselesinin temsilcisi konumundan vazgeçmeyi avantajlı bulmuyor. Öte yandan, Foreign Policy yazarı Steven Cook’un <a fr-original-style="" href="https://foreignpolicy.com/2023/10/26/saudi-arabia-mbs-israel-hamas-war-strategy-policy-diplomacy/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">analizine</a> göre, Suudi Arabistan güvenlik anlamında hâlâ ABD’ye bağlı olduğundan, Hamas-İsrail anlatımında İsrail karşıtı olmakla beraber, aktif olarak çok fazla aksiyon alamıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mısır, Gazze’nin İsrail dışındaki tek sınır kapısı&nbsp;</h2>Refah Kapısı olması Mısır’ı önemli bir aktör hâline getiriyor. Saldırıdan günler sonra açılan sınır kapısı, özellikle yardımların Gazze’ye girmesi ve bazı yaralıların Mısır’a geçmesi için çok önemliydi. Sınır kapısının açılması konusuna, sınırdaki askerlerin güvenliği ve yaşanacak göç krizinden dolayı şüpheli bakan Mısır, yine de Hamas-İsrail konusunda ‘sadece konuşanlardan’ değil, ama tamamen İsrail karşıtı da değil. Hatırlamak lazım, Mısır’ın şimdiki Cumhurbaşkanı Sisi, Müslüman Kardeşler’in 2011’de göreve gelmesini sağladıkları Mursi’yi darbeyle devirerek göreve gelmişti. Hamas ise, Müslüman Kardeşler’in Filistinli üyeleri tarafından kurulmuştu. Dolayısıyla Mısır Cumhurbaşkanı Sisi’nin Hamas yanlısı olmaması çok doğal.&nbsp;Bir önceki hafta, Mısır ve Katar’ın arabuluculuğu sayesinde Hamas’ın teslim ettiği iki İsrailli kadın esir, savaş <a fr-original-style="" href="https://www.aljazeera.com/news/2023/10/23/hamas-releases-two-women-held-hostage-after-egyptian-qatari-diplomacy#:~:text=In%20a%20statement%20on%20Monday,was%20confirmed%20by%20the%20ICRC" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gündeminde</a> dikkatleri çekti. Savaş gündeminin güç merkezlerinden biri olan Katar’ın Dışişleri Bakanı Sözcüsü, ‘günler süren iletişimin’ sonunda Hamas örgütünün biri 79 diğeri 85 yaşında olan iki kadını sağlık sebepleriyle teslim etmelerine ikna olduklarını belirtti. Refah Sınır Kapısının açılması ve yabancı pasaportluların ve bazı yaralıların Mısır’a geçmesi için yapılan anlaşma da gene Katar’ın arabuluculuğuyla yapıldı.&nbsp;Savaşın iki tarafının da ağır hak ihlalleriyle savunma ve saldırılarını devam ettirmelerine rağmen, bölge ülkelerinin farklı stratejik hesaplamalarından dolayı insan hayatına etki eden bu hak ihlallerine tepki verilmiyor. Böylece iki taraf da bazıları tarafından suçlansa da başkaları tarafından savunulunca aynı ihlalleri devam ettirerek yaşanan insanlık dramını gün geçtikçe artırıyor.

Ülkelerinin genel yapısı ve medyanın özgürlük seviyesine göre başarıları değişkenlik gösterse de Hamas-İsrail savaşı konusundaki stratejik bakış açılarını anlamak, gelişmeleri takip etmek açısından önemli.

Hamas-İsrail Savaşı anlatımları ve stratejiler

1973 Yom Kippur Savaşı ile karşılaştırılan geçtiğimiz haftaki Hamas’ın İsrail şehirlerinde düzenlediği saldırı, İsrail hükümetinin misillemeleriyle savaşa dönüştü. Bu yazımda savaşın, pratikte çözümsüzlüğün yanında fikirsel olarak da bölge dışından insanları gruplaşmaya ve karşıtlığa ittiği gözlemi üzerinde duracağım.&nbsp;Hem üzerine çok yorum yapılan hem de günlük hayatta insanların yorum yapmaktan çekindikleri kadar karmaşık ilişkiler ağı ve coğrafyada bazı yanlış anlaşılmaları ve gündemin özellikle ABD üniversitelerine yansımasını aktaracağım.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tanımlar ve kimlikler&nbsp;</h2>7 Ekim günü Hamas’ın saldırılarıyla başlayıp hafta boyunca karşılıklı şiddetin tırmanmasıyla savaşa dönüşen Hamas-İsrail çatışması, ayrıca günlük hayatta gündemi takip eden insanları da "savundukları" veya "savunmaya itildikleri" taraflar adı altında karşı karşıya getiriyor. Bu noktada ayırt edilmesi gereken kimlikler olan Filistin halkı ve Hamas silahlı örgütünün birbirine denk düşünülmesi&nbsp;ve aynı şekilde İsrail hükümetiyle Yahudi halkının da aynı tarafta görülmesi&nbsp;bu savaşın sadece sahada değil, günlük konuşmalarda da insanları aşırılığa itiyor. Bölgede yaşayan Filistinli ve Yahudi sivillerin aynı savaş koşulları altında kaldığı ve Filistinlilerle Hamas bağının yıllar içinde koptuğu gibi İsrailli sivillerin de Netanyahu hükümetini veya Gazze politikalarını desteklemediğini göz önünde bulundurmak, bu konuda gelişmeleri takip etmek açısından oldukça önemli.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">ABD siyaseti toplumu yansıtmıyor&nbsp;</h2>Hamas saldırısından bu yana Biden hükümeti, Biden’ın Netanyahu’yu ziyareti ve yine Biden’ın, İsrail ve Ukrayna’ya silah yardımı için Kongre’den 100 milyar dolar ek bütçe talep edeceğini açıklaması, dışarıdan bakıldığında doğal gözüküyor; çünkü süregelen ABD-İsrail stratejik partnerliğini ve ABD’nin Rusya’ya karşı Ukrayna’yı koruma amacını gösteriyor. İşin enteresan yanı, Amerikan toplumu sanıldığı kadar İsrail yanlısı değil, Demokratların gündemdeki politikaları ABD'de&nbsp;önemli bir fikir ayrılığına işaret ediyor. Siyasetçilerin aksine entelektüel çevreler özellikle Filistin halkının hem Hamas hem de İsrail hükümeti tarafından zarar gördüğünü savunurken özellikle Siyahların Yaşamları Değerlidir Hareketi’nin (Black Lives Matter Movement), Hamas-İsrail savaşını kendi gündemine dahil etmesi, daha önceden beraber düşünülmeyen siyah hareketi ve Filistin hareketi arasında, en azından ABD siyaseti bazında,&nbsp;bir bağlantıya işaret ediyor.&nbsp;New York şehrinden bir kaynağımın aktardığına göre, Brooklyn’in siyah nüfusu en fazla mahallelerinden biri olan Crown Heights Mahallesi'nde yaklaşık 1000 kişilik bir parti organizasyonunda bir sanatçı, kısa süreliğine de olsa, "Filistin özgür olana kadar bize özgürlük yok" sloganı attı, katılımcılardan destekleyenler oldu. Öte yandan, 18 Ekim’de bir grup Yahudi, ABD Kongre Binası'na bağlı Cannon House Ofis Binası'nın içine girerek "Filistin’e özgürlük", "Yahudiler adına savaşmayın", "Yahudiler ateşkes istiyor" yazılı pankartlarla hem ABD hükümeti politikalarını hem de İsrail’i protesto etti. Polis müdahalesi sonucu en az 300 kişi Kongre Binası’na izinsiz giriş ve kargaşaya neden olmaktan tutuklandı.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Üniversitelerdeki bölünmüşlük</h2>Gelişmelerin akademide de yansıması oldu. Genelde sol ideolojiye daha yakın olan akademisyenler ve öğrenci grupları, yine hükümetin aksine, Filistin yanlısı pozisyon alarak hem Hamas terörünü hem de Netanyahu hükümetinin şiddetini eleştirdi.&nbsp;Öte yandan bazı departmanlarda Filistin yanlısı yorum yapanların başka üniversite öğrencileri tarafından Hamas destekçisi olarak görülmesi de günlük hayatta gündemin yarattığı aşırılığa işaret etti. New York Üniversitesi öğrencilerinden, kendisini "anti-Siyonist Amerikan Yahudisi" olarak tanımlayan bir kaynağım, "Hamas saldırısından beri gündemin etrafındaki insanları ikiye ayırdığını, tanıdığı Yahudilerden sadece birkaçının gündemi özellikle kendisiyle konuşmak istediklerini çünkü diğer hiçbir Yahudinin gündem karşısında ılımlı fikirlere açık olmadığını söylediklerini" dile getirdi. Kaynağımın gözlemine göre Siyonist ideolojinin devamlılığı, her gün sinagoglarda ibadet aracılığıyla sağlanıyor ve bu kültür içindeki insanlar son iki haftanın gelişmelerini siyah/beyaz olarak ayırıyorlar. Özellikle solcu Yahudilerin arada kaldığını ama onların da ya bir uca ya da diğer uca meyilli davrandığını görüyoruz.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir başka ilginç gelişme Harvard Üniversitesi'nden&nbsp;</h2>The New Yorker gazetesinden Eren Obey’in yazısına göre, Harvard öğrencisi Filistinli Amerikan bir öğrencinin yazmaya başladığı, sonrasında bir arkadaşının da dahil olup Google Dokümanı olarak paylaşıma açtıkları "Acil Durum Bildirisi", "Hamas saldırısından tamamen İsrail hükümetini sorumlu tutan"&nbsp;mektuba dönüştü. Üniversitenin Filistin Hareketi öğrenci grupları tarafından imzalanmasıyla etkisi büyüyen mektup, bir yandan üniversitenin bağışçılarını sinirlendirirken öte yandan öğrenci gruplarını hareketlendirdi. Google tarafından kısa sürede yasaklanan farklı "Üniversite Terör Listesi" adı altında açılan internet sitelerinde, mektubu imzalayan öğrencilerin isimleri listelendi. Harvard mezunu ve bağışçısı Bill Ackman ise üniversitenin bu isimleri listeleyip şirketlere vermesini, böylece bu öğrencilerin "yanlışlıkla işe alınmasını" engellemeyi önerdi.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kimliklerin stratejik kullanımı </h2>Hamas terörünü Filistinlilerden, İsrail hükümetinin uluslararası hukuku çiğneyen politikalarını da Yahudilerden ayırmak neden önemli? Öncelikle, yazıda yansıtmaya çalıştığım gibi, farklı kimlik ve fikirlerin bir araya gelmesi ele aldığımız gündemde aşırıcı fikirlerin etkisini azaltma konusunda bir yastık görevi görebilir, en azından günlük hayatta.&nbsp;İkincisi, Hamas’ın ve İsrail hükümetinin işaret ettiği iki tarafa bölünmek, en çok bu aktörlerin işine yarıyor. Yani şiddeti başlatan ve devam ettiren aktörler, bu şiddetin yarattığı taraflardan beslenerek kendi var oluşlarını meşrulaştırıyor. Netanyahu hükümeti, bir zamandır yeni yasa tasarıları etrafında bölünen halkı ortak düşman olan Hamas’ın korkusuyla tekrar bir araya getirirken, Hamas da İsrail hükümetinin hem güvenlik konusunda yetersizliğini ortaya koyarak hem de sonrasında Gazze’de hükümetin insanlık dışı politikalarıyla ‘maskesini düşürerek’ Filistin halkını tekrar kendi tabanı hâline getirebilir. Yani stratejik olarak, İsrail hükümeti ülkeden ve dünya kamuoyundan minimum tepki alarak uluslararası hukuka aykırı gelirken Hamas da varlığını sürdürecek daha geniş bir tabana yayılma amacını güdüyor olabilir.&nbsp;Bu da uzun dönemde bölge için orta yoldan hızla uzaklaşılırken çatışmanın parçası olmak istemeyen sivillerin zarar görmesi ve taraf tutmaya zorlanması sonucu oluşan güvensizlik sarmalında, kimliklerin daha da net olarak ayrışması anlamına gelir.

Bu yazımda savaşın, pratikte çözümsüzlüğün yanında fikirsel olarak da bölge dışından insanları gruplaşmaya ve karşıtlığa ittiği gözlemi üzerinde duracağım. 

Tarafsız fikir belirtmenin zorluğu, orta yol yoksunluğu

Geçtiğimiz yılın sonunda 2024 seçimleri için adaylığını ilan eden eski ABD Başkanı Donald Trump, jürinin kararıyla açılan soruşturma doğrultusunda salı günü hakim karşısına çıkmak üzere pazartesi davanın gerçekleştiği New York’a gitti.Daha önce batan birçok şirket ve şüpheli çıkar ilişkileri güttüğü siyasi isimlerle ilgili gelen suçlamalar sonuçsuz kaldıktan sonra Trump, Amerikan siyasi tarihine hakkında ceza davası açılan ilk eski Başkan olarak geçecek.Peki bugünkü davanın konusu ne, süreç nasıl gelişti ve daha önemlisi, bu dava Trump’ın 2024 adaylığı konusunda ne anlama geliyor? Devam eden dava Trump’ın adaylığı için engel mi, avantaj mı, dezavantaj mı olacak?<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uzun davalar listesi</h2>Trump'ın kariyeri boyunca hakkında yapılan hukuki işlemlerin sayısı 4 bini buldu. Özellikle başkanlık süresinin bitimi sonrasında 6 Ocak ‘Save America’ mitinginin Kongre baskınına yol açması ve Florida’daki evinde Oval Ofis’i teslim ederken geri vermesi zorunlu 15 kutu resmi evrak bulunması, hakkında oldukça kritik hukuki işlemlerin başlatılmasına sebep oldu. Bu iki kritik davada soruşturmalar özel yetkili uzman olarak atanan eski başsavcı Jack Smith’in başkanlığında devam ederken, bugünlerde gündeme oturan Trump davası bambaşka bir konuyu irdeliyor. Trump’ın gelişmelere tepkisi ise, uzun bir zamandır olduğu gibi, "Demokratların cadı avının bir parçası" demek oluyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Sus parası davası"</h2>ABD’de bir kişinin bir konu hakkında konuşmaması için rüşvet vermek suç sayılmıyor, ama Trump’ın davası "sus parası davası" olarak nam salmış durumda. Trump’ın, eski yetişkin film oyuncusu Stephanie Clifford veya sahne adıyla Stormy Daniels’a yaptığı 130 bin dolarlık sus payı ödemesinin şirket gideri olarak gösterilmesi iddiasıyla başlayan soruşturma süreci, Trump hakkında dava açılması kararına vardı.Sus parası, Trump’ın bir önceki seçim kampanyası sırasında, Clifford’la 2007 yılında yaşadıkları ilişkiyi saklamak için ödenmişti. Suç duyurusunda bulunma kararı alan New York Şehri Bölge Savcısı Alvin Bragg, soruşturma aşamasında kanıtların toplanması ve incelenmesi için bir jüri kurdu. Ödemenin şirket üzerinden, yasal ücret olarak kayda geçilmesi kayıtlarda sahtecilik suçuna işaret ediyor. Kurulun görevi de kanıtları toplayarak bu konuyu netleştirip suçlama olup olmamasına karar vermek. Sonlandırılan iddianame ise dünkü duruşmaya kadar mühürlü kaldı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Clifford'dan yıllar sonra açıklama</h2>Trump ile arasında geçen ilişkiden sonra sus payı ödenerek tehdit edilen Clifford, dava süreciyle birlikte daha detaylı açıklamalar vermeye başladı. Trump’a karşı dava açılmasını "muazzam ve destansı" olarak nitelendiren Clifford’ın, 2011'de Tabloid Magazine’e 15 bin dolar karşılığında verdiği röportajı yayımlanmamış, 2018 yılında, yani Trump Beyaz Saray'dayken basın mensuplarına yaptığı açıklamayla bugün dava konusu olan hikâyenin ilk detaylarını vermişti. CNN'in aktardığına göre, Clifford için en büyük değişikliklerden biri, dava süreci başladığından beri doğrudan Trump tarafından tehdit ediliyor olması.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Trump dün hakim karşısındaydı</h2>Manhattan Ceza Mahkemesi binasından girdiği andan itibaren gözaltına alınan Trump, hazırlanan ve mühürlü tutulan iddianame doğrultusunda yöneltilen 34 ayrı suçlama hakkında kendini savundu. Duruşmadan sonra New York’tan Florida’daki evine dönen Trump akşam saatlerinde açıklama yaptı. Adeta bir miting konuşmasına çevirdiği açıklamasında, bir önceki seçimlere Rusya’nın etkisiyle Cumhuriyetçilerden oy çalındığından, Georgia seçimlerinde yapılan hileden, ABD’nin enerji bağımsızlığını 6 ay içinde kaybedeceğine kadar gerçekdışı ve aksi kolayca kanıtlanabilir birçok konuda beyanda bulundu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Davanın 2024 seçimlerine etkisi</h2>Öncelikle, ABD anayasasına göre başkanlık yarışına girme ve seçilme koşulları arasında temiz sicil mecburiyeti olmadığını belirtmek gerekiyor. Dolayısıyla teknik olarak bu dava süreci Trump’ın 2024 seçimlerine aday olmasına engel değil.Bu sebeple asıl önemli soru, bu dava sürecinin Trump’ın adaylığını nasıl etkileyeceği üzerine. Üç ana ihtimal var. Siyasetçiler arasında örneğini çok kez gördüğümüz, mahkeme, hapis cezası gibi hukuki işlemlerin siyasetçiyi seçmen gözünde mağdur göstererek desteğin artması veya bu davanın ve devam eden diğer davaların içeriğinden ötürü ortaya çıkacak yeni kanıt ve suçlamalardan dolayı desteğin azalması. Öte yandan, kendini Cumhuriyetçilerin adayı ilan eden Trump, henüz parti içinde kesinleştirilmemiş bir konuda iddiada bulunuyor. Dolayısıyla önümüzdeki süreçte Trump resmi başkanlık adaylığını bağımsız aday olarak yapabilir. Bu durumda iki partili Amerikan siyaseti ve seçimleri hesaba katıldığında kendisinin çok bir şansı olmayacaktır.Minnesota Üniversitesi Siyaset Bilimi departmanında Amerikan siyasi davranışları alanında uzmanlaşan bir doktora öğrencisinden aldığım bilgilere göre, son yıllarda yapılan araştırmalar Trump destekçisi olan ve/veya aşırı sağcı olan Cumhuriyetçilerin Trump’la ilgili her türlü suçlamayı görmezden geldiğini ve dava sürecini "liberal elitlerin" Cumhuriyetçileri cezalandırma çabası olarak gördüğünü bulmuş.Öte yandan, Trump destekçisi olmayan Cumhuriyetçiler "kural takip eden" karaktere sahip olarak bulunmuş. Dolayısıyla bu dava sürecinden etkilenme ihtimali olan grup bu ikinci grup. "Cadı avının kurbanı" olduğunu belirten Trump’ın bu tarzı ve seçimlere yönelik ilk mitingini aşırı sağcı ve Trump destekçilerinin çoğunlukta olduğu Texas eyaletinin Waco Şehrinde yapması, şimdilik bu stratejiye ve kendi destekçileriyle aşırı sağcı seçmenlere güvendiğini gösteriyor.Öte yandan, Amerikan siyasetinde var olan iki partili sistem ve uzun süredir devam eden polarizasyonu hesaba katarsak, Trump destekçisi olmayan Cumhuriyetçilerin bu dava sürecinden dolayı Demokratlara oy vermesi de büyük bir trend olmayacak gibi duruyor. Bu tahminlerde tabii ki henüz açıklanmayan ama Joe Biden olacağı tahmin edilen Demokrat aday ve kendisinin takip ettiği kampanya da önemli birer faktör olacaktır. Yine en önemli yarış, ABD’nin çekişmeli seçim bölgelerinde yaşanacak, ama eğer Trump bağımsız aday olursa yarışmanın çoğu Demokrat ve Cumhuriyetçi aday arasında gerçekleşecek.

Dava 2024 seçimlerini nasıl etkiler?

New York’ta tarihi gün: Donald Trump duruşması

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından geçtiğimiz yıl 18 Mayıs’ta Finlandiya ve İsveç, NATO üyeliği için başvuru dilekçelerini sunmuştu. Her iki ülke de kendi siyasi ortamında süren NATO ve anti-NATO tartışmalarının ardından başvurmaya karar verip, iki üye ülkenin vetosuyla karşılaşmıştı: Türkiye ve Macaristan.Bu yazımda, Finlandiya ve İsveç’in NATO adaylık süreçlerini, Türkiye ve Macaristan’ın veto kararı sebeplerini ve Finlandiya-İsveç-Türkiye arasında geçtiğimiz haftalarda gerçekleşen diplomatik gelişmeleri aktaracağım.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Başvuru sebepleri 5'inci madde</h2>NATO, Ukrayna işgalinin başlamasından bir ay sonra gerçekleştirilen olağanüstü durum toplantısının sonunda, Rusya’nın şiddetine karşı savunma planını aktive ettiğini açıklamış; önleyici, orantılı ve tansiyonu yükseltmeyecek önlemler alınacağını belirtmişti. 18 Mayıs’ta iki ülkenin de dilekçelerini sunmasının ardından 29 Haziran’daki Madrid Zirvesi’nde ise NATO üye ülkeleri iki ülkeyi de resmî olarak birliğe davet etmişti.Böylece uzun yıllar boyu sürdürdükleri tarafsızlık politikasını sonlandırma kararı alan Finlandiya ve İsveç, NATO’nun 5'inci maddesi olan herhangi bir üyeye düzenlenen saldırının NATO tarafından karşılık göreceği güvencesini elde etmek için ilk adım atmış oldu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yeni Stratejik Konsept: NATO genişliyor</h2>Madrid Zirvesi'nde öne çıkan başlıklar arasında Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya katılmasının yanında, ‘Yeni Stratejik Konsept’ vardı. Birliğin önümüzdeki dönemde yeni tehlike ve tehditleri nasıl karşılayacağını konu alan konsept, Rusya’nın saldırganlığının yanı sıra, Çin devletinin potansiyel tehditlerini ve Rusya-Çin işbirliğini yeni dönemin potansiyel tehlikeleri arasında sayıyordu. Bu bağlamda üye ülkelerde kaynak kullanımını ve askeri görünürlüğü de artırmayı sağlayacak yeni mevzilenmeleri detaylandırıyordu. Öte yandan, NATO tarihinde ilk defa Avustralya, Japonya, Yeni Zelanda ve Güney Kore'nin de NATO Zirvelerine katılması öngörülüyordu. Madrid Zirvesi, NATO’nun her anlamda genişlemesine yönelik bir mantık sunuyordu.Finlandiya ve İsveç’in &nbsp;üyeliği de bir yandan Rusya ile yakın zamana kadar sürdürdükleri diplomasi, öte yandan yine komşularına karşı güvenlikleri için geliştirdikleri silah ve savunma teknolojileri açısından NATO için önem taşıyor.Macaristan Başbakanı Victor Orbán ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise benzer bir stratejiyle, olağanüstü bir durumda veto haklarını kullanarak bazı uluslararası kurum ve ülkelere baskı uygulamayı hedefliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Macaristan, AB ve hukukun üstünlüğü tartışmaları</h2>Parlamento oylamasının Mart sonunda yapılacağı tahmin edilen Macaristan’da, Orbán ve lideri olduğu Fidesz partisinin üyeleri, genişleme konusunda "yapılması gereken ciddi görüşmeler" olduğunu belirtmişti. Orbán ve partisinin süreci uzatmadaki amaçlarından birinin Finlandiya ve İsveç’in AB içinde Macaristan’ın hukukun üstünlüğü konusundaki eleştirilerini geri çektirmek olduğu anlaşılıyor. Bu eleştiriler sadece sözde kalmıyor, örneğin Macaristan’ın AB Covid-19 Kurtarma Fonu’ndan alabileceği 5 milyar 800 milyon avroluk hibeyi de engelliyor.Şubat ayında bu konuda açıklama yapan üst düzey AB yetkilileri, "Macaristan’ın hukuki temellerini kısa zamanda iyileştirmesi" şartını ileri sürerek fondan yararlanılabileceğini belirtti. Dolayısıyla Orbán, hükümeti ile ülkenin itibarı ve ekonomik açıdan önemli bir gelir kaynağı sağlayabilecek fonu elde etmek için Finlandiya ve İsveç’e baskı uyguluyor. Orbán, uzun dönemde daha faydalı işbirliklerini Rusya için riske attığı yönünde eleştiriliyor. AB ve NATO’ya şantaj uygulamanın ters etki yaratabileceğinin de altı çiziliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye, Finlandiya, İsveç ve terörle mücadele tartışmaları</h2>Türkiye ise bir başka konuda iki ülkeye baskı uyguluyor. İki ülke dilekçelerini sunmadan üç gün önce Cumhurbaşkanı Erdoğan konuyla ilgili konuşmuş ve Avrupa’nın gündemine oturan "Şu anda İsveç ve Finlandiya ile ilgili gelişmeleri takip ediyoruz ama olumlu bir düşünce içinde değiliz. Yunanistan’la ilgili NATO konusunda yanlış yaptı bizden önceki yönetimler… Bu konuda ikinci bir yanlışı Türkiye olarak işlemek istemiyoruz." ifadelerini kullanmış, Finlandiya ve İsveç’in "terör örgütleri için bir nevi misafirhane" olduğu gerekçesini sunmuştu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Stockholm’de protestolar</h2>Erdoğan’ın ifadeleri üzerine, Ocak ayında İsveç’te Erdoğan karşıtı protestolar başladı. İsveç polisi, Türkiye Başkonsolosluğu’nun önünde Kur'an yakılmasına izin verdi. Erdoğan’ı temsil eden bir kukla sokak lambasına asıldı. Bir grup, kuklayı asmakla "İtalya’nın faşist savaş suçlusu Benito Mussolini’nin asılmasını" hatırlatmak istediklerini belirtti.Protestolar sırasında "130 civarında teröristi bize vermeniz lazım dedik. Maalesef yapamadılar." diyerek hâlâ gelişme olmadığını belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan’a cevaben Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, kendilerine bir iade listesinin ulaşmadığını, bu açıklamanın "Son birkaç gündür yaşananlara tepki" olduğunu belirtti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">NATO gözetiminde üçlü muhtıra</h2>Öte yandan, ilerleyen dönemde Türkiye, Finlandiya ve İsveç, üçlü muhtıra imzalayarak terörle mücadele ve yasal terör örgütü kavramlarını ortak bir zemine oturtma yolundaki ilk yasal adımı atmış oldu. Muhtıranın bazı çarpıcı ifadeleri arasında Finlandiya ve İsveç’in YPG/PYD terör örgütlerine ve FETÖ’ye destek sağlamayacağı, PKK'NIN terör örgütü olarak kabul edilip, bağlantılı diğer örgütler dahil aktivitelerinin engelleneceği gibi maddeler var.Bundan sonraki süreçte her iki devletin de imzalanan muhtıraya paralel şekilde yasa değişikliğine gidip gitmeyeceklerini gözlemleyeceğiz. Devletler arası bir anlaşma imzalanmış olsa da hâlâ gerekli yasal düzenlemelerin parlamento onayından geçmesi ve uygulamaya konması gerekiyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Finlandiya’ya veto kalktı, İsveç beklemede</h2>8 Mart’ta Orbán, 17 Mart’ta Erdoğan, Finlandiya için vetolarını çektiklerini açıklarken, iki lider de İsveç’ten hâlâ yapıcı değişiklikler beklediklerine işaret etti. Geçtiğimiz hafta günü Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö &nbsp;ile ortak basın toplantısı yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Finlandiya’nın üçlü muhtıradaki taahhütlerini yerine getirmek için samimi ve somut adımlar attığını" belirtirken Niinistö, "İsveç olmadan Finlandiya’nın NATO üyeliği bitmiş sayılmaz." diyerek iki ülkenin beraber katılımının altını çizdi.Öte yandan Erdoğan, "İsveç’teki çirkin eylemi" hem Müslümanlara hem de temel hak ve özgürlüklere saygı duyan herkese yapılmış bir hakaret olarak değerlendirirken, İsveç’in NATO başvurusuna destek verilmeyeceğinin altını çizdi.Şimdilik İsveç ve Finlandiya’nın ortaklıkları, NATO yolunda ayrılmış oldu. Eğer diplomatik yeni bir hamleyle Erdoğan hükümetinin kararı değiştirilmezse, İsveç güvenlik politikalarını yeniden düzenlemek durumunda kalacak. Üye olmamasına rağmen Ukrayna’ya gösterilen hassasiyetin önümüzdeki süreçte İsveç için de gösterildiğini ve ülkenin zirvelere davet edildiğini görebiliriz.

NATO yeni konsepti kapsamında genişlemeye hazırlanırken Türkiye ve Macaristan, İsveç'in üyeliğine yönelik vetosunu sürdürüyor. 

NATO genişlemesi ve vetolar: Ne olacak?

After the February 6 earthquakes that caused devastation in 10 cities in Turkey, inadequacies and problems persist both in the earthquake zone and in diplomacy. In this article, I will focus on positions that contrast with the social support Turkey has received from other countries, especially the statement made by Belgian Prime Minister Alexander De Croo on February 12.If the devastation caused by the earthquake and the despair we find ourselves in as a society indicate that the 20-year AK Party government has ignored one of the most important phenomena in the geography of our country, the recent developments in diplomacy show how isolated Turkey has become in the world arena at the state level.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"The EU is overcrowded. So, good deals should be made with Turkey"</h3>Speaking two days after the earthquake, European Commission President Ursula von der Leyen said: "We are now racing against time to save lives. Turkey and Syria can count on the EU."&nbsp;Two hours after the first earthquake, the EU Civil Protection Mechanism deployed search and rescue teams, tents and mattresses, and €3 million in emergency humanitarian aid to improve government response.Speaking on a television program a few days after the earthquake, Belgian Prime Minister De Croo emphasized that 5.5 million people were displaced in Turkey and Syria, and that they needed to make "good deals" with Turkey in order to prevent a new wave of migration to Europe. The statements of Prime Minister De Croo raised suspicion at a time when there was a sense that the EU and its member states were moved by humanitarian sentiments and values, as they acted immediately after the earthquakes.<img src="https://images.aposto.com/2023/1/2/1676997648055.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">AP<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Noting that the EU has become even more crowded after the refugees from Ukraine, De Croo's idea of preventing a new wave of migration and reaching an agreement to keep migrants in Turkey has a basis in fact.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Since the readmission</h3>One of the -good- deals hinted at by Prime Minister De Croo was the EU-Turkey negotiations in 2015-2016, whereby Syrian refugees would stay within Turkey's borders and Turkey <a fr-original-style="" href="https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2016/03/18/eu-turkey-statement/?utm_source=aposto" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">would receive</a> €3 billion from the EU to provide the necessary assistance and conditions for the refugees. Despite promises, such as a new Customs Union agreement and EU visa liberalization for Turkish citizens, we did not see any progress other than the funding for refugees.This statement by the Belgian Prime Minister days after the disaster is not only ill-timed, but also a severe consequence of the AK Party government's past foreign policy. In other words, we see that the decisions made by Western states to prioritize their own regional and national interests by instrumentalizing human rights, which were accepted by the AK Party government to save the day, are now being proposed to AK Party again, under more difficult conditions.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Fast and easy visa</h3>On the other hand, Turkish citizens living in EU member states or in the UK may be able to bring relatives who lost their homes in the earthquake to their home country. In some countries, citizens are pressing for visa facilitation for Turkish and Syrian earthquake victims.As BBC Turkish correspondent Yusuf Özkan reports from The Hague, Germany and Belgium, two of the countries with the highest number of Turkish citizens in Europe, are planning a "fast-track" visa process for earthquake victims that will not be as quick and easy as it should be. One of the biggest problems is that the number of documents normally required for a Schengen visa has not been reduced and earthquake victims' documents have been buried under the rubble.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Petitions to parliament in the UK</h3>Another interesting case on the visa issue comes from the United Kingdom. In the immediate aftermath of the earthquake, parliament was flooded with petitions for privileges for Turkish and Syrian citizens. While some petitions with general statements such as "The government should launch an emergency program for citizens affected by the earthquake in Turkey and Syria" were rejected, others were accepted and posted on the <a fr-original-style="" href="https://petition.parliament.uk/?utm_source=aposto" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">parliamentary website</a> for signatures.One of the most signed petitions proposes to "create a Turkish Family Program visa for people made homeless by the earthquake." The petition was spearheaded by a <a fr-original-style="" href="https://www.lbc.co.uk/opinion/turkish-caller-appeals-to-govt-to-make-refugee-scheme/?utm_source=aposto" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Turkish man</a> who lost many family members in the earthquake and is trying to bring his 16-year-old cousin to the UK with him. At the time of writing, 76,404 of the 100,000 signatures needed to submit the petition to the government have been collected.While a domestic solution for the thousands of citizens who have lost their homes in the 10 cities is an ideal scenario, the week-long stalemate of the state organization and the government’s failure to solve such an urgent and massive problem are discouraging. Citizens looking for alternatives are unable to obtain the necessary documents for visas in the countries where their relatives live. Although the fear of a "migration wave" seems unlikely in the current situation, if Turkish foreign policy had been better managed, visa facilitation for Turkey could have been achieved by removing some of the documentation requirements, just as it was done for Ukraine after the war.

Weekly politics publication focusing on Turkey, city agendas, and international policy.

Diplomatic highlights immediately after the earthquake

20 years of destruction and earthquake diplomacy

6 Şubat günü arka arkaya yaşanan depremler sonucu 10 ilimizi etkileyen yıkımın ardından hem deprem bölgesinde hem de diplomaside yetersizlikler ve problemler devam ediyor. Bu yazıda Türkiye’nin diğer ülkelerden gördüğü toplumsal destekle zıtlık yaratan pozisyonlara, özellikle Belçika Başbakanı Alexander De Croo’nun 12 Şubat günü yaptığı açıklamaya değineceğim.Deprem sonucu oluşan yıkım ve toplum olarak kendimizi içinde bulduğumuz çaresizlik 20 yıllık AK Parti iktidarının ülkemiz coğrafyasında en önemli olgulardan birini görmezden geldiğine işaret ediyorsa, diplomasideki son gelişmeler de Türkiye’nin devlet seviyesinde uluslararası sistemde ne kadar yalnızlaştırıldığını gösteriyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"AB aşırı kalabalık. Bu nedenle Türkiye ile iyi anlaşmalar yapılmalı"</h2>Depremden iki gün sonra açıklama yapan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, "Hayat kurtarmak için şu anda zamanla yarışıyoruz. Türkiye ve Suriye AB’ye güvenebilir."&nbsp;dedi. İlk depremden iki saat sonra, AB Sivil Koruma Mekanizması kapsamında bölgeye arama-kurtarma ekipleri, çadır ve yatak ve devletin müdahalelerini geliştirmek için de 3 milyon avroluk acil insani yardım sağlandı.Depremden birkaç gün sonra bir televizyon programında konuşan Belçika Başbakanı De Croo ise, Türkiye ve Suriye’de 5 buçuk milyon insanın evsiz kaldığını vurgulayarak Avrupa’ya doğru yeni bir göç dalgası oluşmasına karşın, şimdiden Türkiye ile "iyi anlaşmalar" yapılması gerektiğini <a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/dunya/belcika-basbakani-de-croo-suriyeli-depremzedelerin-turkiyede-barindirilmasi-gerektigini-savundu-2051177" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtti</a>. Depremlerden hemen sonra harekete geçen AB ve üye ülkelerin insani duygular ve değerlerin etkisinde oldukları hissiyatı varken Başbakan De Croo’nun ifadeleri şüphe yarattı.<img src="https://images.aposto.com/2023/1/3/1676465809789.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="de croo" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">APUkrayna'nın işgali dolayısıyla kabul edilen mültecilerden sonra AB’nin daha da kalabalıklaştığını belirten De Croo’nun, yeni bir göç dalgası oluşmasını engelleme ve göçmenlerin Türkiye’de kalması için anlaşmaya gitme fikri tabii ki bir temele dayanıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Geri kabulden bugüne</h2>Başbakan De Croo’nun ima ettiği -iyi- anlaşmalardan biri, 2015-2016 yıllarında AB-Türkiye arasında görüşmeler sonucu Suriyeli mültecilerin Türkiye sınırları içinde kalmasını ve Türkiye’nin mültecilere gereken yardımı ve koşulları sağlayabilmesi için AB’den 3 milyar avro almasını <a fr-original-style="" href="https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2016/03/18/eu-turkey-statement/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">öngörüyordu</a>. Gümrük Birliği anlaşmasında yenilikler ve Türk vatandaşlarına AB vize serbestisi gibi vaatler de sunulmasına karşın, mülteciler için alınan fon dışında bir gelişme gözlemlememiştik.Felaketten günler sonra Belçika Başbakanı’nın yaptığı bu açıklama zamanlama açısından oldukça yanlış olmakla beraber AK Parti hükümetinin geçmiş dış politikasının da ağır bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Diğer bir deyişle, Batı devletlerinin insan haklarını araçsallaştırarak kendi bölgesel ve ülkesel çıkarlarını öncelediği, AK Parti hükümetinin de günü kurtarma amaçlı aldığı kararların bugün daha zor koşullar altındayken kendisine tekrar önerildiğini görüyoruz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hızlı ve kolay vize imkanı</h2>Öte yandan, AB üye ülkelerinde veya Birleşik Krallık'ta yaşayan Türk vatandaşlarının depremden dolayı evini kaybetmiş akrabalarını yaşadıkları ülkeye getirtme ihtimali söz konusu. Bazı ülkelerde vatandaşlar tarafından Türk ve Suriyeli depremzedeler için vize kolaylaştırılması yapılması için baskı oluşturuluyor.Lahey’den bildiren BBC Türkçe muhabiri Yusuf Özkan’ın haberine göre, Avrupa’da en çok Türk vatandaşının yaşadığı ülkeler arasında olan Almanya ve Belçika’nın depremzedeler için planladığı "hızlı vize" süreci, gerektiği kadar hızlı ve kolay olmayacak. En büyük sorunlardan biri, Schengen vizesi için normalde istenen evrakların sayısının düşürülmemesi ve depremzedelerin belgelerinin de enkaz altında kalmış olması.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Birleşik Krallık'ta parlamentoya sunulan dilekçeler</h2>Vize imkanı konusunda bir başka ilgi çekici olay ise Birleşik Krallık'tan. Depremin hemen ardından parlamentoya Türk ve Suriye vatandaşlarına ayrıcalık sağlanmasıyla ilgili dilekçeler yağmaya başladı. "Hükümet, Türkiye ve Suriye'deki deprem bölgesinden etkilenen vatandaşlar için bir acil durum programı başlatmalı" gibi genel yargılar içeren dilekçeler reddedilirken bazıları kabul edilip imzalanması için parlamentonun internet sitesinde <a fr-original-style="" href="https://petition.parliament.uk/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayınlanmakta</a>.&nbsp;Dilekçeler içinde en çok imzalananlardan biri, "Deprem nedeniyle evsiz kalan insanlar için Türk Aile Programı vizesi oluşturulmasını" öneriyor. Dilekçenin yayılmasına öncü olanlardan biri de depremde ailesinden birçok kişiyi kaybeden, tek başına kalan 16 yaşındaki kuzen çocuğunu Birleşik Krallık'a yanına getirmeye çalışan bir Türk <a fr-original-style="" href="https://www.lbc.co.uk/opinion/turkish-caller-appeals-to-govt-to-make-refugee-scheme/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oldu</a>. Bu yazının yazıldığı tarihte dilekçenin hükümete sunulması için gereken 100 bin imzadan 76 bin 404’ü tamamlanmış gözüküyor.10 ilde yaşanan yıkım sonucu evini kaybeden binlerce vatandaş için ülke içinde bir çözüm bulunması ideal bir senaryo olmakla beraber, devlet organizasyonunun ve hükümetin bir haftadır içinde bulunduğu tutuk durum, böylesine acil ve büyük bir sorunu çözemedi. Alternatif yollar arayan vatandaşlar ise akrabalarının yaşadığı ülkelerin vizeleri için gerekli belgeleri sağlayamıyor. "Göç dalgası" şeklinde ifade edilen korku bugün gördüğümüz tabloda muhtemel gözükmese de Türk dış politikası daha iyi yönetilmiş olsaydı tıpkı savaştan sonra Ukrayna için yapıldığı gibi Türkiye içinde vize kolaylığı, bazı belge şartlarının kaldırılmasıyla gerçekleştirilebilirdi.

Depremden hemen sonra diplomaside göze çarpanlar

20 yıllık yıkım ve deprem diplomasisi

Ocak ayında ABD gündeminde polis şiddeti dolayısıyla hastaneye kaldırılıp üç gün sonra hayatını kaybeden 29 yaşındaki Tyre Nichols vardı. Tennessee eyaletindeki Memphis şehrinde 7 Ocak günü polis tarafından durdurulan Tyre Nichols, polis memurlarının &nbsp;açıklamasına göre "tehlikeli araç kullandığı için" durduruldu, fakat motorundan inip kaçmaya çalıştığı için gözaltına alındı. Memphis otoritelerinin sonradan yayınladığı görüntüler, olay sırasında polis memurlarının Nichols’ı ağır bir şekilde darp ettiğini gösteriyordu.Bu yazımda, olayla ilgili polislerin soruşturma süreçlerini ve 2020 yılında George Floyd’un öldürülmesinden bu yana polis şiddetinde gözlemlenen artışı konu alacağım.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sistematik ırkçılık</h2>ABD'de siyasi, sosyal ve ekonomik anlamda ayrımcılığa uğrayan farklı gruplar mevcut. Bunların içinde sistematikleşmiş ayrımcılığa uğrayan en büyük gruplardan biri ise siyahlar. ABD'nin siyasi tarihinde, demokrasi ve insan hakları anlayışının daha kapsayıcı olması için belli dönemlerde hükümeti ve eyalet otoritelerini zorlayan Afro-Amerikan kökenli halk, ülkede hala sistematik olarak ayrımcılığa uğruyor.Çoğu ABD şehri yapısı gereği ekonomik ve sosyal olarak beyaz ve siyah Amerikalıları birbirinden ayırırken, siyahlar belediye başkanlığı, polis amirliği ve senato gibi yerel ve federal düzeydeki otoritelerde de temsil edilme şansını nadiren bulabiliyor. En çarpıcı ayrımcılık göstergelerinden biri de polis şiddetine uğrayan vatandaşların çoğunun Afro-Amerikan kökenli olması.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Video kaydı soruşturmaya yol açtı</h2>Shelby Başsavcılığı video kaydının paylaşılmasını "kamunun anlaşılabilir bir isteği" olarak değerlendirdi. Böylece kayıtta hem şiddeti uygulayan hem de şiddet uygulamamasına rağmen iş arkadaşlarını izleyen polis memurları olduğu da açıkça görüldü. Nichols ailesinin avukatı, video kaydının 1991'de Los Angeles şehrinde polis şiddetine uğrayan Afro-Amerikan kökenli Rodney King’in görüntülerine benzerliğinin altını çizdi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Soruşturma sürecinde de ayrımcılık belirtileri</h2>Kaydın ortaya çıkmasından sonra Nichols'ı darp ettiği görülen iki polis memuru için soruşturma açılırken beş polis memuru kovuldu ve tutuklandı. Tutuklanan beş eski polis memurunun da Afrika kökenli olması, öte yandan olay yerinde şiddet uygulayan beyaz Amerikalı polis memuru Preston Hemphill’ın soruşturma devam ederken sadece görevden alınması dikkat çekti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">George Floyd sonrası polis şiddeti</h2>2020'de Minnesota eyaleti, Minneapolis şehrinde polis şiddeti sonucu hayatını kaybeden George Floyd’un ardından birçok şehirde protestolar düzenlenmiş, Black Lives Matter&nbsp;(Siyahların Yaşamları Değerlidir, BLM) isimli sivil toplum hareketi öne çıkmıştı.Öte yandan, Floyd’un ölümünün ardından Minnesota Belediye Meclisi’nden dokuz üye, Minneapolis Polis Departmanı'nın bütçesinin azaltılması ve var olan polis departmanının "güvenliği geliştirmek için yeni, dönüştürücü bir model" ile reform edilmesi için önemli adımlar atmakta kararlı olduklarını belirtmişti. Yerel medyanın geçen seneki haberine göre azalan bütçe, iki yıl içinde pandemi ve yeni işe alımlar gibi sebeplerle tekrar eski düzeyin de üstüne <a fr-original-style="" href="https://www.startribune.com/minneapolis-police-now-have-more-money-to-spend-than-they-did-before-george-floyds-murder/600187266/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çıktı</a>.İki yıl içinde beklenenin aksine gerçekleşen değişimler sadece bütçe konusuyla sınırlı değil. The Washington Post'ın topladığı verilere göre Floyd’un ölümünden sonra BLM hareketinin artan görünürlüğüne rağmen Afro-Amerikan kökenli vatandaşların uğradığı polis şiddeti ve polis şiddeti kaynaklı ölümler geçtiğimiz iki yılda artış <a fr-original-style="" href="https://www.washingtonpost.com/graphics/investigations/police-shootings-database/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gösterdi</a>. ABD'de polis şiddeti konusunda sistematik veri toplayan Mapping Police Violence&nbsp;projesi verilerine göre, 2019-2022 yılları arasında polis şiddeti sonucu ölen Afro-Amerikan kişi sayısı sırasıyla 285, 257, 273 ve 254.Sivil toplumda, akademide ve bazı yerel siyasi girişimlerde Afro-Amerikan halkın sorunları daha görünür hale gelmeye başlasa da polis şiddeti gibi temel bir noktada hala bir ilerleme kaydedilemediğini gözlemliyoruz.Dünyanın birçok farklı yerinde insan hakları, özgürlükler ve demokrasi gibi kavramlar üzerinden dış politika uygulayan, askeri operasyonlarını bile bu kavramlar üzerinden açıklayan ve savunan bir devlet olan ABD için iç siyasette aşılamayan bu ayrımcılık ve hayati sonuçları, ilginç bir tezatlık oluşturuyor.

Deniz Kaptan