<img src="https://images.aposto.com/2025/10/1/1763397297516.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.54" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Vince Gilligan'dan 'Pluribus': Başka bir arzunuz?</h1>"Breaking Bad"in yaratıcısı Vince Gilligan’ın yeni dizisi "Pluribus", Apple TV’nin son dönemdeki en iddialı işlerinden biri. Ana karakteri Carol’ın bile “Ben bu filmi daha önce izledim” dediği, klasik bir dünyanın/insanlığın sonu hikayesiyle açılan dizi, bir türlü beklenen çatışmanın (ve “düşmanın”) gelmemesiyle tuhaf fakat ürkütmeyen bir yere evriliyor.Yazı: Aslı IldırÖnce uzaylı istilası, sonra bir salgın hastalık, sonra bir zombi filmi, sonra tekrar uzaylı istilası zannettiğimiz bu felaketi biz de tıpkı Carol gibi şaşkınlıkla izliyor; filmlerde gördüğümüz senaryolardan bir-ikisine uydurmaya çalışıyoruz. Bu nafile bir çaba. Uzaylıların dünyaya adeta hediye ettiği bir tür virüsün insanlığın tüm zihnini birleştirdiği&nbsp;ve herkesi aynılaştırdığı bir tür evrimsel sıçrama bu.&nbsp;Henüz yatay mı yoksa dikey mi olduğunu bilemediğimiz bu sıçrama sayesinde savaşın, çatışmanın, sömürünün, ayrımcılığın, eşitsizliğin ve verimsizliğin olmadığı bir dünyaya uyanıyoruz. Dünyada yalnızca 12 kişinin virüse bağışıklığı var; bunlardan biri de kahramanımız, spekülatif tarihsel kurgu yazarı Carol.<img src="https://images.aposto.com/2025/10/1/1763397418611.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Öfke sorunlarından muzdarip ve pek de uzlaşmacı olmayan bir kişiliğe sahip olan Carol, Gilligan’ın alametifarikası bir anti-kahraman. Kendini “bağımsız bir kişiliğe sahip biri” olarak tanımlayan Carol, Amerikan liberalizminin ve bireyci ideallerinin adeta cisimleşmiş hâli. Öyle ki neredeyse ezbere bir birey olma hâli bu. Hikayede bir şeylerin yanlış gittiğini düşünen ve insanlığın başına gelenleri peşinen bir felaket olarak değerlendiren tek kişi de Carol zaten.&nbsp;Neden diye sorarsanız: Çünkü. Çünkü Carol’a göre herkes aynı olmamalı. Halbuki kendilerini “Biz” olarak tanımlayan diğer herkes, ona yalnızca yardım etmeye çalışıyor. Öyle Carpenter’ın They Live’indeki gibi sermaye bağımlısı, sömürgeci, soğuk ve kötücül uzaylılar da değil bu insanlar. Salgını bulaştırma yolları bile bir öpücük yalnızca...&nbsp;Ancak Carol’da, özellikle&nbsp;Amerikan bilinçdışının köklerine kazınmış ve üzerine pek de kafa yorulmamış bir korku var, aynılaşmak. Gilligan, bu çerçevede, komünizm tehdidine karşı bireyselleşmenin hararetle savunulduğu,&nbsp;The Invasion of the Body Snatchers (1956) gibi Soğuk Savaş dönemi bilimkurgularına da referans veriyor. Dizi bu klasik anlatıyı bir kanvas olarak kullanıp, gitgide Carol’ın ve Biz’in birbirine eşyanın doğası gereği yaklaştığı bir yere gidecek gibi duruyor. <p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#e06535" color="#000000" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#e06535 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/s/vince-gilligandan-pluribus-baska-bir-arzunuz?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(224, 101, 53) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAZININ DEVAMI</a>

Duende

Breaking Bad’in yaratıcısı Vince Gilligan’ın yeni dizisi&nbsp;Pluribus, Apple TV’nin son dönemdeki en iddialı işlerinden biri. Henüz üç bölümü yayımlanan dizi, ütopya görünümdeki bir distopyada (ya da distopya görünümlü bir ütopyada) geçiyor. Ana karakteri Carol’ın bile “Ben bu filmi daha önce izledim” dediği, klasik bir dünyanın/insanlığın sonu hikayesiyle açılan dizi, bir türlü beklenen çatışmanın (ve “düşmanın”) gelmemesiyle tuhaf fakat ürkütmeyen bir yere evriliyor.&nbsp;Önce uzaylı istilası, sonra bir salgın hastalık, sonra bir zombi filmi, sonra tekrar uzaylı istilası zannettiğimiz bu felaketi biz de tıpkı Carol gibi şaşkınlıkla izliyor; filmlerde gördüğümüz senaryolardan bir-ikisine uydurmaya çalışıyoruz. Bu nafile bir çaba. Uzaylıların dünyaya adeta hediye ettiği bir tür virüsün insanlığın tüm zihnini birleştirdiği&nbsp;ve herkesi aynılaştırdığı bir tür evrimsel sıçrama bu.&nbsp;Henüz yatay mı yoksa dikey mi olduğunu bilemediğimiz bu sıçrama sayesinde savaşın, çatışmanın, sömürünün, ayrımcılığın, eşitsizliğin ve verimsizliğin olmadığı bir dünyaya uyanıyoruz. Dünyada yalnızca 12 kişinin virüse bağışıklığı var; bunlardan biri de kahramanımız, spekülatif tarihsel kurgu yazarı Carol.<img src="https://images.aposto.com/2025/10/0/1763319967342.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Öfke sorunlarından muzdarip ve pek de uzlaşmacı olmayan bir kişiliğe sahip olan Carol, Gilligan’ın alametifarikası bir anti-kahraman. Kendini “bağımsız bir kişiliğe sahip biri” olarak tanımlayan Carol, Amerikan liberalizminin ve bireyci ideallerinin adeta cisimleşmiş hâli. Öyle ki neredeyse ezbere bir birey olma hâli bu. Hikayede bir şeylerin yanlış gittiğini düşünen ve insanlığın başına gelenleri peşinen bir felaket olarak değerlendiren tek kişi de Carol zaten.&nbsp;Neden diye sorarsanız: Çünkü. Çünkü Carol’a göre herkes aynı olmamalı. Halbuki kendilerini “Biz” olarak tanımlayan diğer herkes, ona yalnızca yardım etmeye çalışıyor. Öyle Carpenter’ın They Live’indeki gibi sermaye bağımlısı, sömürgeci, soğuk ve kötücül uzaylılar da değil bu insanlar. Salgını bulaştırma yolları bile bir öpücük yalnızca...&nbsp;Ancak Carol’da, özellikle Amerikan bilinçdışının köklerine kazınmış ve üzerine pek de kafa yorulmamış bir korku var, aynılaşmak. Gilligan, bu çerçevede, komünizm tehdidine karşı bireyselleşmenin hararetle savunulduğu, The Invasion of the Body Snatchers (1956) gibi Soğuk Savaş dönemi bilimkurgularına da referans veriyor. Dizi bu klasik anlatıyı bir kanvas olarak kullanıp, gitgide Carol’ın ve Biz’in birbirine eşyanın doğası gereği yaklaştığı bir yere gidecek gibi duruyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/10/0/1763320065192.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Dizinin ilk üç bölümünde yöneldiği bir başka mesele ise son dönemde yükselişe geçen “toksik pozitivite” kültürü. Son olarak&nbsp;Weapons&nbsp;ve Severance’ta, öncesinde ise Beef ve Kinds of Kindness gibi işlerde de karşımıza çıkan bu kanal, geç kapitalizm tarafından hızlı bir şekilde iç edilen politik doğrucu sağlıklı iletişim diskuru ve “terapi dili”ne bir eleştiri yöneltiyor.&nbsp;Sınır koymanın, barışçıl tartışma kültürünün, iyi hissetmenin, empatinin, duygularla barışarak onları makul bir düzeye getirmenin bağlamından koparıldığı ve farklı endüstriler, özellikle de medya tarafından işlevsel hâle getirildiği bir dönemin sancıları var bu eleştiride. Daha çok pazarlama dilinin içine yerleşen ve hizmet sektöründe daha da ayyuka çıkan bu dil, Pluribus’un Biz’inin de DNA’sında var sanki: Sizinleyiz, buradayız, hizmetinizdeyiz, siz nasıl isterseniz, sizi mutlu etmek için her şeyi yaparız, başka bir arzunuz?&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/10/0/1763320227869.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Tüm dünyanın zihinlerinin birbirinden beslendiği, sürekli gülümseyen ve empati duyan, tabiri caizse tüm “negatif enerisinden arınmış”, adeta ermiş bir insanlık tahayyülü var karşımızda. Dolayısıyla buradaki “Biz”, ilk bakışta Amerikan sinemasının anti-komünist bilinçdışının bir ürünü gibi dursa da, başka bir yere evriliyor gitgide: Kültürel solun söylemsel kazanımlarını ve kapitalizme yönelttiği eleştiriyi kendi lehine çevirmiş, geç kapitalist kültürün bir eleştirisi. Post-Fordist dönemin, sürekli özel ve değerli (fakat nasılsa aynı zamanda eşit) hissettirildiğimiz, seçim hakkımız ve seçeneklerimizin sürekli vurgulandığı, bir tür&nbsp;“kişiye-özel muamele” devrinin bir hicvi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gilligan, Carol-Biz çatışması üzerinden tüm bu hatları iç içe geçiriyor. Örneğin yeni dönemin hizmet sektörü çalışanlarına benzeyen bu güleç, sakin ve adeta ermiş insanlık; aynı zamanda öldürmeyi reddeden, aşırı üretim ve tüketimi sınırlandırmak için merkezî bir besin dağıtım sistemine yönelen ve belirli sosyal devlet politikalarını da benimseyen bir topluluk. </li></ul>Söylemin ve zihinsel emeğin dışında, bolca aksiyon ve fiziksel emek de görüyoruz ekranda. Dolayısıyla bu hikayeyi tersinden de okuyabiliriz: “Biz”, “Nerede benim süpermarketim? Ben bağımsız biriyim” diyen, geç kapitalizmin seçim özgürlüğü masalında kaybolmuş Carol’u uyandırmaya çalışan bir “kahraman” bile olabilir. Her iki taraftan da okunmaya müsait, türün işgal edilen/işgalci ikiliğini her bölümde derinleştirerek kıran, dinamik bir yapısı var dizinin şimdilik.<img src="https://images.aposto.com/2025/10/0/1763320495014.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Dizideki bu “politik doğrucu ütopya” eleştirisinin de çoğunlukla bir kılıf olduğunu söyleyelim. Dolayısıyla bu hattı kültürel solun kazanımlarını harcamaya yönelik muhafazakar bir yerden henüz kullanmıyor Gilligan. Daha çok Carol’ın nedensiz, insani ve yıkıcı öfkesiyle insanlığın bu sağlıklı iletişim fetişi arasında bir gerilim hattı kuruyor şimdilik.&nbsp;İki tarafın da birbirinden beslenmek zorunda kaldığı bu zoraki iletişim çabası, uzlaşmacı ve göstermelik bir barış tiyatrosuna dönüşüp dönüşecek mi, henüz bilmiyoruz. Hikaye ve karakterler derinleştikçe ilk üç bölümde bize sunulan bu tanıdık ikiliklerin ve çatışmaların da inceleceğini tahmin etmek zor değil.<img src="https://images.aposto.com/2025/10/0/1763320415513.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Öte yandan dizide üzerine düşünülmesi gereken bir hat daha var. Fazlasıyla kibar davranan,&nbsp;“Tek isteğimiz senin mutlu olman” diyen ve “Hayatın sana ait” diyerek Carol’ı sakinleştiren Biz’in nihai amacının nereye varacağı meselesi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hayır diyemeyen, adeta modern bir köle gibi davranan, ChatGPT gibi yalnızca pohpohlayarak ve sakinleştirerek iletişim kuran bu “şefkatli ebeveyn”in temel amacı, Carol’u ve diğer 11 anomaliyi kendisine katmak aslında. İçten bir gülümsemeyle müşterisine satış yapmaya çalışan herhangi bir hizmet sektörü çalışanı, pazarlamacı ya da reklam gibi...&nbsp;</li></ul>Dolayısıyla dizi şu ana kadar Carol’un marazlarına daha çok odaklanıyor olsa da ilerledikçe bu nezaket sosuna bulanmış örtük faşizan tavrı&nbsp;da irdeleyecek gibi duruyor. Tahmin yürütecek olursak Carol’un öfkesiyle “hata veren” Biz’in, tam da bu öfke sayesinde dönüşmesi, kararını yeniden gözden geçirmesi ve hayır demeyi öğrenerek bireyleşmesi de yüksek bir olasılık.&nbsp;Biz’in, ötekiyle iletişim kurmaya içkin olan öfke, kırgınlık ve keder gibi duygular karşısında hata vermesi, Carol’un insanlığa vereceği “hediyenin” ne olduğunu da şimdiden hissettiriyor bize.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Benzer işler:</h3>The Invasion of Body Snatchers (1978, Philip Kaufman) Silahlar / Weapons (2025, Zach Cregger)

"Breaking Bad"in yaratıcısı Vince Gilligan’ın yeni dizisi "Pluribus", Apple TV’nin son dönemdeki en iddialı işlerinden biri. Ana karakteri Carol’ın bile “Ben bu filmi daha önce izledim” dediği, klasik bir dünyanın/insanlığın sonu hikayesiyle açılan dizi, bir türlü beklenen çatışmanın (ve “düşmanın”) gelmemesiyle tuhaf fakat ürkütmeyen bir yere evriliyor.

tarihsel kurgu ile ilgili hikayeler