<figure class="image"><img src="http://api.apos.to/uploads/images-2020-07-27T06:40:27.162Z.jpeg"><figcaption>CNBC</figcaption></figure>Sosyal medya platformları, 2020 yılı itibarıyla kuşkusuz komplo teorilerinin de yayılması için en elverişli ortam oldu diyebiliriz. Bu durumun iki temel sebebi var; çok büyük kitlelerin artık buralarda aktif olması ve herhangi bir bilginin yayılma hızı.&nbsp;Komplo teori grupları arasında son dönemde öne çıkanlardan bir tanesi de QAnon’du. Geçtiğimiz haftalarda önce platformun çoklu hesap kullanımı ve bireylere karşı koordine saldırılar nedeniyle politikalarını ihlâl ettiği gerekçesiyle Twitter'ın, ardından yanlış bilgilendirme yaptıkları gerekçesiyle TikTok’un QAnon ile bağlantılı hesapları engelleyeceklerini açıklamasının ardından hem grubun kendisi, hem de dijital platformlardan komplo teorilerinin yapısı yeniden gündeme geldi.<ul><li>QAnon? QAnon 2017 yılının ekim ayında anonim bir kullanıcının 4chan üzerinden ABD, Donald Trump ve derin devlet üçgeninde bazı içerikler paylaşmaya başlaması ve paylaşımlarını “Q” imzasıyla yapmasıyla <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWU3NmUzZmNhOGRlMDAwOTY4MDU5ZSZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZlbi53aWtpcGVkaWEub3JnJTI1MkZ3aWtpJTI1MkZRQW5vbg=="">başladı.</a> &nbsp;</li><li>Ne söylüyorlar? ABD Başkanı Donald Trump’ı destekleyen QAnon takipçileri; Trump’ın içlerinde iş dünyası, medya ve eğlence sektörü elitleri, Satanist liberaller ve çocuk tacizi yapan siyasilerin bulunduğu bir grup azınlığın oluşturduğu “derin devlet”e karşı sürekli bir mücadele içinde olduğuna inanıyor. &nbsp;</li><li>Oluşumun kısa geçmişi: Ortaya çıktığı tarihten bu yana QAnon sosyal medya üzerinden gazeteciler, farklı gruplar, ünlü isimler ve liberal politikacılara yönelik pek çok taciz girişimiyle <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWU3NmUzZmNhOGRlMDAwOTY4MDU5ZSZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZnbG9iYWxuZXdzLmNhJTI1MkZuZXdzJTI1MkY3MTg4ODE1JTI1MkZjaHJpc3N5LXRlaWdlbi10d2l0dGVyJTI1MkY="">gündeme geldi.</a> Grubun gündeme gelmesinin bir başka ayağı ise Donald Trump’ın retweetlediği QAnon hesapları içerikleriydi. FBI ise geçtiğimiz yıl oluşumu, bir “iç tehdit” olarak tanımlayarak kategorize <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWU3NmUzZmNhOGRlMDAwOTY4MDU5ZSZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ0aGVoaWxsLmNvbSUyNTJGcG9saWN5JTI1MkZuYXRpb25hbC1zZWN1cml0eSUyNTJGZmJpJTI1MkY0NTU3NzAtZmJpLW1lbW8td2FybnMtcWFub24tcG9zZXMtYS1wb3RlbnRpYWwtdGVycm9yLXRocmVhdC1yZXBvcnQ="">etmişti.</a>&nbsp;Son olarak grup, birkaç hafta önce küresel çapta gündeme gelen Wayfair teorisi ve teorinin yayılımıyla adından <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWU3NmUzZmNhOGRlMDAwOTY4MDU5ZSZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zaWRlci5jb20lMjUyRndheWZhaXItaHVtYW4tdHJhZmZpY2tpbmctY29uc3BpcmFjeS10aGVvcnktbmF0aW9uYWwtaG90bGluZS1jYWxsLTIwMjAtNw=="">söz ettirmişti.</a> &nbsp;</li><li>Mesenfermasyon ekosistemi: Stanford İnternet Araştırmaları Enstitüsü’nden Renee DiResta, QAnon benzeri oluşumların yalnızca kendi çevreleriyle değil, kullanıcıların farklı komplo teorileriyle de etkileşime geçmesine neden olduğunu ve bu durumun algoritma kaynaklı olduğunu belirtiyor. Örneğin, enstitünün yaptığı bir araştırma, aşı karşıtı Facebook gruplarıyla etkileşim içinde olan Facebook kullanıcılarının, Öneriler sekmesinde 2016 yılında gerçekleşen Pizzagate Skandalı ile ilgili öneriler de çıktığını ortaya <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWU3NmUzZmNhOGRlMDAwOTY4MDU5ZSZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cudGVjaG5vbG9neXJldmlldy5jb20lMjUyRjIwMjAlMjUyRjA3JTI1MkYyNiUyNTJGMTAwNTYwOSUyNTJGcWFub24tZmFjZWJvb2stdHdpdHRlci15b3V0dXViZSUyNTJG"">koyuyor.</a> &nbsp;</li><li>Platformlar ne yapabilir? Bazı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWU3NmUzZmNhOGRlMDAwOTY4MDU5ZSZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ0aGVjb252ZXJzYXRpb24uY29tJTI1MkZxYW5vbi1iZWxpZXZlcnMtd2lsbC1saWtlbHktb3V0bGFzdC1hbmQtb3V0c21hcnQtdHdpdHRlcnMtYmFucy0xNDMxOTI="">görüşlere</a> göreyse bu tarz yasaklamalar ve engellemelerle ilgili akımların önüne geçmek çok da kolay değil. Bunun nedeni ise bu akımların, hızlı bir şekilde yeni hesaplar yeni kod isimler ve yeni hashtagler ile yeniden örgütlenebilmesi. MIT Technology Review ve The &nbsp;Conversation’a göre sosyal medya platformlarının benzer gruplara ve oluşumlara karşı atabilecekleri farklı adımlar var: <ul><li>Eğitim: İlk olarak Facebook ve Twitter gibi platformlar, kullanıcılarını yanlış bilgileri veya koordine gerçekleşen manipülatif akımları farketmeye yönelik bilgilendirici içerikler oluşturabilir. &nbsp;</li><li>Algoritmalar: İkinci bir yol olarak ilgil platformlar, algoritmalarında düzenlemelere giderek QAnon benzeri oluşumların içerikleri kadar, bu gibi gruplardan çıkmış olan kişileri tespit ederek onların da deneyimlerini paylaştıkları içerikleri ön plana çıkarabilir. &nbsp;</li><li>Moderasyon: Üçüncü bir yol ise moderasyon. Platformlar, daha çok moderatör ile çalışarak ilgili içeriklerin sürekli olarak tespit edilmesini ve gerekli adımların atılmasını <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWU3NmUzZmNhOGRlMDAwOTY4MDU5ZSZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ0aGVjb252ZXJzYXRpb24uY29tJTI1MkZxYW5vbi1iZWxpZXZlcnMtd2lsbC1saWtlbHktb3V0bGFzdC1hbmQtb3V0c21hcnQtdHdpdHRlcnMtYmFucy0xNDMxOTI="">sağlayabilir.</a></li></ul></li></ul>

Quando

Geçtiğimiz hafta Twitter ve TikTok'un komplo teorisi grubu QAnon ile ilintili hesapları yasaklaması, sosyal medyada benzer oluşumlara dair tartışmaları yeniden gündeme taşıdı.

QAnon ve sosyal medyada komplo teorileri

QAnon, ABD çıkışlı bir komplo teorisi hareketi olarak son aylarda gerek ABD gerekse dünya dijital ve politik zemininde adından sıkça söz ettirdi. Topluluk, son olarak &nbsp;Facebook’un kendilerine gerekli müdahaleyi ve hassasiyeti göstermediği gerekçesiyle, Facebook ve benzeri sosyal platformlar özelinde yeniden gündemde.<ul><li>QAnon?&nbsp;2016 yılındaki ABD Başkanlık Seçimleri sürecinde ortaya çıkan Pizzagate Skandalı’na bağlı olduğu iddia edilen ve 2017 yılında ana akım olmayan bazı sosyal platformlarda ortaya çıkan QAnon, kısaca ABD Başkanı Donald Trump’a yönelik bir derin devlet mücadelesi verildiğini ve bu derin devletin zengin ve liberal çevreler tarafından desteklendiğini iddia ederek başkanı destekleyen bir radikal sağ görüş olarak <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDQxMjZmNDQ1NTU3MDAwODQ2Zjg2ZSZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWVjNWEzMmM1NDU4ODc0MTBlNzAzYjg3JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVuLndpa2lwZWRpYS5vcmclMjUyRndpa2klMjUyRlFBbm9u"">biliniyor.</a> &nbsp;</li><li>Vekil Green: Geçtiğimiz günlerde ise QAnon&nbsp;gündeme, Georgia eyaletinden önümüzdeki kasımda gerçekleşecek seçimler sürecinde eyaleti temsilen seçilen vekil Marjorie Taylor Green’in açıkça QAnon&nbsp;takipçilerine ait fikirleri destekliyor oluşuyla <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDQxMjZmNDQ1NTU3MDAwODQ2Zjg2ZSZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWVjNWEzMmM1NDU4ODc0MTBlNzAzYjg3JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVkaXRpb24uY25uLmNvbSUyNTJGMjAyMCUyNTJGMDglMjUyRjExJTI1MkZwb2xpdGljcyUyNTJGbWFyam9yaWUtdGF5bG9yLWdyZWVuZS1nZW9yZ2lhLXJ1bm9mZi1xYW5vbi1jb25zcGlyYWN5LXRoZW9yeSUyNTJGaW5kZXguaHRtbA=="">geldi.</a> Tartışmanın yeniden alevlenmesinin ardından ise gözler, geçtiğimiz ay QAnon&nbsp;destekçilerine yönelik ciddi önlemler alan ve ABD ve küresel çapta yaklaşık 150 bin takipçinin aktivilerini etkileyen adımlar atan Twitter’ın ardından, hâlihazırda yeterli önlemleri almadığı gerekçesiyle eleştirilen Facebook’a çevrilmiş durumda. &nbsp;</li><li>Nasıl yayılıyor? Facebook gruplarının yapısı ve platformun algoritmik işleyişi, QAnon&nbsp;destekçilerinin fikirlerini yayma sürecini hızlandırıyor. QAnon&nbsp;takipçileri belli gruplar oluşturarak veya başka gruplara girerek bazı içerikler paylaşıyor. Facebook algoritmaları ise kullanıcılara, aynı gruplarda olduğu kişilerin de takip ettiği ve paylaştığı içerikleri ve oluşumları tavsiye <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDQxMjZmNDQ1NTU3MDAwODQ2Zjg2ZSZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWVjNWEzMmM1NDU4ODc0MTBlNzAzYjg3JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5mb3JiZXMuY29tJTI1MkZzaXRlcyUyNTJGbWljaGFlbHBvc25lciUyNTJGMjAyMCUyNTJGMDglMjUyRjE4JTI1MkZob3ctZmFjZWJvb2stZmFpbHMtdG8tZmlnaHQtcWFub24lMjUyRiUyNTIzNDA5YTVjZTFmOTcy"">ediyor.</a>&nbsp; <ul><li>Rakamlarla: The Guardian’ın raporuna göre Facebook’ta hâlihazırda doğrudan QAnon&nbsp;bağlantılı 170 grup ve bu gruplara üye 4 ila 5 milyon arasında kullanıcı bulunuyor. &nbsp;</li></ul></li><li>Kafa karıştıranlar: Facebook mevcut duruma herhangi bir müdahale yapmıyor dersek doğru söylemiş olmayız; çünkü platform geçtiğimiz haftalarda QAnon&nbsp;bağlantılı yaklaşık 6 grup ve 20 profili kapatmıştı. Ancak Twitter’ın aldığı daha geniş çaptı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDQxMjZmNDQ1NTU3MDAwODQ2Zjg2ZSZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWVjNWEzMmM1NDU4ODc0MTBlNzAzYjg3JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVkaXRpb24uY25uLmNvbSUyNTJGMjAyMCUyNTJGMDclMjUyRjIxJTI1MkZ0ZWNoJTI1MkZ0d2l0dGVyLXFhbm9uLWNyYWNrZG93biUyNTJGaW5kZXguaHRtbA=="">önlemler</a>, platformun eleştiri oklarını üzerine çekmesine devam&nbsp;ediyor. Facebook, “doğrunun savunucusu” olmadığını söyleyerek herhangi bir içeriğe müdahale etmeyeceğini söylüyor olsa da, yaklaşan ABD başkanlık seçimleriyle ilgili yanlış bilgi yaydığını tespit ettiği hesaplara olan müdahalesi, tepkilerin platformun tutarlı davranmadığı yönünde sürmesine neden oluyor.</li></ul>

Pizzagate Skandalı ile ilgili hikayeler