Yazan: Can Deniz KutucuoğluDüzenleyen:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/ceyda-ayhan-3248a42/?originalSubdomain=tr" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Ceyda Açılan Ayhan</a>Aşırı sıcakların insan yaşamı üzerindeki yıkıcı etkileri bulunuyor. &nbsp;Artan sera gazı salımı sıcak hava kuşaklarının genişlemesine ve daha uzun periyotlarda etkili olmasına neden oluyor. Özellikle yüksek risk grubuna dahil olan yaşlıları ve kronik hastalığı olan bireyleri büyük tehlikeye sokan bu etki, ölüm vakalarıyla da kendini gösteriyor. Avrupa'da son 30 yılın en sıcağı olarak kayda geçen 2022 yazında 60 binden fazla insanın sıcaklık kaynaklı ölümü, sorunun ciddiyetine <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2023/jul/10/heatwave-last-summer-killed-61000-people-in-europe-research-finds" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">işaret&nbsp;</a>ediyor. Yapılan bir araştırmaya göre, giderek kötüleşen iklim krizinin mevcut seyri düşünüldüğünde, 2050 yılına ulaşıldığında Birleşik Krallıktaki ısı çarpması kaynaklı ölümlerin günümüzdeki ortalama sayı olan yıllık 2000 ölümün yaklaşık <a fr-original-style="" href="https://jech.bmj.com/content/68/7/641" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2.5 katına çıkması öngörülüyor</a>.&nbsp;Peki, bu sıcak hava dalgaları insan sağlığını neden bu kadar etkiliyor?&nbsp;İşte bu sorunun cevabı için,&nbsp;vücudun sıcaklığa karşı gösterdiği fizyolojik tepkilere bakmamız&nbsp;gerekiyor. Sıcaklığın artmasıyla deriye yakın damarlar genişleyerek terlemeyi arttıyor ve su buharlaşırken deriden ısı alması sonucu serinleme gerçekleşiyor. &nbsp;Isı çarpması da yoğun sıcaklık stresi altında, yüksek nemin de sebebiyle vücudun bu serinleme mekanizmalarının başarısız olmasının bir sonucu. Sıcaklığın oluşturduğu bu yanıt pek çok sistem üzerinde büyük bir yük oluşturuyor, özellikle dehidrasyona bağlı olarak en çok etkilenen organlardan birisi&nbsp;böbrekler. Terleme ile kaybedilen suyun ve hayati minerallerin dengesini korumak için kesintisiz çalışmak zorunda kalan böbrekler yoğun stres altında kalıyor. Bu minerallerin dengelemesinde yaşanan sorunlar kas kramplarından baygınlığa kadar birçok sağlık sorununu beraberinde getiriyor. &nbsp;Bu problemler böbrek hasarı ve hatta iflasına kadar uzayabiliyor. Amerika’da yapılan bir araştırma, küresel ısınmanın seyrini değiştirmek adına adımlar atılmadığı takdirde 2089 yılına gelindiğinde böbrek taşı vakalarında sıcaklığa bağlı olarak&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/s41598-021-04251-2#citeas" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yüzde 3.9’luk bir artış öngörüyor</a>.Kardiyovasküler rahatsızlıklar&nbsp;sıcaklık artışının yol açtığı bir diğer sorun. Aşırı sıcaklar karşısında serinlemek için genişleyen damarlar ve dehidrasyonla azalan kan hacmi, kan basıncında ciddi düşüşlere yol açarak anormal kalp ritimlerini beraberinde getiririyor. Dolaşım sisteminde meydana gelen aksaklıklar da damar problemlerine bağlı olarak özellikle beyin gibi yoğun oksijen kullanan organlarda büyük riskler oluşturuyor. Bunların en başlıcaları, özellikle &nbsp;65 yaş üzeri yüksek risk grubunda sıkça görülen iskemi, felç ve iltihap kaynaklı damar sertliği. Aşırı sıcaklığın kardiyovasküler nedenli ölümlerle korelasyonunu inceleyen bir araştırma, her 1000 ölüm başına 2.2’lik ekstra ölümün&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://newsroom.heart.org/news/extremely-hot-and-cold-days-linked-to-cardiovascular-deaths" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">aşırı sıcaklık kaynaklı olduğunu&nbsp;</a>ortaya koyuyor. Bu ölümlerde payı olan başlıca sorunlar kalp iflası, aritmi ve iskemik kalp hastalığı.Acil bir mücadele planı gerekiyor.Artan sıcak hava dalgalarının bir doğal afet derecesinde beraberinde getirdiği riskler küçümsenemez durumda ve acil bir mücadele planını gerektirdiği çok açık. Bu durumun sağlık sisteminin kaldırabileceğinin çok üstünde bir hasta potansiyeli yaratması çok olası. Bu nedenle, tesislerin sıcak hava dalgalarına hazırlıklı olması ve personelin sıcaklıkla ilişkili sağlık sorunlarını tanıyıp hızla müdahale edebilmesi için eğitilmesi gerekiyor. Ayrıca, kronik hastalıkları olan bireylerin ve yaşlıların bu dönemlerde daha yakın takip edilmesi, erken müdahalelerle olası komplikasyonların önüne geçmek için kritik bir öneme sahip. Çözümün temeli ise tedaviyi ilk tercih olarak görmektense durum felaket seviyesine gelmeden iklim krizinin mevcut seyrini yatıştırmak ve nihayetinde geri döndürmekten geçiyor.

böbrek taşı ile ilgili hikayeler