İran’daki saldırı, Almanya’da tutuklama ve IŞİD’in yeni yılın ilk günlerinde art arda gündeme gelmesi, bir süredir özellikle Avrupa için tehdit olmaktan çıkmış gibi görünen örgüte dair endişe ve soru işaretlerini de beraberinde getirdi. Son dönemde başta Afrika, Irak ve Suriye’de yüzlerce saldırı düzenlemeye devam eden IŞİD’in İran’daki saldırının ardından yeniden yükselişe geçip geçmediğine ilişkin tartışmalar gündeme geldi.IŞİD, son olarak 4 Ocak’ta İran’da 91 kişi kişinin hayatını kaybettiği, 284 kişinin yaralandığı intihar saldırısını üstlendi. Saldırı, ABD tarafından öldürülen Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin ölüm yıl dönümünde, Süleymani’nin mezarı yakınlarında yaşandı.Bununla birlikte: 31 Aralık’ta Alman polisinin, Köln Katedrali'ne saldırı planladığından şüphelenerek tutukladığı kişilerin IŞİD’in Afganistan merkezli kolu Horasan İslam Devleti ile bağlantılı oldukları tespit edildi.Öte yandan:&nbsp;ABD öncülüğündeki uluslararası IŞİD karşıtı koalisyon ile Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ise 9 Ocak’ta Ebu Mahmud olarak bilinen üst düzey IŞİD lideri Muhammed Atiyah'ın evine baskın yaptı. Suriye'nin doğusundaki Deyr el Zor vilayetinde düzenlenen operasyonda örgüt liderinin öldürüldüğü duyuruldu.&nbsp;Nedir? Irak-Şam İslam Devleti (IŞİD), Irak ve Suriye'de faaliyet gösteren silahlı bir örgüt. Selefi ideolojiye sahip IŞİD; Irak, Suriye, Filistin ve Ürdün topraklarını içine alan bölgede şeriata dayalı bir devlet kurmak istiyor. IŞİD ve lideri Ebu Bekir Bağdadi; ABD, AB ve Türkiye'nin "terörizm listesi"nde yer alıyor. Örgüt, 2004 yılında "Tevhid ve Cihat" adıyla Ebu Musa Zerkavi tarafından Irak'ta kuruldu. Sonrasında Usame Bin Ladin liderliğindeki El Kaide'ye katıldı. El Kaide'ye katıldıktan sonra adını "Mezopotamyada El Kaide" olarak değiştirdi.Ne zaman gündeme geldi? 2006-2007 Mayıs'ı arasında örgüt, Bağdat yakınlarındaki Dora'nın kontrolünü ele geçirdi. Pek çok Hıristiyan aile, cizye ödememek için bölgeyi terk etmek zorunda kaldı. ABD'nin de yoğun çabalarıyla Ekim 2007'de örgüt Dora'dan çıkarıldı. Dünyanın birçok farklı ülkesinde saldırılarda bulunan örgütün, 13 Kasım 2015'te Paris'in farklı bölgelerinde düzenlediği bombalı ve silahlı saldırılarda 128 sivil hayatını kaybetmiş, 300'den fazla kişi yaralanmıştı. Türkiye'de ise 109 kişinin hayatını kaybettiği, 500'den fazla kişinin yaralandığı Ankara Garı Katliamı'nı örgüt üstlenmişti.Şimdi neler oluyor?&nbsp;BBC’nin 1 Ocak - 30 Kasım 2023 tarihlerini kapsayan verilerine göre 2023’te IŞİD’in küresel çaptaki saldırıları bir önceki yıla kıyasla yarı yarıya azalırken örgütün lider kadrosunda da kayıplar yaşandı. Örgütün üç lideri, Temmuz 2022-Nisan 2023 arasında Suriye'de öldürüldü. Elbette bu veriler, artık IŞİD’in dünya için tehdit oluşturmadığı anlamına gelmiyor. SDG’nin 2019 yılında örgütün Suriye’de elinde kalan son toprağı Baghuz’u ele geçirmesinin ardından zayıflayan örgüt, bu tarihten itibaren Afrika’daki kollarını genişletmeye odaklandı. Verilere bakıldığında 2023’te Afrika'daki IŞİD kollarının üstlendiği saldırıların, küresel düzeydeki saldırılarının %60'ını oluşturduğu görülüyor. Bu oran ise Afrika'nın saldırılardaki payının bugüne kadarki en yüksek seviyesine ulaştığını gösteriyor.Türkiye’de de eylemleri sürüyor:&nbsp;İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, 29 Aralık’ta İstanbul’daki kilise ve sinagoglara terör saldırısı hazırlığında olduğu tespit edilen 29 IŞİD üyesinin 9 ilde aynı anda yürütülen operasyonlarla yakalandığını duyurdu. Yerlikaya, Ekim’de de 26 ilde eşzamanlı olarak düzenlenen operasyonlarda 92 şüphelinin gözaltına alındığını açıklamıştı.Şimdi ne olacak?&nbsp;George Washington Üniversitesi’nden akademisyen Lorenzo Vidino, Euronews’e verdiği demeçte, son zamanlarda faaliyetleri azalan IŞİD’in hiçbir zaman ortadan kaybolmadığını ancak İsrail ile Hamas arasındaki savaşın başlamasından bu yana örgüt için değişen şeyler olduğunu dile getiriyor. Hamas’ın İsrail'e yönelik saldırısının dünya çapında bir cihatçılık dalgasını tetikleme ihtimali üzerinde duran Vidino, böyle bir senaryoda IŞİD’in büyük rol oynamak isteyeceğini belirtiyor. Vidino’ya göre Avrupa’nın teröre karşı güvenlik önlemlerini artırmasının arkasında ise IŞİD saldırılarının bölgeye geri döneceğine dair endişeler yatıyor.

Aposto Gündem

İran’daki saldırı, Almanya’da tutuklama ve IŞİD’in yeni yılın ilk günlerinde art arda gündeme gelmesi, bir süredir özellikle Avrupa için tehdit olmaktan çıkmış gibi görünen örgüte dair endişe ve soru işaretlerini de beraberinde getirdi.

IŞİD, yeniden bir tehdit mi oluyor?

• George Washington Üniversitesi tarafından yürütülen yeni bir araştırma McDonald’s, Pizza Hut, Chipotle gibi büyük fast food&nbsp;zincirlerinin ürünlerinde plastiklerin esnekliğini artırmak için kullanılan ftalat ve benzeri endüstriyel kimyasalların bulunduğunu ortaya <a fr-original-style="" href="https://www.washingtonpost.com/business/2021/10/27/fast-food-phthalates-plastics/?mc_cid=aa64047923&mc_eid=6d23a0bcc4" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">koydu</a>.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden, sonuç:&nbsp;Kimyasalların tedarik zinciri boyunca eldiven ve ambalaj gibi plastiklerle temas ettiği anlar sonucu gıda ürünlerine bulaştığı düşünülüyor. Araştırmada kimyasalların endokrin sisteminin bozulması, üreme sorunları ve çocuklarda öğrenme, dikkat ve davranış bozukluklarına bağlanabileceği yer alıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden:&nbsp;George Washington Üniversitesi’nin bir başka araştırması, evde yemek yapan kişilerin kimyasal seviyelerinin daha düşük olduğunu, fast food&nbsp;tüketenlerin ortalamaya göre daha yüksek ftalat seviyelerine sahip olduğunu gösteriyor.</li></ul>

apéro

Fas, 8 Eylül'de pandeminin başından bu yana ilk kez sandık başına gitti. %50'nin biraz üzerinde gerçekleşen katılım, 2016'daki seçimlere kıyasla bir gelişme olarak yorumlandı. Fas İçişleri Bakanı Abdelouafi Laftit gerçekleştirdiği basın toplantısında parlamentodaki 395 sandalye için büyük ölçüde netleşen sonuçları açıkladı.&nbsp;%96'sı sayılan oylarda liberal görüşüyle bilinen 2016’daki seçimlere kıyasla 37 yeni sandalye daha kazanan Millî Bağımsızlar Birliği (RNI) 97 milletvekiliyle seçimin galibi oldu. Onu 82 sandalyeyle bir diğer liberal parti Asalet ve Çağdaşlık Partisi izledi. Merkez sağ İstiklal Partisi 78 milletvekili çıkarırken mevcut koalisyonun büyük ortağı, ılımlı İslamcı Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (PJD) yalnızca 12 sandalye elde ederek ağır bir yenilgiye uğradığı söyleniyor. PJD ise seçimde usulsüzlükler&nbsp;olduğunu, RNI gibi partilerin oy satın aldığını iddia ediyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Atmosfer</h2>2011'de Arap Baharı protestolarının ardından yeni anayasaya geçerek anayasal monarşiye yaklaşsa da Kuzey Afrika ülkesi Fas'ta son sözün ülkenin kralı tarafından söylendiği biliniyor. En çok sandalye kazanan parti bir başbakan ve kabine belirleyerek kralın onayına sunuyor. Ayrıca içişleri, dışişleri, savunma gibi kilit bakanlıklara yönelik atamalar da yine kralın onayından geçiyor. Salgın yönetimine ilişkin kararların da yine Saray tarafından alındığı ve kralın bu yolla gücünü pekiştirdiği düşünülüyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kral?&nbsp;Rabat Hukuk Fakültesi mezunu olan VI. Muhammed'in Fransa'da hukuk doktorası, George Washington Üniversitesi'nden de fahri doktorası bulunuyor.&nbsp;</li></ul>Ülkede 2021 baharında, kralın desteğiyle yürürlüğe giren ve sandalyelerin fiilen oy kullananların sayısı yerine kayıtlı seçmen sayısına göre verilmesini öngören yeni seçim yasası ise kimi yorumlara göre güçlü bir hükümet kurmayı zorlaştırdı ve parçalı bir parlamento yapısını beraberinde getirdi. Zira büyük partilerin daha çok sandalye elde edebilmesinin önüne geçen bu yasayla partiler koalisyon kurabilmek ve Saray'la iyi geçinmek için benzer politikalar önermeye başladı. Seçim reformlarının en büyük kaybedeniyse Adalet ve Kalkınma Partisi (PJD) oldu.&nbsp;Kimi yorumlarda ülkede işsizlik ve siyasi sisteme duyulan güvensizliğin yüksek olduğu, kralın siyasi sistemin bu kadar merkezinde olmasının değişim inancını kaybettirdiği bir manzara çiziliyordu.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neden önemli?</h2>Seçim sonuçları, liberal partilerin "İslamcıları hezimete uğrattığı"&nbsp;şeklinde yorumlanıyor.&nbsp;Zira RNI, mevcut hükümette tarım bakanı olarak görev yapan milyarder iş insanı Aziz Akhannouch tarafından yönetiliyor. 1978'den bu yana faaliyet gösteriyor ve çoğunlukla iş insanlarından, teknokratlardan oluşuyor. Partinin daha az muhafazakâr olduğu ve PJD liderliğindeki hükümeti sona erdiren Kral VI. Muhammed'e yakın durduğu söyleniyor.&nbsp;The International Interest’ten Sami Hamdi, seçim sonuçlarını "kralın başarılı bir geri dönüşü olarak" yorumluyor. Hamdi; Arap Baharı'ndan korkan kralın parlamentonun güçlendirilmesi için verdiği tavizleri bu sonuçlarla geri aldığını; halkın o dönemde Müslüman Kardeşler bağlantılı Adalet ve Kalkınma Partisi'ni kralın yönetimsel etkisine bir umut olarak gördüğünü fakat bu durumun aslında bölgesel dinamiklerle ilişkili olduğunu düşünüyor.&nbsp;The New York Times&nbsp;da Mısır'da Müslüman Kardeşler'in adayı Mursi'yi deviren ve bugünkü rejimi yaratan darbeye, Tunus'ta Cumhurbaşkanı Kays Said'in birçok ülkenin darbe olarak yorumladığı Müslüman Kardeşler bağlantılı El Nahda'nın birinci parti konumunda olduğu parlamentoyu askıya alma hamlesine atıfta bulunarak "İslamcıların bölgedeki alanlarının daraldığını" ifade ediyor.&nbsp;Siyaset bilimi profesörü Mohamed Daadaoui sonuçların ülkenin siyasi gidişatını pek değiştirmeyeceğini savunuyor. Parlamentonun mevcut rejimi ve sistemi meşrulaştırmak için var olduğunu, değişikliklerin tasarlanmış biçimde gerçekleştiğini ve Fas monarşisinin her zaman son sözün kendisine ait olmasını sağladığını söylüyor.&nbsp;

George Washington Üniversitesi ile ilgili hikayeler