Valiliğin "İçki" Genelgesi ve Yaşam Tarzına Müdahale Tartışmaları

İstanbul Valiliği'nin halka açık plajlar, parklar, piknik alanları ve mesire yerlerinde içki içilmesini yasaklayan genelgesi şehirde büyük bir tartışma yarattı. Genelgeye karşı çıkan İstanbul Barosu, Anayasa’ya ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne dayanarak, genelgenin kişisel özgürlüklere aykırı olduğu ve özellikle "özel yaşamın gizliliği" hakkını ihlal ettiği gerekçesiyle yürütmenin durdurulması ve genelgenin iptali için dava açtı.[9] Daha sonra yaptığı açıklamada İstanbul Valiliği genelgenin amacının güvenlik ve asayişi sağlamak olduğunu savundu. [10]

Genelgede belirtilen gerekçe, "olaylara karışan şahısların ekseriyetle alkollü olduğu" ve alkol tüketen kişilerin çevreye rahatsızlık verdiği ve halk arasında korku ve panik yarattığı yönünde. [11] Genelgede yasağa uymayanlara 617 TL para cezası verileceği ve sarhoşluk etkisi geçene kadar kontrol altında tutulacakları belirtiliyor. Bu açıklama kamuoyunda kamuya açık alanda içkinin yasakladığı yönünde algılandı ve bunun üzerine İstanbul Valiliği yaptığı açıklamada kendi halinde içki içen vatandaşların cezalandırılmayacağını ve sadece çevreye rahatsızlık verenlerin hedef alındığını belirtti. Bazı haber kaynakları, Türkiye'de saat 22.00 ile 06.00 arasında perakende içki satışı yasak olmasına rağmen son dönemde yasaklara uyulmadığına dair şikâyetlerin artması üzerine mevzuatın uygulanması için ilgili birimlere bu genelgenin gönderildiği belirtiliyor. Ancak konu gündemden düşse de bu düzenlemenin halâ kafa karışıklığına neden olduğunu söyleyebiliriz. İstanbul Valiliği'nin açıklamaları, genelgenin sadece asayişi bozanları hedeflediği yönünde, ancak uygulamanın nasıl gerçekleşeceği konusunda net bir bilgi sunmuyor.

Son dönemde Türkiye'de alkol tüketimi üzerinde getirilen sınırlamalar, kişisel hak ve özgürlüklere büyük bir müdahale olarak karşımıza çıkıyor. Bu kısıtlamaların altında yatan sebep ne olursa olsun, bireylerin yaşam tarzına yapılan bu ve benzeri müdahaleler demokratik bir toplumda kabul edilebilir değildir. Zira demokrasi, bireylerin özgürce tercihlerde bulunabilmelerini ve kendi yaşam tarzlarını seçebilmelerini içerir.

Son olarak belirtmek gerekir ki, her bireyin yaşam tarzı farklıdır ve bu tarz, kişinin tercihlerine ve değerlerine dayalıdır. İçki tüketimi, bazı insanlar için sosyal etkileşimin bir parçasıdır ve bu tercihine ve değerlerine kısıtlamalar getirmemek, dahası, bu değerleri korumak demokratik yönetimin gerekliliklerinden biridir.

[1] https://ifade.org.tr/reports/EngelliWeb_2022.pdf

2 AYM, E.2018/99, K.2021/14, 03/03/2021, §§ 62-99

3 Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik, 01.08.2019 tarihli ve 30849 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

4 İfade Özgürlüğü Derneği, EngelliWeb 2022: Sulh Ceza Hakimliklerinin Gölgesinde Anayasa Mahkemesi, s. 131-134, https://ifade.org.tr/reports/EngelliWeb_2022.pdf

5 İbid.

6 https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/09/Orta-Vadeli-Program_2024-2026.pdf

7 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/09/20210905M1-1.pdf

8 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/09/20220904M1-1.pdf

9 https://www.bbc.com/turkce/articles/cx8g3ve81vpo

10 https://www.cumhuriyet.com.tr/siyaset/istanbul-valiliginden-yeni-alkol-yasagi-aciklamasi-2114273

11 https://www.cumhuriyet.com.tr/siyaset/cumhuriyet-alkol-yasaginin-ayrintilarina-ulasti-olay-cikartanlar-ekseriyetle-alkollu-2114147