Cumhurbaşkanı Erdoğan geçtiğimiz hafta 3 ülkeyi kapsayan bir Körfez turu gerçekleştirdi. Erdoğan’ın ilk durağı Suudi Arabistan olurken, bunu Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri takip etti. Tur sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'a devlet ve hükümetin üst kademe yetkililerinin yanı sıra yaklaşık iki yüz iş insanı eşlik etti. Yapılan görüşmelerde ülkelerle ikili ilişkileri geliştirecek adımlar atılırken ve birçok sektörde işbirliklerini güçlendirecek anlaşmalar da imzalandı.Suudi Arabistan: Cumhurbaşkanı Erdoğan 17 Temmuz Pazartesi günü Suudi Arabistan'ın Cidde kentini ziyaret etti. Krallığın Veliaht Prensi Muhammed bin Selman bin Abdülaziz El Suud ile bir araya gelen Erdoğan, görüşme sonrası yapılan ortak açıklamada, ticaret ve yatırım alanlarında işbirliği ivmesinin artırılmasının önemini vurguladı.Erdoğan ayrıca iki tarafın, özellikle altyapı, inşaat, mühendislik, savunma ve metalurjik sanayi, çevre ve miras turizmi, yenilenebilir enerji gibi bir dizi hedef sektörde ve diğer ortak çıkar alanlarında ekonomik entegrasyon için fırsatları destekleme konusundaki istekliliklerini belirtti.Ziyaret ile birlikte iki ülkenin heyetleri arasında 5 yeni mutabakat zaptı imzalandı.İki ülkenin savunma bakanlıkları arasında işbirliğini güçlendirmeyi öngören uygulama planı, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ile Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman El Suud tarafından imzalandı.Baykar ile Suudi Arabistan Savunma Bakanlığı arasında imzalanan ihracat ve işbirliği sözleşme kapsamında, Akıncı TİHA (Taarruzi İnsansız Hava Aracı) Suudi Arabistan Krallığı Hava ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığı envanterine eklenirken, anlaşma kapsamında Baykar tarafından ülkenin silahlı kuvvetlerine eğitim, teknik destek ve lojistik hizmetleri de sağlanacak.Katar: Körfez ziyaretinin ikinci durağında Erdoğan, başkent Doha'da Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ile bir araya geldi. İki ülke arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının 50’nci yılı dolayısıyla Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Katar Devleti Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Sani tarafından ortak bildiri imzalandı.Bildiride, Türkiye-Katar ilişkilerinin her geçen gün güçlenmeye devam ettiği vurgulandı. Yüksek Stratejik Komite mekanizmasının iki ülke arasındaki ortaklığın en somut göstergelerinden biri olduğuna işaret edilirken, bu komite aracılığıyla çeşitli sektörlerde ve alanlarda ikili işbirliği düzeyini geliştirmeyi amaçlayan yaklaşık 100 belgenin imzalandığı hatırlatıldı.Birleşik Arap Emirlikleri: Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Körfez ziyaretinin son durağı Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) oldu. Erdoğan'ın, BAE Devlet Başkanı Şeyh Muhammed bin Zayed El Nahyan ile bir araya geldiği ziyarette, Türkiye ile Birleşik Arap Emirlikleri arasında toplamda 50,7 milyar dolarlık 13 anlaşma imzalandı."Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey" kurma konusunda varılan mutabakat ile Birleşik Arap Emirlikleri ile Türkiye ilişkilerinin stratejik ortaklık seviyesine çıkartıldığı ziyarette; enerji, ulaştırma, altyapı, lojistik, e-ticaret, finans, sağlık, gıda, turizm, emlak, inşaat, savunma sanayi, yapay zeka ve ileri teknolojiler gibi alanlarda mevcut işbirliğinin derinleştirilmesi kararlaştırıldı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dipnot: İmzalanan yeni belgeler arasında iki ülke arasında suçluların iadesi de bulunması nedeniyle anlaşmanın yürürlüğe girmesinin ardından organize suç örgütü lideri Sedat Peker'in iadesinin gündeme gelebileceği konuşuldu. Peker'in avukatı Ersan Barkın ise, “İade edileceğini göstermez. Öyle olsa BAE kırmızı bülten kararını infaz etmek zorunda kalırdı” şeklinde açıklamada bulundu.</li></ul>Bölgedeki gelişmeleri Türkiye'nin de yakından takip ettiğini, her iki ülkenin üzerine düşenin de bu gelişmeleri olumlu yönde desteklemek olduğunu aktaran BAE Devlet Başkanı El Nahyan, “BAE olarak Türkiye-Mısır arasındaki ilişkilerin büyükelçilikler seviyesine çıkarılmasından memnuniyet duyduğumuzu belirtmek isterim” açıklamasında bulundu.BAE tarafından Dubai'de kasım ayında düzenlenecek COP 28 İklim Konferansı'na Türkiye'nin etkin bir şekilde katılmasını önemsediklerini aktaran El Nahyan, dünyayı gelecek kuşaklar için koruma adına, iklim ve çevre konusunda ortak çözümler üretebileceklerini belirtti.Bununla birlikte: Ziyaretler sırasında Erdoğan görüştüğü liderlere birer adet Togg elektrikli araç hediye etti. Liderler araçla kısa sürüşler yaparken, Suudi Basın Ajansı Veliaht Prens Muhammed bin Salman'ın Erdoğan'ı oteline kadar Togg ile bıraktığını belirtti.<img src="https://images.aposto.com/2023/6/4/1689862689653.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Geziye ilişkin yorumlar</h2>Körfez seyahatini “tam bir utanç turu” şeklinde tanımlayan CHP İstanbul Milletvekili Özgür Karabat, “Mehmet Şimşek utanmadan BAE’ye ‘minnettarız’ diyor. Para dilenip eldeki ülke varlıklarını satmak ve diplomatik taviz vermekten başka bir şey yaptığınız yok” ifadelerini kullandı.Reuters'ın haberinde hükümetin bu geziye “bütçedeki sıkışıklar, kronik enflasyon ve zayıflayan TL karşısında yatırım ve finansman açısından büyük umutlar” bağladığı yorumu yer alırken; Bloomberg’de yer verilen analizde Erdoğan’ın alışılmışın dışında ekonomi politikaları sonucu ülkeye yatırım yapmaktan kaçınan Batılı yatırımcıların açığını kapatmak amacıyla Arap dünyasının petrol zengini devletleriyle ilişkileri iyileştirmeye çalıştığı belirtildi.Financial Times ise Erdoğan’ın ülkeye döviz girişini artırmak için varlık satışı yapmak amacıyla bölgeye gittiğini iddia etti. Haberde ifadesine yer verilen uluslararası bir bankacı, “tüm sektörlerde satış için aktif bir program var ve çoğu bu bölgeye yönelik. Körfez’de kesinlikle iştah var” dedi.

Aposto Gündem

Cumhurbaşkanı Erdoğan geçtiğimiz hafta Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'ni ziyaret etti. Körfez turu sırasında ikili ilişkileri geliştirmeye ve yatırım çekmeye yönelik birçok anlaşma imzalandı.

Erdoğan’ın Körfez turu

Uzun zamandır Türkiye etrafındaki bölgesel çatışmalarda rolü ve başarısı tartışılan yerli drone’ları, Spektrum’un bu haftaki gündemine taşıyorum. Uluslararası medya tarafından Türkiye’nin “drone süper gücü” olarak <a fr-original-style="" href="https://www.geopoliticalmonitor.com/turkish-drones/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">adlandırılmasını</a> sağlayan İnsansız Hava Aracı ve Silahlı İnsansız Hava Aracı teknolojileri nasıl üretiliyor, üretim nasıl finanse ediliyor ve Türkiye yapımı İHA ve SİHA’larının bölgesel çatışmalardaki rolü Türkiye’nin diplomasisini nasıl etkiliyor?2020’de Suriye, Libya, Irak ve Karabağ’daki çatışmalarda kullanılan Baykar şirketi üretimi Bayraktar TB2 SİHA’lar, özellikle Karabağ’daki başarısıyla strateji ve güvenlik gündeminin ön sıralarına oturdu. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in Türkiye’den satın alınan SİHA’ların savaşta fark yarattığını, sadece bu SİHA’ların kullanımıyla Ermenistan ordusuna 1 milyar dolarlık zarar verildiğini belirtmesi dikkat çekti.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Baykar:&nbsp;1984 yılında otomotiv sanayisine yönelik parçaların imal edilmesi amacıyla kurulan şirket, 2000’lerde savunma ve havacılık alanına odaklandı. 2014’te Türk Silahlı Kuvvetleri envanterine giren Bayraktar TB2; 2019 yılında Kuveyt‘teki deneme uçuşunda, yüksek sıcaklık ve kum fırtınası gibi zorlu koşullar altında 27 saat kesintisiz uçarak en uzun süre uçan millî hava aracı olma rekorunu kırdı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Fırat Kalkanı operasyonu:&nbsp;2016’da Fırat Kalkanı Operasyonu’nda kullanılan TB2 SİHA’larının, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damadı Selçuk Bayraktar’ın teknik müdür olarak çalıştığı Bayraktar Makina’dan satın alınmasına dikkat çekilerek söz konusu SİHA’ların devlete maliyetinin ve ihaleye katılan diğer firmaların tekliflerinin açıklanması için Millî Savunma Bakanlığı’na soru önergesinde bulunuldu. Şirketin vergi muafiyeti durumunun açıklanmaması da yine hükümet-TSK-Baykar arasındaki ilişkideki şeffaflık konusunu gündeme getirdi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bölgesel çatışmalar: Geçtiğimiz yıl şubat ayında yapılan Bahar Kalkanı Operasyonu’nda da kullanılan, Suriye rejiminin üç generalini hedef alarak etkisiz hâle getiren TB2’ler, ayrıca geçtiğimiz yıl içinde Suriye, Libya ve Karabağ Savaşı’nda kullanıldı ve etkilerinin öneminden bahsettirdi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ukrayna’nın planı:&nbsp;Gelişmeleri takip eden ve son dönemde Rusya’yla gerilimleri artan Ukrayna’da Stratejik Endüstriler Bakanı Oley Urusky, Türkiye’yle beraber İHA ve SİHA üretimi yapmak istediklerini ve Türkiye’nin yatırım yapmaya hazır olduğunu belirtti. Ukrayna ordusunda deniz harekat komutanı Aleksey Neizhpapa, Baykar CEO’su Haluk Bayraktar’la görüştü ve bu yıl içinde Ukrayna’nın, Kırım ve Donbass bölgesinde kullanılmak üzere Bayraktar TB2 satın alacağını belirtti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yeni kullanıcılar:&nbsp;Birleşik Krallık Savunma Bakanı Ben Wallace, Türk TB2’lerin “yeni ülkelerin öncü olduğuna” yönelik bir örnek olduğunu belirtti. The Guardian’ın <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/world/2020/dec/29/uk-defence-secretary-hails-azerbaijans-use-of-drones-in-conflict" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haberine</a> göre, TB2’ler 1 – 2 milyon dolar civarında satılırken ülkenin hâlihazırda aldığı Amerikan Protector SİHA’lar 20 milyon dolar tutarında. Bakanlık ayrıca, TB2’ler gibi ucuz İHA ve SİHA’ların üretimine eğilmenin öneminin altını çizdi. Bu öneriye karşılık olarak ise bu “ölümcül” insansız hava araçlarının dünya üzerinde kullanımının artmasının yaratabileceği riskler hatırlatıldı. Riskler arasında gösterilen en önemli unsur, zarar verilen zırhlı araç ve hava savunma sistemlerinin yanında, SİHA’larla sivil can kaybı da yaşanması. Diğer yandan, 2018 Kaşıkçı cinayetinden bu yana iş birliği seviyesinin azalmasına rağmen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suudi Arabistan’ın Türkiye'den SİHA talep ettiğini açıkladı. Mart ayı içinde iki Suudi Arabistan şirketi Türk-Suudi ortak SİHA üretimine <a fr-original-style="" href="https://www.defensenews.com/unmanned/2021/03/22/two-saudi-companies-to-produce-turkish-drones/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başladı</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Olası etkiler:&nbsp;TB2 SİHA’ların Azerbaycan’daki savaşın şartları altında gösterdiği başarının başka şartlar altındaki savaşlarda da süreceği konusunda farklı senaryolar üretilirken Ukrayna tarafından Rusya destekli güçlere karşı kullanılması beklenen SİHA’ların, Türkiye Rusya ikili ilişkilerinde krize varacak etkiler yaratması mümkün. Bunun yanında, SİHA’ların satışı, ortak üretimi veya kullanıldığı savaşlar dolayısıyla Türkiye’nin farklı ülkelerle beklenmedik yakınlaşma veya uzaklaşmasına da şahit olabiliriz.</li></ul>

Spektrum

İHA ve SİHA'ların üretimi nasıl yapılıyor? Finansmanı nasıl sağlanıyor? İHA ve SİHA'ların bölgesel çatışmalardaki rolü Türkiye'nin diplomasisini nasıl etkiliyor?

İnsansız Hava Aracı ile ilgili hikayeler