14 Mart Salı sabahından herkese günaydın. 1827 yılında Tıphane-i Amire'nin kurulduğu bugün Türkiye'de modern tıp eğitiminin başladığı gün olması dolayısıyla Tıp Bayramı olarak kabul ediliyor. Tüm sağlık çalışanlarının bayramını içtenlikle kutluyoruz. Sağlık çalışanlarına yönelik şiddeti kınıyor, büyük emek ve sabırla görevini gerçekleştiren personelin koşullarının her anlamda iyileştirilmesini temenni ediyoruz. Bayramınız kutlu olsun…
- Ayrıca: Bugünün bir diğer kutlaması da pi sayısına! Pi Günü, her yıl 14 Mart'ta saat 1.59 itibarıyla kutlanıyor. Bunun nedeniyse ABD tarih formatında bu günün 3.14, saatin 1.59 olarak geçmesi ve bunun pi sayısının en yaygın kullanımı olması.
- Günün çalma listesi: Oscar ödüllerinin ardından kendi filminin başrollerine; my life is a movie
İyi bültenler!
Aposto Gündem
Her sabah 06.30'da 5 dakikalık gündem özeti e-posta kutunda. Piyasalar, ekonomi, iş dünyası, politika, teknoloji ve hafta sonu ekleri; kısa, yalın, öz bir şekilde.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) açıkladığı ödemeler dengesi verilerine göre, Ocak 2023'te cari işlemler hesabı 9 milyar 849 milyon dolar açık verdi. Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise 2 milyar 602 milyon dolar fazla verdi. Ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı ocak ayında 12 milyar 431 milyon dolar olurken resmî rezervlerde 9 milyar 341 milyon dolar net azalış görüldü.
• TÜİK'in verilerine göre, ocak ayında sabit fiyatlarla perakende satış hacmi aylık bazda %5,4, yıllık bazda %33,9 artarak son 21 ayın en hızlı yükselişini kaydetti. Cari fiyatlarla perakende ciro ise ocak ayında bir önceki aya göre %10,2, geçtiğimiz yılın aynı ayına göre %123,7 arttı.
• Londra merkezli enerji düşünce kuruluşu Ember'ın raporuna göre, 2022 yılında Türkiye'nin doğal gazdan elektrik üretimi 111,2 teravatsaatten 71,9 teravatsaate gerileyerek bir önceki yıla göre %35 oranında azaldı.
- Bununla birlikte: Hidroelektrik üretim ve kömürden elektrik üretimi 10’ar teravatsaat artış gösterdi. Rapora göre, Türkiye'de aylık elektrik talebi ise geçtiğimiz yılın ikinci yarısından bu yana düşüyor.
• Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Kahramanmaraş merkezli depremin ülke ekonomisi üzerindeki etkisi hakkındaki raporunu yayımladı. Raporda ekonomik büyümenin deprem öncesi öngörülerine göre 1,2 puan yavaşlaması beklenirken, deprem bölgesinin kalkınması için gerekli olan tutar 150 milyar dolar olarak tahmin edildi.
• Goldman Sachs analistleri, ABD'de bir hafta içinde Silicon Valley Bank (SVB), Signature Bank ve Silvergate Bank'in iflas etmesinin ardından 22 Mart'ta yapılacak olan Fed toplantısında faiz artırımı yapılacağı beklentisinden vazgeçti.
- Bir adım geriden: Fed Başkanı Jerome Powell'ın geçtiğimiz haftaki sunumunda faiz artışlarının devam edeceği sinyalini vermesiyle piyasalarda 50 baz puanlık faiz artışı fiyatlanıyordu.
• Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) verilerine göre, şubat ayında otomobil ihracatı %12,4 düşüşle 701 milyon dolara gerilerken ihraç edilen otomobil adedi de %7,8 azaldı. Toplam otomotiv ihracatı ise %3,5 artış gösterirken adet bazında geçen yıl ile aynı seviyede kaldı.
• ABD hükümeti, cuma günü iflas eden Silicon Valley Bank'teki (SVB) mevduat sahiplerinin tam koruma altında olacağını ve dün itibarıyla bankada kalan tüm paralarını çekebileceklerini açıkladı.
- Dahası: ABD Başkanı Joe Biden yaşanan zararın ABD'li vergi mükelleflerine yüklenmeyeceğini ve gerekli likiditenin sigorta fonlarından geleceğini kaydetti. Fed de yeni "Banka Fonlama Programı" ile kriz dönemlerinde bankaların borçlanmasının kolaylaştırılacağını belirtti.
- Öte yandan: İngiltere Merkez Bankası (BoE), ABD'de iflas eden Silicon Valley Bank'in Birleşik Krallık'taki iştirakinin HSBC tarafından 1 sterline satın alınması konusunda tarafların anlaşmaya vardığını bildirdi.
• Porsche Grubu halka açılmasının ardından açıkladığı ilk yıllık raporunda geçtiğimiz yıl kârının %27,4 artışla 6,8 milyar avroya ulaştığını bildirdi. Şirket, 2022 yılında 37,6 milyar avroluk satış yaptığını ve 2023 yılında satışların 42 milyar avro seviyesine yükselmesini beklediğini belirtti.
- Neden önemli? Porsche 29 Eylül 2022’de halka açılmasından kısa bir süre sonra Volkswagen’i geçerek Avrupa’nın en değerli otomotiv şirketi oldu.
• ABD merkezli özel yatırım grubu Silver Lake, Kanada Emeklilik Fonu Yatırım Kurulu ile birlikte yazılım şirketi Qualtrics’i 12,5 milyar dolar değerlendirmeyle satın almak için anlaştığını açıkladı. Qualtrics Ocak 2021’de halka açıldığından bu yana geçtiğimiz 2 yıl içinde değerinin yaklaşık yarısını kaybetmişti.
• Pfizer, kanser tedavisi portföyünü genişletmek amacıyla Seagen’i yaklaşık 43 milyar dolara satın aldığını açıkladı. Pfizer, Seagen'i hisse başına 229 dolar nakit karşılığında satın aldı.
- Neden önemli? Anlaşma, ABD merkezli ilaç üreticisinin 2009'da Wyeth'i 67 milyar dolara satın almasından bu yana en büyük satın alımı oldu.
• İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 6 Şubat tarihli Kahramanmaraş merkezli depremlerde can kaybının 48 bin 448'e yükseldiğini ve hayatını kaybedenlerin 6 bin 660'ının, büyük bölümü Suriyeli olmak üzere yabancı uyruklu olduğunu açıkladı. Soylu, kimlik tespiti devam eden kişi sayısının ise bin 615 olduğunu söyledi.
- Bununla birlikte: Doğal Afet Sigortaları Kurumu'nun (DASK) yaptığı açıklamaya göre, Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından ödedikleri tazminat tutarı 3,3 milyar TL’yi aştı.
• Yeniden Refah Partisi, 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine dair kanunu kaldırılma taleplerini AK Parti'nin "hiçbir problem yok" diyerek onayladığını aktardı. Bunun üzerine, AK Parti Genel Başkanvekili Binali Yıldırım Refah Partisi'ni açıklamasının ardından "Detayları konuşmadık" dedi. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık ise Twitter'da yaptığı açıklamada "Kadın hakları ve kadına yönelik şiddetle mücadele, AK Parti’nin kırmızı çizgisidir" dedi.
- Öte yandan: Gazeteci İsmail Saymaz, Yeniden Refah Partisi'nin AK Parti'ye sunduğunu iddia ettiği 30 maddelik listeyi yayımladı.
• AK Parti ile HÜDA-PAR arasında partinin Cumhur İttifakı'na katılmasına ilişkin gerçekleştirilen görüşmenin ardından yapılan açıklamada, seçimlere birlikte girme konusunda "prensipte problem olmadığı" duyuruldu, detayların kamuoyu ile daha sonra paylaşılacağı açıklandı.
• Memleket Partisi lideri Muharrem İnce, parti içinde yapılan ön seçimde cumhurbaşkanı adayı olarak seçildi.
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK), seçim takviminin başlangıç tarihini 18 Mart 2023 olarak belirlediğini açıkladı. YSK Başkanı Ahmet Yener konuya ilişkin açıklamasında "Ayrıca yurtiçinde ve yurtdışında seçmenlerin oy kullanmasına ilişkin ilkelerin belirlenmesi çalışması da devam etmektedir" ifadelerini kullandı.
• Millî Eğitim Bakanı Mahmut Özer, Liselere Geçiş Sistemi (LGS) sınavının 4 Haziran 2023'te gerçekleştirileceğini bildirdi.
Ayda 100 TL’ye varan nakit iade fırsatı Alternatif Bank VOV Kart’ta
Alternatif Bank, farklı sektörlerde harcama yaparken nakit iade avantajından faydalanmak isteyen herkesi VOV Kart’lı olmaya davet ediyor. Harcadıkça kazandıran VOV Kart’la yapılan harcamalar, Alternatif Bank müşterilerinin cebinde kalıyor.
Nedir? Alternatif Bank VOV Kart sahibi müşteriler, VOV Kart’la yaptıkları yeme-içme, kırtasiye, veteriner ve eczane harcamalarının %10’u kadar nakit iade kazanıyor.
Nasıl? Kampanyaya dahil sektörlerde, sanal veya fiziki POS’la yapılan alışverişlerde kazanılan aylık 100 TL’ye varan nakit iade tutarları, VOV Kart’ın bağlı olduğu hesaba geri bakiye yüklemesi olarak anında yansıyor.
Siz de görüntülü görüşmeyle kolayca Alternatif Bank’lı olmak ve VOV Kart’ın nakit iade avantajlarından yararlanmak için bu bağlantıyı ziyaret edebilirsiniz.
• Türkiye, Rusya, Suriye ve İran dışişleri bakan yardımcıları arasında gerçekleşecek olan Suriye konulu toplantını 15-16 Mart'ta Moskova'da yapılacağı açıklandı. Dörtlü Suriye zirvesinde, Türkiye heyetine Dışişleri Bakan Yardımcısı Burak Akçapar başkanlık edecek.
- Öte yandan: Wall Street Journal'ın haberine göre, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping gelecek hafta Rusya'nın lideri Vladimir Putin'le Moskova'da gerçekleşecek görüşmenin ardından Ukrayna lideri Volodimir Zelenski ile videokonferans yoluyla bir araya gelecek.
• Rusya, 18 Mart'ta sona erecek Tahıl Koridoru Anlaşması'nın 60 gün süreyle bir kez daha uzatılmasını kabul etti. Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Verşinin, bundan sonraki duruşlarının, Rusya'nın tarım ihracatçılarının üzerindeki kısıtlamaların kaldırılması konusunda somut ilerleme kaydedilmesine bağlı olduğunu belirtti.
- Ne olmuştu? Tahıl Koridoru Anlaşması, Türkiye, Ukrayna, Rusya ve BM arasında 22 Temmuz 2022'de İstanbul'da yapılmıştı. Anlaşma, 19 Kasım 2022'den itibaren 120 gün süreyle uzatılmıştı.
• Güney Kore ve ABD son beş yılın en kapsamlı ortak tatbikatı olarak sayılan "Özgürlük Kalkanı Tatbikatı"na pazartesi günü başlarken, Kuzey Kore'den Seul-Vaşington ittifakına yönelik misilleme geldi. Kuzey Kore, pazar günü düzenlenen bir askerî tatbikatta denizaltından yaklaşık 1500 kilometre yol alan 2 stratejik seyir füzesi fırlattı.
• Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) araştırmasına göre Ukrayna savaşının ardından, Avrupa’nın silah ithalatı 2022'de bir önceki yıla oranla %93 artış gösterdi. Bu artışın bu yıl da sürmesi beklenirken, Ukrayna ise geçtiğimiz yıl dünyanın silah sevkiyatı yapılan üçüncü büyük ülkesi oldu.
• İran yargısı, ülkedeki Mahsa Amini protestolarında tutuklanan yaklaşık 22 bin kişiye af çıktığını açıkladı. Devlet medyası IRNA'nın haberine göre, affı çıkan 22 bin kişi, ülkenin dinî lideri Ali Hamaney'in Ramazan ayı öncesinde gündeme getirdiği affı çıkacak olan 82 bin tutuklunun bir parçası.
• Birleşik Krallık'ta enflasyon altında teklif edilen maaş zamlarından dolayı üç günlük greve giden sağlık çalışanlarına Londra’da destek yürüyüşü düzenlendi. Binlerce kişinin katıldığı ve polisin geniş güvenlik önlemleri aldığı yürüyüşte eylemciler maaşlarında makul artış yapılması çağrısında bulundu.
• Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, yerli otomobil markası Togg’un bu hafta içinde satışa sunulacağını söyledi. Togg'un satışa çıkarılacak ilk modeli C segment SUV olacak.
• Mali müşavirlik ofislerini dijitalleştiren insan destekli dijital iş platformu Kalfa, 180 milyon TL değerleme üzerinden 15 milyon TL yatırım aldı. Kalfa'nın yatırım turu, Boğaziçi Ventures liderliğinde gerçekleşti.
• Müşterilerinin enerji ihtiyacına yönelik çözüm odaklı yazılımlar üreten yerli enerji girişimi Bataryasan, "Taşınabilir Güç İstasyonu" projesi ile 4.7 milyon TL hedefle kitle fonlama yatırım turuna çıktı.
• Berlin merkezli liftOS, BackBone Ventures liderliğindeki melek yatırımcılardan 1 milyon dolar yatırım topladı. Ege Gündüz ve Arif Doğan'ın kurduğu liftOS, kullanıcılara haftada kişi başı 7 saat kazandıracak verimlilik odaklı evrensel bir SaaS alt yapısı geliştirmeyi hedefliyor.
🏀 Turkish Airlines EuroLeague normal sezonunun 24. hafta erteleme maçında Anadolu Efes, Real Madrid'i konuk ediyor. Bu akşam oynanacak maçta Anadolu Efes kazandığı takdirde playoff yarışındaki iddiasını sürdürebilecek.
🏀 Türkiye Sigorta Basketbol Süper Ligi’nde Pınar Karşıyaka, Fenerbahçe Beko'yu 102-98 mağlup etti.
🎾 İsviçre'de düzenlenen Lugano Challenger Turnuvası'nda Finlandiya'dan rakibi Otto Virtanen'e 2-0 yenilen millî tenisçi Cem İlkel, tek erkekler kategorisinde ikinci oldu.
Mevduatı sigortalamak
Mevduat sigorta fonu Silicon Valley Bank’i neden kurtaramadı? Türkiye'de TMSF'nin yetkilenişine hangi gelişmeler önayak oldu?
Geçtiğimiz cuma günü Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC) tarafından kapatılan Silicon Valley Bank’in iflası, ABD tarihinde 2008 krizinden sonraki ikinci en büyük iflas olarak tarihe geçti. Ardından pazar günü kurum, mevduat sahiplerini korumak için Signature Bank’e de kayyum atadı. Signature Bank'ın, 31 Aralık 2022 itibarıyla yaklaşık 110,4 milyar dolarlık varlığı ve yaklaşık 88,6 milyar dolarlık mevduatı bulunuyordu. Cuma gününden bu yana ABD bankacılık sektöründe iflas endişeleri yayılarak artarken ABD Merkez Bankası Fed ve FDIC, sorun yaşayan bankalarda daha fazla mevduat desteğine olanak sağlayacak bir fon yaratmayı değerlendiriyor. Ek olarak SVB iflasının ertesi günü FDIC, aralarında First Republic Bank’ın da olduğu çok sayıda küçük ve orta ölçekli kredi kuruluşundan yetkilileri mali durumları hakkında incelemeye aldı.
Süreç FDIC tarafında nasıl işliyor?
ABD bankalarındaki mevduat sahiplerine genellikle FDIC tarafından 250 bin dolara kadar mevduat garanti edilir. Bu, bir bankanın iflas etmesi durumunda mevduat sahiplerinin FDIC'den mümkün olan en kısa sürede 250 bin dolarlık ödeneyi geri alacakları anlamına gelir. 2022'nin sonunda FDIC, mevduat sigorta fonunun toplam sigortalı mevduatın yaklaşık %1,27'sine denk gelen 128 milyar dolarlık bir bakiyeye sahip olduğunu bildirdi.
Ancak kurucuların bankası olarak nitelendirilen SVB, geçtiğimiz 40 yıl boyunca Silikon Vadisi'ndeki teknoloji girişimlerinin önde gelen finans kurumu olarak görüldü. Banka, 2019'da 60 milyar dolar mevduat sahibiyken, pandemi dönemiyle birlikte artan Seri A yatırımlarıyla 2022'de bu rakamı 190 milyar dolar seviyesine yükseltmişti. Bu durumda da, banka mevduatlarının %97’den fazlası sigortasızdı ve FDIC 2008'den beri ilk kez bir bankanın kontrolünü ele almak durumunda kaldı. 31 Aralık 2022 verisine göre, Silicon Valley Bank'ın toplam varlıkları 209 milyar dolar, toplam mevduatı 175,4 milyar dolar civarındaydı. Toplam sigortasız mevduat miktarı, FDIC bankadan ve müşterilerden ek bilgi aldıktan sonra belirlenecek.
Türkiye’nin FDIC’sine kısa bir bakış: TMSF'nin tarihçesi
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF), 1983 yılında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bünyesinde tasarruf mevduatını sigorta etmek üzere kuruldu. Bu konuda ilk adım, 1933 yılında Mevduatı Koruma Kanunu ile atıldı, 1960 yılında ise Bankalar Tasfiye Fonu ortaya çıktı. TMSF'nin kuruluşundan 11 yıl sonra 1994’te yaşanan ekonomik krizin ardından ise 3 bankanın faaliyet izni kaldırılırken TMSF’nin yetkileri genişletildi. TMSF 1999 yılında BDDK’ya devredildikten sonra 2003’te özerk hâle geldi. Bunda, 2000’li yılların başında maruz kalınan krizin etkisiyle 25 bankanın bankacılık sisteminden çekilmesinin etkisi büyüktü. 2005 yılında çıkarılan 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile TMSF’ye mevduat sigortası alanında politika belirleme yetkisi de verildi. 2016'da başlayıp 2 yıl süren OHAL süreci ile birlikte TMSF, Kayyımlık çalışmalarını da yürütmeye başladı. 2021 yılının Temmuz ayına gelindiğinde; BDDK’nın yürüttüğü denetim çalışmaları neticesinde yasal yükümlülüklerini yerine getiremedikleri tespit edilerek tasfiye edilmesine karar verilen 21 tasarruf finansman şirketinin tasfiye süreçlerinin yürütülmesi görevi de TMSF’ye verildi.
Güncel veriler
Türkiye'de faaliyet gösteren, mevduat ve katılım fonu kabulüne yetkili yerli ve yabancı tüm kredi kuruluşları ile merkezi yurt dışında bulunan kredi kuruluşlarının Türkiye'deki şubeleri, zorunlu olarak mevduat sigortası sistemine dahildir; sigorta limiti 2023 itibarıyla 400 bin TL olarak açıklandı.
Kurum tarafından yayımlanan son rapor verilerine göre, TMSF, Ekim-Aralık 2022 döneminde 179,91 milyon dolar tutarında mevduat sigortacılığı faaliyet geliri ve 278,91 milyon dolar tutarında finansal gelir elde ederken, bütçe giderleri ile diğer mevduat sigortacılığı faaliyet giderleri toplamı ise 16,69 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Yine aynı rapora göre, 2022 yılının son çeyreği itibariyle bankacılık sektöründe faaliyet gösteren 35 mevduat bankası ve 6 katılım bankası nezdindeki mevduat ve katılım fonları toplam 8 bin 861 milyar TL’ye ulaşırken, bu tutarın 1.805 milyar TL’ye denk gelen %20,4’lük kısmı sigorta kapsamında, mevduat sigortacılık rezervinin bu tutara oranı ise % 9,2 seviyesinde. Sigorta kapsamındaki fon miktarının, Aralık 2021 dönemine göre yaklaşık %69,2 oranında artış gösterdiği görülüyor.
2022 yılının son çeyreğinde, TMSF tarafından faaliyet izni kaldırılan 5, fona devredilen 4 banka oldu. 2023’ün ilk günü itibarıyla ise kurum, Türkiye’nin 36 ilinden toplam 683 adet şirket/ticari işletmenin kayyım yetkilerine sahip.
Mevduat sigortacılığının önemi
Sermaye birikimi için güven ve istikrar olmazsa olmazdır. Mevduat sigortacılığının amacı, güvenilir olması beklenen bankaların iflası durumunda küçük yatırımcının tasarrufunu korumaktır. Piyasa aktörleri olan banka ve kuruluşlar, mali kırılganlıklar ve dış etkilere karşı mütemadiyen izlenmeli, risklerin azaltılmasına çalışılmalıdır. Sistemin sürekli güncellenmesi ve halk tarafından anlaşılacağı kesin olacak şekilde düzenli olarak paylaşılması gereklidir.
DESTEKLİYORUZ
Çadır kentlerde Oyuna İhtiyaç Var: Çocukların gelişimi ve kendilerini ifade edebilmeleri için temel ihtiyaçlarından biri olan oyunu ve oyuncakları deprem bölgesindeki çocuklara ulaştırmayı amaçlayan Oyuna İhtiyaç Var projesi; Pozy, İhtiyaç Haritası ve Bir Kitap Bir Gelecek Derneği’nin iş birliğiyle hayat buluyor. Çocuk ve ergen psikoloğu Dilara Gürses tarafından hazırlanan 60 parçalık oyun setleri bizlerin desteğiyle deprem bölgesindeki çocuklara ulaştırılıyor. Proje hakkında detaylı bilgi almak ve destek olmak için bu bağlantıyı ziyaret edebilirsiniz.
