• Kara delik keşfi: Bilim insanları, 11 Ağustos 2025'te galaksi SDSS J1148+1930'un merkezinde 36.3 milyar Güneş kütlesine sahip dev bir kara delik keşfettiklerini açıkladı.<ul><li>"Cosmic Horseshoe" olarak bilinen bu galaksi, evrende bilinen en ağır kara deliklerden birine ev sahipliği yapıyor ve bu büyüklük, teorik olarak bir kara deliğin ulaşabileceği üst sınıra oldukça yakın.</li><li>Keşif, kütle çekimsel lensleme ve yıldız hareketleri analizi yöntemlerinin birleştirilmesiyle gerçekleştirildi; yıldızların saniyede yaklaşık 400 kilometre hızla hareket ettiği belirlendi.</li><li>Kara delik şu anda aktif değil, yani çevresinden madde yutmuyor ve ışık saçmıyor, bu durum tespit edilmesini güçleştiriyor.</li><li>Araştırma ekibi, benzer büyüklükteki kara deliklerin tespitinde Avrupa Uzay Ajansı'nın Euclid teleskobunun önemli rol oynayacağını belirtti.</li></ul>

Canlı Gündem

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;Avrupa'nın uzay Ajansı <a fr-original-style="" href="https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Euclid/Euclid_s_first_images_the_dazzling_edge_of_darkness" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ESA'nın</a> 1,4 milyar avroluk yeni uzay teleskobu Euclid'den ilk görseller&nbsp;Kasım ayında geldi.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/11/4/1703757921737.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.00" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Atbaşı Nebulası/ESA

Quando

Avrupa Uzay Ajansı&nbsp;(<a fr-original-style="" href="https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Euclid/Euclid_s_first_images_the_dazzling_edge_of_darkness" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ESA</a>), geride bıraktığımız Temmuz ayında yeni uydusu Euclid'i uzaya göndermiş; 1,4 milyar dolarlık teleskop, ilk başlarda optiklerinin sabit bir görüntü almak üzere yıldızlara kilitlenmekte zorluk yaşaması nedeniyle endişeye sebebiyet vermişti. Ancak, hassas yönlendirme sensörü için yeni bir yazılımın ardından Euclid, tüm sorunlara rağmen sorunsuz bir şekilde çalışmayı başardı ve teleskobun uzayın derinliklerinden çektiği&nbsp;ilk fotoğraflar dün yayımlandı.Hemen hemen hepimiz Hubble ve James Webb Uzay Teleskobu'nun ismini duymuş; çektikleri en az bir fotoğrafı görmüşüzdür. Ancak Euclid, bir yönüyle bu teleskoplardan ayrışıyor: Euclid, kendisinden önceki tüm uzay teleskoplarından daha geniş, derinlikli ve keskin görüntüler yakalayabiliyor. Hatta, çok daha yüksek çözünürlüğe sahip James Webb'in dahi &nbsp;Euclid'in tek bir çekimde yaptığı gökyüzü miktarını kapsayamadığı belirtiliyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/10/4/1699511189122.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="ESA" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Atbaşı Nebulası</h2>Barnard 33 olarak da bilinen Atbaşı&nbsp;Nebulası&nbsp;(Horsehead Nebulası) Dünya'dan yaklaşık 1.300 ışık yılı uzaklıkta bulunan Orion takımyıldızında yer alan küçük bir karanlık bulutsu olarak karşımıza çıkıyor. Yıldızların doğmakta olduğu büyük bir gaz ve toz bulutu olan nebula, ismini ise at kafasını andıran şeklinden alıyor.Bu, Atbaşı Nebulası'nın görüntülendiği ilk sefer değil; daha önce birçok uzay teleskobu bu nebulanın fotoğrafını çekti. Öte yandan, bu teleskopların çektiği fotoğrafların hiçbirinin Euclid'in sağladığı birleşik genişlik ve keskinliği vermediğini de belirtmek gerekiyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/10/4/1699511062403.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="ESA" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Perseus kümesi</h2>Abell 426 ve Kahraman kümesi olarak da bilinen; ismini ünlü Yunan mitolojisi kahramanından alan Perseus kümesi, yaklaşık 250 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan Perseus takımyıldızında yer alan bir galaksi kümesi olarak karşımıza çıkıyor. Bilinen evrendeki en büyük kütleli nesnelerden biri olan Perseus kümesi, milyonlarca derecelik geniş bir gaz bulutunun içine dalmış binlerce galaksiye ev sahipliği yapıyor.Euclid'in yakalamış olduğu görüntü, bu galaksilerden yalnızca 1.000 tanesini içeriyor; ancak görselde gördüklerimizin ötesinde yüz binlerce galaksi yatıyor. Bunların bazılarının ışığının bize ulaşmasının 10 milyar yıl sürmüş olduğu gerçeği ise bir başka detay olarak öne çıkıyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/10/4/1699511338161.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="ESA" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">NGC 6397 </h2>Euclid'den gelen bir diğer görüntü, bizden yaklaşık 7 bin 800 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel küme olan NGC 6397'ye bir bakış sunuyor. Samanyolu Galaksisi'nin çekirdek çökmesi geçirmiş en az 20 küresel kümesinden biri olan NGC 6397, aynı zamanda Messier 4 ile birlikte Dünya'ya en yakın iki küresel kümeden biri.NGC 6397, bazıları neredeyse evren kadar eski ve Samanyolu gibi galaksilerin tarihi hakkında bilgi veren kozmik fosiller olan yaklaşık 400 bin yıldızı barındırıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/10/4/1699511489321.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="ESA" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">NGC 6822</h2>Barnard Gökadası, IC 4895 veya Caldwell 57 olarak da bilinen 1,6 milyon ışık yılı uzaklıktaki NGC 6822, spiral kollara sahip Samanyolu ve IC 342 gibi evrimleşmiş galaksilerin aksine düzensiz bir galaksi örneğidir. Yani, başka bir değişle tanımlanmış bir şekli yoktur.1884 yılında E. E. Barnard tarafından keşfedilen ve Yerel Gökada Grubu'nun bir parçası olan NGC 6822, Yapı ve bileşim olarak Küçük Macellan Bulutu'na benzer.<img src="https://images.aposto.com/2023/10/4/1699512169873.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="ESA" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">IC 342</h2>Euclid'den gelen son fotoğraf, "Saklı Galaksi" lakabı ve Caldwell 5 ismiyle de bilinen&nbsp;IC 342. Samanyolu'na nispeten yakın olmasına rağmen galaktik ekvatora yakın tozlu alanların arkasında kaldığı gerçeği IC 342'nin gözlemlenmesini zorlaştırır; "Saklı Galaksi" lakabının ardındaki neden de budur. 7 ila 11 mega ışık yılı uzakta olduğu tahmin IC 342'yi gizlenmemiş olsaydı bugün çıplak göz ile Dünya'dan gözlemlemek mümkün olabilirdi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Önemli bir görevi var</h2>Uzay teleskoplarının bizler için evrenin en güzel, en saklı kalmış köşelerini fotoğrafladığı doğru; ancak bu oldukça karmaşık yapıların -ki James Webb Uzay Teleskobu'nun şimdiye kadarki insan yapımı en karmaşık yapı olduğu söyleniyor- tek amacı tabii ki de fotoğraf çekmek değil. Bu teleskoplar, yeni ötegezegenler ve göksel cisimler keşfetmekten hâlihazırda varlığından haberdar olunan kozmik yapıların incelenmesine kadar pek çok görevi üstleniyor.Euclid'in aslı amacı ise karanlık madde ve karanlık enerji&nbsp;olarak adlandırılan olguların doğası hakkında bazı ipuçları elde etmek için göklerin üçte birini incelemek olarak öne çıkıyor. Kozmosun içeriğinin %95'ini oluşturmalarına rağmen hakkında neredeyse hiçbir şey bilmediğimiz karanlık madde ve karanlık enerjinin uzaydaki her şeyin şeklini ve genişlemesini kontrol ettiği düşünülüyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geniş açı:&nbsp;Modern astrofiziğin en büyük bulmacaları arasında yer alan karanlık madde ve karanlık enerji, evrenin keşfedilmeyi bekleyen en büyük gizemlerinden biri.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karanlık maddenin henüz keşfedilmemiş bir parçacık olabileceği düşünülüyor. Gökbilimcilerin varlığını görebildiğimiz madde üzerinde uyguladığı çekim &nbsp;gücünden çıkardığı karanlık maddenin, galaksilerin dağılmasını engelleyen güç olduğu değerlendiriliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karanlık madde ise uzay boşluğunda varlığını sürdüren bir çeşit enerji olarak değerlendiriliyor. Ne olduğu tam olarak bilinmeyen bu enerjinin, galaksileri sürekli hızlanan bir oranda birbirinden ayırmak için yerçekimine karşı çalıştığı biliniyor.</li></ul>Öte yandan, ne karanlık maddenin ne de karanlık enerjinin doğrudan tespit edilemediği gerçeği; onların işleyişi ve yapıları hakkında bilgi sahibi olmamızı da engelliyor. Bu noktada da yapabileceğimiz en etkili şey, karanlık madde ve karanlık enerjinin gözlemleyebildiğimiz şeyler üzerindeki etkilerini incelemek gibi duruyor.Euclid de tam olarak burada oyuna dahil oluyor. Teleskobun; bazılarının ışığının bize ulaşması neredeyse evrenin tüm yaşı boyunca süren milyarlarca galaksinin hatlarını, mesafelerini ve hareketlerini gözlemleyerek çıkaracağı, uzayın üçte birini kapsayan 3 boyutlu bir kozmik haritanın, uzun süredir cevapsız bir şekilde bekleyen bazı sorulara cevap olabileceği değerlendiriliyor. Ayrıca, söz konusu haritanın türünün şimdiye kadar yapılmış en büyük örneği olacağını da belirtelim.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Euclid'e gökyüzünün üçte birinin 3 boyutlu haritasını çıkarmasının altı yıl süreceği planlanıyor.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ne deniyor?&nbsp;</h2>ESA'nın bilim direktörü Carole Mundell, <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/science-environment-67343374" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">BBC'ye</a> verdiği demeçte "Bizler insanız ve çevremizdeki her şeyi anlamak istiyoruz; ister gece gökyüzüne bakıp mağaralarımıza takımyıldızları çizen eski insanlar olalım, ister kıştan sonra Güneş'in geri gelip gelmeyeceğini anlamaya çalışalım, bu bilgi ve kavrayışın peşindeyiz" ifadelerini kullanıyor.&nbsp;Mundell, evren hakkında ne kadar kısıtlı bilgiye sahip olduğumuz ise "Şu anda 13,8 milyar yaşında olan Evren'in %95'ini anlamış değiliz." ifadeleriyle hatırlatan Mundell, Euclid'in araştırmasının en temel sorgulama olacağını da sözlerine ekliyor.ESA'dan kıdemli araştırmacı Mark McCaughrean ise "Sadece çok sayıda galaksiye bakarak karanlık enerji ve karanlık maddeye ilişkin bu ince sinyalleri ortaya çıkarabileceğiz, ki Euclid'in amacı da budur" diyor.

Euclid, karanlık madde ve karanlık enerjisi anlamlandırmak için uzayın üçte birinin üç boyutlu haritasını çıkaracak

Avrupa'nın en yeni uzay teleskobu, ilk meyvelerini verdi

<img src="https://images.aposto.com/2023/10/3/1699457014573.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">• Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) karanlık madde ve karanlık enerjiyi araştıracak yeni uzay teleskobu Euclid'den ilk görüntüler geldi. Teleskobun çektiği fotoğraflar arasında Horsehead Nebulası, evrenin en büyük yapılarından Perseus Kümesi, neredeyse evren kadar eski NGC 6397 küresel kümesi ve düzensiz bir galaksi olan NGC 6822 yer alıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli? Evrenin içeriğinin %95'ini oluşturdukları tahmin edilmesine rağmen karanlık madde ve karanlık enerji hakkında çok az şey biliniyor. Bu etkenlerin doğrudan tespit edilemediği gerçeği ise onları anlamak için etkilerini incelemeyi gerektiriyor.&nbsp;</li></ul>

Aposto Gündem

• Bir ay önce uzaya fırlatılan, 4 gün önce de varış noktasına ulaşan Avrupa'nın 1,4 milyar avroluk yeni uzay teleskobu <a fr-original-style="" href="https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Euclid/Euclid_test_images_tease_of_riches_to_come" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Euclid'den</a> ilk görseller geldi. Şu an için test aşamasında olan Euclid, uzaydaki her şeyin şeklini ve genişlemesini kontrol ettiği düşünülen karanlık madde ve karanlık enerjinin doğasını ortaya çıkarmak için kozmosun 3 boyutlu bir haritasını çıkarmayı amaçlıyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/7/2/1690898902167.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">ESA

• Bir ay önce uzaya fırlatılan, 3 gün önce de varış noktasına ulaşan Avrupa'nın 1,4 milyar avroluk yeni uzay teleskobu <a fr-original-style="" href="https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Euclid/Euclid_test_images_tease_of_riches_to_come" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Euclid'den</a> ilk görsel geldi. Şu an için test aşamasında olan Euclid'in amacı, uzaydaki her şeyin şeklini ve genişlemesini kontrol ettiği düşünülen karanlık madde ve karanlık enerji olarak adlandırılan fenomenlerin doğasını ortaya çıkarmak amacıyla kozmosun 3 boyutlu bir haritasını oluşturmak.<img src="https://images.aposto.com/2023/6/1/1690827728190.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.78" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">ESA

Euclid ile ilgili hikayeler