Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, Avrupa Parlamentosu'nda yaptığı konuşmasında, enflasyonda zirvenin göründüğüne dair bir kanıt bulunmadığını ifade ederek, "Fiyat baskıları güçlü kalmaya devam ediyor. Gelecekteki kararlarımız, politika faizlerini yeterince kısıtlayıcı seviyelere yükseltecek şekilde ayarlanacak. Zamanla enflasyonda %2'lik hedefimize dönecek ve faizleri gerektiği müddetçe bu seviyelerde tutacağız" dedi. Lagarde ayrıca sıkılaştırıcı para politikalarının etkilerinin ekonomi üzerinde görülmeye başlandığını da söyledi. 

💾 Cep bilgisi: ECB yetkilileri her ne kadar faiz artış döngüsünde sona yaklaştıkları konusunda mesajlar verseler de bankanın haziran ve temmuz ayı toplantılarında 25'er baz puan daha faiz artırımına giderek politika faizini %4,25'e çıkarması ana senaryo olarak görünüyor.

Avro Bölgesi ÜFE

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), Avro Bölgesi'nde üretici enflasyonunun nisan ayında aylık bazda %3,2 düşüşle yıllık bazda %1 seviyesine gerilediğini duyurdu.Verinin beklentilerin oldukça altında gerçekleşmesinde bölgede aylık bazda %10,2 daralan enerji fiyatları etkili oldu.

Avrupa Birliği'nde ise aynı ayda üretici enflasyonu aylık bazda %2,9 azalarak yıllık bazda %2,3 seviyesinde gerçekleşti. Enflasyonun gerilemesinde benzer olarak %8,9 daralan enerji fiyatları etkili oldu.

Nisan ayında birlik ülkeleri arasından Macaristan'da üretici enflasyonu yıllık bazda %41,7 seviyesinde gerçekleşirken, İrlanda, Yunanistan, İspanya, İtalya, Belçika ve Hollanda'da üretici enflasyonu negatif olarak ölçüldü.

Avro Bölgesi Yatırımcı Güveni Endeksi -17,0 puana gerileyerek beklentilerin üstünde daraldı. Endeks, önceki ayı -13,9 olarak ölçülmüştü ve bu ay -15,0 seviyesine gerilemesi bekleniyordu. Endeks, yatırımcıların kısa ve orta vadeli beklentilerinde de hafif bozulma yaşandığına işaret ediyor. Veri setinde, endeksin düşüşündeki temel sebep Avrupa’nın en büyük ekonomisi Almanya’ya ilişkin beklentilerdeki bozulma olarak gösteriliyor.

Hizmetler PMI verileri Fransa’da 52,5 (önceki: 52,8); İspanya’da 56,7 (önceki: 57,9) ve Almanya’da 57,2 (önceki: 56,0) olurken, birlik genelinde 56,2’den 55,1’e geriledi. Bölgede bileşik PMI endeksi ise 54,1’den 52,8’e düştü. Veride beklenti 53,3’tü.

ABD’de ISM hizmet endeksi, mevcut aktivitedeki yavaşlama eğiliminin etkisiyle 51,9’dan 50,3’e geriledi ve beklentilerin üzerinde bir daralma yaşadı. Endeks, mevcut görünümü ile son beş ayın en düşük değerini alırken, söz konusu trendin 2009’dan bu yana görülen en güçlü daralma trendi olduğu ifade ediliyor.

Çin’de ise Caixin hizmetler PMI endeksi ise beklentileri aştı. Önceki ay 56,4 olan endeks, mayıs ayında 55,2’lik beklentilerin üzerinde bir performans göstererek 57,1 oldu. Veri, ülkedeki canlı ekonomik aktiviteyi teyit ediyor.

Wall Street Journal, ABD’de büyük bankaların finansal dayanıklılıklarını soru işareti olmaktan çıkartmayı hedefleyen yeni düzenlemelere dair yapılan planlamaları haberleştirdi. Likidite gereksinimlerini sıkılaştırmaya ve sermaye tamponlarını büyütmeye odaklanan taslak düzenlemede, büyük bankaların sermaye gereksinimlerinin %20’ye varan oranda artması bekleniyor. Söz konusu çalışmanın bu ay içinde tasarı haline getirilerek Temsilciler Meclisi’ne gönderilmesi hedefleniyor.

💉 Hatırlatma dozu: Başta Jerome Powell olmak üzere Fed yetkilileri bankacılık sektörünün denetimi konusunda bazı zaaflara sahip olduklarını ifade etmişler ve sistemin dayanıklılığını artıracak yeni düzenlemelerin sinyallerini vermişlerdi.

Yeni kabinenin duyurulmasının ardından piyasaların açık olduğu ilk işlem gününde nispeten olumlu bir manzara ile karşılaşıldı. Piyasalarda Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanması ve yeni bakanın verdiği ilk mesajlar olumlu karşılanmış gibi görünüyor. 

💉 Hatırlatma dozu: Şimşek görevi devraldığı gün yaptığı konuşmasında, “Türkiye’nin rasyonel bir zemine dönme dışında bir seçeneği kalmamıştır. Kurala dayalı, öngörülebilir bir Türkiye ekonomisi, özlenen refaha ulaşmamızda anahtar olacaktır.” ifadelerini kullanmıştı. Şimşek ayrıca makrofinansal istikrarın önceliklendirileceğini de söylemişti. 

Borsa İstanbul 100 endeksi günü %5,04 artışla 5,372 puandan kapattı ve gün içinde son 3 ayın zirvesini test etti. İşlem hacminin 102,2 milyar TL’yi bulduğu günde bankacılık endeksi ise %3,18 değer kazandı.

Borsadaki yükselişin yanı sıra CDS tarafında düşüş trendi devam ediyor. Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) gün içinde 50 baz puandan fazla düşüşle 500 baz puan seviyesinin altına gerileyerek seçim öncesi seviyenin altına indi. CDS, ikinci tur seçimlerinden önceki hafta 700 baz puana kadar yükselerek Ekim 2022’den bu yana en yüksek seviyesini kaydetmişti.

💾 Cep bilgisi: Kredi temerrüt takasları (CDS), bir ülkeye veya şirkete verilen borcun ödenememe riskini sigortalamak için alınan sigorta poliçelerini ifade eder. Borcun ödenememe riski ne kadar artarsa CDS primi de o kadar yükselir.

Tahviller tarafında ise para politikalarının normalleşeceği beklentisi ile bir satış dalgası izlendi. Gösterge faiz olarak da adlandırılan Türkiye 2 yıllık devlet tahvili faizi yaklaşık 2 puanlık bir artışla %15,3’e dayanırken, 5 yıllık tahvil faizi ise 1,5 puana yakın bir artışla %13,4’e ulaştı. 

Şimşek, Gaye Erkan ile görüştü

Reuters haber ajansı, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in, ismi son zamanlarda TCMB Başkanlığı ile birlikte anılan Hafize Gaye Erkan ile görüştüğünü haberleştirdi. Konuya ilişkin Reuters’a konuşan üst düzey bir yetkili başkanlık için birkaç aday olduğunu belirterek, “Ancak Gaye Erkan’ın atamasının birkaç gün içinde tamamlanacağını düşünüyorum. Erkan, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile de görüşecek kısa süre içinde. Bir tanışma olacak” ifadelerini kullandı.

Aynı kaynak, Erkan’ın kredibilitesinin çok yüksek olduğunu da ifade ederek, "Türkiye ekonomisini biliyor. Dünya ekonomileri ile daha iyi entegre olma, uluslararası normları yakalamada Şimşek ile uyum içinde çalışacağından eminim. Çok zor bir görevi olacağı malum, rezervlerin durumu nedeniyle özellikle" dedi.

Gaye Erkan daha önceden Goldman Sachs, First Republic Bank gibi kuruluşlarda yönetici konumunda çalışmış olmasının yanı sıra hâlizhazırda Marsh McLennan’da Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yapıyor.

“Ekonomi Eylem Planı”

Anadolu Ajansı Mehmet Şimşek önderliğindeki yeni ekonomi yönetiminin enflasyonla mücadele, sermaye piyasaları ile yatırım ikliminin güçlendirilmesi ve cari açığın azaltılması konularını hedefleyen bir “Ekonomi Eylem Planı”nı uygulamaya alacağını haberleştirdi.

Eylem planında enflasyonla mücadelenin öncelikli olarak ele alınacağı ve manşet enflasyonun 2023 yıl sonuna kadar %25’in altına, 2025 yıl sonunda ise tek haneye düşürülmesi için politika araçlarının kullanılacağı belirtilirken, bu sırada dar gelirli kesimin gelirlerinin artırılarak enflasyonla mücadele sırasında toplumsal refahın koruma kapsamına alınacağı ifade edildi.

Bunun yanı sıra Türk lirası cinsi tasarrufları artıracak finansal enstrümanların desteklenmesi ile selektif kredi ve dezavantajlı grupların iş gücüne katılımını teşvik edecek selektif vergi teşviği politikalarının da sürdürülmesi bekleniyor.

Yeni eylem planı ile birlikte özelleştirme kapsam ve programında bulunan kamu iktisadi teşebbüslerinin ise yeniden yapılandırılarak halka arza hazır hale getirilmesinin planlandığı da belirtildi.

Manşet enflasyon

Mayıs ayında Tüketici Fiyat Endeksi aylık bazda %0,04 artarken , yıllık manşet enflasyon %43,7’den %39,6’ya geriledi. Aylık enflasyon Haziran 2019’dan bu yana görülen en düşük değer olarak kayda geçerken, yıllık manşet enflasyondaki düşüş serisi yedinci ayına taşındı.

Aylık manşet enflasyondaki sert düşüşün temel sebebi Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından daha önce ilan edilen uygulama değişikliği. Hanehalkına sübvansiyonlu olarak kullandırılan doğal gazın fiyatının hesaplamalara “sıfır fiyatlı” olarak dahil edilmesi, içinde bu kalemin de bulunduğu konut grubunda aylık enflasyonun -%13,8 olarak gerçekleşmesini sağladı.

Kaynak: TÜİK

💉 Hatırlatma dozu: TÜİK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 5 Mayıs 2023 tarihli sübvansiyon kararının tüketici fiyatları endeksi hesaplamasına nasıl etki edeceğini geçtiğimiz ayın son günlerinde yayımladığı duyuru ile açıklamıştı. Buna göre, 24 Nisan ila 31 Mayıs tarihleri arasındaki doğal gaz faturalarının tamamının bakanlık bütçesinden karşılanmasının hesaplamalarda dikkate alınması gerektiği ifade edilmiş ve mayıs ayı TÜFE hesaplamasında esas alınan fiyatın Eurostat standartları çerçevesinde “sıfır fiyat” yöntemi ile kullanılacağı açıklanmıştı.

💾 Cep bilgisi: Bu revizyon ile aylık enflasyonun sıfıra yakın gelmesi güncel manşet veriyi aşağı çekerken, önümüzdeki yıl için ters yönde bir baz etkisi oluşturacak.

Detaylarda neler var?

Gıda enflasyonu yüksek seyrini koruyor. Buna karşın, halen kısmen de olsa devrede olan baz etkisi (diğer bir ifadeyle gıdadaki fiyat artış temposunun geçtiğimiz yıla kıyasla yavaş seyretmesi) sayesinde manşet enflasyon görece sınırlanmış durumda. Gıda enflasyonu aylık bazda %0,7 olurken yıllık enflasyon %53,9’dan %52,5’e geriledi.

💉 Hatırlatma dozu: Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü tarafından yayımlanan verilere göre Mayıs’ta çoğu tahıl, bitkisel yağ ve süt ürünlerindeki düşüşlerin etkisiyle küresel gıda fiyatlarının gerilediği, Gıda Fiyat Endeksi’nin, aylık bazda %2,6; yıllık bazda ise %22,1 gerilediği açıklanmıştı. Böylece küresel gıda fiyatları son iki yılın en düşük seviyesine çekildi.

Özel kapsamlı TÜFE göstergelerinde de genele yaygın yüksek enflasyonist etkinin devam ettiği görülüyor. 6 set halinde hazırlanarak yayımlanan gösterge seti içinde çekirdek enflasyon olarak bilinen ve en çok önem atfedilen C endeksinde aylık artış %4,25 olurken yıllık artış %46,6 oldu. Nisan ayında %45,5 olarak açıklanan Göstergede, manşet enflasyondaki beklentiler paralelinde gevşeme beklentisi mevcuttu. Buna karşın yaşanan artış tabana yaygın enflasyonist etkinin daha uzun süre hissedebileceğine işaret ediyor.

Kaynak: TÜİK

💾 Cep bilgisi: C endeksi, enerji, gıda, alkolsüz içecekler, alkollü içecekler, tütün ve altın fiyatları hariç tutularak hesaplanıyor. Bu hesaplama ile dışsal faktörlere görece daha az duyarlı ürün gruplarındaki fiyat değişimlerinin ölçülmesi hedefleniyor.

Çekirdek göstergedeki bozulma, temel mal grubu enflasyonu ile de teyit ediliyor. Bu grupta yaşanan fiyat artışı son bir yılın en yüksek seviyesinde bulunuyor.

Veri setinde, doğal gaz fiyatının hesaplamasında yapılan güncelleme ile enerji enflasyonunun aylık bazda %21,2; yıllık bazda ise %7,0 oranında aşağı çekti. Böylelikle enerji enflasyonu 2015’ten bu yana ilk kez negatif ölçüldü.

Gruplar bazında aylık TÜFE’de liderlik %9,9 ile giyim ve ayakkabı grubunda görülüyor. Öte yandan lokanta ve oteller grubu, 0,6 puan katkı ile aylık enflasyona en yüksek katkı veren grup oldu.

Üretici fiyatları tarafında da enerji fiyatları ve hesaplama metodolojisi kaynaklı sert geri çekilme sürüyor. Aylık %0,7 olan Manşet ÜFE’de yıllık değer %40,8 oldu. Bu seviye, iki yıldır görülen en düşük değer olarak kayda geçerken, endekste ekim ayında görülen zirve ile mevcut değer arasındaki fark 117 yüzde puana ulaştı. Veriyle birlikte ÜFE-TÜFE arasındaki makas da 150 baz puanın altına geriledi.

Kaynak: TÜİK

💾 Cep bilgisi: TÜİK, haziran ayına ilişkin enflasyon verisini 5 Temmuz tarihinde yayımlayacak.

Yansımalar

Hesaplamada yapılan metodoloji güncellemesinin önceden duyurulması veriye ilişkin beklentileri şekillendirmişti. Veri, bu sebeple piyasada bir sürpriz etkisi yaratmadı. Buna karşın, Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) gibi enflasyon hesaplaması yapan kurumların yayımladıkları veriler ile TÜİK tarafından açıklanan resmi veri söz konusu güncelleme sebebiyle mayıs ayında iyice açılmış durumda.

İstanbul Ticaret Odası, İstanbul’da aylık enflasyonu %5,6 olarak hesapladıklarını ifade ederken ENAG tarafından yapılan çalışmaya göre aylık enflasyon %7,4’e; yıllık enflasyon ise %109,0 olarak hesaplandı.

Ekonomistlerin geneli ise, söz konusu hesaplama değişiminin resmi manşet enflasyonu bir süre daha sınırlayabileceği ancak seçim sonrası yapılan  zamların genel görünüme olumsuz etki edeceği görüşünde birleşiyorlar.