Dekorasyon ya da birtakım kusurları izole etmek amacıyla kullanılan, alçı, iplik lifleri ve suyun karıştırılmasıyla elde edilen bir zanaat:&nbsp;Kartonpiyer.&nbsp;1610’lu yıllardan bu yana gerçekleştirilen bu zanaat&nbsp;“carton”, “pierre”&nbsp;kelimelerinin birleşiminden oluşuyor; anlamı ise “taşlaşmış karton.”&nbsp;400 yılı aşkın bir sanat olan, günümüzde her tarihî mekanda rastladığımız bu zanaatin dünyada tek müzesi bulunuyor: İstanbul Tophane’deki Zanaat Atelye…Her bina bambaşka hayatların, bambaşka hikâyelerin izlerini taşıyor. Hem de İstanbul gibi birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapmış, farklı kültürlerin barındığı şehirlerde yapılar, başlı başına bir tarihî eser oluyor. Bunlardan biri de Tophane’deki Tomtom Mahallesi Boğazkesen Caddesi’nde yer alan 67 numara. Sultan Abdulaziz tarafından Fransa hükümetine tahsis edilen bir arsaya 1866 yılında yapılan bina, yetimhane olarak kullanılmış. 1867’den 1935’e kadar yetimhane olarak kullanılan bina, 1935’te Türkiye Cumhuriyeti’nin çıkardığı yasayla devlete bağlanıyor. Fransa hükümetinin Bebek’te bulunan yetimhanesi nedeniyle bu bina, ticari amaçla kiraya verilmeye, geliri de yetim çocuklara bağışlanmaya başlıyor.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki bu tarihî bina ve kartonpiyer nasıl buluşuyor?</h3>Binada Dolmabahçe Sarayı, Emek Sineması, Yıldız Sarayı, Mısır Apartmanı, Sait Halim Paşa Yalısı, Malta Köşkü, Pera Palas, Markis Pastanesi, Ses Tiyatrosu, Adile Sultan Sarayı gibi çok sayıda binada kartonpiyerleri olan Parsek Cezayirliyan ve oğlu Garabet Cezayirliyan'ın atölyesi bulunuyordu. Garabet Cezayirliyan'ın çırağı olan Kemal Cinbiz, 1947 yılında ustası Garabet Cezayirliyan'dan devraldığı mesleği aynı atölyede sürdürüyor. Kemal Cinbiz hem ustalarının eserlerinin hem de kendi yaptığı eserlerin de kalıplarını bir biriktirmeye başlıyor. Cinbiz'in oğlu Cemal Cinbiz de babasının mesleğini sürdürürken biriktirdiği üç kuşaklık kartonpiyer kalıplarını, şekil verilen kalemleri, teşekkür mektuplarını ve daha birçok malzemeyi kendi deyimiyle müzeye çevirmiş ve Türkiye'nin ilk kartonpiyer müzesini oluşturmuş; ancak bugün o müze kapalı.&nbsp;Bu odak sayısında, bir yandan Tomtom Mahallesi Boğazkesen Caddesi’nde yer alan 67 numaralı binanın hikâyesine odaklanacağız, bir yandan kartonpiyer müzesinin neden kapatıldığını anlatacağız. Bir yandan da şehir planlamasında önemli yeri olan belediyelerin ve devlete ait türlü kurumların yaptıklarına ve yapabileceklerine ilişkin bir değerlendirmede bulunacağız.&nbsp;

Aposto Gündem

Tophane'de yer alan, Osmanlı döneminden kalma bir bina, bugün hem eski bir yetimhane, hem bir kartonpiyer müzesi, hem de birçok farklı zanaatkârın dükkanı.

Beyoğlu-Tophane'de bir bina

(Görsel: Validebağ Gönüllüleri)35,4 hektarlık büyüklüğü ile İstanbul Anadolu Yakası’nın en geniş yeşil alanlarından biri olan Validebağ Korusu&nbsp;18.yüzyıldan günümüze sayfiye yeri olarak saray, yetimhane ve sanatoryum işlevlerini barındırmıştır. Günümüzde ise sağlık, eğitim ve rekreasyon hizmetlerinin yanı sıra İstanbul’un önemli doğal alanlarından, kültürel peyzaj odaklarından birisi.<a fr-original-style="" href="http://www.validebag.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Validebağ Gönüllüleri</a>’nin çabalarının neticesinde, 16 Şubat 1999’da, İstanbul 3 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından, sit alanı&nbsp;kapsamına alınan ve içerisindeki tarihi binalar ile birlikte tescillenen koru, doksanlı yıllardan beri yapılaşmaya açılmaya çalışılıyor. Koruya ilişkin 2018 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi&nbsp;(İBB) tarafından hazırlanan Millet Bahçesi projesi 2019 Şubat ayında “projelendirme süreci ve tahsis işlemleri tamamlanamadığından” durduruldu; 2020 Mayıs ayında ise Validebağ Korusu’nun 261 bin metrekarelik alanı Millî Emlak&nbsp;tarafından “bakım ve düzenleme” yapılmak üzere Üsküdar Belediyesi’ne tahsis edildi.Mayıs &nbsp;2021 tarihli bilirkişi raporunda “çocuk oyun alanı, fitness alanı ve lüks kaplama malzemelerinin koruyu park düzeyine düşüreceği, yoğun inşaat sürecinin korudaki ekosistemi olumsuz yönde etkileyerek çöküşüne neden olacağı” vurgulandı. Haziran 2021’de ise İstanbul 6. İdare Mahkemesi tarafından proje planları hakkında yürütmeyi durdurma kararı verildi. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un başlanacağını açıkladığı rehabilitasyon ve düzenleme projesine karşı semt sakinleri 21 Haziran&nbsp;sabahı itibarıyla koruda nöbete başladı.Yürütmeyi durdurma kararına ve devam eden dava süreçlerine rağmen, 21 Eylül&nbsp;sabahı <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/ValidebagSvnms" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Validebağ Savunması</a> inisiyatifi "korunun büyük kapılarının araç girişine müsaade edecek biçimde açılmış durumda olduğuna, 40-50 civarında kolluk kuvveti unsurunun çevrede bulunduğuna ve koruya kum ve moloz döküldüğüne" yönelik bir paylaşım yaptı. Bir hafta sonra, projeye ilişkin yürütmeyi durdurma kararına Çevre ve Şehircilik Bakanlığı&nbsp;tarafından yapılan itiraz kabul edildi. 1 Ekim’de ise Validebağ Korusu Millet Bahçesi Projesi’ne ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın itirazı sonucu kaldırılan yürütmeyi durdurma kararı yeniden alındı.Validebağ’ın koru olarak kalmasını talep eden Validebağ Gönüllüleri'nin çalışmaları izleyebilmek ve hukuksuz uygulamaları belirleyebilmek adına başlattıkları nöbetin dördüncü ayı dolmak üzere. Nöbetin 100’üncü gününde Validebağ Gönüllüleri’nden Hikmet Durkanoğlu&nbsp;şunları <a fr-original-style="" href="https://yesilgazete.org/validebag-nobeti-100-gunu-geride-birakti/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ifade etti</a>: “Üsküdar Belediye Başkanı Hilmi Türkmen’e sesleniyorum. Bilim üzerine düşeni yaptı. Bilirkişi raporları ortada. Hukuk üzerine düşeni yaptı. Millet Bahçesi projesine dur diyebilen hakimler var. Halk olarak biz de üzerimize düşen görevi yapıyoruz, koruya sahip çıkıyoruz, buradayız. Kendisi her açıklamasında koruyu koruyacağını söylüyor. O zaman niye karşı karşıyayız? Bilimin bize gösterdiği yol belli. Diyor ki; ekosistem tabanlı yönetim planı yapın. Validebağ halkı olarak bu çalışmalara sivil inisiyatif alarak başladık. Şimdi Üsküdar Belediyesi’ne tekrar açık çağrıda bulunuyoruz: Bilime, hukuka, uy, halkın sesine uy.”Ağustos 2021’de İstanbul Planlama Ajansı&nbsp;(İPA) Validebağ Korusu’nun geleceğine ilişkin atılması gereken adımları bilimsel ve katılımcı bir süreçle belirlemek üzere bir çalıştay&nbsp;düzenledi. Çalıştay <a fr-original-style="" href="https://uo0hom8od0sb.merlincdn.net/wp-content/uploads/2021/09/VALIDEBAG_politika_belgesi_ve_calistay_raporu.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporunda</a> belirtildiği üzere, koruda hukuki açıdan tahsisi veya yetkisi olan çok sayıda paydaş bulunuyor. Raporda yine koru ile ilgili mahkeme kararlarına rağmen, ilgili taraflar arasında büyük bir güvensizlik yaşandığına atıf yapılıyor. Sözgelimi, korunun büyük bir bölümünün 2014 ve 2016 yılları arasında peyzaj projesi yapmak üzere süreli olarak İBB’ye tahsis edilmesinin ardından; 2020 yılında aynı bölümünün 2 yıl süreliğine bakım ve onarım işleri için Üsküdar Belediyesi’ne yeniden tahsis edilmesi söz konusu güvensizliğe bir örnek teşkil ediyor. Kamu kurumlarının yerel yönetim ve sivil toplum kuruluşları ile bir araya gelmekten uzak durması bir diğer sorun olarak göze çarpıyor. Oysa ki içinde kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, yerel yönetimler, vatandaşlar ve akademisyenlerin yer aldığı bir yönetim mekanizmasına ihtiyaç duyulduğu yüksek sesle vurgulanıyor.<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/tugce-kaplan-aa7912121/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Tuğçe Kaplan</a>

Sit alanı ilan edilen ve içerisindeki tarihi binalar ile birlikte tescillenen koru, doksanlı yıllardan beri yapılaşma tehdidi ile karşı karşıya.

Validebağ korusu

Restorasyon zamanı: Büyükada Rum Yetimhanesi<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir? Büyükada Rum Yetimhanesi’nin restorasyon sürecine ilişkin ön çalışmalar <a fr-original-style="" href="https://m.bianet.org/bianet/azinliklar/249422-buyukada-rum-yetimhanesi-restore-edilecek" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tamamlandı</a>.</li></ul><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box; padding-inline-start: 20px;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neler oluyor?&nbsp;Kültür ve Turizm Bakanlığı, Adalar Kaymakamlığı ve Belediyesi, AB Türkiye Delegasyonu, İBB iştiraki BİMTAŞ ve proje yetkililerinin katıldığı toplantıda; restorasyon sürecinde, binanın fonksiyonunun belirlenmesi için bir çalıştay düzenleneceği duyuruldu.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli? 1899'da otel ve kumarhane olarak inşa edilen yapı, yetimhane olarak kullanılması şartıyla İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi’ne bağışlanmış ve 1964'e kadar yetimhane işlevini sürdürmüştü. Avrupa’nın en büyük, dünyanın ikinci büyük ahşap yapısı olma özelliğine sahip yapının dördüncü katının %60 çökmüş, üçüncü ve dördüncü kat döşemelerinin %40'ının kırık olduğu biliniyor.</li></ul>

yetimhane ile ilgili hikayeler