<img src="https://images.aposto.com/2024/4/5/1714722839084.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.53" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: AP<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Antarktika'daki ozon deliğinin, yavru penguen ve fokların güneş yanığı ve cilt kanserinden muzdarip olma riskini artırdığı <a fr-original-style="" href="https://www.indyturk.com/node/718371/bi%CC%87li%CC%87m/ozon-deli%C4%9Finin-penguen-ve-foklara-verdi%C4%9Fi-ciddi-bir-zarar-daha-saptand%C4%B1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tespit edildi.</a>&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar: Global Change Biology adlı bilimsel dergide yayımlanan çalışmayı yürüten araştırmacılar, son yıllarda geçen yıllara göre daha uzun süre varlık gösteren deliğin büyüklüğünden yanardağ patlamaları ve orman yangınlarını sorumlu tutuyor.&nbsp;</li></ul>

Angst

<img src="https://images.aposto.com/2024/2/0/1710683633319.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Patlama, Cumartesi akşamı yerel saatle 20.00’de başladı.<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;İzlanda’da Reykjanes Körfezi’nde Aralık’tan bu yana dördüncü kez yaşanan yanardağ patlaması nedeniyle ülkenin güneyinde acil durum ilan edildi. Lavlar, tahliye edilen Grindavik kasabası yakınlarına kadar ulaştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perspektif: Uzmanlar, yeni volkanik dönemin onlarca hatta yüzlerce yıl boyunca sürebileceğine inanıyor.</li></ul>

Aposto Gündem

• 2017'de "Dünyanın en genç kadın başbakanı"&nbsp;olarak 37 yaşında Yeni Zelanda Başbakanı seçilen Jacinda Ardern, şubatta görevi bırakacağını duyurdu. Ardern, görevi sürdürmek için "yeterli gücü kalmadığını" ve "zorlayıcı geçen 6 yılın kötü etkileri olduğunu" söyledi.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/0/4/1674126537099.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.61" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neler oldu?&nbsp;Ardern, Covid-19 salgını, 2019'da Christchurch'teki 50 kişinin öldüğü saldırılar ve yanardağ patlaması gibi olaylarla geçen çalkantılı iktidar döneminde sergilediği liderlikle dünyanın övgüsünü kazandı. Ancak muhalifleri, Ardern hükümetinin yoksulluğu azaltmakta başarılı olamadığı tezini <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/articles/cj5mvvlq8p6o" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hep gündemde tuttu</a>.&nbsp;</li></ul>

Spektrum

Onu izledim ben.&nbsp;ile her sayıda bir konuk yazar ağırlamaya, sözü film izlemeyi de filmler hakkında konuşmayı da en az benim kadar sevenlere bırakmaya devam ediyorum. Bu sayıdaki konuğum, Zeynep Naz&nbsp;İnansal.Nisan 2022. Yıllardır bahar geldiğinde sosyal medya ekibinin bir parçası olduğum İstanbul Film Festivali'nin 41. yılı vesilesiyle Whatsapp grubumuzda nazar boncuğu şakaları havada uçuşurken, benim için festivale damgasını vuracak bir mesaj bildirimi geliyor:&nbsp;"HER ŞEYE YETİŞİCEZ."&nbsp;Bu güven verici mesajın sahibi, ilk kez birlikte çalıştığım Zeynep'le festival bittiğinde, iş dışında da anlaşabileceğimi, filmlerden konuşup dedikodu yapmaktan zevk alacağımı bir kez daha onaylıyorum. Festival ekibinin yeni göz bebeği, ekleştiğimden beri herkesten önce izlediği filmler nedeniyle kıskandığım Zeynep'i&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://letterboxd.com/zepi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Letterboxd</a> ve&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/zepiy/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram</a>'da&nbsp;takip edebilirsiniz.Şimdi sözü Zeynep'e bırakıyorum...<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Zeynep ne izlemiş?</h2><img src="https://images.aposto.com/2022/7/4/1661428808195.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.09" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Zeynep'in en iyisi: Fire of Love, 2022</h2>Sıcak bir Ağustos günü, bir türlü esmeyen salonumda izlemeye başladığım yanardağlarla ilgili bir belgeselin bana sıcağı ve tüm olumsuzlukları bir süreliğine unutturacağını düşünmezdim. Ama Fire of Love’ın sonunda jenerik akarken; gözlerimde yaşlarla, her şeyin geçiciliğine, yaratımla yok oluşun iç içe geçişine ve aşkın bin bir formuna dair düşüncelere dalmış ve her şeyden uzaklaşmayı başarmıştım. (Sonrasında sıcağa tekrar sinirlenmem çok uzun sürmese de güzel bir molaydı.)<img src="https://images.aposto.com/2022/7/4/1661428930498.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fire of Love (2022, Sara Dosa) | Kaynak: Variety<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Dünya prömiyerini 2022 Sundance Film Festivali’nde yapan Fire of Love, tüm hayatlarını farklı yanardağları araştırmaya ve belgelemeye adamış yanardağ uzmanı çift Katia and Maurice Krafft’ın hikâyesini anlatıyor. Filmin anlatıcısı Miranda July’ın tanımıyla bir aşk hikâyesiyle karşı karşıyayız. Tabii üçlü bir aşk bu, çünkü Katia ve Maurice’in birbirlerine olan aşkı kadar büyük diğer aşkları yanardağlar da başrolde. Üniversitede tanışıp yanardağlara olan ortak tutkuları sayesinde yakınlaşan çift, bilimsel araştırmanın tekdüzeliğini sarsmayı ve devrim niteliğindeki keşifleri kadar, renkli kişilikleriyle de dönemin yıldızlarından olmayı başarıyorlar. Farklı yanardağ tipleri keşfedip çoğunu daha önce hiç görüntülenmediği kadar yakından görüntülemeyi başarıyorlar. İkilinin kişisel arşivinden görüntüleri, yanardağlar ve dünyaya dair animasyonlarla harmanlayan film, seyirciyi romantik ve şiirsel bir yolculuğa çıkarıyor. Hatta belgesel çoğunlukla seyirciye kendi çıkarımlarını yapmak için alan tanıyan, büyüleyici bir çocuk kitabı gibi işliyor.Katia ve Maurice’in araştırmalarının nihai amacı yanardağları daha yakından tanıyarak onlarla birlikte yaşamayı öğrenebilmek. Ama bu ölümcül araştırmanın tehlike faktörü de onları bu amaca yönelten bir heyecan aslında. Zaten ikili, 1991 yılında bir yanardağ patlamasında hayatlarını kaybediyor. Film, bu üzücü sonu en baştan seyircisine aktararak çiftin kendi seçimleriyle, alışılmışın dışında olsa da tutku dolu, heyecan verici ve tatmin edici bir hayat kurmayı başardıklarını gösteriyor. Sonunu bilerek bu hikâyeye eşlik etmek de filme bambaşka bir hava katıyor. Fire of Love’ı bir kez daha, bu kez sinema salonunda izlemek için sabırsızlanıyorum.-ZNİ

Yaratımla yok oluşun iç içe geçişi...

Zeynep Naz İnansal | Fire of Love, 2022

Pasifik açıklarındaki Tonga Krallığı’nda yaşanan yanardağ patlaması tarihi, fakat görüldüğü kadarıyla insanların büyük bir bölümünü pek ilgilendirmeyen bir olaydı. Binlerce kilometre uzaklıktaki ülkelerden duyulan bu büyük patlama sonrasında Tonga’da ilkyardım çalışmaları zorlukla da olsa sürüyor.Konumu gözünüzün önüne gelsin diye kabaca Avustralya kıtası ile Güney Amerika arasında bir yerde diye tarif edebileceğimiz bir takımada devleti olan Tonga Krallığı açıklarında Hunga Tonga-Hunga Ha’apai ismindeki volkan 15 Ocak’ta TSİ 07:15’te patladı.Ama ne patlama… Şöyle birkaç istatistik paylaşırsam belki patlamanın büyüklüğü gözünüzde canlanır. Patlamada ortaya çıkan kül ve gaz kütlesi yerden 20 kilometre yüksekliğe, stratosfer tabakasına kadar ulaştı. Aynı kül tabakası 250 kilometre çapında bir alana yayıldı ve Tonga Krallığı’ndaki tüm adaları kapladı.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Alaska’dan bile duyuldu</h2>Patlama esnasında çıkan ses (şu videoda da <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/DrChrisCombs/status/1482364024792784900?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1482364024792784900%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle%2F2304822-volcano-eruption-in-tonga-was-a-once-in-a-millennium-event%2F" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyabileceğiniz gibi</a>) bin kilometre ötedeki Fiji’den, hatta 9 bin kilometre ötedeki Alaska’dan duyuldu. On bin kilometre uzaktaki -tam olarak okyanusun öte ucunda yani- Peru’da bile, tsunami diyemesek de kabaran deniz nedeniyle iki kişi hayatını kaybetti.&nbsp;Patlamada havadaki kül parçalarıyla atmosferik buz parçalarının elektriklenmesi nedeniyle 400 bin şimşek oluştu.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dünya yüzeyindeki sivilce</h2>Uydu görüntülerinde patlamanın dünya dışından nasıl göründüğüne şahit olup şaşırmamak <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/DrChrisCombs/status/1482362563807621121?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1482364024792784900%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es2_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle%2F2304822-volcano-eruption-in-tonga-was-a-once-in-a-millennium-event%2F" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mümkün değil</a>. The Economist dergisinde yer alan bir makalede benzetildiği üzere, “adeta dünyanın yüzeyinde İngiltere’nin yarısı büyüklüğünde bir sivilce patlamış gibi” görünen bir doğal afetten söz ediyoruz.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bin yılda bir ve birkaç kez patlıyor</h2>Üstelik bu son yaşanan, yanardağın “mega patlama” sınıfındaki ilk patlaması değil. Bölgede çalışan bilim insanları aynı yanardağda daha önce de benzer büyüklükte patlamalar yaşandığını, patlamaların yaklaşık olarak her bin yılda bir gerçekleştiğini açıkladı.Hunga Tonga-Hunga Ha’apai volkanında bundan önce 200 ve 1100 (MS) yıllarında benzer mega patlamalar yaşanmış. Yani volkanda yaklaşık her bin yılda bir benzer durum yaşanıyor. Öncekilerin hiçbiri sadece bir patlamayla sınırlı kalmamış. Dolayısıyla yetkililer ikinci bir patlama ihtimalini güçlü görse de, diğerlerinin ilki kadar etkili olmayacağını umut ediyorlar.Tonga’da patlamayla birlikte okyanus altındaki fiber optik internet kabloları da zarar gördüğünden küçük ada krallığının dünyanın geri kalanıyla iletişiminde ciddi sorunlar yaşanıyor. Okyanusun orta yerindeki 176 adadan oluşan Ha’apai ada takımının tamamı külle kaplanmış, uydu fotoğraflarında görüldüğü üzere adalardaki yerleşimlerin tamamı küle <a fr-original-style="" href="https://www.gazeteduvar.com.tr/tonga-volkan-patlamasi-sonrasi-ilk-kez-goruntulendi-galeri-1549643?p=5" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">boğulmuş durumda</a>. Havaalanının da küle bulanması nedeniyle, afet bölgesine uluslararası yardım güçlükle ulaştırıldı. Hala da, net olarak zararın büyüklüğü saptanabilmiş değil. Olası artçı patlamaların, bu açıdan da büyük zarara yol açmasından, bölgedeki 104 bin küsur nüfusun can güvenliğinin tehlikeye girmesinden endişe ediliyor.***Kişisel bir not:Bu habere dair detayları okuyunca, özellikle yanardağın her bin yılda bir patladığını öğrenince, insan dünyanın kendi zamanı ve ritmiyle bizim zaman algımız arasındaki o büyük uçurumu bir kez daha görüyor. Dünyada bir doğa olayı bin yılda bir gibi ritimle olmayı sürdürürken, insanın 80 yıllık bir ömürde kendisini saçma sapan gündemlere hapsetmesi çok acayip değil mi sahiden?&nbsp;Bu büyük kütleye ait küçücük bir taş parçasının rüzgarlarla aşınmasına bile yetmeyecek bir süre için tüm kavga… O ise bin yıllarla ölçülen zaman dilimlerinde değişime uğruyor, insan ömrünün acizliği onun ömrünün yanında hiçbir anlam ifade etmiyor. Bu da benim bülten orkoluğum olsun. ☺

yanardağ ile ilgili hikayeler