Pasifik açıklarındaki Tonga Krallığı’nda yaşanan yanardağ patlaması tarihi, fakat görüldüğü kadarıyla insanların büyük bir bölümünü pek ilgilendirmeyen bir olaydı. Binlerce kilometre uzaklıktaki ülkelerden duyulan bu büyük patlama sonrasında Tonga’da ilkyardım çalışmaları zorlukla da olsa sürüyor.Konumu gözünüzün önüne gelsin diye kabaca Avustralya kıtası ile Güney Amerika arasında bir yerde diye tarif edebileceğimiz bir takımada devleti olan Tonga Krallığı açıklarında Hunga Tonga-Hunga Ha’apai ismindeki volkan 15 Ocak’ta TSİ 07:15’te patladı.Ama ne patlama… Şöyle birkaç istatistik paylaşırsam belki patlamanın büyüklüğü gözünüzde canlanır. Patlamada ortaya çıkan kül ve gaz kütlesi yerden 20 kilometre yüksekliğe, stratosfer tabakasına kadar ulaştı. Aynı kül tabakası 250 kilometre çapında bir alana yayıldı ve Tonga Krallığı’ndaki tüm adaları kapladı.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Alaska’dan bile duyuldu</h2>Patlama esnasında çıkan ses (şu videoda da <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/DrChrisCombs/status/1482364024792784900?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1482364024792784900%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle%2F2304822-volcano-eruption-in-tonga-was-a-once-in-a-millennium-event%2F" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyabileceğiniz gibi</a>) bin kilometre ötedeki Fiji’den, hatta 9 bin kilometre ötedeki Alaska’dan duyuldu. On bin kilometre uzaktaki -tam olarak okyanusun öte ucunda yani- Peru’da bile, tsunami diyemesek de kabaran deniz nedeniyle iki kişi hayatını kaybetti.&nbsp;Patlamada havadaki kül parçalarıyla atmosferik buz parçalarının elektriklenmesi nedeniyle 400 bin şimşek oluştu.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dünya yüzeyindeki sivilce</h2>Uydu görüntülerinde patlamanın dünya dışından nasıl göründüğüne şahit olup şaşırmamak <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/DrChrisCombs/status/1482362563807621121?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1482364024792784900%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es2_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle%2F2304822-volcano-eruption-in-tonga-was-a-once-in-a-millennium-event%2F" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mümkün değil</a>. The Economist dergisinde yer alan bir makalede benzetildiği üzere, “adeta dünyanın yüzeyinde İngiltere’nin yarısı büyüklüğünde bir sivilce patlamış gibi” görünen bir doğal afetten söz ediyoruz.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bin yılda bir ve birkaç kez patlıyor</h2>Üstelik bu son yaşanan, yanardağın “mega patlama” sınıfındaki ilk patlaması değil. Bölgede çalışan bilim insanları aynı yanardağda daha önce de benzer büyüklükte patlamalar yaşandığını, patlamaların yaklaşık olarak her bin yılda bir gerçekleştiğini açıkladı.Hunga Tonga-Hunga Ha’apai volkanında bundan önce 200 ve 1100 (MS) yıllarında benzer mega patlamalar yaşanmış. Yani volkanda yaklaşık her bin yılda bir benzer durum yaşanıyor. Öncekilerin hiçbiri sadece bir patlamayla sınırlı kalmamış. Dolayısıyla yetkililer ikinci bir patlama ihtimalini güçlü görse de, diğerlerinin ilki kadar etkili olmayacağını umut ediyorlar.Tonga’da patlamayla birlikte okyanus altındaki fiber optik internet kabloları da zarar gördüğünden küçük ada krallığının dünyanın geri kalanıyla iletişiminde ciddi sorunlar yaşanıyor. Okyanusun orta yerindeki 176 adadan oluşan Ha’apai ada takımının tamamı külle kaplanmış, uydu fotoğraflarında görüldüğü üzere adalardaki yerleşimlerin tamamı küle <a fr-original-style="" href="https://www.gazeteduvar.com.tr/tonga-volkan-patlamasi-sonrasi-ilk-kez-goruntulendi-galeri-1549643?p=5" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">boğulmuş durumda</a>. Havaalanının da küle bulanması nedeniyle, afet bölgesine uluslararası yardım güçlükle ulaştırıldı. Hala da, net olarak zararın büyüklüğü saptanabilmiş değil. Olası artçı patlamaların, bu açıdan da büyük zarara yol açmasından, bölgedeki 104 bin küsur nüfusun can güvenliğinin tehlikeye girmesinden endişe ediliyor.***Kişisel bir not:Bu habere dair detayları okuyunca, özellikle yanardağın her bin yılda bir patladığını öğrenince, insan dünyanın kendi zamanı ve ritmiyle bizim zaman algımız arasındaki o büyük uçurumu bir kez daha görüyor. Dünyada bir doğa olayı bin yılda bir gibi ritimle olmayı sürdürürken, insanın 80 yıllık bir ömürde kendisini saçma sapan gündemlere hapsetmesi çok acayip değil mi sahiden?&nbsp;Bu büyük kütleye ait küçücük bir taş parçasının rüzgarlarla aşınmasına bile yetmeyecek bir süre için tüm kavga… O ise bin yıllarla ölçülen zaman dilimlerinde değişime uğruyor, insan ömrünün acizliği onun ömrünün yanında hiçbir anlam ifade etmiyor. Bu da benim bülten orkoluğum olsun. ☺

mega patlama ile ilgili hikayeler