Bu yıl 54’üncüsü düzenlenen Uluslararası Rotterdam Film Festivali geçen hafta Hollanda asıllı yönetmen Michiel ten Horn’un Fabula filmiyle açılışını yaptı. Rotterdam, ilk uzun metrajlarına imza atan sinemacılar için adeta bir sıçrama tahtası olmasıyla bilinen ana seçkisi Tiger Competition’ın yanı sıra multimedya, VR ve expanded cinema (genişletilmiş sinema) kapsamındaki işlere alan açmasıyla da rağbet gören bir festival.&nbsp;Geçen yıl Berlinale’nin artistik direktörünün değişmesinin ve Encounters seçkisinin kaldırılarak yerine yalnızca ilk uzun metrajların yarıştığı Perspectives bölümünün getirilmesinin, programına baktığımızda Rotterdam açısından olumlu bir etkisi olduğunu söylemek mümkün. Bu yıl Lois Patiño, Courtney Stephens, Alex Ross Perry, Sharunas Bartas gibi başarılı sinemacıların yeni filmlerini ağırlayan festivalde Türkiye yapımı filmler&nbsp;de büyük beğeni topladı.<img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1738919492428.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ekin Koç, The Things You Kill | Kaynak: Rotterdam Film FestivaliSundance’in Dünya Sineması bölümünde drama kategorisinde En İyi Yönetmen ödülünü aldıktan sonra ayağının tozuyla Rotterdam yolunu tutan Öldürdüğün Şeyler’in bu yıl ülke sineması gündemini hayli meşgul edeceğini tahmin etmek zor değil. Daha evvel Ali Asgari’yle beraber yönettikleri Terrestrial Verses’la hatırladığımız İranlı yönetmen Alireza Khatami; Ekin Koç, Erkan Koçak Köstendil, Hazar Ergüçlü başrollü bir taşra gerilimine imza atmış.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ülke sinemamız açısından, taşra ve gerilim kelimeleri biraraya gelince elbette belli önyargılarla, bıkıp usandığımız metaforları yeniden görmeye hazır bir sıkılganlıkla geçiyor insan filmin karşısına.&nbsp;</li></ul>Hikayenin merkezinde, üniversitede yarı zamanlı çeviri dersi veren Ali var. Uzun yıllar ABD’de okuyup sonrasında Türkiye’ye dönen Ali’nin, vakit buldukça hasta annesini ziyaret ettiğini ve babasıyla arasının pek de iyi olmadığını öğreniyoruz. Film, daha en baştan babanın varlığıyla da yokluğuyla da tüm gerilimin kaynağı olacağını anlamımızı istiyor sanki. Ali’nin umursamaz ve acımasız babasının annesine tavırları dışında dert edindiği başka bir mesele daha var. Eşi Hazar’la çocuk sahibi olmak istese de vücudu yeterince sperm üretemediği için bunun mümkün olamayacağı haberini alıyor. Ama bunu Hazar’a söylemiyor Ali. Çünkü her ne kadar dışarıdan eğitimli, görgülü ve sağduyulu biriymiş gibi görünse de, bu değerlerin tam aksini bünyesinde barındıran, belki de kendisinin babasıyla özdeşleştirdiği ama ne yazık ki kuşaktan kuşağa aktarıldığını göreceğimiz ve “erkeklik” kavramı altında tanımlanan bir durumdan mustarip.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1738919577112.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Erkan Kolçak Köstendil, The Things You Kill&nbsp;| Kaynak: Rotterdam Film FestivaliAnnesinin beklenmedik ölümü ise Ali’nin babasıyla ilişkisi açısından bardağı taşıran son damla oluyor ve onu annesinin acımasız, duygusuz ve hesapçı katili olarak belliyor zihninde. Tüm bunlar olup biterken Ali’yi sık sık elden geçirmeye çalıştığı bir bahçede görüyoruz. Bir gün Reza isimli bir adam çıkageliyor, Ali’den bahçıvan olarak iş istemek için ve ikili arasındaki tuhaf ve tekinsiz bir dinamik filizlenmeye başlıyor.&nbsp;Ali ve Reza’nın birer karakter olarak inşa edilme biçimlerine baktığımızda&nbsp;şehirli-taşralı, okumuş-cahil, düşünsel-dürtüsel&nbsp;sıfatlarıyla kurulan arketipleri; onlara eşlik eden politik, sosyal ve kültürel gerilimler üzerine düşünmemek elde değil. Yakın dönemde Emin Alper’in Kurak Günler’inde de benzerine rastladığımız bu ikili karakter inşaları karşısında Khatami daha muğlak bir yaklaşım benimsiyor.&nbsp;Ben ve öteki ayrımının, hem içsel hem de dışsal olarak tezahür etmesine imkan tanıyan yönetmen, sanki yaşadığımız coğrafyada insanın bu zıtlıkların uçlarına öyle kolay kolay kazık çakamayacağını ve hiç beklemediği anda karşı tarafta bulabileceğini söylüyor sanki. Yönetmenin kendi ismini ikiye bölerek isimlendirdiği bu iki “karakterin” birbiriyle ilişkisi oldukça manidar. İkiliklerin büyük ölçüde Ekin Koç ve Erkan Kolçak Köstendil’in performanslarından beslendiği, onların duruşları, bakışları ve tavırları sayesinde kelimenin tam anlamıyla “vücut bulduğu” film, bu bölünmüşlüğün gölgesinde Ali’nin babasıyla yüzleşmesinin peşine düşüyor. Ancak bunu babasının yokluğunda ve tam da bu yüzden onun varlığını daha da yoğun ve boğucu bir şekilde hissederek yaşıyor Ali.&nbsp;Bu açıdan baktığımızda, birçok seyircinin Khatami’nin anlattığı hikayeyi baskılananın geri dönüşü temelli analizlere tabi tutacağına şüphe yok. Ancak filmde bu bir türlü tam yerine oturmayan gizem unsurları, iletilmeye çalışılan mesajlarla değil de geride kalan görsel izlerle yer ediyor sanki zihinde. Filmin üstünden zaman geçse bile gözümüzü kapattığımızda Ali’nin sarımtrak ışıklı, tozlu bir odada tedirgin duruşu canlanıverebiliyor bir anda.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1738919544016.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">The Things You Kill ekibi Rotterdam Film Festivali’nde | Kaynak: Rotterdam Film FestivaliÖldürdüğün Her Şey,&nbsp;iyisiyle de kötüsüyle de maskülenliğin önemli hikayesi açısından önemli yer tuttuğu bir film ve kaçınılmaz bir şekilde Ali’nin ailesindeki kadın karakterler sanki onun benliğinin farklı bir boyutunu açık eden birer aksesuar olarak kalmış ne yazık ki. Hatta bu sebeple varlılıklarının hikayeye fazla geldiğini, onu hantallaştırdığını söylemek dahi mümkün.&nbsp;Festivalin aynı bölümünde dünya prömiyerini yapan Pelin Esmer imzalı O da Bir Şey mi?&nbsp;filmindeyse bambaşka bir maskülenlik temsili&nbsp;var karşımızda. Genellikle üstü kapalı olan ama çok iyi bildiğimiz bir maskülenlik bu. Esmer’in uzun bir aradan sonra kurmacaya geri döndüğü filminin ana karakteri Levent isimli bir yönetmen. Esmer, Beyoğlu’nda yaşamasından halı saha maç yapmasına, insanların övgüleri karşısındaki kronikleşmiş kayıtsızlığına, seyirciyi onun gerçek dünyadaki karşılıklarını düşündürtüp gülümsetecek detaylarla süslemiş bu yönetmen karakterini.&nbsp;Filmin hikayesi ise zamanında Söke Film Festivali’ne konuk olarak gelmiş Levent’in, kaldığı otelde çalışan Aliye isimli genç bir kızdan sesli mesajlar almasıyla başlıyor. Aliye sanki daha önce hiç kimseyle konuşmamışçasına, anlattıkça anlatıyor Levent’e aklından ve kalbinden geçenleri; onun Söke’ye gelişinin uyandırdığı duyguları, izlenimleri. Birçok sahnede kendi egosundan başka kimseyi gerçek anlamda dinlemediğine şahit olduğumuz Levent, Aliye’nin içtenliği ve doğallığı karşısında kulak kesiliyor adeta. Aliye’nin konuşması, Levent’ten bahsederken ne kadar rahatsa, konu kendisine ve ailesine gelince o ölçüde tereddütlü, kaçamak ve çelişkili. Esmer’in İşe Yarar Bir Şey&nbsp;filminde de anlatı yükünü omuzlarında taşıyan dış sese burada da önemli bir rol düşmüş. Söke ve İstanbul arasında paralel kurulan bu iki izlek arasında devamlılığı ve geçişleri sağlamış.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1738919618242.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Merve Asya Özgür, O da Bir Şey Mi? | Kaynak: Rotterdam Film FestivaliO Da Bir Şey Mi?&nbsp;biz insanların hikaye anlatma zaafı&nbsp;üzerine epeyce kafa yoran bir film—hikaye anlatmayı, başka bir insanı yaşamımıza davet etmekle, ona yer açmakla eş değer halde görecek kadar neredeyse. Esmer, iki ana karakterinin etrafında inşa ettiği mikro hikayelerle kendisinin de bir yönetmen olarak bu zaaftan kaçamadığını, kaçmasının sinemasının ruhuna ters olacağını açık adıyor bir nevi.&nbsp;Levent’in Söke Film Festivali’nin bir sonraki yılki açılışı için çekmesi gereken kısa film, çocukken annesi ve babasıyla yaşadığı travmaları; Aliye’nin babasıyla bir türlü kapanmayan hesabı, Avukat Ahmet’in Aliye’nin yaşamındaki etkisi derken, tüm bu anlatı parçacıklarının üzerine bir de kısacık kulak verebildiğimiz otel sakinlerinin hikayeleri ekleniyor.&nbsp;Esmer ayrıca Miletli Aspasia, Perikles ve Sokrates referanslarıyla mitolojik bir çeşni de katıyor bu karışıma. Gelgelim tüm bu dallanıp budaklanmalar, hikaye içinde hikayeler, güvenilmez anlatıcılar çok büyük şeyler vadediyormuş gibi görünüp en nihayetinde çok daha cılız ve güçsüz bir etki bırakıyor seyirci üstünde. Filmin başlığına, seyirci olarak “Eee bu kadar mı?” sorusunu yöneltmek istiyoruz ister istemez.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1738931805386.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Timuçin Esen, O Da Bir Şey Mi? | Kaynak: Rotterdam Film FestivaliBurada, bu ve daha başka soruları Esmer’e yöneltmenin de planlarım dahilinde olduğunu belirtmezsem olmaz. Yollarımızın kesişmesine bir gün kala, tıpkı Aliye gibi onu uzaktan izleyip kafamda soracağım soruları, paylaşacağım fikirleri ölçüp tartarken, söyleşi yapmaktan vazgeçtiği haberini alınca kısmet olmadı ne yazık ki. Kim bilir, belki ben de ona bir yolunu bulup sesli mesajlar atarım ve başka hikayeler başlar yazılmaya…<img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1738931756960.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">O Da Bir Şey Mi? ekibi Rotterdam Film Festivali’nde | Kaynak: Rotterdam Film FestivaliRotterdam Film Festivali 9 Şubat’a kadar devam edecek. Türkiye’den ayrıca Altyazı Sinema Derneği çatısı altında sekiz yönetmenin kolektif çalışmasıyla ortaya çıkan&nbsp;Görünür Görünmez: Bir (Oto)Sansür Antolojisi adlı video çalışma ve Rezan Yeşilbaş’ın Uçan Köfteci filmi festivalin Bright Future seçkisinde izlenebiliyor.&nbsp;

Her hafta sinema ve müzik evreninden söyleşiler, incelemeler, öneriler, podcast’ler ve keşif notları e-posta kutunda.

Sinema ve müzik evreninden söyleşiler, incelemeler, öneriler, podcast’ler ve keşif notları.

Duende

Alireza Khatami’nin Sundance’ten ödülle dönen filmi “The Things You Kill” ve Pelin Esmer’in yeni filmi “O Da Bir Şey mi?”, Rotterdam Film Festivali’nde gösterilen filmler arasındaydı.

Öykü Sofuoğlu