Türkiye’nin madalyalarla imtihanı

Türkiye, spor alanında son zamanlarda uluslararası düzeyde önemli başarılar elde etti. 2020 Tokyo Olimpiyatları’yla yükselişe geçen bu başarıları, Akdeniz Oyunları'ndaki başarılı tablo takip etti. Peki, sporda yaşanan bu tarihî gelişmeler birden bire mi ortaya çıktı? Yoksa temelleri yıllar önce atılmış, organizasyonu tamamlanmış, hedefleri önceden belirlenmiş çalışmaların sonucunda beklenen gelişmeler miydi?

2020 Tokyo Olimpiyatları’ndan sonra 

Uluslararası düzeydeki spor organizasyonları arasında başta olimpiyatlar olmak üzere, dünya ve Avrupa şampiyonaları en ön sıralarda yer alıyor. 2020 Tokyo Olimpiyat Oyunları'nı 13 madalyayla tamamlayan Türkiye, tarihinde en fazla branşta madalya kazandığı oyunları geride bırakalı 1 yıl olmak üzere. Millîler boksta birer altın ve gümüş, okçulukta 1 altın, karatede 1 gümüş, 3 bronz, güreşte 3 bronz, tekvandoda 2 bronz ve artistik jimnastikte 1 bronz madalya kazandı. Millî sporcular, 2020 Tokyo’da kazandıkları madalya sayısıyla 1948 Londra Olimpiyat Oyunları’ndaki 12 madalyalık rekorunu kırdı. 

Yakın zamanda ise Türkiye, 19. Akdeniz Oyunları’nı 45 altın, 26 gümüş, 37 bronz olmak üzere toplam 108 madalyayla tamamladı ve madalya sıralamasında 2. sırada yer aldı. Ayrıca yakın tarihteki diğer uluslararası spor organizasyonlarındaki başarılara bakacak olursak ilk kez gerçekleşen ya da sürdürülebilir olan örnekleri görmek mümkün.

• 2022 şubat ayında millî cimnastikçiler Sena Elçin Karakaş ve Sıla Karakuş, Trampolin Cimnastik Dünya Kupası'nda altın madalya kazandı.
• Avrupa Eskrim Şampiyonası’nda Erkek Kılıç Millî Takımı bronz madalya kazanarak şampiyona tarihindeki en iyi büyükler Avrupa derecesini elde etmiş oldu.
• Golbol Kadın Millî Takımı, Uluslararası Golbol Turnuvası’nı şampiyon olarak tamamladı.

^{Türkiye Eskrim Federasyonu}

Olimpiyatlarda veya uluslararası diğer müsabakalarda başarı, o sporun gelişmesi için yapılan yatırım kaynakları ve bu kaynakların ne kadar verimli kullanıldığı ile yakından ilişkili. Sporcuların yeterli fiziksel imkânlara, nitelikli antrenörlere ve profesyonel bir ekibe sahip olması çok değerli. Bunun yanı sıra federasyonların, branşlarına ve sporcularına özel stratejik yaklaşımlar geliştirerek branşların tanıtımını yapması ve daha görünür kılması oldukça önemli. Burada federasyonlara ek olarak medyaya da büyük sorumluluk düşüyor. Spor kültürünün oluşması için halkı bilinçlendirecek projelerin yapılması ve bu projelerde başarılı olmuş sporcuların söz sahibi olması, farkındalıkların artması için atılacak ilk adımlar arasında.

Başarıda sürdürülebilirlik nasıl sağlanacak?

Spor yazarı ve editörü Hatice Yücel ve Atletizm Dünyası Editörü ve gazeteci Şevket Furkan Erbay’a spordaki başarıların sürdürülebilir olmasına etkili faktörleri sorduk. 

“Uygulamada daha da iyisi olur” fikrini de tartışmaya açarak Türkiye Olimpiyat Hazırlık Merkezi (TOHM) sisteminin büyük anlamda hareketlilik getirdiğini ifade eden Yücel; “Spordaki başarı kriterleri, her branşın kendi iç dinamikleri içinde değişkenlik gösteriyor. Ayrılan bütçe, sağlanan imkân, doğru tesisleşmenin artması, profesyonel anlamda sporcuya ve altyapıya verilen önem, sporcu havuzu, antrenör kalitesi, tecrübe, faaliyet programdaki turnuva seviyeleri ve katılım sayısı, federasyonun işleyiş biçimi hatta federasyon başkanı gibi birçok kriter sıralayabilir.” diyor.

Erbay ise; “Son 10 yıl içinde daha önce Türkiye'nin pek görülmediği branşlarda küresel başarılar kazanması, bir atılım olduğunu gösteriyor. Görebildiğim kadarıyla cimnastikteki başarı, sıfırdan inşa edilen bir yapı. Bununla birlikte zaten Türkiye'de eskiden beri belli bir temeli ve gücü olan, ancak son yıllarda eksik olan başarıları geç de olsa arka arkaya getiren, yani hasatı biraz gecikmeli toplayan branşlar var; okçuluk ve voleybol gibi. Kısmen boks da buna dâhil edilebilir. Ancak olimpik sporlara kümülatif olarak baktığımızda, bunun oluşturulmuş ve üzerine çalışılan bir spor politikasıyla olduğu söylemek yanlış olur. Sürdürülebilirlik için öncelikle sürekli insan kaynağı ve gelir yaratmak gerekiyor. Birincisi tamam, ama ikincisi ciddi anlamda sorun. Türkiye'de başarıların güdük kalmasının, devamlılığı olmamasının ana sebeplerinden biri bu. Devlet para aktardıkça yükselen, ama sıklıkla krize giren bir yapı. Ödül yönetmeliğine sırtını dayamış antrenörler ve kulüplerle bu işin sağlıklı gitmeyeceği açık.” diyerek spordaki gelişmelerin planlı veya tesadüfi demek için derinlemesine bakmak gerektiğini ekliyor.

^{Türkiye Boks Federasyonu}

Diğer branşlara nasıl örnek olabilir?

Cimnastik, boks, okçuluk ve paralimpik sporlarda başarı sürdürülebilirliğini sağlarken, diğer branşlarda izlenebilecek örnek modellerin ne olduğuna dair Şevket Furkan Erbay voleybolu iyi bir model olarak gösterirken; “Görece başarı zaten vardı, ama bunu en üst düzey başarıya taşıdılar, düzenli bir gelir yarattılar. İyi bir kulüp sistemi ile bu sistemin taşıyıcısı milli takımlar beslendi. Karşılığında 2000'li yılların başından beri sürekli üzerine koyan ve makina gibi işleyen bir millî takım geldi. Sonuçta millî karşılaşmalar, ülke genelinde ilgiyi uyandırabilmek için eldeki en önemli malzeme. Voleybol da bunu iyi kullandı. Daha doğrusu kullanmıştı, bunu sürdürülebilir hâle getirdi. o açıdan iyi bir örnek.” ifadelerini kullanıyor.

Hatice Yücel ise cimnastikteki federasyon koordinasyonuna değinerek, “Yıllardır gözümüzün önündeki yetenekli isimleri Ferhat Arıcan, İbrahim Çolak, Ahmet Önder, Ümit Şamiloğlu, iskelet kadroyu bir araya getiren, hedefte sınır tanımayan ve hayallerinin peşinden giden bir başkanın Suat Çelen bir spor branşını nasıl zirveye çıkarttığının en güzel örneğidir.” diyor ve “Yakın zamandaki Akdeniz Oyunları'yla birlikte şu dikkatimi çekti; sporcu havuzunu daha da büyüterek olimpik kafilenin dışında bu organizasyonlara özellikle de bazı branşlarda zirveye oynayacak sporcu gönderebilecek seviyeye gelmemiz gerektiğini düşünüyorum.” eklemesinde bulunuyor.

Editörün notu: Türkiye’nin uluslararası müsabakalardaki başarılarını spor dalları özelinde inceleyerek Aposto'nun spor yayını Punto'da yer vereceğiz. Dosya serisini 23 Temmuz'dan itibaren okuyabilirsiniz.