ABD medya ekosistemi birçok anlamda tüm dünyayı etkileme gücüne sahip. İşin teknoloji ve tarz boyutu bir yana, konulara yaklaşımları ya da gazetecilik üzerine tartışmaları dünyanın hemen her yerinde bir şekilde etkili olabiliyor. Ancak bu ekosistemin bazen ne kadar tuhaflaşabildiğini görmediğimiz zaman, buradan yayılan bazı şeylere olması gerekenden fazla önem atfedebiliyoruz.Geçtiğimiz hafta boyunca neredeyse herkesin gündemi olan olay da bunun en iyi örneklerinden birisi. Kısaca özetlemek gerekirse, Bloomberg'in CEO'su Justin Smith ve BuzzFeed News'de sekiz yılın ardından New York Times'ta medya üzerine yazmaya başlayan Ben Smith, mevcut işlerini bırakıp yeni bir yayın kuracaklarını <a fr-original-style="" href="https://www.axios.com/ben-justin-smith-news-startup-0d0cde01-893b-4103-9f2a-ae498ac82625.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurdular</a>. Hedef kitleleri ise dünyada İngilizce bilen eğitimli <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2022/01/04/business/ben-smith-new-york-times.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">herkes</a>. Bunun dışında yeni yayına dair başka hiçbir detay yok.Sadece bu haber herkesin üzerine uzun uzun konuşması için yetti. Twitter'da <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/davidakaye/status/1478437935749816320" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">zincirler</a> ve birçok <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/Zielina/status/1478908749993721861" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tartışma</a>, farklı <a fr-original-style="" href="https://puck.news/news-on-the-ben-smith-news/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayınlarda</a> <a fr-original-style="" href="https://www.poynter.org/commentary/2022/ben-smith-justin-smith-project-coda/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yorum yazıları</a> ve daha <a fr-original-style="" href="https://mailchi.mp/poynter/mw72kkxxww?e=1d9c22bd10" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">birçok şey</a>. Bütün bunların hepsinin sebebi ise iki meşhur ismin birlikte bir işe girişmeye karar vermesi. Üstelik daha kendileri bile bu işin nasıl bir şey olacağından <a fr-original-style="" href="https://www.vox.com/recode/22867616/ben-smith-justin-smith-new-york-times-bloomberg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">emin değil</a>.Belki birkaç cümleyle de olsa iddialı bir iş olacağı hissini vermelerinin bunda payı olabilir. Sonuçta dünyada İngilizce bilen herkese hitap etmek gibi bir cümle doğrudan en üst seviyedeki yayınlara rakip olacağınız anlamına geliyor. Ama henüz alan adı bile satın almamış bir yayın için bu kadar tartışmanın anlamı var mı? Ya da cevapların hemen hepsinin "henüz bir şey belli değil" olduğu bir röportaj yapıp <a fr-original-style="" href="https://www.newyorker.com/news/q-and-a/ben-smith-cant-say-what-his-new-media-venture-is" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayınlamanın</a>?ABD medya camiasında en ufak konulardan bile büyük tartışmalar çıkartmak, her gelişmeye kırılma noktası muamelesi yapmak artık doğal bir şey hâline gelmiş durumda. Bu sorun dalgalar hâlinde dünyanın geri kalanına da yayılınca doğal olarak benzer şeyleri başka yerlerde de görmeye başlıyoruz.Bu abartılı yaklaşımların sonucu da genellikle ya zaman ve enerjinin boşa harcanması oluyor ya da konunun tamamen kontrolden çıkması. "Fake news" bunun iyi bir örneği olabilir. ABD'de kavramı o kadar büyütüp o kadar esnettiler ki en sonunda tamamen anlamını yitirdi, ardından "artık fake news dememeliyiz" yazıları yazılmaya başlandı.&nbsp;Bu yüzden özellikle ABD medyasında olan bitenleri incelerken onların bir anlık heyecanına kapılmamak ve daha sakin olmak çok önemli.* Çünkü haftaya daha heyecanlı başka bir haber görecek ve bunu anında unutacaklar. Onları takip eden herkesin aklında da "madem bu kadar önemliydi neden hemen peşini bıraktınız" sorusu kalacak.&nbsp;*Aslında bu tavsiyeyi hayatın her alanında, özellikle de sosyal medyada, uygulamak lazım ama konudan sapmak istemedim.&nbsp;😄

n okuyoruz|

Bazen fazla heyecan yapmamakta fayda var.

Olmayan Bir Yayını Konuşmak

Geçtiğimiz hafta sosyal medyanın bireysel ölçekte etkilerini ele almış ve bu etkilerin sinir bilimsel <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYTJmMTFlYmVlMTM0MDAwNzYxZjhkNiZ1c2VyPTVlNjI2OTE1ODlhODU0MzkwY2VlMmZlNSZhdXRob3I9NWVjNTg2MjM1NDU4ODc0MTBlNzAzNWMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnJlYWQuYXBvcy50byUyNTJGd2ViJTI1MkZzJTI1MkY1ZjliZDc2Y2E3ZmI2YTAwMDhjOTY1ZTM="">temellerine inmiştik</a>. Bu hafta ise daha geniş bir perspektiften sosyal medyanın toplumsal etkilerine ve ekonomik temellerine değineceğiz. Yine bir adım geri gidip tabiri caizse her gün içerisinde kaybolduğumuz bu platformlara dışarıdan bir gözle bakalım.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-04T18:13:40.656Z.png" alt="Sosyal medyada kurumsal şirketlerin tavırları konulu bir çizim."><figcaption>Sanatçı: Alex Norris</figcaption></figure><ul><li>Sizi tanıyalım: Sosyal medya uygulamalarını kullanmaya başladığınız andan itibaren uygulamalar sizi “tanımaya çalışıyor” ve attığınız her adımın kaydı tutularak profiliniz oluşturuluyor. İzlediğiniz ya da izlemeden geçtiğiniz videolar, beğendikleriniz, cevap yazdıklarınız, takip ettiğiniz konu ve kişiler... Bu verilerin hepsi temel alınarak algoritmalar tarafından size en uygun içerik gösteriliyor. Zamanınızı kedi videoları izleyerek geçirmek istemeseniz de eğer algoritma kedi videolarını sevdiğinizi fark ederse size bu doğrultuda içerik sunmaya başlıyor. Algoritma, sizi sizden daha iyi tanıyor. O kadar iyi tanıyor ki, platformdaki aktivitenizle sizin cinsel yöneliminizi veya siyasi tercihlerinizi yüksek doğrulukla tespit edebiliyor. &nbsp;</li><li>Reklamlar, size özel: Mevzubahis uygulamaların bağımlılık yapacak doğrultuda tasarlandığına, beğeneceğiniz içerikleri sunarak sizi ekran başında tuttuğuna ve size daha çok reklam göstererek maksimum gelir elde ettiğine değinmiştik. Bir diğer kâr maksimizasyon yöntemi ise kişiye özel reklamlar. Bu noktada ise platformlarda oluşturulan profiliniz temeli oluşturuyor. Fakat göreceğiniz reklamlar, yalnızca uygulamaların içerisindeki faaliyetleriniz kullanılarak değil diğer kaynaklardan akışı sağlanan verilerle de birleştirilerek oluşturulan profille belirleniyor. Almayı düşünüp bir göz attığınız ürünü örneğin bu yüzden Instagram akışınızda görebiliyorsunuz. Sosyal medya platformları olmanın da ötesinde devasa reklam sağlayıcıları haline gelen bu şirketler, reklam vermek isteyenlere de kişiselleştirilmiş reklamlar satarak kâr maksimizasyonu sağlıyor. Fakat işin içine siyaset girmeye başladığında durum karışmaya başlıyor. Bu yolla belli bir siyasi ya da demografik topluluğa yönelik içerik veya dezenformasyon reklamı yapmanın da önü açılmış oluyor. Örneğin ABD’de siyahi vatandaşlar, oy vermelerinin önüne geçilmesi için onları sandığa gitmemeye ikna edecek reklamlarla <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYTJmMTFlYmVlMTM0MDAwNzYxZjhkNiZ1c2VyPTVlNjI2OTE1ODlhODU0MzkwY2VlMmZlNSZhdXRob3I9NWVjNTg2MjM1NDU4ODc0MTBlNzAzNWMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5jaGFubmVsNC5jb20lMjUyRm5ld3MlMjUyRnJldmVhbGVkLXRydW1wLWNhbXBhaWduLXN0cmF0ZWd5LXRvLWRldGVyLW1pbGxpb25zLW9mLWJsYWNrLWFtZXJpY2Fucy1mcm9tLXZvdGluZy1pbi0yMDE2"">karşılaşabiliyor</a>. &nbsp;</li><li>Fake news: Diğer taraftan günümüzün çok konuşulan sorunlarından biri olan yalan haberler ile dezenformasyon da sosyal medyanın ekonomik temelleri ve iç dinamikleriyle ilintili. Bu platformlar yalnızca hoşumuza gidecek, bize anlık hazlar verecek içeriklerle bizi ekran başında tutmuyor. Bizi sinirlendiren, galeyana getiren içerik ve başlıklar da bizi ekran başına en çok bağlayan şeylerden. Twitter’da gördüğünüz karşıt görüşlü bir fikir, beğenmediğiniz bir söz, çok büyük bir haber de sizi hemen cevap vermek, “retweet” yapmak veya habere tıklamak için dürtüyor. Bu içerikler eksik veya yanlış bilgi içerdiğinde ise yalan haberlerin ve dezenformasyonun yayılmasına sebep oluyor. İçerikleri paylaşanlar kendileri etkileşim aldığı için mutlu olurken haber siteleri gibi içerik üreticileri, kullanıcıları habere tıklamaya yönlendirmeye çalışıyor. Burada da aynı şekilde reklam ve <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYTJmMTFlYmVlMTM0MDAwNzYxZjhkNiZ1c2VyPTVlNjI2OTE1ODlhODU0MzkwY2VlMmZlNSZhdXRob3I9NWVjNTg2MjM1NDU4ODc0MTBlNzAzNWMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5ubmdyb3VwLmNvbSUyNTJGYXJ0aWNsZXMlMjUyRmF0dGVudGlvbi1lY29ub215JTI1MkY="">dikkat ekonomisi</a> etkili. Gelirlerini çoğunlukla sitelerindeki reklamların izlenmesiyle elde eden haber siteleri de en çok “tık” getirecek sansasyonel haberleri veya merak uyandıracak başlıkları paylaşarak kârlarını maksimize etmeye çalışıyor. Burada sosyal medyanın içeriği yaymadaki gücü ve haber kaynaklarının eksik/yanlış bilgi verme eğilimi birbirini besleyerek bu sorunun ortaya çıkmasına sebep oluyor. &nbsp;</li></ul>Her şey gibi sosyal medya da iyi/kötü, siyah/beyaz değil, muğlakları ve grilikleriyle hayatımızda. Bundan sonra da hayatımızda olacak gibi de durduğu için bu platformların iç dinamiklerini, kullanıcılarını nasıl kendi faydalarına uygun şekilde yönlendirdiğini bilmek bu uygulamaların artık somut zararlar vermeye başladığı bu dönemde önemli. Ki sorunların temelinde yalnızca sosyal medyanın kurulu olduğu ekonomik düzen veya tasarlanış şekilleri değil, insan fizyolojisi ve beynimizin çalışma şeklinin olduğunu unutmamak gerekiyor. “Hack”lenmeye müsait beyin yapımız ve ödül mekanizmamız bugün sosyal medyada olduğu gibi yarın farklı alanlarda da istemediğimiz sonuçlara yol açabilir.&nbsp;Peki değişim mümkün mü? Günümüz platformları için değişim ve düzenleme talepleri artık daha yüksek sesle dile getirilse de ekonomik temeller bu şekilde olduğu sürece değişimin bu platformlar tarafından gerçekleştirilmesi zor olacaktır. Bu sebeple birey bazında bilinçlenme ve <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYTJmMTFlYmVlMTM0MDAwNzYxZjhkNiZ1c2VyPTVlNjI2OTE1ODlhODU0MzkwY2VlMmZlNSZhdXRob3I9NWVjNTg2MjM1NDU4ODc0MTBlNzAzNWMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRm1lZGl1bS5jb20lMjUyRnN0cmVhbXJibG9nJTI1MkZwcml2YWN5LWlzLWRlYWQtbG9uZy1saXZlLWRhdGEtb3duZXJzaGlwLTdlNWEzNTRlMTM2OA=="">veri sendikaları</a> gibi kolektif taleplerin geliştirilmesi önemli.

Fake news ile ilgili hikayeler