Yazı:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/s_hablemitoglu?s=11&t=mHy6diEan9BqolSrLJt8fQ" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Şengül Hablemitoğlu</a>Dünyadaki demokratik gerilemeyle ilişkili dikkati çeken raporlardan biri, International IDEA'nın (Uluslararası Demokrasi ve Seçim Desteği Enstitüsü) yayımladığı demokratik gerilemeyle bazı ülkelerdeki kadın haklarına karşı hareketlerin palazlanması arasında güçlü bir bağ olduğu vurgulanan <a fr-original-style="" href="https://www.idea.int/gsod/sites/default/files/2021-11/the-global-state-of-democracy-2021_1.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Global State of Democracy 2021</a> raporu.&nbsp;Evet, dünya daha otoriter hâle gelmiştir. Otoriterliğe yönelen ülkeler demokrasiye yönelenlerden daha fazladır. Ayrıca, demokratik olmayan ülkeler daha da otoriterleşmiş, Covid-19 demokratik gerilemeyi daha da derinleştirmiştir. Freedom House, <a fr-original-style="" href="https://freedomhouse.org/article/new-report-global-decline-democracy-has-accelerated" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dünyada Özgürlük 2021</a> raporunda özgürlük kazanımları ve kayıpları arasındaki farkın açıldığını, dünyada insanların 1/5'inden daha azının şu anda tamamen özgür ülkelerde yaşadıkları belirtiliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Otoriter dalgayla birlikte</h2>Otoriter dalgayla kadınların ve farklı cinsiyet kimliklerinin haklarını, toplumsal cinsiyet eşitliğini parçalamayı amaçlayan küresel toplumsal cinsiyet karşıtı hareket önemli bir zemin kazanmıştır. Toplumsal cinsiyet karşıtı hareketler, tahmin edileceği gibi, tek başına bir faaliyet değildir.&nbsp;Finansmanı sağlayan —bazı kesimler fonlama kavramını kullanmaya bayılıyorlar, fonlanan diyelim— uluslararası ağlara dayanır. Bu küresel hareketlerin tutunduğu ülkelere yakından bakıldığında, otoriter rejimlerle bağlarının olduğu anlaşılır.&nbsp;Ayrıca diktatörler, yaygın ve eski bir strateji olarak korkuyu kullanırlar. Bölmek ve dikkati dağıtmak için yurttaşları arasında ayrımcılık yaratmayı ve ötekileştirmeyi, özellikle mülteciler, azınlıklar, cinsiyet kimlikleri ya da millî-kültürel unsurların kaybı üzerinden ustaca kullanırlar. Bunu geleneksel ataerkil hiyerarşiye dayandırırlar. Aile içindeki erkek baskısı, otoriter devletin güç yapısını taklit ederken muhalifler susturulur ve failler salınır. Toplum bölünür; erkekler kadınlardan, devlet erkeklerden daha güçlüdür.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dünyada toplumsal cinsiyet eşitliği karşıtı hareketler</h2>Macaristan ve Polonya, geçtiğimiz yıl Mayıs ayında bir AB belgesinden “cinsiyet eşitliği” kavramını çıkardı. Çin'de feminist hareketler susturuldu. Putin'in Rusya'sı ve Nikaragua’da aile içi şiddetle ilgili çok sayıda yasa yumuşatıldı. Türkiye’de Cumhurbaşkanı, kadına yönelik şiddetle mücadele için yasal olarak bağlayıcı bir Avrupa Konseyi anlaşması ve politika belgesi olan İstanbul Sözleşmesi'nden çekildi. Taliban, Afganistan’da kadınların eğitime erişiminde ve kamu görevlerine, çalışma yaşamına katılmalarında 20 yıllık ilerlemeyi yok etti. ABD’de bir eyalette kürtaj yasaklandı.&nbsp;Otokratlar feminizmi ve toplumsal cinsiyet eşitliğini önce demokratik bir cephe yaratmak için kullandılar. Daha sonra otoriterliği yaymaya ve demokrasiyi tırpanlamaya kadınların yaşamından başladılar. Son yıllarda toplumsal cinsiyet eşitliği yasalarının uygulanması yavaşladı ya da uygulanmadı. Ve kadına yönelik şiddet arttı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Otoriter rejimlerde kadınların siyasi katılımı&nbsp;</h2>Öte yandan, otoriter rejimler, kadınların siyasi katılımını teşvik etmede de istekli gibiler. Şimdilerde dünyada parlamenterlerin yarısından fazlasının kadın olduğu üç ülke var: Küba, Ruanda ve Nikaragua. Ancak "Bu ülkelerde demokrasi var," diyemeyiz. Görüyoruz ki parlamentodaki kadın sayısı demokrasiyi garantilemiyor.&nbsp;Siyasete kadın katılımını artırmak doğru bir yönelim. Ancak siyasi karar almada demokrasi ve cinsiyet eşitliği söz konusu olduğunda yeterli bir hedef değil. Tıpkı Türkiye’de olduğu gibi, otoriter rejimler kendi güçlerini meşrulaştırmak ve korumak için bir strateji olarak başlangıçta bir tür devlet feminizmi olarak toplumsal cinsiyet eşitliğini teşvik ediyorlar.&nbsp;Araştırmalar, otoriter rejimlerin dünyaya demokratikleşmenin ciddi bir şekilde başlatıldığını göstermek için siyaseten kadın haklarını kullandıklarını ortaya koyuyor. Ayrıca güvenilirliklerinin azaldığı dönemlerde kadın haklarını teşvik ederek uluslararası tanınırlığı sağlamaya çalışıyorlar. Yine biliyoruz ki kadınlar toplumsal hareketlere katıldıklarında bu hareketlerin Myanmar, Sudan ve Arjantin örneklerinde olduğu gibi başarılı olma ihtimali daha yüksek.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir liderin ağzından: "sürtük"</h2>Dünyada otoriterleşmenin arttığı bir dönemde toplumsal cinsiyet eşitliğinin, kadın ve azınlık haklarının kısıtlanması da yine tesadüf değil. &nbsp;Bu noktada &nbsp;toplumsal cinsiyet eşitliği azaldığında ya da ülkesindeki kadınlara bir lider "sürtük" dediği sırada demokrasi ne durumdadır? Bu sorunun yanıtı, demokratik gerilemedir ve bu tartışma, cinsiyet körü olmamalıdır. Demokratik gerileme eğilimi tersine çevrilmek isteniyorsa demokratik gerilemeyle kadın haklarına karşı çıkan hareketler arasındaki bağlantı kabul edilmelidir.Bunun için son günlerde siyasi partilerin oluşturdukları demokrasi hedefini deklare eden çoklu parti masasına cinsiyet perspektifini dâhil etmek ve kadın hareketini desteklemek öncelikli olmalıdır. Kadın örgütlerini ve kadınların siyasete katılımını partilerin desteklemesi etkili bir yoldur. Kadın politikacılar arasında çok partili bir iş birliği sağlamaya ve sivil toplumla iş birliği yapmaya ihtiyaç vardır. Otoriter rejimler üzerindeki diplomatik baskı kadar, siyasi partilere bu açıdan finansman desteği sağlamanın önemi anlaşılmalıdır.

Aposto Gündem

Daha otoriter bir dünyaya özgürlük ve demokrasi pencerelerinden bir bakış.

"Sürtük" demokrasi

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://apos.to/n/oyunbozan" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oyunbozan</a>, toplumsal cinsiyet eşitliği alanında konuşulmayan konuları konuşmak üzere Aposto!'da yayın hayatına başladı.</h3><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Bir ayrımcılığı fark ettiğinde ses çıkardığın için kaç kere tepki aldın? Kaç kere kendini sorguladın ‘Ben mi abartıyorum acaba?’ diye? 'Sussam daha kolay bir hayatım mı olurdu?' diye düşündün mü hiç? Evde ve dışarıda görülmeyen emekleri sırtına yüklenmen beklendiğinde ve susmadığında ne oldu?Selam Oyunbozan, biz birlikte çok daha güçlüyüz!Son birkaç gündür her yerde menstrüel ürünlerin satışının bazı marketlerde yapılmıyor olması konuşuluyor. #pedyasaklanamaz diye bir de hashtag çıkıyor üstelik. 2017 yılından beri Türkiye’de regl yoksulluğu ve regl tabusu ile savaşıyoruz. Savaşmaktan kastım gerçekten savaşmak. Yeri geldi 1000 paket ped bağışı alabilmek için yüzlerce e-posta gönderdik, yeri geldi vizyonumuzun hiç uyuşmadığı insanlarla hijyenik pedi satın alamayan insanlara ulaştırabilmek için bir olduk. 2021 yılı Türkiye’de reglin bangır bangır konuşulacağı yılmış meğerse, biz bunu bilmeden 2017 yılından beri sessizce çığlık atıyoruz.İlayda ve ben Oyunbozan feministleriz ve bu nedenle bültenimizin adını Oyunbozan koyduk. Belki aranızda bu terimin nereden geldiğini bilenleriniz vardır ama ben yine de Sara Ahmed’in ‘Feminist Bir Yaşam Sürmek’ kitabında bahsettiği 'Feminist Killjoy'&nbsp;teriminden biraz bahsetmek istiyorum. Günümüzde feminist bir yaşam süren bir birey olarak günün birçok saatinde oyunbozanlık yaptığımız doğru. Kimseyi rahatsız etmeden, kabul edilmiş normlarda yaşamayı reddeden ve daha da fazlası, yapılan haksızlıklara susmadan, belki de bazen sessizce ama her gün çığlık atıyoruz çünkü. Bizden sonraki nesillerin daha az çığlık atması gereksin diye şimdi her gün Oyunbozan olmayı tercih ediyoruz. Yorgunuz ve bizim gibi feminist bir yaşam süren Türkiyeli bütün bireylerin yorgunluğunu hissediyoruz. Omuzlarımız ağrıyor, sürekli bir sürü el o omuzlardan aşağıya bastırıyor. Biz bu ağırlığı konuşarak bastırıyoruz. Konuştukça rahatlıyoruz. Oyunbozanlığımıza Oyunbozanlar ekliyoruz.

TOPLUMSAL CINSIYET EŞITLIĞI ile ilgili hikayeler