Lübnan'da ekonomik kriz günden güne derinleşiyor. Döviz hesaplarının durdurulması nedeniyle halk, bankalara saldırıyor. Taşlar, sopalar ve silahlarla bankalara saldıranlar birikimlerine ulaşmaya çalışıyor.&nbsp;Geçtiğimiz aylarda bazı vatandaşlar, Beyrut Bankası, Bank Audi ve Byblos Bank gibi yabancı bankaların bölgedeki şubelerine saldırarak camları indirdi. Polis eylemlere müdahale etti.<img src="https://images.aposto.com/2023/8/0/1693736697773.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ülkenin Başbakanı Necib Mikati'nin geçtiğimiz haftalarda yaptığı&nbsp;"Ülke çok zor ve tehlikeli bir durumda. Artık hükümetimin kamu hizmetlerini sürdürme imkanları tükeniyor"&nbsp;açıklaması da sürecin toparlanamadığını gözler önüne seriyor.&nbsp;Peki bu büyük kriz neden ve nasıl başladı?<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Arka plan</h2>Lübnan hükümeti 2019'da tütün, benzin ve WhatsApp'a&nbsp;ek vergi uygulamayı planladığını duyurdu. Bu ek vergiler nedeniyle hükümete karşı protesto gösterileri düzenlenmeye başladı. Gösteriler kısa zamanda hükümet karşıtı protestoya dönüşürken ülkede başlayan döviz sıkıntısı, Lübnan lirasının ABD doları karşısında değer kaybetmesine&nbsp;neden oldu.&nbsp;Lübnan'da sabit kur rejimi uygulandığı için döviz sıkıntısı yaşanırken yetkililer kuru istikrara kavuşturamadı. Lübnan lirasındaki devalüasyon, 22 yıl aradan sonra ilk kez büyük çaplı bir döviz karaborsasının&nbsp;ortaya çıkmasına yol açtı. Kasım 2019'da finansal sistemde çatlaklar ortaya çıktı. Ülkedeki bankalar, vatandaşların hesaplarını dondurarak nakit çekmelerine ve transfer yapmalarına kısıtlama&nbsp;getirdi. Nisan 2020'de ise bankalar ABD doları çekme işlemlerini durdurdu.Bu sırada Covid-19 nedeniyle uygulanan seyahat kısıtlamaları ve sokağa çıkma yasakları da hâlihazırda kırılgan olan Lübnan ekonomisini etkiledi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bilgi notu:&nbsp;Lübnan ekonomisinin büyük bölümünün turizm geliri ve devlete döviz girişine bağlı olduğu belirtiliyor. Bu nedenle Covid-19'un ülkenin çöküşünü hızlandırdığı değerlendiriliyor.&nbsp;</li></ul>Öte yandan 4 Ağustos 2020'de Beyrut limanında&nbsp;meydana gelen ve 218 kişinin yaşamını yitirdiği, 7 binin üzerinde kişinin yaralandığı patlamanın maliyeti 15 milyar doların üzerinde oldu. Bu, Lübnan'ın GSYİH'sının yaklaşık %65'ini oluşturuyordu. Patlama nedeniyle bazı bölgelerde temiz suya erişim kısıtlandı, günlük elektrik kesintileri yaşandı. Patlamadan 6 gün sonra ise Lübnan'da yeni kurulan hükümet istifa etti. Siyasi istikrarsızlık durumu daha da kötüleştirdi.Patlamanın ardından istifa eden hükümetin yerine Eylül 2021'de yeni hükümet kuruldu. Hükümet umutları artırsa da bu beklenti kısa sürede söndü. Gelir adaletsizliği derinleşirken ve sınıf ayrımı arttı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çöküşün etkisi</h2>Ekonomik krizden önce yaklaşık&nbsp;440 dolar civarında olan asgari ücret, Lübnan lirasında %98'i bulan değer kaybı nedeniyle 30 doların altına kadar düştü. Ağustos 2019'da 1500 Lübnan lirası olan 1 ABD doları, şu anda 40 bin Lübnan lirasını aşmış durumda.Lirada yaşanan bu değer kaybı, halkın alım gücüne de yansıdı. Öyle ki, halkın %80'inden fazlasının yoksulluk sınırında yaşam mücadelesi verdiği düşünülüyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki bu ekonomik çöküşün nedeni ne?&nbsp;</h2>Ekonomideki çöküşü tek bir nedenle açıklamak mümkün değil. BBC Türkçe'ye konuşan Asya, Afrika ve Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü (SOAS) Orta Doğu Direktörü Prof. Lina Khatib, "Lübnan ekonomisinin çöküşünün başlıca nedeni yolsuzluk.&nbsp;Kötü yönetim de sorunu ağırlaştırdı" diyor. Khatib,&nbsp;"Lübnan’daki siyasi seçkinler, diğer Arap ülkeleri gibi sorunun bir parçası oldular. Mezhebi temsile dayalı yönetim sistemi de, yönetici seçkinlerdeki ulusal çıkar duygusu eksikliğini perçinledi" ifadelerini kullanıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden:&nbsp;Lübnan Merkez Bankası Başkanı Riad Salameh, hem Lübnan'da hem de birçok Avrupa ülkesinde hakkında açılan soruşturmalar nedeniyle 30 yıllık görevinden Temmuz ayında istifa etmişti.</li></ul><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yine BBC Türkçe'ye konuşan Polis Akademisi Öğretim Üyesi Doç. Dr Murat Tınas da ülkedeki sistemin Lübnanlı üst kimliğinin, aidiyet duygusunun gelişmemesine yol açtığını belirterek "Modern Lübnan devleti, mezhepsel, feodal yapılarla mücadele etmek bir yana, bu yapıların üzerine kuruldu. Cumhurbaşkanı Maruni Hristiyan, Başbakan Sünni, Meclis Başkanı da Şii olacak şeklinde. Ama bu sistem, vatandaşlık kavramının toplumda ve bireysel bilinçte yerleşmesine engel oluşturuyor" diyor:</div><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;"><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Bütün bu mezhep gruplarının liderleri devlet kaynaklarını, atamaları, ihaleleri önce kendileri için kullanıyorlar. Gruplarını da ulufe dağıtarak kendilerine bağlı tutuyorlar. Kendi gruplarıyla da denetlenebilir, hesap verir bir ilişkileri yok"</div></blockquote><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şimdi ne olacak?&nbsp;</h2></div>Lübnan, Mayıs 2022'den bu yana Najib Mikati liderliğindeki yetkileri sınırlı geçici &nbsp;bir hükümet tarafından yönetiliyor. Meclis ise 10'dan fazla defa yeni bir cumhurbaşkanı seçmekte başarısız oldu.Hizbullah ve müttefikleri son seçimlerde iktidarlarını kaybettikleri için cumhurbaşkanını seçmek için salt çoğunluğu sağlayamıyorlar. Ancak geri kalan koltuklar bölünmüş durumda. Bu bölünmeden dolayı ise ufukta çözüm ihtimali görülmüyor.

Aposto Gündem

Lübnan'da yaşanan ekonomik kriz derinleşirken hükümet çözüm yolu arıyor. Nedenleri bilinen; ancak çözümü üretilemeyen kriz, halkı her gün daha da yoksullaştırıyor.

Bitmeyen kriz: Lübnan'da neler oluyor?

• Suudi Arabistan'ın Beyrut Büyükelçiliği, vatandaşlarını Lübnan topraklarını bir an önce terk etmeye çağırarak, silahlı çatışma bölgelerine yaklaşmamaları konusunda uyardı. Almanya ve Birleşik Krallık gibi ülkeler de Lübnan'a seyahat konusunda uyarıda bulunurken Lübnan'ın geçici başbakanı Necib Mikati, "endişe ya da paniğe" gerek olmadığı açıklaması yaptı.&nbsp;

• 150 medya kuruluşunun iki yıllık çalışmalarının sonucu olan araştırmacı gazetecilik ürünü Pandora Papers, 330'dan fazla politikacı ve yüksek kamu görevlisinin vergi cennetlerinde şirketler açtığını iddia ediyor. Belgelere göre Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, Lübnan Başbakanı Necib Mikati, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev'in ailesi, Çekya Başbakanı Andrej Babiš gibi isimler; vergileri yüksek ülkelerde elde edilen kazançları vergi cenneti ülkelere transfer ediyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İlk yanıtlar:&nbsp;Pakistan Başbakanı İmran Han belgelerde adı geçen tüm Pakistan vatandaşlarının araştırılacağını ifade etti. Çekya Başbakanı Babiš, herhangi bir yasayı çiğnemediğini söyledi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye: Araştırmaya Türkiye'den katılan <a fr-original-style="" href="https://www.dw.com/tr/pandora-papers-offshoreun-s%C4%B1r-kutusunu-a%C3%A7%C4%B1yor/a-59391820" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">DW Türkçe'nin</a> aktardığına göre Pandora Papers belgelerinde Türkiye'den 220'den fazla isim yer alıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden:&nbsp;DW Türkçe'nin aktardığına göre 2016'da yine bir Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyomu projesi olarak sunulan Panama Papers; ülkelerde offshore konusunda düzenlemeler yapılmasını sağlamış ve Pakistan ve İzlanda gibi ülkelerin başbakanlarının istifasına neden olmuştu.</li></ul>

• <a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/dunya/lubnanda-yeni-hukumet-guvenoyu-aldi/2369957" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Lübnan'da</a> Necib Mikati başbakanlığında 10 Eylül'de kurulan yeni hükümet Meclis'ten güvenoyu aldı. <a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/dunya/libyadaki-temsilciler-meclisi-hukumetten-guvenoyunu-geri-cektigini-duyurdu/2370744" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Libya'da</a>&nbsp;Temsilciler Meclisi'nde bulunan 113 milletvekilinden 89'u, Abdulhamid Dibeybe başkanlığındaki BM destekli Ulusal Birlik Hükümeti'ne (UBH) sundukları güvenoyunu geri çekti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Lübnan:&nbsp;24 üyeli kabineyi "kurtarma hükümeti" olarak tanıtan Mikati, ülkeyi içinde bulunduğu zor koşullardan kurtarmanın yanı sıra halkın yaşadığı sorunlara karşı korumayı ve göçün önüne geçmeyi hedeflediklerini dile getirdi. Kısa ve orta vadeli bir kurtarma programına dayalı planlama desteği için Uluslararası Para Fonu (IMF) ile müzakereleri başlatacaklarını söyleyen Mikati, "Çöküşü durdurarak kalkınma sürecini başlatacağız"&nbsp;dedi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Libya: Libya Devlet Yüksek Konseyi, Temsilciler Meclisi'nin anayasayı ihlal ettiğini bu nedenle eyleminin kanunsuz olduğunu ifade etti. Karara birçok yetkili ve kurumdan tepki geldiği bildirildi. Bir grup Lübnanlı sokaklara çıkarak kararı protesto etti. UBH Başbakanı Dibeybe karara,&nbsp;"Bize engel çıkaranlar, bu ülke için sadece kötülük, savaş ve yıkım istiyor." ifadeleriyle tepki gösterdi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye'den mesajlar: Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamalarda Lübnan'da kurulan yeni hükümetin güvenoyu almasından memnuniyet duyulduğu dile getirilirken Libya'da güvenoyunun geri çekilmesinin ülkenin istikrarı ve geçiş sürecine bir katkı sağlamayacağı vurgulanarak,&nbsp;meşru Libya hükümetine desteklerin devam edeceği belirtildi.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2021/8/4/1632384169982.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" width="550" alt="Lübnan- Libya" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Libya- Lübnan / AA

Necib Mikati ile ilgili hikayeler