📣 Haftanın adı PPK

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), geçtiğimiz hafta devreye aldığı uygulamayı iptal etti. Söz konusu düzenleme ile kredi kartlarından nakit avans çekimi ile kredi kartları aracılığıyla yapılan kuyum alışverişlerinin menkul kıymet tesisi kapsamına alınacağını duyurmuştu. Aynı kararla menkul kıymet tesisi kapsamı haricinde kalan kredi türleri için de aylık %3 büyüme eşiği getirilmişti.

Kararın devreye alınmasının ardından nakit avans limitleri düşürülmüş, bankaların kredi iştahları ise neredeyse sıfırlanmıştı. Söz konusu adımın yarattığı ilk etkiyi takip eden günlerde ise yaşanan sıkışıklığı aşmak adına, nakit avans, kredili mevduat hesabı ve limiti 50 bin TL’nin üzerindeki kredi kartlarıyla yapılan kuyum harcamalarında 15 bin TL'ye kadar olan kısım menkul kıymet yükümlülüğü kapsamına girmeyeceği yönünde ilave bir karar alınmıştı.

Bu gelişme işe birlikte, geçtiğimiz hafta başından bu yana gündemin ilk sırasında yer alan yeni yükümlülükler kaldırılmış oldu.

Alınan kararda yapılan esnemenin, özellikle küçük ve orta büyüklükteki şirketlerin krediye erişimleri konusunda fayda sağlamadığına yönelik eleştiriler ise gündemde çokça yer tutuyordu. Bu eleştiriler içinde en çok ses getireni ise Ak Parti MKYK üyesi Metin Külünk’ün mesajı olmuştu. Uygulama ile ilgili olarak yayımladığı mesajda Merkez Bankası ve özel bankaları eleştiren Külünk, bu uygulamanın bir operasyon olduğunu ifade ederek, operasyonun hedefinin ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olduğunu belirtmişti.

Merkez Bankası’nın göndermiş olduğu menkul kıymet tesisine ilişkin uygulama talimatlarındaki değişiklik hükümleri ile birlikte kredi işlemleri tamamen bankalar nezdinde durdurulmuş vaziyettedir. Bu kimin aklı? merak ediyoruz. Piyasaları durdurmaya ne hakkınız var. İflas kapısını açmaya ne hakkınız var? Kendinize gelin kim bu kararı verdi ise.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CNN International’da Beckey Anderson’un sorularını yanıtladı. Ülke tarihinde bir seçimin ilk kez ikinci tura kaldığını ifade eden Erdoğan, bunun bir demokrasi zaferi olduğunu ifade etti. Ekonomi ile ilgili olarak da beyanatta bulunan Erdoğan, faiz oranları ile enflasyon arasında pozitif yönde ilişki olduğu tezini yineleyerek atılan adımların sonuçlarını gördüklerini söyledi. Seçim sonrasında enflasyonun faizlerle birlikte düşmeye devam edeceğini ifade eden Erdoğan, ekonomi politikasında herhangi bir değişim yaşanmayacağını teyit etti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İstanbul’da yaptığı açıklamalarda ise esnaf ve çiftçiler için vergi sübvansiyonları uygulayacaklarını açıkladı. Bu uygulamalar ile söz konusu gruba dahil kişilerin rahatlatılacağını ifade eden Erdoğan, yeni petrol keşiflerinin ardından doğalgazda olduğu gibi akaryakıtta da ülke genelinde sübvansiyon sağlayacaklarını söyledi. Erdoğan, olası vergi düzenlemeleri ile ilgili olarak daha fazla detay vermedi.

Nebati'den KKM mesajı

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, özellikle son haftalarda hacmi hızla artarak 2,3 trilyon TL’ye ulaşan ve toplam mevduat pastası içindeki payı %22,6’yı bulan kur korumalı mevduat (KKM) sistemi hakkında açıklamalarda bulundu. Açıklamasına bütçe disiplini ve bütçe üzerindeki faiz yükünün düşüşünü vurgulayarak başlayan bakan, KKM’nin ekonomiye olumlu katkılar sunduğu tezini yineledi. Uygulamanın devreye alınması ile birlikte 2021 sonunda oluşan panik havasının dağıtıldığını ifade eden bakan, sistemde faiz üst sınırının kaldırılması eşliğinde bütçe üzerindeki olası yüklerin önemli ölçüde azaltıldığını, ilerleyen dönemde de bütçede bir maliyet şoku yaşanmasını beklemediklerini söyledi.

Ülkemizde KKM uygulaması 2021 yılı sonunda döviz piyasalarında oluşturulan panik havası ve yüksek oynaklık sonucu devreye alınmıştır. Böylece, söz konusu dönemdeki panik havası bertaraf edilmiş, döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduat içindeki payı önemli bir oranda azaltılmış ve döviz kurlarında istikrara katkı sağlanmıştır. Ayrıca, KKM’nin TL mevduatların ortalama vadesinin uzamasına katkı sağlamasıyla bankacılık sektöründe vade uyumsuzluğu da azaltılmıştır.

Bugün, toplam 2,3 trilyon liraya ulaşan KKM uygulamasının bütçeye maliyeti de giderek azalmaya devam etmiş, toplamda 95,3 milyar lira olarak gerçekleşmiştir. Faiz üst sınırının kaldırılmasıyla, önümüzdeki dönemde de bütçe üzerinde ciddi bir maliyet oluşturması beklentiler dahilinde değildir.

Mehmet Şimşek ihtimali

Erdoğan’ın bu mesajlarının yanında, altı dönem milletvekilliği ve çok kez bakanlık görevi üstlenen Faruk Çelik, ekonomi yönetiminin başına geçeceği spekülasyonları halen devam eden Maliye eski bakanı Mehmet Şimşek ile yemek yedikten sonraki bir fotoğraflarını paylaştı. Bu paylaşım, Şimşek’in yeni hükumette yeniden görev alabileceğine dair söylentilerin canlanmasına yol açtı.

➕ Ayrıca: Yüksek Seçim Kurulu’nun, 14 Mayıs tarihinde gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin kesin kararı Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre, yırt içinde 54,0; yurt dışında ise 1,7 milyon oy kullanıldı. Seçime katılma oranı yurt içinde %88,9 olurken yurt dışında %49,4 olarak gerçekleşti. Sonuçlara göre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 27,1 milyon oy alırken Kılıçdaroğlu 24,6 milyon, Oğan ise 2,8 milyon oy aldı.

ABD Merkez Bankası (Fed) başkanı Jerome Powell, bankacılık sektöründe yaşanan gelişmelerin kredi koşullarında sıkılaşma yarattığını bir kez daha ifade ederek, bu gelişme sebebiyle politika faizinin gerektiği kadar yükseltilmesinin gerekmeyebileceğini söyledi. Verdiği mesajda, %2’lik uzun vadeli enflasyon hedefine sadakatlerini bir kez daha teyit eden başkan, bankaların içinden geçtiği dönemin yarattığı sıkılaştırıcı etkinin boyutunu ise henüz tam olarak ölçemediklerini söyledi. Powell’ın mesajları, 3 Mayıs tarihli faiz kararı sonrası verdiği mesajlarla paralellik arz ediyor.

ABD Hazine Bakanı ve Fed eski başkanı Janet Yellen ise, bankaların üst düzey yöneticileri ile bir araya geldiği toplantıda borçlanma limitinin artırılması sürecinin bir an önce tamamlanması gerektiğini, aksi halde ise bir felaketle karşı karşıya kalınabileceğini söyledi. Bakan ayrıca, bankacılık sektöründeki gelişmeleri de yakından izlemeye devam ettiklerini belirtti.

Avrupa Yakası

ABD menşeili bankacılık krizinin Avrupa’ya bulaşmaması adına çalışmaya yürüten Avrupa Merkez Bankası’nın bankaların likidite rezervlerinin incelenmesi sürecine hız vereceği haberleştirdi. Önceki süreçte sermaye yeterliliğini odağına alan kurumun denetim kapsamını likidite boyutuna taşıması, bir süredir gündemde olan daha sıkı regülasyonlar ve kredi sağlama koşullarında yeni kural setlerinin devreye alınması sürecinin ilk adımı olabilir.

Financial Times, Avrupa Birliği üye ülkelerinin yüksek seyreden manşet ve gıda enflasyonunu kontrol altına alabilmek adına gıdada tavan fiyat uygulamasını gündeme aldıklarını haberleştirdi. Bu çaba ile gıda enflasyonunun kontrol altına alınması adına daha ülkeler bazında atılan KDV oranı düzenlemesi ya da market zincirleri ile anlaşma gibi uygulamaların daha geniş çapta ve tek elden yönetilmesi hedefleniyor.

Japonya’nın ev sahibi olduğu G7 2023 zirvesi Hiroşima’da yapıldı. Üç gün süren zirveye Avrupa Birliği, Endonezya, Hindistan, Güney Kore, Avustralya ve Vietnam da davetli olarak katıldı. Zirve sonunda yayımlanan bildiride odak küresel gıda güvenliği olurken, gıda arzında sürdürülebilir bir akışın korunmasının hem kıtlık ihtimali hem de fiyatlar genel seviyesi üzerindeki olası etkileri vurgulandı. Tahıl Koridoru uygulamasının sorunsuz bir şekilde işlemesinin öneminin de ifade edildiği metinde gıda arzındaki olası dalgalanmaların önüne geçilebilmesi adına tüm ilişkili taraflara çağrıda bulunuldu. Zirvede ayrıca Rusya’ya yönelik yaptırım paketlerindeki boşlukların doldurulması yönünde çalışmalar yapılacağı da ifade ediliyor. Bu da halihazırda yürürlükte olan sete yeni ilavelerin geleceğinin habercisi.

Çin Merkez Bankası, Yuan’ın değerindeki spekülatif hareketleri engellemek adına piyasa rehberliğini güçlendireceğini açıkladı. Yuan’ın USD karşısında değer kaybetme trendine girmesinin ardından gelen açıklama, aşağı yönlü fiyat hareketlerinin doğrudan müdahalelerle dengeleneceği anlamına geliyor. Açıklamanın ardından Yuan’ın USD karşısında değer kazandığı görüldü.

Japonya’da manşet enflasyon %3,5 oldu. Veri beklentilere paralel olmakla birlikte önceki ay açıklanan %3,2’nin üzerinde yaşanan gerçekleşme %2’lik uzun vadeli hedeften bir miktar daha uzaklaşıldığı görülüyor. Ülkede çekirdek enflasyon ise %3,1’den %3,4’e yükseldi.

Erol Gürcan, Başekonomist

Yurt içi piyasalar

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Perşembe günü gerçekleştireceği Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı yurtiçi haftalık ekonomi takviminin en önemli verisi konumunda. TCMB’nin politika faizinde (1 hafta vadeli repo ihale faizi: %8,50) herhangi bir değişiklik yapmayacağını düşünüyoruz. 

Pazartesi Mayıs ayı Tüketici Güven Endeksi; Çarşamba günü Mayıs ayı İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO) ve Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE); Perşembe günü haftalık Para, Banka, Menkul Kıymet ve Rezerv İstatistikleri; Cuma günü Nisan ayı Yabancı Ziyaretçi rakamları yatırımcıların izleyeceği diğer önemli veriler olarak sıralanabilir. 

Diğer taraftan, 28 Mayıs Pazar günü Cumhurbaşkanlığı Seçimi 2. Tur Oylamasının Cumhurbaşkanı Erdoğan ve muhalefet kanadının lideri Kılıçdaroğlu arasında gerçekleşeceğini de not edelim. Resmi olmayan sonuçlara göre ilk turda Cumhur İttifakı adayı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan yaklaşık %49,5, Millet İttifakı adayı Kılıçdaroğlu %44,9 ve Ata İttifakı adayı Oğan yaklaşık %5,2 oranlarında oy aldı. 2. Tur seçimlerine dair gelişme ve beklentiler yurtiçi gündemi belirlemeyi bu hafta da sürdürecek.

Yurt dışı piyasalar

Küresel ekonomi takviminde Çarşamba günü yayınlanacak olan FOMC tutanakları ve İngiltere enflasyon verileri; Perşembe günü ABD ve Almanya 1Ç23 dönemi Büyüme rakamları; Cuma günü ABD Çekirdek Kişisel Tüketim Harcamaları endeksi öne çıkan başlıklar olarak sıralanabilir. Fed’in bekle-gör politikasına geçtiği yönündeki beklentilerin öne çıktığı 2-3 Mayıs tarihli tutanakların satır aralarından para politikası duruşuna ilişkin gelecek mesajlar küresel çapta yatırımcıların yakın takibinde olacak.

İngiltere’de TÜFE’nin manşette %10,1’den %8,0’a ve çekirdekte %6,2’den %6,0’a gerilemesi beklenmekte. ABD’de büyümenin 1Ç23 döneminde çeyreklik bazda %1,1 ve yıllık bazda %4,0 arttığı; Almanya’da ise çeyreklik bazda değişim göstermeyip yıllık bazda %0,2 arttığı tahmin edilmekte. Fed’in takip ettiği önemli enflasyon göstergelerinden olan Çekirdek Kişisel Tüketim Harcamaları Endeksinin Nisan’da geçen ay olduğu gibi aylık bazda %0,3 arttığı ancak yıllık bazda %4,6’dan %4,5’e gerilemesi beklenmekte.