Spor tarihi her zaman kazananları mı yazar? Kabul, spot ışıkları çoğu zaman büyük şampiyonların üzerindedir. Ama bazen bir kaybedişin öyküsü de aynı derecede ilgi çekici olabilir. 1993 Wimbledon finali, üçüncü ve karar setinde Çek raket Jana Novotna’nın yaşadıkları ise makalelere konu olacak cinstendi…&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">BaskıWimbledon, dört Grand Slam tenis turnuvası içinde en eskisi ve takvimin belki de en prestijli olanı. Haliyle tenisçiler üzerinde baskının en yoğun olduğu turnuva burası. Bu baskıya her insanın tepkisi de aynı şekilde olmuyor tabii. Kimisi baskı altında kaldığında en üst düzey performansına ulaşırken bazıları kolayca kırılabiliyor. Jana Novotna’nın 93’ finalinde yaşadığı ise spor literatürüne geçecek cinsten, farklı bir tecrübeydi. Zira turnuva genelinde ve final maçının yaklaşık olarak üçte ikisinde Wimbledon’ın ağırlığı altında ezilmemişti Novotna. Filenin karşı tarafında gördüğü isim son beş yılda dört Wimbledon tekler zaferi yaşamış Steffi Graf olmasına rağmen şampiyonu belirleyecek maçın karar setinde de işler hiç fena gitmiyordu.TıkanmaTie-break sonunda 6-7 kaybettiği ilk setin ardından, Steffi Graf’ın karşısında 6-1’lik etkileyici bir ikinci set oynamıştı Jana Novotna. Böylece final maçı üçüncü sete uzamış oldu. İkinci sette esen rüzgâr üçüncü sete de taşınmış, Novotna iki oyunda servis kırıp 4-1 ile üstünlüğü sağlamıştı. Servis oyununda 40-30 önde olan taraftı ve Grand Slam’lerde ilk tekler zaferine doğru ilerliyordu. Teklerde ilk Grand Slam zaferi! İlk! Hem de Steffi Graf karşısında. Son iki yılın şampiyonu Graf! Burası Wimbledon, Merkez Kort! İşte o baskıyı tam da bu anda hissetti Novotna. Yaşadığı tecrübe tek kelime ile açıklanabilirdi: Tıkanma.Oyun 40-30 iken ilk servisi filede kalıyor. İkinci servis daha da kötü bir şekilde dışarıda: 40-40. Bu anlardan itibaren profesyonel tenis oyuncusu Jana Novotna gidiyor, yerine tenis oynamayı yeni öğrenmeye başlayan birisi geliyordu. The New Yorker’daki meşhur makalesinde Malcolm Gladwell, Novotna’nın bu anlarını böyle tarif ederken çokça birbiri yerine kullanılan panik ve tıkanma olgularını da ayırt ediyor. Novotna’nın yaşadığı tıkanmayı anlatırken durumu, gereğinden fazla düşünmek olarak açıklıyor. Zaten panik ile tıkanmayı ayıran temel fark da bu. İnsan panik halinde düşünmeyi bir kenara bırakıp içgüdüleri ile hareket ederken, tıkanma halinde içgüdülerini unutup beynini çok daha fazla meşgul ediyor.Öyle ki insan bir şeyi yeni öğrendiğinde beynini çokça kullanmak zorundadır. Tıpkı araba kullanmayı öğrenmek gibi. İlk zamanlarda yapacağınız her hamleyi düşünmek zorundasınızdır. Oysa zamanla vites değiştirmek ya da farklı hamleler yapmak otomatik hale gelir. Benzer şekilde, vücudunuz servis atmak ya da bir vuruşu gerçekleştirmek için beyninizden gelen komutları ağır ağır uygular. Tenis oynamayı yeni öğrenen birisi için en temel hamleler bile oldukça zorlayıcıdır. İşte üçüncü setin o anlarından itibaren Novotna adeta tenis oynamayı yeni öğrenen birisi gibi beynini çokça zorlayarak, çok düşünerek oynamak durumunda kaldı. Otomatikliğini yitirdi. Bu da üst üste basit hatalar yapmasına sebep oldu. Servis oyununu kazanıp seti 5-1’e getirmeye bu kadar yaklaşmışken skor 4-2 oldu. Bundan sonra yaşanacaklar aşağı yukarı belliydi. Steffi Graf’ın rakibin mevcut halinden faydalanmama ihtimali yoktu. Üst üste aldığı beş oyun ile seti 4-6 kazanıp son üç senedeki üçüncü Wimbledon şampiyonluğuna gidiyordu Graf.<img src="https://images.aposto.com/2022/5/2/1655197373640.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.34" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Görsel Kaynak: MirrorManşetlerMaç sona erip de seremoniye geçildiğinde, ikincilik plaketini Kent Düşesi’nin elinden alan Jana Novotna yaşadığı hayal kırıklığını saklayamıyordu. Düşesin onu teskin eden sözlerinin ardından başını omzuna yaslayıp ağlamaya başlıyor, böylece ertesi günkü gazetelerin ön sayfalarında, şampiyon Steffi Graf’tan daha fazla yer kaplamasını sağlayan fotoğraflar ortaya çıkıyordu. O günün ardından verdiği röportajlarda, yıllar sonra bile o günü kötü anılarla hatırlamadığını, aksine o anlardan mutluluk duyduğunu söylüyordu Jana Novotna. Çünkü o maç ve ardından gelen seremoni Novotna’nın tanınırlığını daha da arttırmıştı. Gazetelerde bu kez kazanandan çok kaybeden taraf ön plandaydı.Sporcu Psikolojisi1980’li ya da 90’lı yıllara göre günümüzün spor atmosferi çok daha farklı. Özellikle tenis gibi bireysel sporlarda sporcular sahada tek başına mücadele ediyor gibi görünse de kortun hemen dışında çok daha kalabalık bir ekibe sahipler. Sporcuların beslenmesinde ve fiziksel sağlıklarının korunmasında rol alan isimlerin yanında mutlaka psikolojik danışmanlar da yer alıyorlar. Yeni nesil sporcuların bu şansı elde etmesinde ise Novotna ve onun dönemindeki pek çok sporcunun yaşadığı tecrübelerin rolü yadsınamaz.&nbsp;Kazananİşin aslına bakılırsa, Jana Novotna’nın kariyerini o tıkanma anından ibaret saymak ve onu bir kaybeden olarak anmak büyük hata olur. Zira Novotna, yıllar sonra Düşesin onu teskin ederken söylediği gibi Wimbledon’ı kazanmayı bildi. 1998 finalinde Nathalie Tauziat’ı yenerek kariyerinin ilk ve tek Grand Slam tekler zaferini yaşadı Wimbledon’da. Fakat çift kadınlarda kazandığı 12 ve karışık çiftlerde kazandığı dört Grand Slam kupası ile birlikte toplam 17 Grand Slam’i Novotna’nın esas kariyerini ortaya koyuyor.1998 senesindeki Wimbledon tekler ve çiftler zaferleri ile Fransa Açık ve Amerika Açık çiftler zaferlerinin ardından bir sene daha kortlarda yer alan Novotna, 1999 sezonunun ardından 31 yaşında emekliye ayrıldı. Emekliliğinin ardından birkaç sene favori Grand Slam’i Wimbledon’ı BBC televizyonları için yorumladı. 2010 yılından sonra ülkesi Çek Cumhuriyeti’ne dönüp bir süre vatandaşı Barbora Krejcikova’nın koçluğunu yaptı. Krejcikova 2021’de kariyerinin ilk Grand Slam tekler zaferini Fransa Açık’ta elde etti fakat Jana Novotna bu zafere tanık olamadı. 2017 yılında henüz 49 yaşında kansere yenik düşerek hayata veda etti.

Muhteşem Kaybeden

<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/TurRadyosu" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAVUZ YAVUZ</a>Tie-break oyunlarının Amerika Açık için önemli bir yeri vardır. Çok yakın zamana kadar tenis izleyicileri Grand Slam turnuvaları arasında maçların final setinde tie-break oyunlarına sadece New York’ta şahit olabiliyordu.&nbsp;Avustralya Açık ve Wimbledon’ın final seti kurallarını değiştirmesiyle artık her bir majör turnuvanın eşitliği bozmak için kendine ait düzenlemeleri olsa da son sette yedi puan üzerinden oynanan bir tie-break hâlâ Amerika Açık’ın alamet-i farikası.&nbsp;Turnuva tarihi birbirinden çekişmeli final seti tie-breakleri ile dolu, bunlardan en kaydadeğer olanlarından biri de 40 yıl önce, 1981’de, tek kadınlar finalinde kazanıldı. Bu, 18 yaşındaki Tracy Austin’in kariyerindeki ikinci büyük şampiyonluğunu kazanmasının hikayesi.Tura İlk AdımlarWTA’de 1970’lerin ikinci yarısına Chris Evert ve Martina Navratilova damga vurmaya başlamıştı. WTA’in kurulduğu 1974’ten itibaren Evert’ın kortlara hükmetmeye başlamasının ardından 1978 yılında sahneye Virginia Slims Tour’daki on iki turnuvanın sekizini kazanan Martina Navratilova çıkmıştı. Evert ve Navratilova arasında dünya sıralamasının zirvesi için heyecan verici bir çekişme başlarken iki tenisçi toplam 80 maçla tenis tarihinin en verimli eşleşmesi olacak olan rekabetlerinin de temelini atmaya başlamışlardı. Ancak 1970’lerin sonuna gelindiğinde ABD’den genç bir tenisçi, Tracy Austin, tura adım atıyordu.<img src="https://images.aposto.com/2021/7/5/1630095342447.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.13" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: telegraph.co.uk1977’de Portland’da kazandığı zaferle ilk WTA şampiyonluğunu elde eden Austin iki yıl sonra art arda kazandığı zaferlerle turda adından söz ettirmeye başladı.&nbsp;Evert’ın tahtına aday olan iki genç raket, Navratilova ve Austin arasında 1979 yılında toplam altı final oynanmış, bunların dördünü 16 yaşındaki California’lı kazanmıştı. Austin’in o yılki en dikkat çekici galibiyetleri ise Roma ve New York’ta geldi.&nbsp;Önce İtalya Açık yarı finalinde Chris Evert’ı mağlup ederek rakibinin toprak kortta 1973’ten beri süren 125 maçlık galibiyet serisini sona erdiren Austin, 3 numaralı seri başı olarak mücadele ettiği Amerika Açık’ta ise Martina Navratilova’yı bir kez daha yenerek yükseldiği finalde dünya 1 numarası Evert’ı 6-4, 6-3’lük iki sette mağlup etti ve kariyerinin ilk Grand Slam şampiyonluğunu kazanırken Evert’ın da New York’taki üst üste beşinci şampiyonluğunu kazanmasına engel oldu.1970’lerin sonlarında Amerika Açık’ta hakimiyet kuran Evert’ın art arda kazandığı dört zafer esnasında Amerika Açık’ın oynandığı zemin de topraktan sert korta geçmişti.&nbsp;Austin de Evert da her zeminde iyi oynayabilen çok yönlü oyuncular olsalar da kariyerinde yedi Roland Garros şampiyonluğu bulunan Evert için toprak kort kuşkusuz daha ideal bir zemindi. Austin ise Flushing Meadows’un sert kortlarında henüz 16 yaşında kariyerinin ilk majör zaferini elde ederek rüştünü ispat etmişti.<img src="https://images.aposto.com/2021/7/5/1630095387274.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: usopen.orgGeri DönüşTracy Austin 1979’da estirdiği fırtınalara ve 1980 ilkbaharında kariyerinde ilk kez dünya sıralamasında 1 numaraya yükselmesine karşın, bacağındaki sakatlık nedeniyle kortlardan uzak kalmaya başlamıştı. Bu esnada WTA’da Evert-Navratilova rekabeti ilerledi ve gündemin birinci sırasına yükseldi.&nbsp;1981’de Amelia Island’da Chris Evert’ın aldığı 6-0, 6-0’lık galibiyet ise rekabeti bambaşka bir düzeye taşımış, bütün dikkatler Navratilova ve Evert arasındaki diğer eşleşmelerin bu tek taraflı finalden nasıl etkileneceği üzerinde toplanmıştı. 1981 Amerika Açık’ta ikili yarı finalde karşı karşıya geldi.&nbsp;İsminin hakkını yeniden veren mücadeleyi 7-5, 4-6, 6-4 ile kazanan Martina Navratilova adını finale yazdıran taraf oldu. Dünya 1 numarası Evert böylelikle altı yıl sonra ilk kez burada finalin dışında kalırken, birkaç ay önce ABD vatandaşlığına geçen Navratilova kariyerinin ilk Amerika Açık finalinde Tracy Austin ile karşı karşıya gelecekti.Amerika Açık’a Toronto’da finalde Chris Evert’ı yenerek elde ettiği şampiyonlukla gelen Tracy Austin, 3 numaralı seri başı olduğu turnuvada finale kadar set kaybetmedi. Navratilova ile oynayacağı final maçı ise turnuvadaki ilk üç setlik maçı olacaktı.İlk Amerika Açık şampiyonluğunu arayan Navratilova 18 yaşındaki rakibine ilk sette yalnızca bir oyun bıraktı ve 6-1 ile finale önde başlayan taraf oldu. Çekişmeli geçen ikinci setin başında Martina Navratilova servis kırarak 2-0 öne geçse de Austin kırdırdığı servisini bir sonraki oyunda geri aldı ve 7-4 biten bir tie-break oyunu ile seti kazanarak maça ortak oldu.&nbsp;Navratilova ilk seti kendisine kazandıran agresif oyununu korumaya çalışsa da bu ona basit hatalara mâl olmaya başlamıştı. Tracy Austin ise oyunun içinde gittikçe daha çok kalarak mücadeleye ortak olmuş ve başa baş devam eden ikinci setin sonundaki tie-break’i kazanarak maçı final setine taşımayı başarmıştı. Final seti ise izleyicilere o turun o döneme kadarki en kaliteli tenislerinden birini sundu.Set boyunca iki raket de birbirine fazla uzaklaşma imkânı vermezken, setin on ikinci oyununda Navratilova kendi servisinde 6-5 gerideyken iki çift hata ve sekiz basit hata yapmasına karşın üç maç sayısı çevirerek seti tie-break’e götürmeyi başardı, böylelikle tarihte ilk kez bir büyük turnuvanın galibinin tie-break ile belirleneceği kesinleşmişti.&nbsp;Ancak tie-break oyununda karşısında çok dominant bir Tracy Austin vardı. Austin kazananı belirleyen tie-break oyununda rakibine yalnızca bir puan bırakarak kariyerinin ikinci majör şampiyonluğunu yine Flushing Meadows kortlarında kazandı. Maç sonunda istatistik kağıdında Navratilova’nın isminin karşısında tam 47 basit hata yazarken Austin sadece 17 basit hata kaydetmişti ve bu finalin seyrini belirleyen en önemli fark olmuştu.Finalin Ardından1981 Amerika Açık tek kadınlar finali öyle iniş-çıkışlara sahne olmuştu ki spor yazarı Frank Deford, Sports Illustrated’da karşılaşmayı “Sanki iki ayrı maç oynanmıştı” diye tanımlamıştı. Kupa töreni esnasında da iki raket seyircinin övgüsünü eşit şekilde paylaşmıştı, öyle ki Navratilova ikincilik kupasını aldığında seyirciler onu dakikalarca ayakta alkışlamıştı.&nbsp;Austin sırtındaki sakatlıktan dolayı kariyerine 1983’te, henüz 20 yaşındayken, nokta koymak zorunda kaldı. Ancak kortlarda boy gösterdiği kısa süre içerisinde tenisin devlerine kafa tutarak turun en iyileri arasına girmişti.&nbsp;Kariyerinin zirvesi ise, hiç kuşku yok ki, 1981 Amerika Açık’ta geriden gelerek kazandığı final maçı ve maçta sergilediği mücadeleci ruhtu.

Tie-break ile ilgili hikayeler