20 Nisan 2016 tarihli İngiliz gazetesi Guardian’da yer alan Trump ve danışmanları hakkındaki ilginç tespitleri sizlerle de paylaşmak isteriz:

“Trump, kendisine denk çok az insan olduğunu düşünen biri. Oysa bir zamanlar (birinci başkanlık döneminde) bazı akıl hocalarına muhtaç kalmıştı. Bunların başında avukat Roy Cohn geliyordu. 1950’lerin ortalarında komünist düşmanı senatör Joseph McCarthy ile birlikte ünlenen, sert mizaçlı avukat Roy Cohn’un taktikleri kendisini sık sık gazete haberlerine taşımaktaydı. Cohn basın tarafından karalanmaktan korkmaz; haberi kendi lehine kullanırdı. ‘Ne olursa olsun, manşetlere çıksın!’ tavrı, Cohn’un alamet-i farikasıydı.
1970’lerde Trump ile babası, Brooklyn’da Trump’ın inşa edip yönettiği evlerde siyahlara karşı ayrımcılık yaptıkları iddiasıyla dava edilmişlerdi. Neticede Roy Cohn’un avukatlığını istediler. Cohn’un Trump’ın yeni avukatı olarak ilk icraatlarından biri, mahkeme tarafından hızla reddedilen 100 milyon dolarlık bir karşı dava açmak oldu. Dava tüm gazetelere yansıdı.
Trump da bilhassa hukuk danışmanı sayılan avukat Roy Cohn’un tavırlarıyla zihniyetini kendine mal etmiş görünüyor.”

Donald Trump’ın akıl hocası olarak kabul edilebilecek üç kişi daha vardı: Bunlardan Kevin Hassett, Trump’ın ilk döneminde Beyaz Saray Ekonomi Danışmanları Konseyi’ne başkanlık etmiş ve Ulusal Ekonomi Konseyi’nin başına geçmişti. Roger Stone 1980’lerden bu yana Trump’a strateji danışmanlığı yapmış bir siyasidir. Curtis Yarvin (Mencius Moldbug) ise aşırı sağcı görüşleri ve “neoreaksiyon” hareketinin babası olarak bilinen bir internet ideoloğudur.

ABD Başkanı'nın rastlantı sonucu bile olsa kendisinden ilham alıp Gazze için projesini sahiplendiği şahsiyetlerden biri de dünyaca ünlü iktisat uzmanı Prof. Joseph Pelzman olsa gerekir.

Amerikalı ekonomist Prof. Joseph Pelzman, Independent Arabia gazetesine Trump'ın planına ilham veren konseptin ayrıntılarını şöyle açıklıyordu:

“Gazze’yi 50 yıl boyunca yatırımcı yönetimine almak, ‘radikalizmden arındırmak’ ve sıfırdan yeni bir ekonomi inşa etmek.”

Peki kimdir bu Pelzman?

Her şeyden önce ABD ile Dünya Ticaret Örgütü arasındaki ilişkiler hususunda uzmanlığıyla bilinip tanınan küresel ölçekli bir ekonomisttir. İlaveten uluslararası ticaret kurallarının ekonomisi, Asya, Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkeleriyle Çin’i etkileyebilecek çağdaş uluslararası ticaretin durumu hakkındaki yetkinliğiyle de tanınmaktadır.

1980’de George Washington Üniversitesine girmeden önce Brookings Enstitüsü'nün Ekonomi Politikası bölümünde öğretim üyesiydi. Bu enstitü esas olarak sosyal bilimler, vergi ağırlıklı ekonomi, metropol siyaseti, yönetişim, dış politika, küresel ekonomi ve ekonomik kalkınma gibi konuları işleyen bir think-tank (düşünce kuruluşu) olarak bilinmektedir.

Ekonomi-politika konularında ders verdiği çok sayıda üniversiteden üçü İsrail’dedir. Pelzman, Sina’daki Necev bölgesi Ben Gorion Üniversitesi'nde tam zamanlı Doktora Sonrası Araştırma Bursu almaya hak kazanmıştır.

Fulbright Programı, ABD’nin en prestijli burs programıdır. Sayesinde Amerikalı öğrenciler ve sanatçılar dünyanın her yerindeki eşsiz kaynaklardan faydalanabilmekte, çeşitli ülkelerden gelen öğrenci, öğretmen ve akademisyenler Amerika’da eğitim alabilmektedirler.

Pelzman bir ara Uluslararası Ticaret ve Finans Kuruluşu’nun (the International Trade and Finance Association) başkanıydı. Şimdilerde Ortadoğu ve Kuzey Afrika Ekonomi Çalışmaları Merkezi Başkanlığı yapmakta olan Prof. Pelzman, basın/yayın faaliyetleriyle tanınıyor; küresel ekonomik konuları ele alan The Global Economy Journal isimli gazetenin editörlüğünü yapıyor.

İlaveten Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki mali-ekonomik konuları işleyen The World Scientific Reference Series on The Economics of the Middle East and North Africa isimli yayın organının da yönetmeni olan Pelzman, uluslararası medya kuruluşlarına fikirsel katkısının yanı sıra çeşitli hükümetlere, araştırma enstitülerine, vakıflara ve özel şirketlere danışmanlık hizmeti sunuyor.

Uzmanlık alanına giren konulardaki değerlendirmeleri The American Economic Review, Journal of Political Economy, European Economic Review, Southern Economic Journal gibi yayın organlarında yer alıyor. Kendisi Dünya Ticaret Kanunu (2020), Ortadoğu ve Kuzey Afrika Ekonomileri (2018), Çin Ekonomisinin Yayılması (2016) isimli üç kitabın da yazarıdır.

Trump-Pelzman ilişkisinin mahiyeti nedir?

47. ABD Başkanı olarak makamına oturan Donald Trump, iktidarının ilk günlerinde Gazze’ye ilişkin planlarından söz etmişti. Independent Arabia gazetesi yazarı İnci Mecdi’nin, “Cehennemi!” diye tanımladığı planın perde arkasını irdelediği 15 Ekim 2025 tarihli değerlendirmesinin başlığı ise şöyleydi: “50 Yıllık Vesayet: Gazze Rivierası’nın Akıl Hocası, İlan Edilmeyenleri Açıklıyor!” Biz bu yazının kısaltılmış hâlini paylaşacağız:

“Gazze şeridindeki savaş kasırgası yüz binlerce insanı daracık sahilin bir yanından diğerine sürükleyip durdu. Sina yarımadasının kuzeydoğu sınırında sıkışıp kalan ahali, savaşın durmasını bekledi. Ancak Trump’ın ‘savaş sona erecek’ demesiyle olmuyordu bu işler.
Bahsi geçen plan, aynı zamanda bölgenin tarihinde görülmemiş dev yatırımları hayata geçirmeyi öngörüyor ki, buna da (dünyanın zenginlerinin tatil-eğlence merkezi sayılan Fransa’daki Rivieara ismini ödünç alan) Gazze Rivierası veya Doğunun Rivierası Projesi deniliyor.
Trump koltuğa otururken elinde savaşı bitirme ve Gazze’yi tatil merkezine dönüştürme planı zaten hazırdı. İlhamının kaynağı ise Trump’ın, Florida eyaletinde yer alan Mar-A-Lago tatil köyündeki malikânesidir.
Olay şudur: Seçim kampanyasını sürdürmekte olan Trump, ziyaret için malikânesine gelen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya, Beyaz Saray’a çıkar çıkmaz savaşı bitireceğini ve bölge için yeni bir proje hazırlattığını, söylemişti.
Projenin tam adı şuydu: ‘Gazze’nin Yeniden İmarı İçin Ekonomik Plan: İnşa, İşletme ve Nakletme.’ Altındaki imza ise George Washington Üniversitesi Uluslararası İlişkiler İktisat ve Kanun Bölümü’nde öğretim görevlisi olan Prof. Joseph Pelzman’a aitti. Proje 2024 yılında hazırlanıp imzalanmış olmalıydı.
Kısacası; ABD Başkanı’nın, Şubat 2025’te sözünü ettiği ve Eylül 2025’te 21 madde halinde ayrıntılarını sıraladığı plan, aslında Pelzman’ın yukarıda sözü edilen planından esinlenmiştir ve ona benzetilmiştir.”

“Şeytan ayrıntıda gizlidir” deyişine uygun olarak gazetesi adına araştırma yapan İnci Mecdi, planda imzası ve damgası olan Prof. Pelzman ile YouTube kanalı üzerinden yaptığı söyleşinin İngilizce ve Arapça çevirisini de aktaralım:

“Ekim 2023 (Hamas’ın İsrail’e baskın yaptığı tarih) saldırısı gerçekleştiğinde ben Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) gitmiştim. Washington ve Kudüs’te zaten iki ofisimiz var. Araştırma-inceleme merkezine bağlı yeni bir şube açmak için uygun yer arıyordum.
O sırada merkezimizdeki araştırmacılar uzmanlık alanlarına yarayacak bir dizi kitabı, Arap ve İsrailli araştırmacılarla birlikte hazırlıyorlardı. Zira başkent Washington’un geleneksel ekonomik yönelimini, mahalli kaynaklar tek başına belirlemeye yetmezdi.
Hamas’ın saldırısı öncesinde elimizdeki incelemeleri proje ve plan haline getirmek için çalışmalarımız da vardı. Söz gelimi kadınların çalışma piyasası, sermaye piyasası ve mülkiyet hakları gibi alanlarda bölgeyi ilgilendiren konulara yoğunlaşıyorduk.
Gazze’de savaşın başlaması üzerine bu bölgenin ekonomisinin nasıl olabileceğine odaklandık. Ardından Gazze’nin kimin eline geçeceği varsayımından hareketle sıfırdan (yani bombalamalardan etkilenmiş, zarar görmüş, hasarlı, yıkılmış yapıların yerle bir edilip yerine yenilerinin başlatılması) inşaat projesi taslağını yaptık. Buna, Hesaplanabilir Denge İçin Genel Model (Computable General Equilibrium Model) adını verdik.
Başlangıcından itibaren inşa edilecek ekonominin niteliğini kavrayabilmek için arka planı derinlemesine incelememiz gerektiğini anladık. İşe böyle başladık. 49 sayfadan oluşan fizibilite taslağını bitirince de Temmuz 2024’te iki nüshasından birini Cumhurbaşkanı adayı Donald Trump’a, diğerini Demokrat Partili rakibi Kamala Harris’e gönderdik.
Demokrat partililerden yanıt gelmedi. Cumhuriyetçiler ise ellerine geçen evrakı inceleyeceklerini bildirdiler. İlerleyen zaman içinde ilettiğimiz proje taslağının üst mevkideki politikacıların eline geçtiğine dair haberler geldi.
Ne ve nasıl oldu, tam bilemiyorum ancak Şubat 2025’te Trump, ‘Ortadoğu’nun Rivierası’ kavramını ortaya attı; virane Gazze’yi inşa edeceğini açıkladı. Oysa benim asıl maksadım başkaydı. Lakin bu da fena bir gelişme değildi. Neyse ki beklenen oldu ve savaş bölgesinde neyin inşa edilebileceği hususu kamuoyunda tartışılmaya başlandı.
Daha önce ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı’nda (USIAD) görevli olmamdan ötürü Mısır ile Ortadoğu’daki uygulamalar hususunda tecrübe kazanmıştım. Her durumda bizim projemiz diğerlerinkinden çok farklıydı.”

Prof. Pelzman projesinin ayrıntıları

ABD Başkanı Trump, seçim kampanyasında ilan edip coşkuyla propagandasını yaptığı Pelzman Projesi için, sonraki aylarda “Acelemiz yok” demişti. Amerikalı Prof. Pelzman ise Gazze için hazırlanan planını ilk kez İsrailli tarihçi Dr. Kobby Barda’nın podcast yayınında kamuoyuyla paylaşmıştı. “Gazze’yi yeniden inşa etmek için ekonomik bir plan” adlı makalesini ise Ekim ayında Global World Journal dergisinde yayımladı.

Proje, yabancı basının ilgisini çekti. Financial Times (İngiltere), Times of Israel ile Haaretz, KAN TV (İsrail), Independent Arabia (S. Arabistan), El Haliç (BAE) ve Al Jazeera (Katar) gazeteleri konuyu irdeleyip kendi meşreplerine uygun olarak kamuoyuna sundular. Türk medyasındaki bazı yayın organları (Gazete Oksijen, yandexcom.tr., gazeteavrasya vs) ise bir bölümünü tercüme ederek kamuoyuyla paylaştılar. Planın ayrıntılı gerekçesini Prof. Pelzman şöyle anlatıyor:

“Savaş nedeniyle Gazze’nin ekonomisi çökmüştür ve bölge onarılmayacak şekilde zarar görmüştür. Yeniden inşa için Gazze boşaltılmalıdır. Tüm binaların yıkılıp temizlenmesi şarttır. Yani sıfırdan bir inşa modeli lazım!
Turizm, tarım ve yüksek teknoloji sektörleri üzerinde yükselecek olan Gazze’nin şehir nâzım planı, sahil şeridinin tamamen güneş enerjisiyle çalışmasını ve hafif raylı sistem kullanılmasını öngörüyor.
Gazze’nin yeniden inşası 1 ila 2 trilyon dolara mal olacak ve 5-10 yılda tamamlanacak. Yap-İşlet-Devret kuralı geçerli olacak. Bu çerçevede özel şirketlerin devletle ortaklığa girerek mülkü uzun süreyle (50-100 yıllık gibi) kiralaması öngörülüyor.
Planın kapsamında şunlar da yer alıyor: Gazze Şeridi’nin deniz kıyısında uluslararası lüks restoran ve oteller inşa edilecek. Bölgenin doğusunda 30 katlı yüksek konutlar, orta kısmındaysa tarım alanları ve seralar yer alacak.”

Birkaç hafta önce Gazze inşa önerisini bir "emlak anlaşması ve yatırım" olarak nitelendiren Trump ile aynı zihniyeti taşıyan Prof. Pelzman da uyanık emlakçıların işine gelen gerekçeler öne sürerek ürününü pazarlarken, "Hamas’ın İsrail ile Filistin arasında imzalanan 1993 Oslo Çerçeve Anlaşması uyarınca Gazze üzerinde hiçbir mülkiyet hakkı yoktur" diyebiliyor.

Yurt dışındaki veya İsrail’deki büyük Yahudi sermayedarların Gazze ve çevresindeki toprakları satın almak ve yatırımlara hissedar olabilmek için şimdiye kadar yaklaşık 300 milyar dolar topladıkları söyleniyor.

Suudi Arabistan eğitim modeli ve köktenci fikirlerin imhası

Amerikalı profesörün eğitim hakkındaki planı ise şu şekilde tasarlanmıştır:

Anaokulundan üniversiteye kadar müfredat, Sünni-Sûfi İslam öğretilerini esas alacak. Bu hususta birkaç sene önce ülkelerinde Batılı tarzda reformlar gerçekleştiren Birleşik Arap Emirlikleri veya Suudi Arabistan’ın eğitim modeli örnek alınacaktır.

Bilinen eğitimin yanı sıra toplumun rehabilite edilmesi projesi de söz konusudur. Deyim yerindeyse aşırı fikirlerin törpülenip atılmasını öngören tedip, tehil ve terbiye yani hizaya getirip ehlileştirme süreci başlatılacaktır.

Pelzman’ın deyimiyle: “Radikalizmin, bir başka deyimle Nazi zihniyetini beyinlerden söküp atma uygulamaları, bölge çapında başlatılacaktır. Köktendinci fikirleri yayan Hamas hareketi ise bölgede ‘kin ve nefreti körüklediği’ için, kendisine hayat hakkı tanınmayacaktır.”

Prof. Pelzman anlatmaya devam ediyor:

“Ahalinin Gazze’de yeniden iskânı ve mülkiyetin dağılımı meselesi de ihmal edilmemiştir. Kalkınma turizm, tarım, sanayi ve teknoloji eksenli olacaktır. Halk anılan sektörlerde çalışarak hayatını kazanacaktır. Böylece Filistin meselesi siyasi ve mili bir dava olmaktan çıkarılıp salt ekonomik gelişme ve kalkınma meselesine dönüştürülmüş olacaktır.
Gazze’nin kökten yıkılıp tümüyle yeniden yapılabilmesi için ahalinin geçici olsa da belli bir ülkeye/diyara tehcir edilmesinde yarar var. Bu hususta Körfez İşbirliği Meclisi ile görüşmelerimiz oldu. Örneğin Katar’da 2 milyon lüks otel odasının boş olduğunun farkına vardık. Gazzeliler oralarda bir yahut iki yıllığına misafir olarak kalabilirler.”

Muhtemel finans kaynakları ise şöyle sıralanıyor:

Arap ve bölgedeki diğer ılımlı ülkeler.
Uluslararası büyük ekonomik gücü olup belli imtiyazlarla birlikte 50 yıllığına devre mülk satın alabilecekler.
Körfez’deki petrol-doğalgaz zengini Arap ülkeleri ve başta ABD olmak üzere İsrail ile Abraham anlaşmalarına imza atan/atacak olan ülkeler.
Ayrıca küresel ölçekli özel sektör ve firmaların çeşitli alanlarda (enerji, altyapılar, teknoloji, turizm, banka, finans vs) yatırım yapmalarına izin verilecek.

Nitekim Japonya Başbakanı Şigeru İşiba’yı Oval Ofis’te ağırlayan ABD Başkanı, sunduğu plan için “ABD’nin emlak anlaşması çok iyi karşılandı, dünyanın o bölgesinde yatırımcı olacağız ve hiçbir şey yapmak için acelemiz yok!” demişti.

Gazze’ye gayrimenkul gözüyle bakan ve ABD’nin yatırımcı olacağını söyleyen Trump, Washington’un cebinden para çıkmayacağını da öne sürüyor. ABD Başkanı “Orada herhangi bir şeye ihtiyacımız varsa İsrail tarafından tedarik edilecek ve bize sağlanacak” diyor.

Programa yönelik eleştiriler

El Arabiye gazetesi yazarı Ali El Huşeybi, 25 Şubat 2025’te Pelzman Projesini adamakıllı inceledikten sonra şu kanaate varmıştı:

“Projeyi yapan Amerikalı aklın sahibi, Gazzelileri yerlerinden söküp atmayı ve şehrin zeminini dibine kadar kazmayı (Hamas’ın inşa etmiş olduğu yeraltı tünellerini yıkıp yerle bir etmeyi) ve yıkılacak binaların molozlarıyla karıştıracağı betonu açılmış tünellerin çukurlarına doldurmayı tasarlamaktadır.
Prof. Pelzman, bu fikrin sandık dışı (Arapçası تفكير خارج الصندوق) olduğunu yani alışılmışın dışında bir fikir olduğunu söylüyor ki, gerçekten de sıra dışı ve hatta aykırı bir düşünce tarzıdır.
Amerikalı siyaset bilimci ve yazar Thomas Freidman The New York Times gazetesindeki makalesinde bu düşünce tarzını şöyle eleştiriyor: ‘2 milyon Filistinliyi bölgeden göçerttikten sonra çöle benzeyen sahil boyunda turizm tesisleri inşa etmek tek bir şeyi kanıtlayabilir: Sıra dışı fikir ile akıl dışılık arasındaki mesafe hayli kısalmıştır!’
Prof. Pelzman’ın sıra dışı diye sunduğu projenin, Filistin davasının tarihî gerçekliğiyle hiçbir alakası yoktur. Dünyanın en önemli sorunlarından biri sayılan Filistin meselesinin stratejisine aykırı bir girişimdir. İşgal edilmiş toprak gerçeğini iktisadi bir konsepte dönüştürmek suretiyle, dijital bir aklın ürettiği sanal rakamlar, planlar ve kazanımlar elde etmek imkansızdır.
Düşünün 1 milyon 200 kişinin evsiz olduğu, mevcut binaların %62’sinin oturmaya elverişli olmadığı, anayolların %90’ının tahrip edildiği bir bölgeyi cennete çevirme hayalperestliğini… Bunları bir yana bırakalım. Böyle bir tasavvur, -kirasının ödenmesi karşılığında bile olsa- yaklaşık 2 milyon insanı 50 yıl boyunca malından mülkünden etmenin insafsızlığının nelere mal olacağını ve nasıl sonuçlanacağını düşünmekten acizdir.
Kaldı ki bu tehcir planı tutmayacaktır; buna hem mevcut jeopolitik durum müsait değildir, hem de Filistin’e yakın veya uzak Arap ülkeleri itiraz etmektedir. Gazzelilerin tehcirine müsaade etmek, yarın bir gün 3 milyon insanın yaşadığı Batı Şeria’daki Filistinlilerin göçertilmesiyle sonuçlanabilir.”

Prof. Pelzman’ın Independent Arabia ile söyleşisinde bir şey daha açıklık kazanıyor:

“Gazze yeniden inşa projesiyle öyle bir çekim merkezi olacaktır ki turizm açısından Beyrut (Lübnan), Akabe (Ürdün-İsrail) gibi turizm merkezleriyle bile yarışabilecektir. Halk da bu işten kazanacaktır. Bunun gerçekleşip başarılı olmasının şartı ise silahlı grupların (Hamas, Hizbullah, Husi Hareketi) tümüyle bölgeden temizlenmesidir!”

Bu sözden hareketle yazar İnci Mecdi haklı olarak soruyor:

“Sayılara bağlanan ve sayıların mantığına dayanan Gazze Projesi’ne yatırım yapacak olan devletler veya şirketler milyarlarca doları niçin buraya akıtsınlar? Maksat Gazzelinin mihnetten, musibetten ve mahrumiyetten kurtarılması mı, yoksa sadece bol para kazanmak mı?
Mesele bol para kazanmak ise, işin içine jeopolitik oyunlar ve amansız rekabet yöntemleri girecek demektir. Çünkü Pelzman, ‘Projenin ana hedefi yatırım yoluyla kâr etmektir; zira hayata geçirmenin mantıklı yolu budur’ diyor.
Durum buysa paraya göre insan unsuru/faktörü geri plana atılmış olacaktır. Bu ise siyasi bir coğrafyayı, beşeri coğrafyanın insanlığını yok sayma anlamına gelecektir.”

Yatırım, para, piyasa, turizm ve Gazze Rivierası… Hepsi iyi güzel de, nerde kalacak Filistin halkının egemenlik ve kendi kaderini tayin hakkı?

Joseph McCarthy ile ilgili hikayeler