Cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar, dünya genelinde olduğu gibi Türkiye'de de önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam ediyor. Özellikle korunmasız cinsel temasla aktarılan bu enfeksiyonlar, 30'a yakın mikroorganizmayla ortaya çıkıyor. En sık görülen enfeksiyonlar arasında ise bildirimi zorunlu olmayan genital siğil ve genital herpes yer alıyor.Konuyla ilgili görüşlerini aktaran Türk Dermatoloji Derneği Veneroloji Çalışma Grubu Başkanı, Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı Prof. Dr. Osman Köse, Sağlık Bakanlığı'nın istatistikî verilerine göre, son 6 yılda 2 katına çıkan önemli bir halk sağlığı problemine dönüşen sifiliz (frengi) enfeksiyonuna özellikle dikkat çekiyor. Ayrıca bel soğukluğu olarak bilinen&nbsp;gonore vakalarında da son 3 yılda 2 kat artış görüldüğünü vurguluyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan:&nbsp;Köse'nin paylaştığı bilgilere göre&nbsp;HIV/AIDS olgularında durum farklı. 2019-2022 yılları arasında yüzde 30 olgu artışı görülürken 2023 yılında olgu sayısı dramatik bir şekilde, 2/3 oranında azaldı. Kasım 2023’e kadar Türkiye'de doğrulama testi ile bildirimi yapılan toplam olgu sayısı, 39.437 HIV pozitif oldu. 2.295 kişi ise AIDS olgusu olarak saptandı.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar:&nbsp;Olguların yüzde 95’inde aktarım cinsel yolla gerçekleşiyor. HIV/AIDS vakalarında bildirimi yapılan olguların yüzde 84’ü erkek ve olgular en fazla 25-29 ve 30-34 yaş gruplarında görülüyor. Dünyada HIV pozitif olgu ve AIDS sayısı azalmasına karşın ülkemizde 2023 yılına kadar artış hızı diğer ülkelerden fazla idi. Ancak tüm bunlara karşın Türkiye halen dünyada HIV/AIDS vakalarının az sıklıkta görüldüğü ülkelerden biri.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çözüm önerisi: Prof. Köse, ciddi sağlık sorunlarına yol açan bu enfeksiyonlara karşı savaşmak için zamanında tanı ve tedavinin önemini vurgularken korunma yöntemleri hakkında bilinçlenmenin ve bunları uygulamanın da hayati önem taşıdığını söylüyor; güncel tedavilerle yaşam süresinin onlarca yıl uzayabileceğini de ekliyor:</li></ul><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Korunma konusunda farkındalık düzeyinin artırılması adına eğitim ve bilgilendirme çalışmalarına ağırlık verilmesi gerekiyor. Cinsel eğitim programlarının yaygınlaştırılması, gençlerin bu konuda bilinçlenmesini sağlayarak cinsel yolla aktarılan enfeksiyonların yayılmasını önleyebiliyor. Bununla birlikte erişimi en kolay korunma yöntemlerinden olan prezervatif kullanımının da altını çizebiliriz. Doğru ve düzenli prezervatif kullanımı, cinsel sağlığın korunmasında önemli bir rol oynuyor. Reçetesiz olarak kolayca temin edilebilen ve kullanımı oldukça basit olan prezervatifler, HIV/AIDS, klamidya, gonore, sifiliz, genital uçuk, genital siğil ve trikomoniyazis gibi birçok enfeksiyona karşı etkili bir koruma sağlıyor. Prezervatiflerin tamamen doğru şekilde kullanıldığında %98 koruma sağladığını biliyoruz. Toplum genelinde prezervatif kullanımının teşvik edilmesi ve korunma bilincinin artırılması gerekiyor.”&nbsp;</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Erken teşhis ve tedavi için testler</h2>Prof. Dr. Köse, korunma yöntemlerinin yanı sıra düzenli sağlık kontrolleri ve testlerin de cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlarla mücadelede kritik bir rol oynadığını belirtiyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Prezervatif dışında etkili korunma yöntemleri arasında, cinsel ilişki öncesi ve sonrası temizlik, enfekte partnerle cinsel temastan kaçınma ve düzenli cinsel sağlık kontrolleri bulunuyor."</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2024/5/5/1718344843391.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.98" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Türk Dermatoloji Derneği Veneroloji Çalışma Grubu Başkanı, Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı Prof. Dr. Osman Köse. Hangi testler mevcut? Köse, cinsel yolla aktarılan enfeksiyonların erken teşhisini sağlayan ve tedavi edilebilirliğini artıran testleri şöyle sıralıyor: Kan testi veya hızlı tanı testleri ile HIV enfeksiyonu tespiti imkanı sunan HIV testi, idrar testi veya genital bölgeden alınan akıntı örneklerinden yapılan klamidya ve gonore testi, kan testi ile enfeksiyonların tespit edilmesine olanak tanıyan sifiliz, hepatit b ve hepatit c testleri, kadınlarda pap smear testi ile rahim ağzı hücrelerinde değişiklikleri tespit eden, erkeklerde genital siğillerin varlığını kontrol eden HPV testi yer alıyor. Kan testleri ile genital uçuk, genital siğil gibi enfeksiyonlar da saptanıyor.

Aposto Gündem

Türk Dermatoloji Derneği Veneroloji Çalışma Grubu Başkanı, Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı Prof. Dr. Osman Köse, Türkiye’de cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlarda artış olduğunu belirtiyor. Cinsel sağlık eğitimi ve prezervatif kullanımının artması çözüm olabilir mi?


Türkiye'de cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlarda artış var

Cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlardan korunma bilincinin yeterince gelişmemesinin en temel sebebi eğitimsel sebepler gibi gözüküyor. Türkiye’de cinsel okuryazarlık düzeyinin düşük olması, bununla beraber çok fazla mitin ve yanlış bilginin etrafta dolanması, enfeksiyonlara karşı önlem alınamaması ya da alınmamasına sebep olabiliyor. Bazı cinsel davranışlarla enfeksiyon aktarımının olmadığının düşüncesi, rutin testler hakkında farkındalığın ya da erişimin olmaması, ilk cinsel ilişkilerde enfeksiyon aktarımının olmayacağının düşünülmesi, bir enfeksiyon ile yaşayan birinin dışarıdan bakarak anlaşılabilir, fiziksel belli özelliklere sahip olacağının düşünülmesi, “bana bir şey olmaz algısı”, enfeksiyonların ne kadar yaygın olduğuna dair bilincin olmaması ve benzeri bilgi ve farkındalık eksikleri, enfeksiyonların önlenmesine engel oluşturuyor.&nbsp;Eğitim anlamında cinsel yolla aktarılan enfeksiyonların önlenmesini beş kat artıran şey, toplumsal cinsiyet rollerinden, kimlik ve güç dinamiklerinden konuşmak. Sadece korunun demek ya da korunmazsak başımıza gelecekleri ayıplama ve korkutma taktikleriyle bağırmak bir işe yaramıyor. Erişimin ve farkındalığın olduğu durumlarda bile bazen bu aktarımın önlenmesi için yapılması gerekenler yapılamıyor. Örneğin, ilişkide sosyal açıdan ya da söz sahibi olma açısından daha baskın ya da güçlü olan partner "ben korunmayacağım" diyorsa, öteki partner ısrar edemeyebiliyor. Özellikle hetero olarak tanımladığımız kadın-erkek ilişkilerde korunmayı talep eden kadınlara çeşitli etiketler yapıştırabiliyor. Bekaret kavramının bu kadar önemli yer tuttuğu coğrafyamızda, kişinin daha önceden bir deneyimi olmasa dahi, korunmanın k’sini gündeme getirmesi otomatik olarak etiketlenmesine neden olabiliyor.&nbsp;Bir diğer önemli konu da cinsel sağlık hizmetlerine erişim. Ücretsiz, genç dostu, kişilerin haklarına saygılı ve cinsellikle ilgili kapsamlı şekilde eğitimli personelden oluşan merkezler ya da klinikler maalesef çok yaygın değil. Böyle klinikler ve merkezler elbette var; fakat belli şehirlerin belli mahallelerinde. Büyük şehirler dışında bu hizmetlere erişmek daha güç. Bu merkezler, hem vakitlice ve rutin test yaptırılabilen hem de test sonuçları doğrultusunda doğru bilgilendirilmenin yapılabileceği ortamlar. Bu hizmetlere erişim de halk sağlığı ve enfeksiyonların aktarımı ve yaygınlaşmasında etkili önlemlerden biri.&nbsp;

Cinsel Sağlık İletişim Uzmanı Rayka Kumru, cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlardan korunma bilincinin yeterince gelişmemesinin sebeplerini anlatıyor.

Cinsel sağlık: Enfeksiyonlardan korunma bilinci neden gelişmiyor?

• Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu (AIDS): 1981 yılında ABD'de ender Pnömocystitis carinii jiroveci pnömonisi (PCP) ve Kaposi sarkomu (KS) vakaları gözlenmesiyle tanımlanan hastalık.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Süreç: HIV, ART alınmaması durumunda bağışıklık sistemini zayıflatıyor, sayısal olarak kanda oldukça yükseliyor ve böylece vücut hastalıklara açık hâle geliyor. Bağışıklık sistemi artık vücudu savunamaz hâle geldiğindeyse çok ciddi ve genellikle de kişiyi ölüme kadar götüren enfeksiyonlar ve kanserler gelişebiliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"AIDS'ten ölmek": Kişiyi ölüme götüren aslında bir ya da birden çok fırsatçı enfeksiyon. AIDS, bu fırsatçı enfeksiyonların ve kanserlerin gelişim gösterdiği durumun adı, bir sendrom.&nbsp;</li></ul>

enfeksiyon ile ilgili hikayeler