<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; "Kadın"ın tanımı: Birleşik Krallık'ta Yüksek Mahkeme, "kadın" tanımının biyolojik cinsiyete dayanması gerektiğine hükmederek transları kapsam dışı bıraktı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perde arkası: İskoçya Parlamentosu’nun 2018 tarihli "kamu kurumlarının yönetim kurullarında %50 kadın temsili"ni zorunlu kılan yasası, transları da bu kotaya dahil edilip edilmemesine yönelik tartışmaları da beraberinde getirmişti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli?&nbsp;Yüksek Mahkeme'nin kararı, kadın olarak tanınmalarını sağlayan yasal belgeye sahip transların, eşitlik yasaları bağlamında kadın olarak değerlendirilemeyeceği anlamına geliyor.</li></ul>

Canlı Gündem

Bulgaristan Anayasa Mahkemesi, beklentilere paralel olarak anayasadaki "sex" teriminin toplumsal cinsiyete karşılık gelen "gender" olarak değil, yalnızca biyolojik cinsiyeti tanımlayan anlamıyla anlaşılması gerektiğine hükmetti. Mahkeme ayrıca biyolojik cinsiyet "kadının" "annenin" sosyal rolüyle ilişkilendiğini de söyledi.Karar, Mart 2020'de ülkedeki Yüksek Mahkeme'nin Anayasa Mahkemesi'ne yönelttiği, gender/sex&nbsp;terimlerini anayasa bağlamında tanımlaması talebinin ardından geldi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ne anlama geliyor?</h2>Transların yasal statüsünün mevzuattaki değişikliklerle çözülebileceğine yönelik ifadenin de yer aldığı bu kararla Bulgaristan kurumlarının, vatandaşların kendi kaderlerini biyolojik cinsiyetlerinden farklı bir cinsiyette tayin etme hakkını kabul etmek zorunda olmadığı kesinleşmiş oldu. Biyolojik cinsiyet/toplumsal cinsiyet yorumlamasında farklı yaklaşımlara sahip olabilen Bulgaristan mahkemeleri, kimliklerdeki cinsiyet bilgisini değiştirme talepleri hakkında farklı kararlar verebiliyordu.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neler olmuştu?&nbsp;</h2>İstanbul Sözleşmesi olarak bilinen Kadına Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi'nde "kadına karşı şiddet" ifadesinden&nbsp;"toplumsal cinsiyete dayalı tüm şiddet eylemlerinin anlaşılacağı"&nbsp;belirtiliyordu. Bulgaristan'da milliyetçi parti 2018'de"eş cinsel evliliğin önünü açacağı ve üçüncü bir cinsiyeti tanıyacağı" gerekçeleriyle İstanbul Sözleşmesi karşıtı bir kampanya başlatmıştı. Bulgaristan Ağustos 2018'de İstanbul Sözleşmesi'nin anayasaya aykırı olduğuna karar vermişti.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tepkiler</h2>Sivil toplum kuruluşu Deystvie'den avukat Denitsa Ivanova kararın "son derece hayal kırıklığı" olduğunu söyledi ve kadının rolünün anne olarak kabul edilmesini "cinsiyetçi ve modası geçmiş"&nbsp;bir görüş olarak yorumladı.Bulgar Sosyalist Partisi (BSP) lideri Kornelia Ninova da kariyerinde hep ülkedeki sol partiler tarafından da eleştirilen İstanbul Sözleşmesi ve "toplumsal cinsiyet ideolojisi" konularında baskı hissettiğini vurgulayarak partisinin sol görüşlerinin ve sosyal olarak muhafazakâr duruşunun bu konuda herhangi bir tutarsızlık yaratmadığını söyledi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Başka?</h2>Diğer yandan aynı gün ABD tarihinde ilk kez cinsiyet bölümünde "X" yazan pasaportlar hazırlandığı duyuruldu. Almanya tarihinde ilk kez translar milletvekili seçilerek parlamentoya girdi. Temmuz ayında Arjantin Devlet Başkanı Alberto Fernandez de "Devlet, vatandaşların cinsiyetiyle ilgilenmemeli" diyerek nüfus cüzdanlarında ikili cinsiyet sınıflandırmasına son verildiğini duyurmuştu.&nbsp;Peki, bu yaklaşım ve uygulama farkları nereden kaynaklanıyor?&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Perspektif</h2>Bulgaristan’daki kararın arka planına dair görüşlerini Aposto!’yla paylaşan insan hakları savunucusu&nbsp;Marsel Tuğkan, örgütlenen ve taleplerini daha yüksek sesle ortaya koyan feminist ve LGBTİ+ hareketlerin toplumları, kültürleri, yasa ve kanunları da değiştirebildiğini savunuyor. Tuğkan’a göre ABD’nin bu kararı, 50 yıllık örgütlü bir mücadelenin ürünü olarak ortaya çıkıyor.Tabii diğer yandan bu direniş ve kazanımlar, bu hareketlerin değerlerine karşı örgütlenmelere de sebep oluyor.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Bu da sıklıkla sağ popülist iktidarların cesaretlendirdiği, örgütlenmelerinin önünün açıldığı ve de finansal ve söylemsel olarak desteklendiği grupların yükselttiği bir söylem. Bulgaristan’daki karar da feminist ve LGBTİ+ hareketinin kazanımlarından rahatsız olmanın bir sonucu aslında.”</blockquote>Tuğkan’a göre sağ popülist liderlerin en bilinenlerinden biri olan Viktor Orban’ın Macaristan’da akademide toplumsal cinsiyet konusunun çalışılmasını yasaklaması ve cinsiyet uyum sürecinin translar için zorlaştırılması, Brüksel’in büyük baskısı ve finansal tehditleriyle geri adım atılan Polonya’daki LGBTİ+ Free Zone uygulaması gibi örnekler de bu durumun bir yansıması olarak öne çıkıyor.“Bu eğilimleri Rusya, Türkiye, Macaristan, Polonya ve Brezilya gibi popülist liderlerin olduğu pek çok ülkede görüyoruz.”&nbsp;diyen Tuğkan, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilen Türkiye’ye ilişkin aşağıdaki yorumları paylaşıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Feminist ve LGBTİ+ hareketlerinin derdi en temelde eşitlenmek. Bu da Türkiye’nin kendi anayasası ve imzacısı olduğu sözleşmelerle çelişmeyen bir talep. İnsan hakları bir devlet başkanının, siyasi partinin ya da bir grubun kendi öznel değer ve yargılarına göre yorumlayabileceği bir şey değil. İktidarda kalabilmek için toplumu kutuplaştırmak adına kullanılabilecek bir politika hiç değil. İnsan hakları meselesi evrensel bir olgudur ve insanlığın kendi öz birikiminden gücünü alır. Bu birikimin erozyona uğraması farklı derecelerde de olsa herkesin hak ve özgürlüklerini tehdit ediyor.</blockquote>

biyolojik cinsiyet ile ilgili hikayeler