• <a fr-original-style="" href="https://www.amerikaninsesi.com/a/afganistan-in-kuzeyinde-sii-camisine-saldiri/6539356.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Afganistan'ın</a> kuzeyindeki Mezar-ı Şerif şehrinde bir camide meydana gelen patlamada en az 11 kişi hayatını kaybetti. Saldırıyı IŞİD'in üstlendiği aktarıldı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neler oluyor?&nbsp;Ülkenin kuzeyindeki Kunduz şehrinde de patlama meydana geldiği, yine en az 11 kişi hayatını kaybettiği bildirildi. Geçtiğimiz günlerde de başkent Kabil'de iki okula yönelik silahlı saldırı düzenlenmiş, peş peşe gerçekleşen saldırılarda çok sayıda öğrencinin hayatını kaybettiği ve yaralandığı bildirilmişti. Taliban yönetimi saldırılar hakkında soruşturma başlatıldığını duyurmuştu.&nbsp;</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/3/4/1650572555569.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" alt="Mezar-ı Şerif şehrindeki cami, patlamanın ardından" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">AFP

Spektrum

"Yakın tarihin seyrini değiştiren" 11 Eylül terör saldırılarının üzerinden 20 yıl geçti.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neler yaşandı?&nbsp;</h2>Newark, Boston ve Vaşington'dan San Francisco ve Los Angeles'a havalanan dört yolcu uçağı kaçırıldı. Kaçırılan uçaklardan biri sabah saatlerinde İkiz Kuleler olarak bilinen Dünya Ticaret Merkezi'nin kuzey yönündeki binasına çarptı. İlk saldırıdan dakikalar sonra bir başka uçak güney kuleye isabet etti. 110 katlı iki gökdelen dakikalar içinde yerle bir olurken üçüncü uçak Pentagon binasının batı kısmına çarptı. Dördüncü uçak ise Pensilvanya'da açık bir alana düştü.&nbsp;El Kaide’nin üstlendiği saldırılarda kaçırılan uçaklardaki yolcu ve mürettebat, İkiz Kuleler ve Pentagon'da bulunanlardan toplam 2 bin 977 kişi yaşamını yitirdi. Saldırı, El Kaide'nin ve lideri Usame bin Ladin'in Müslüman ülkelerdeki savaş ve karışıklıklardan sorumlu tuttuğu ABD'ye açtığı savaşın bir ilanıydı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/8/5/1631288106512.gif" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="George Bush" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">George W. Bush, terör saldırısının haberini alıyor. | FOX 13 Tampa Bay<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">ABD’nin tepkisi ve 20 yıllık işgal</h2>The Euronews’un derlemesine göre 7 Ekim'de George W. Bush yönetimindeki ABD Afganistan'daki Taliban ve El Kaide güçlerine hava ve kara harekâtı gerçekleştirerek Afganistan'daki muhalif güçleri organize etmeye başladı.9 Kasım 2001'de&nbsp;Taliban, Mareşal Raşid Dostum'un yönetimindeki güçlere karşı Mezar-ı Şerif'te yenildi ve çözülmeye başladı.&nbsp;14 Kasım'da&nbsp;Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ülkeye barış gücü göndermeye karar verdi. Taliban'ın bölgedeki hâkimiyeti 9 Aralık 2001'de sona erdi.&nbsp;2003'te&nbsp;ABD Afganistan'daki büyük operasyonların sona erdiğini ilan etti ve bölgenin yeniden inşası ve istikrarı için NATO misyonu başladı. Afganistan'ın demokratik seçimle gelen ilk lideri Hamid Karzai ve Bush, "uluslararası teröre karşı savaş ve şiddet içeren aşırılığa mücadele" için ortak bir bildiri yayımladı.&nbsp;Şubat 2009'da ABD'nin yeni başkanı Barack Obama bölgedeki asker sayısını artırmaya karar verdi. Ağustos 2009'da bölgedeki ABD askeri sayısı 68 bine, 2010'da 100 bine ulaşmıştı. Saldırıların üstlenicisi Usame bin Ladin ise Mayıs 2011'e kadar yakalanamamıştı. 1 Mayıs 2011'de Usame bin Ladin'in Pakistan'da düzenlenen bir operasyonla öldürüldü ve geri çekilme planları konuşulmaya başlandı.&nbsp;2014'e&nbsp;gelindiğinde bölgede yaklaşık 10 bin ABD askeri kalmıştı. Başkan Donald Trump döneminde, 2017'de Taliban'la barış görüşmelerine geçildi. Trump ve Taliban'ın imzaladığı anlaşmayla ABD'nin bölgeden nihai geri çekilmesinin tarihi 1 Mayıs 2021 olarak belirlendi. Süreç içindeki dördüncü başkan Joe Biden çekilme tarihini 31 Ağustos'a erteledi ve NATO güçlerinin bölgeden çekilmesi, 30 Ağustos 2021'in sonunda tamamlandı.ABD’nin Afganistan’daki 20 yıllık macerası on binlerce sivilin, binlerce askerin ölümüne ve 2 trilyonluk maliyete sebep oldu.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neden önemliydi?&nbsp;</h2>ABD'de saldırılardan sonra İç Güvenlik Bakanlığı, saldırılardan iki ay sonra ABD'de Uçuş Güvenliği İdaresi kuruldu ve kamusal alanlarda ve sivil havacılıkta güvenlik önlemleri sıkılaştırıldı. Terör kavramına bakış değişti,&nbsp;"terörizmle mücadele"&nbsp;esas gündem maddelerinden birine dönüştü ve bu durum yeni güvenlik stratejilerini beraberinde getirdi. ABD Irak'ı "kimyasal silah bulunduğu" gerekçesiyle işgal etti ve Saddam Hüseyin'i devirdi. Başta ABD olmak üzere Batı ülkelerinde Müslümanlara karşı nefret suçlarında artış gözlendi, "İslamcı terör, radikal İslam" gibi kavramlar daha sık görülmeye başlandı.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bugün</h2>11 Eylül&nbsp;saldırılarının kurbanlarının aileleri, ABD Başkanı Joe Biden’ın seçimden önce vadettiği gibi, saldırılarla ilgili gizli belgelerin yayımlanmasını istiyor.&nbsp;Ekim 2020&nbsp;tarihli bir açıklamasında Biden "11 Eylül Aileleri tam gerçeği ve hesap verebilirliği aramakta haklılar" demişti. Ağustos ayında ise sayısı bin 800'ü bulan 11 Eylül kurbanlarının aileleri ABD Başkanı Joe Biden'ın 11 Eylül saldırılarının Suudi Arabistan liderleriyle bir bağlantısı olduğuna inandıkları belgeleri erişime açmasını, bunu yapmadığı sürece Biden'ın "anma etkinliklerine katılmamasını" talep etmişti.&nbsp;ABD Başkanı Joe Biden'ın, FBI tarafından yapılan ve 11 Eylül'e ilişkin soruşturmaları kapsayan gizli belgelerin 6 ay içinde kamuoyuna açılması yönünde talimat verdiği belirtiliyor.

Aposto Gündem

20 yıl önce: 11 Eylül saldırıları

<img src="https://images.aposto.com/2021/8/2/1631041266453.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" alt="Taliban muralları boyuyor." fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Taliban Kabil'de duvar resimlerini boyuyor ve halka "sabırlı olmaları" mesajını veriyor.&nbsp;&nbsp;Aamir Qureshi/AFP/Getty Images<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">• <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-58480169" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Afganistan'da</a> geçici bir hükümet kuran Taliban, ülkenin bir İslam Emirliği olduğunu açıkladı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/8/2/1631042561701.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" width="550" alt="Taliban tablosu" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ulusal başkaldırı:&nbsp;Direniş güçlerinin lideri Ahmed Mesud'un ulusal başkaldırı ilanı yapmasından sonra eylemciler sokaklara döküldü. Taliban güçleri, Kabil'de düzenlenen protestolarda havaya ateş açtı.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Taliban'dan güvence:&nbsp;ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Taliban'ın geçerli belgesi olan kişilerin ülkeden çıkabileceğine yönelik güvence verdiğini söyledi. Blinken, Afganistan'ın kuzeyindeki Mezar-ı Şerif şehrinden ayrılmak isteyen "nispeten" az sayıda ABD vatandaşı olduğunu da belirtti. Şehirde uçuş izni bekleyen altı uçağın ve bin kişinin olduğu iddia edilmişti.</li></ul>

ABD’nin 11 Eylül itibarıyla askerî varlığını sonlandıracağını duyurduğu ve kademeli olarak çekildiği Afganistan’da radikal dinci örgüt Taliban hızla güç kazanıyor. Afganistan ordusu çoğu bölgede silahlarını geride bırakarak çekilirken uluslararası kamuoyunda ülkenin geleceğinden endişe ediliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir adım geriden</h2>ABD,&nbsp;11 Eylül 2001’de topraklarında gerçekleşen kanlı saldırılardan sonra “terörle savaş” paradigması kapsamında Taliban’ın etkin olduğu Afganistan’ı “demokrasi ve özgürlük” vaadiyle işgal etmişti. Taliban, ABD’nin 170 binden fazla ölüme ve 2 trilyon dolardan fazla harcamaya sebep olan 20 yıllık işgalin ardından çekilme kararı alması sonrasında “zafer” ilan etmişti. Örgüt, kendisini bir “direniş grubu” olarak değil, sırasını bekleyen bir hükümet olarak tanımlıyordu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Taliban’ın yayılması</h2>1990'lı yıllardaki iç savaşta Taliban’a karşı mücadelenin kaleleri konumundaki Bedahşan ve Tahar vilayetleri neredeyse tümüyle örgütün kontrolüne geçti. Ülkenin büyük şehirlerinden Kandahar'ın etrafındaki, kuzey sınırlarındaki ve Helmend vilayetindeki stratejik lokasyonlar da örgüt tarafından ele geçirildi. Örgütün Tacikistan sınır ticaretinden de çok büyük miktarda para kazanmaya başladığı rapor edildi.Pek çok ülkenin büyükelçilikleri için tahliye planları yaptığı ülkede yeni bir iç savaşın patlak verebileceği, komşu ülkelerin de içine çekilebileceği bir kaos oluşabileceği ifade ediliyor. Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin danışmanının Rusya basınına ülkenin kuzeyinde Taliban’a karşı yeni bir saldırı planı yapıldığını söylediği <a fr-original-style="" href="https://www.aljazeera.com/news/2021/7/5/afghanistan-forces-counterattack-taliban-northern-provinces" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">biliniyor.&nbsp;</a>&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tacikistan’dan açıklama</h2>Tacikistan yönetimi, Taliban’dan kaçan binden fazla Afganistan askerinin pazartesi gecesi sınırı geçerek ülkelerine sığındığını, "iyi komşuluk ilişkileri” gereği askerlerin geçişine izin verdiklerini duyurdu. Tacikistan’ın sınıra 20 bin asker göndereceği ve olası bir göç akınına karşı mülteci kampları kuracağı da öğrenildi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Rusya’dan açıklama</h2>Rusya Mezar-ı Şerif'teki konsolosluğunu kapatırken Kabil’deki büyükelçiliği açık tutacağını açıkladı. “Ülkedeki istikrarsızlaşmadan endişe edildiği” ifade edildi ve Tacikistan’a sınır güvenliği konusunda destek verileceği duyuruldu. Öte yandan, Sovyetler Birliği dönemindeki Afganistan müdahalesinin sonuçlarını hatırlayan Rusya yönetimi, ABD’nin çekilmesinin ardından Afganistan’a asker göndermeyi düşünmediğini bildirdi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Taliban’dan tehdit</h2>Taliban,&nbsp;"Tüm yabancı güçler, üstleniciler, danışmanlar, eğitmenler, ülkeden çekilmeli çünkü bir ihlal olan işgalin parçasıydılar.” sözleriyle 11 Eylül’den sonra ülkede kalacak tüm yabancı güçleri hedef alacaklarını duyurdu. Bu, Kabil’deki uluslararası havalimanının güvenliğini üstleneceği konuşulan Türkiye’ye yönelik de bir tehdit olarak <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57719329" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yorumlandı.</a><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye kalacak mı?</h2>Millî Savunma Bakanı Hulusi Akar, Kabil’deki havalimanının güvenliğini şu an ABD ile birlikte sağlayan Türkiye’nin “ülkeye yeni asker göndermeyeceğini” açıklamıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da “Pakistan’ı ve Macaristan’ı yanımıza alırız” açıklamasında bulunmuştu. Türkiye ile ABD arasında havalimanı güvenliğinin Türkiye tarafından üstlenmesi konusunda görüşmeler sürerken Türkiye’nin talebine rağmen ABD’nin “S-400 konusunda taviz vermeyeceği” basına sızmıştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uzmanlar ne diyor?</h2>Eski NATO Daimî Temsilcisi Fatih Ceylan, Türkiye’nin bölgede kalmak için Taliban’la mutabakat yapması gerektiğini savunurken uluslararası ilişkiler uzmanı Sezin Öney,&nbsp;“yabancıların Taliban’ın izin verdiği ölçüde Afganistan’da var olabileceğini” söylüyor.&nbsp;Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu da Türkiye’nin “dış politikadaki yanlışlarını günü kurtarmaya dönük politikalardan uzaklaşarak düzeltmeye başlamak zorunda” olduğunu belirtiyor.

Mezar-ı Şerif ile ilgili hikayeler