Ayın kitabı; <a fr-original-style="" href="https://www.worldcat.org/title/beyoglu-1930-selahattin-gizin-fotograflaryla-1930larda-beyoglu/oclc/26521356" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Beyoğlu 1930: Selahattin Giz’in fotoğraflarıyla 1930’larda Beyoğlu</a><img src="https://images.aposto.com/2022/1/1/1644245411540.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.05" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Gazeteci ve koleksiyoner Selahattin Giz, 1914’te Selanik'te doğdu. Ailesi, Balkan Savaşları sonrasında göç etmek zorunda kaldı ve oğullarını Galatasaray Lisesi’ne yazdırdı. Kendisinin fotoğraflar tanışması da burada oldu. Çünkü ilk fotoğraflarını <a fr-original-style="" href="http://www.oktayaras.com/selahattin-giz/tr/29591" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Galatasaray Lisesi’nde</a> yatılı okurken çekti.&nbsp;Cumhuriyet gazetesinin kurucusu Yunus Nadi’nin oğlu Doğan Nadi ile de burada tanıştı. İkili sık sık Cumhuriyet gazetesinin karanlık odasına giderdi. Bir gün izlediği bir futbol maçının fotoğrafını çekti. Bu fotoğraf gazetede basılınca Cumhuriyet gazetesinden iş teklifi aldı ve böylece uzun yıllar devam edecek Cumhuriyet gazetesi serüveni başlamış oldu.&nbsp;Bugün Cumhuriyet döneminin önde gelen fotoğrafçılarından biri olan Giz, Atatürk'ün yaklaşık üç bin tane fotoğrafını çekti. 1930’larda çektiği Beyoğlu’nun siyah beyaz fotoğrafları ise 1992 yılında metinlerini Ali Özdamar’ın, önsözünü Demir Özlü’nün yazdığı kitapta bir araya getirildi. Bu fotoğraflarla Beyoğlu’nun 1930’lardaki halini kaydederek günümüze kadar gelmesine katkı sağladı.

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/denizyilmazakman/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Deniz Yılmaz Akman</a>Ne zaman bu şehri özlesem, köşesini kıvırdığım sayfalardan iyice kabarmış olan kitaplarımı karıştırırken buluyorum kendimi. İçinde yaşadığım hâlde, kafamda kaybolmaya yüz tutmuş bir semti, kelimelerle yeniden var edebilme isteği doğuyor içimde. Belleğimde yer etmiş, altlarını çizdiğim o cümleler en baştan köprüler kuruyor durgun suların üzerinde. O sayfalarda anlatılanlar içimdeki aç kalmış nostalji delisini besliyor. Hayallerim ve anılarımla var edebildiğim bir kayıp semtin, bütün taşları döşeniyor bir bir. Ben de kendimi bırakıp, eğri büğrü o taşlara takılmaktan korkmadan yürümeye devam ediyorum.&nbsp;İşte böyle anlarda, Demir Özlü’nün Bir Beyoğlu Düşü kitabına gidiyor elim sıkça. Hızla değişen Beyoğlu’nun, değişmeyen köşelerini meraklı bir İstanbullu eliyle koymuş gibi bulabilsin diye yazılmış sanki. Rutubet kokan arka sokakları, sıva çatlaklarından yeşil otlar bitmeye başlamış eski binaları, sessiz bir anda vapur düdüklerinin aniden duyulduğu terasları, üst üste yığılarak kamburlaşmış kitap sütunlarıyla kâğıt kokan sahafları, yorgun kiliseleri, enerjisi bitmeyen caddesi… Hepsi, Beyoğlu ruhunu çatlak bir bavulla da olsa bugüne taşıyor. Tünel Pasajı’na varınca Harbiye, Kurtuluş tramvaylarını veya kitaptaki ana karakterin sıkça uğradığı Fischer Lokantası’nı bulamıyorum. Fakat yazarın, “karanlık ruhunu henüz kavrayamadığım kentten, önümde uzanan belirsiz gelecekten bir korunma yeriydi benim için bu ev,” dediği ev işte orada; Tünel Geçidi’nin üst katlarında yer alıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/4/2021-05-22T19:03:12.336Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Deniz Yılmaz Akman<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Gürültünün içlerine kadar sızdığı alacalı dükkânların doldurduğu caddeyi, yazarla birlikte yürüyorum. Bir ara durup, yazarın arkadaşı Paskin’le sıkça buluştuğu Lebon’un, Rus paskalya pastalarıyla süslü vitrinine bakıyorum. Biraz ötede, kalbi paramparça karşımda beliren Markiz. Duvarlarındaki J.A. Arnoux’ya ait İlkbahar ve Sonbahar tabloları dışında her şeyi yarım, her şeyi eksik. Yolda kırılıp, yolculuğu yarım kalan Kış tablosu gibi.Asmalı Mescit Caddesi’nin köhne evlerinin yanından geçerken, bu defa başka bir kitaba kayıyor düşüncelerim. Caddenin gölgeli sokaklarında No:47’yi arıyorum. Fikret Adil’in, 1920’lerdeki bohem hayatını, arkadaşları İbrahim Çallı, Elif Naci, Peyami Safa gibi isimler üzerinden, onlara takma isimler vererek anlattığı Asmalımescit 74’ kitabındaki Bandi’nin evini bulmaya kararlıyım. Sözü geçen evin gerçekte numarası 74 değil; 47. apartmanın sadece cephesi ayakta. Okurken inanmakta zorlandığım İstanbul’un o bohem hayatının kısmen yaşandığı sokaklarsa hâlâ güzel. Anason kokulu mekânların, antikacıların, cumbalı evlerin yanından geçip, bir noktaya daha götürüyor ayaklarım beni: Burası No: 5’teki Atlas Apartmanı. Bir zamanlar, Tunalı Restoranı’nın olduğu; Fikret Adil ve Sait Faik, Salah Birsel gibi arkadaşlarının takıldıkları mekân. Girişindeki tabelasında yazan “Şimdi” yazısıyla bugüne geri dönüyorum ve yavaşça siliniyor Tunalı’nın görüntüleri gözümden.&nbsp;Olivo Geçidi’nin yolunu tutmuşken içimdeki bir istek kolumdan tutup Kallavi Sokak’a sürüklüyor beni bu kez. Dükkân dükkân dolaşıp, esnaflara uğrayan, onların sohbeti eşliğinde “esnaf çayı” içmeyi seven biri olarak, hayıflanmaları öyle anlarda bir kenara bırakıp, değişmemiş şehir zevklerine sığınıyorum. Bu sokakta, gülümsemesiyle insanın içini ısıtan Celalettin Benli’ye ait olan gömlek dükkânında, Beyoğlu hatıralarını hiç sıkılmadan, büyük bir keyifle anlatan Celalettin Bey’in sohbetiyle ısınıyorum.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/4/2021-05-22T19:02:14.418Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Deniz Yılmaz Akman<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Üzerinde, “Olivo Khan 1900” yazısının olduğu Olivo Geçidi’ni bulduğum ilk günün heyecanı geliyor aklıma. O zamanlar, Beyoğlu’nun en gözde yılları. Neyse ki Mandabatmaz’dan gelen kahve kokuları, şimdi de sokağın girişine kadar uzanıyor. Özlü’nün adımlarını takip ederek, geçidin hemen yanındaki demir kapıyı itip gizli bir dünyanın kapısını aralıyorum: Panayia Isodion Kilisesi’nin, kendini Beyoğlu kalabalığından âdeta sakındığı, serin mermer avlusuna. Bahçedeki saksılara ekilmiş sardunyalarla ve mermer sütunların arasında dolanan bir kediyle bakışıyoruz. Biraz ilerleyip, sokağa adını veren “sahne” ruhunun, artık “çarşı” ruhuna emanet edildiği Balık Pazarı sokaklarında, gözüm Üç Yıldız Şekerleme’yi arıyor. Zarif ve “İstanbul Beyefendisi” tanımının vücut bulduğu Feridun Bey’in İstanbul’unu, ben bu şeker dükkânında görüyor, yaşıyorum.&nbsp;Yürüyüşümün sonunda, Beyoğlu’nu, kafamda kurduğum görüntülerle içten içe sevdiğimi hissediyorum. Sevgimi belli edersem, şımaracak ve durmaksızın değişmeye devam edecek diye, korkarak, içten içe. Güneşin artık ısıtmak için parladığı Beyoğlu’nun yarı gerçek sokaklarında, Bir Beyoğlu Düşü’nden şu cümle düşüyor önüme: “Kentini yitirmiş bir insan için, artık her şey yarı gerçektir.”&nbsp;Ben de artık Beyoğlu’nu, düşlerle kurguladığım ve ayağa kaldırdığım -bendeki- hâliyle severek kabul ediyorum.

Demir Özlü ile ilgili hikayeler