Türkiye’nin en geniş dava izleme programını yürüten MLSA, "Düşünce suç, tutuklama ceza" başlıklı 2024 Adalet Gözlem Programı Raporu’nun sonuçlarını açıkladı. Rapor, 1 Eylül 2023 - 20 Temmuz 2024 tarihleri arasında MLSA dava programı kapsamında takip edilen ifade ve basın özgürlüğü davalarından elde edilen verilerle hazırlandı.&nbsp;Bu dönemde izlenen toplam 281 davada, 614 duruşma görüldü ve bu davalarda toplam 1.856 sanık&nbsp;yargılandı.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">En çok aktivistler yargılandı</h2>İfade ve basın özgürlüğü davalarında yargılananlar arasında en sık dava açılan gruplar; aktivistler, öğrenciler ve gazeteciler oldu. Toplamda 1.856 sanığın yargılandığı davalarda, aktivistler %46,31’lik oranla ilk sırada yer aldı. Aktivistlerin büyük çoğunluğu, toplantı ve gösteri yürüyüşü eylemlerine katıldıkları için yargılandı. Bu grupta yer alan 860 sanık, toplam sanıkların yaklaşık yarısını oluşturdu.Öğrenciler&nbsp;%20,25 oranla yargılananlar arasında ikinci sırada yer aldı; toplam 376 öğrenci yargılandı. Gazeteciler de 366 sanık ile %19,71’lik bir oranla üçüncü sırada yer aldı. Diğer yandan siyasetçiler, avukatlar, akademisyenler ve sanatçılar gibi grupların yargılandığı davalar tüm davalar içerisinde bu üç gruba kıyasla nispeten daha düşük oranlarda kaldı.<img src="https://images.aposto.com/2024/10/6/1732978160848.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.63" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">‘Terör örgütü propagandası’ suçlaması ilk sırada</h2>Sanıklara, Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Terörle Mücadele Kanunu (TMK) başta olmak üzere, farklı kanun hükümleri kapsamında çeşitli iddialara dayanan suçlamalar yöneltildi.En çok yöneltilen suçlamalar, her biri %12,63’lük oranla olmak üzere, "terör örgütü propagandası yapmak" (43 dava), "silahlı terör örgütüne üye olmak" (43 dava), "2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek" (43 dava) oldu. Kamu görevlisine hakaret iddiası da %9,69’lük oranla (33 dava) sanıklara en sık yöneltilen suçlamalar arasında yer aldı. "Cumhurbaşkanına hakaret",&nbsp;32 davada (%9,41) sanıklara suçlama olarak yöneltildi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Basın ve meslek örgütlerinin "sansür yasası" olarak nitelediği "Basın Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" kapsamında düzenlenen "halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yaymak" suçlaması, 12 davada (%3,52) gündeme geldi.</li></ul>En çok yöneltilen ilk 15 suçlama şöyle oldu:&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/10/6/1732978177580.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.37" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Gazetecilerin yargılandığı davalar&nbsp;</h2>Bu dönemde izlenen davalarda gazeteciler, "terör" ve "hakaret" başta olmak üzere çeşitli suçlamalarla yargılandı. "Silahlı (terör) örgütüne üye olmak" suçlamasıyla yargılanan 187 sanığın %64,2'sini (120 kişi) gazeteciler&nbsp;oluşturdu. Ayrıca, "silahlı terör örgütü kurmak/yönetmek" suçlamasında gazeteciler, %77,8 (49 kişi) oranıyla yine yüksek bir orana sahip oldu.Diğer öne çıkan suçlama ise "terör örgütü propagandası yapmak" oldu. Bu suçlamayla yargılanan 162 sanığın %34,6’sını (56 kişi) gazeteciler oluşturdu. Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak ve "iftira" gibi suçlamalarla yargılananlar arasında gazetecilerin oranı %100’e ulaştı."Cumhurbaşkanına hakaret"&nbsp;suçlamasıyla yargılanan 63 kişiden 24’ü (%38,1) gazeteci oldu. "Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hakaret" suçlamasıyla yargılanan 101 sanığın %37,6’sı (38 kişi) gazeteciydi. Raporda, “Bu, özellikle iktidar eleştirisine karşı sıklıkla kullanılan bir yöntem olarak öne çıktı” yorumu yapıldı.&nbsp;Basın örgütlerinin "sansür yasası" olarak tanımladığı "dezenformasyon yasası" kapsamında "halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yaymak" suçlamasıyla yargılanan 40 sanıktan 10'u gazeteci oldu.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/10/6/1732978188488.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="3.72" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Aktivistler en çok gösteri ve toplantılara katıldıkları için yargılandı&nbsp;</h2>Aktivistler en çok "2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet" suçlamasıyla yargılandı. Bu suçlamayla yargılanan 1125 sanığın %63,1’ini (710 kişi) aktivistler oluşturdu.İkinci olarak, "terör örgütü propagandası yapmak" suçlaması yer aldı. Bu suçlamayla yargılanan 162 sanığın %51,9’u (84 kişi) aktivistler oldu. Bu veri, aktivistlerin barışçıl eylemlerinin bile terör suçlamasıyla karşı karşıya kaldığını gösterdi."Görevi yaptırmamak için direnmek" suçlamasıyla yargılanan 184 sanığın %75’ini&nbsp;(138 kişi) aktivistler oluşturdu. "Cumhurbaşkanına hakaret" suçlamasından yargılanan 63 sanığın 23’ü&nbsp;(%36,5) aktivistlerden oluştu.<img src="https://images.aposto.com/2024/10/6/1732978210995.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.60" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">En çok yargılanan gruplardan olan öğrenciler, toplumsal olaylara katıldıkları gerekçesiyle en çok "2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefet etmek" suçlamasıyla karşı karşıya kaldı. Bu suçlamadan dolayı açılan davalarda yargılanan toplam 1.125 sanığın 352'sini (%31.29) öğrenciler oluşturdu.Öğrencilerin yargılandığı 52 sanıklı bir davada sanıklara, "kişiyi hürriyetinden yoksun kılmak" suçlaması yöneltildi. "Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hakaret" suçlamasıyla açılan davalarda da 101 sanığın 50’si öğrenciydi. "Cumhurbaşkanı’na hakaret" suçlamasıyla da 10 öğrenciye dava açıldı.<img src="https://images.aposto.com/2024/10/6/1732978243383.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Haberler delil gösterildi, 21 gazeteci tutuklu</h2>Gazetecilere yönelik açılan ifade ve basın özgürlüğü davalarında en sık delil olarak gösterilen unsurlar arasında haberler, sosyal medya paylaşımları, TV konuşmaları veya programları ve çektikleri fotoğraflar yer aldı. Bu davalarda 107 kez haberler ve köşe yazıları delil olarak sunulurken, sosyal medya paylaşımları 86 kez, TV konuşmaları ve programları 8 kez ve çektikleri fotoğraflar 4 kez delil olarak gösterildi.<img src="https://images.aposto.com/2024/10/6/1732978289774.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.71" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Raporda, 1 Eylül 2023’te Türkiye’de 30 gazeteci ve medya çalışanının, gazetecilik faaliyetleri nedeniyle tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunduğuna dikkat çekildi. Rapor hazırlanana kadar hükümlüler dahil toplamda 43 gazetecinin farklı iddialarla cezaevlerinde tutulduğu vurgulandı. Tutuklananların bir kısmının bu dönemde tahliye olduğu belirtilirken, raporun hazırlandığı ekim ayında, toplamda 21 gazetecinin tutukluluklarının halen sürdüğü ifade edildi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">76 kişi, toplamda 233 yıl 4 ay 14 gün hapis cezası aldı</h2>Bu adli yılda izlenen 281 davanın 108'inde mahkemeler kararını açıkladı. Bu davaların 74'ünde toplam 369 sanık hakkında suçsuz olduklarına hükmedilerek beraat kararı verildi.&nbsp;İzlenen 28 davada ise yargılanan kişiler hapis cezasına çarptırıldı. Bu davalarda 76 kişi toplamda 233 yıl 4 ay 14 gün hapis cezası aldı. Ayrıca, 5 davada 5 sanığa toplam 88 bin lira adli para cezası verildi. "Kişilik haklarını ihlal" iddiasıyla asliye hukuk mahkemelerinde açılan tazminat taleplerinin yer aldığı 2 davada, sanıkların 37 bin 500 lira tazminat ödemesi kararlaştırıldı.<img src="https://images.aposto.com/2024/10/6/1732978318473.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.62" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">* Bu içerik Avrupa Birliği'nin maddi desteği ile hazırlanmıştır. İçerik tamamıyla Aposto’nun sorumluluğu altındadır ve Avrupa Birliği'nin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.

Yankı Raporu

Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği’nin (MLSA), 2024 Adalet Gözlem Programı Raporu’na göre ifade ve basın özgürlüğü davalarında yargılananlar arasında en sık dava açılan gruplar aktivistler, öğrenciler ve gazeteciler oldu. 76 kişinin toplamda 233 yıl 4 ay 14 gün hapis cezası aldığı belirtilen raporda, 21 gazetecinin tutuklu olduğu vurgulandı.

Adalet Gözlem Programı ile ilgili hikayeler