<a fr-original-style="" href="https://www.yavuz-uyanik.av.tr/tr/ekibimiz/%C4%B0rem-ozbay/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Av. İrem Özbay</a>Önceki yazımızda NFT’lerin kendine has özelliklerine <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/61e8036a4bbada00064ef92d" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">giriş yapmıştık</a>. Bu yazıdaysa NFT’leri fikrî mülkiyet hukuku kapsamında değerlendirerek uygulamadaki güncel sorunlar üzerine yoğunlaşıyoruz.NFT’lerin en çok temas ettiği alanlardan biri de fikrî mülkiyet hukuku. Ancak eser sahibinin tespiti konusuna geçmeden, NFT’lerin 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) kapsamındaki şartları sağladığı sürece eser korumasından yararlanacağını da belirtmekte fayda var.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eser Sahibinin Tespiti</h2>Blok zincir teknolojisi bugün bize NFT formunda üretilen bir sanat eserinin ilk defa kim tarafından blok zincire dâhil edildiği ve sonrasında kimler tarafından satın alındığı bilgisini sunuyor. Tıpkı taşınmazlar üzerinde mülkiyet ve aynî hakların kaydını içeren tapu sicili gibi. Yani, bugün bir NFT eser fikrî mülkiyet haklarını ihlal edecek şekilde kopyaladığı ve dağıtıldığında, tecavüz kolaylıkla tespit edilebilir ve eser sahibi, eser sahibi olduğunu rahatlıkla kanıtlayabilir. Kabul etmemiz gerekir ki, bu fikrî mülkiyet uyuşmazlıklarının çözümüne müthiş bir katkı sağlayacaktır.<a fr-original-style="" href="https://niftygateway.com/collections/pakmerge" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2022/0/3/1643225658991.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Pak’s The Merge" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Nifty Gateway üzerinden<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Pak’ın “Birleşme” (The Merge) isimli eseri, NFT pazar yeri Nifty Gateway’de 91.8 milyon dolar karşılığında satılmıştı.</blockquote>Öte yandan, blok zincir teknolojisi elbette tüm fikrî mülkiyet sorunlarına çare değil. Hatta bazen işlerin daha da karışmasına sebebiyet verebilir. Çünkü blok zincir teknolojisi bize eserin gerçek sahibini değil ilk kim tarafından blok zincire dahil edildiğini göstermekte.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Örneğin Vincent isimli bir arkadaşımızın harika bir yıldızlı gece resmi yaptığını düşünelim. Diyelim, Vincent’in bu tablosunu gören Mark, Vincent’ten izin almadan tabloyu NFT hâline getiriyor ve satışa sunuyor. Defalarca satılan NFT, Mark’a inanılmaz bir gelir getiriyor. Eserin gerçek yaratıcısı Vincent’tir. Ama aralarında bir uyuşmazlık çıktığında Mark eser sahibi olduğunu Vincent’e göre çok daha kolay kanıtlayabilecektir. Çünkü NFT eseri blok zincire ilk aktaran kişinin Mark olduğu kayıt altındadır; Vincent’in ise bu eserin gerçek yaratıcısı olduğuna dair hiçbir delili olmayabilir.</blockquote>Bu nedenle, bu alanda yapılacak hukuki düzenlemelerle, gerçek eser sahiplerinin fikrî mülkiyet hakları mutlaka koruma altına alınmalı ve başkasının fiziki eserini NFT hâline dönüştüren kişilerin, gerçek eser sahibinin iznini alıp almadıkları ya da eser sahiplerine telif ücreti ödeyip ödemedikleri sıkı bir denetime tabi tutulmalı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">NFT Alıcısı Eserin Telif Hakkının da Sahibi Olur mu?</h2>NFT eserin satışı, alıcıya NFT’nin üzerinde bir mülkiyet hakkı verir; ancak NFT’nin temsil ettiği eserin telif haklarını&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://digitalage.com.tr/bir-dao-jodorowskynin-nadir-olan-dune-kitabini-3-milyon-dolara-satin-aldi-twitter-karisti/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sağlamaz</a>.<a fr-original-style="" href="https://qz.com/2087563/beeples-human-one-sold-at-christies-for-29-million/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2022/0/3/1643225997527.gif" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Beeple's Human One" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Business Insider üzerinden<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Beeple takma adlı dijital sanatçının “Human One” adını verdiği hareketli video heykel formatındaki NFT, Christie’s müzayede evinde 69 milyon dolara alıcı bulmuştu.</blockquote>Dolayısıyla NFT satışından sonra lisans sözleşmesiyle devredilmediği sürece telif hakları&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.twobirds.com/en/news/articles/2021/australia/non-fungible-tokens-nfts-and-copyright-law" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">eser sahibinde kalır</a>. Ancak devri düzenleyen akıllı sözleşme ile telif hakları ve mali haklar da devre konu edilebilir. &nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uyuşmazlıkların Çözümü</h2>Fikrî mülkiyet hukuku kapsamında, başkasının eserinin izinsiz NFT hâline dönüştürülerek dijital ortama sunulması; kopyalanması, izinsiz yayınlanması, dağıtılması ve basılması veya satışa sunulması gerçek eser sahibinin fikrî mülkiyet haklarına tecavüz teşkil etmekte. NFT eserlere dair çıkabilecek hukuki uyuşmazlıklarda tecavüzün men’i, ref’i, tespiti ve maddi ve manevi tazminat davası açılması da mümkün.&nbsp;Ancak bu davalarda verilen hükümlerin icrasının nasıl yapılacağıyle ilgili henüz bir düzenleme bulunmamakta. Blok zincir merkeziyetsiz bir yapı olduğu ve herhangi bir devlet denetimine tabi olmadığı için, bu tür uyuşmazlıklarda hangi ülke hukukunun uygulanacağı, yetkili mahkemelerin neresi olacağı ve dijital ortamda cebri icra prosedürünün nasıl işletileceği konuları da ancak yapılacak yasal düzenlemelerle belirlenebilir.Hayat gün be gün dijitalleşirken, sanat ve sanat alıcısı da yavaş yavaş dijital platformlara yönelmekte. Hukuk sisteminin tüm bu dijitalleşme karşısında yetersiz kalmaması için gerek NFT eserlerin gerekse diğer kripto varlıkların konu edildiği hukuki işlemlere dair evrensel konjonktüre ve blok zincir teknolojisinin muhteviyatına uyumlu&nbsp;yasal düzenlemeler yapılması gerekliliği de ortada.Çünkü biliyoruz ki, teknoloji öngörülemez ve takip edilemez bir hızla gelişmeye devam edecek. Yalnızca NFT’ler için değil, hayatımızı etkileyecek her türlü teknolojik yenilik için “Hukuk teknolojiye ne derece ayak uydurabilecek ve teknolojiyle birlikte nasıl evrilecek?” sorusunun cevabını şimdiden düşünmeye başlamamız gerekiyor.

fikrî mülkiyet hukuku ile ilgili hikayeler